Ιστορία του ΔΣΕ, μέρος 42: Οι αγώνες των εργαζομένων την άνοιξη του 1948, το 9ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ και ο τελευταίος του ΔΣΕ στη Ρούμελη
ΑΝΟΙΞΗ 1948
Δυναμώνουν και οι αγώνες των εργαζομένων στις πόλεις
Ικαρία, Ιούλης 1948: Οι εξόριστοι προσπαθούν να οργανώσουν την καθημερινή τους σκληρή ζωή
Την ίδια περίοδο, της άνοιξης του 1948, δίπλα στο μέτωπο των στρατιωτικών επιχειρήσεων, ξεδιπλώνεται και το μέτωπο της ταξικής πάλης και των αγώνων του λαού στην Αθήνα και τα άλλα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, όπου οργιάζει η μοναρχοφασιστική βία και τρομοκρατία. Σχετικά, με το δεύτερο αυτό μέτωπο, σημειώνει το Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, σελίδες 584-585:
“Στις 20 του Μάη 1948 παραπέμφθηκαν στο στρατοδικείο της Αθήνας πάνω από 100 αντιφασίστες αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και ναύτες του Πολεμικού Ναυτικού που είχαν συλληφθεί και βασανιστεί απάνθρωπα με τις γνωστές χαλκευμένες κατηγορίες για “κομμουνιστικήν δράσιν”, “απόσπασιν μέρους της επικρατείας” κ. ά. Η δίκη κράτησε ως τις 21 του Ιούνη και ήταν μια από τις μεγαλύτερες που συγκλόνισαν την ελληνική και τη διεθνή δημοκρατική κοινή γνώμη. Οι 40 από τους κατηγορούμενους καταδικάστηκαν σε θάνατο, οι 21 σε ισόβια, οι 9 σε δεκαετή κάθειρξη και οι 10 σε δύο χρόνια φυλακή. Οι υπόλοιποι 37 αθωώθηκαν. Οι 20 από τους καταδικασμένους σε θάνατο εκτελέστηκαν στις 25 του Ιούνη 1948 στο Γουδί. Ηταν δημοκράτες και αγωνιστές που είχαν διακριθεί στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου και στη Μέση Ανατολή. Ορισμένοι, όπως ο Κοτσιανάς Ζαχαρίας, είχαν πάρει μέρος και στη συμμαχική απόβαση στη Νορμανδία. Κι όμως, εκτελέστηκαν σαν προδότες!
Το δολοφονικό όργιο ξεσήκωσε κύμα διαμαρτυριών σε πολλές χώρες του κόσμου. Αναπτύχθηκε παγκόσμιο κίνημα αλληλεγγύης προς την αγωνιζόμενη δημοκρατική Ελλάδα. Στις 10 του Απρίλη 1948, συνήλθε στο Παρίσι Διεθνής Διάσκεψη των Επιτροπών Βοήθειας στον αγωνιζόμενο ελληνικό λαό.
Εκδηλώσεις διαμαρτυρίας οργανώνονταν και στη φασιστοκρατούμενη Ελλάδα. Στις 25 του Μάρτη ο Δημοκρατικός Σύλλογος Αθήνας οργάνωσε συγκέντρωση στο θέατρο “Κεντρικόν”, στην οποία κυριάρχησαν τα συνθήματα “Ανεξαρτησία, Δημοκρατία, Συμφιλίωση”.
Την ίδια περίοδο, παρά τη φασιστική τρομοκρατία, τις απαγορεύσεις και τους δρακόντειους νόμους, οι αγώνες των εργαζομένων δε σταμάτησαν. Οι τροχιοδρομικοί και το προσωπικό της Πάουερ, αψηφώντας την τρομοκρατία, κατέβηκαν σε 24ωρη απεργία. Το Μάρτη οι δημόσιοι υπάλληλοι απήργησαν με αίτημα την αύξηση των αποδοχών τους. Τον Απρίλη κήρυξαν 24ωρη απεργία οι αρτεργάτες, διεκδικώντας αύξηση των ημερομισθίων και ενίσχυση των ταμείων τους. Σε απεργίες διαρκείας, που έληξαν με νίκη, κατέβηκαν οι τσαγκαράδες και οι τυπογράφοι.
Την Πρωτομαγιά, πολλοί κλάδοι εργατοϋπαλλήλων, παρακάμπτοντας την αντίδραση της διορισμένης διοίκησης, κατέβηκαν σε 24ωρη απεργία ή σε στάσεις εργασίας. Ορισμένα σωματεία οργάνωσαν συγκεντρώσεις στις οποίες εγκρίθηκαν ψηφίσματα με αιτήματα Ειρήνη, Δουλειά, Συμφιλίωση.
Η ΚΟΑ είχε κυκλοφορήσει πρωτομαγιάτικη προκήρυξη, με την οποία καλούσε τους εργαζόμενους της Αθήνας να αγωνιστούν ενωμένοι για μια εθνική πολιτική ανεξαρτησίας και δημοκρατίας.
Τους επόμενους μήνες, Ιούνη, Ιούλη και Αύγουστο, απήργησαν οι εργαζόμενοι φωταερίου, οι εργατοϋπάλληλοι της ΟΥΛΕΝ, οι τυπογράφοι, οι συντάκτες των εφημερίδων και οι εφημεριδοπώλες, το προσωπικό του ΙΚΑ, οι δημόσιοι υπάλληλοι με αίτημα να σταματήσουν οι απολύσεις για τα πολιτικά φρονήματα. Επίσης, απήργησαν οι κεραμοπλινθοποιοί της Αθήνας και άλλοι κλάδοι”.
“ΕΞΟΡΜΗΣΗ”
“Κόλαση στη σκλαβωμένη Ελλάδα”
Πολλά, ενδιαφέροντα και χρήσιμα στοιχεία δίνει στον ερευνητή της ιστορικής αλήθειας η εφημερίδα “Εξόρμηση”, όργανο του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ και, πάνω απ’ όλα, δίνει το κλίμα της εποχής εκείνης. Στο φύλλο 17 της “Εξόρμησης” της 1ης Φλεβάρη 1948 και κάτω από τον τίτλο “Κόλαση στη σκλαβωμένη Ελλάδα”, αναφέρονται τα παρακάτω, για το εντεινόμενο όργιο της μοναρχοφασιστικής βίας και των εγκλημάτων σε βάρος του λαού:
“Το μοναρχοφασιστικό όργιο συνεχίζεται σ’ όλη τη σκλαβωμένη Ελλάδα.
- Στην Αθήνα το Εκτακτο Στρατοδικείο ύστερα από τους 52, που τώρα δικάζονται, θα δικάσει και άλλους 60 πατριώτες, που πιάστηκαν τελευταία. Σε 450 υπολογίζονται οι πολίτες που πιάστηκαν στην Αθήνα από τα Χριστούγεννα και δώθε. Μέσα σ’ αυτούς είναι και 4 ανώτεροι αξιωματικοί του ΕΛΑΣ, όπως οι συνταγματάρχες Μπαρούτσος και Πυρρίοχος.
- Στη Θεσσαλονίκη άρχισε στο Εκτακτο Στρατοδικείο η δίκη 87 πατριωτών. Τρεις πολίτες και ένας στρατιώτης εκτελέστηκαν στις 28 Γενάρη σύμφωνα με απόφαση του στρατοδικείου.
- Στη Δράμα εκτελέστηκαν 5 στρατιώτες. Το Εκτακτο Στρατοδικείο καταδίκασε σε θάνατο 8 δημοκρατικούς.
- Στο Σουφλί 34 πολίτες πιάστηκαν με την κατηγορία ότι βοηθούσαν το ΔΣΕ.
- Στη Βέροια με την ίδια κατηγορία πιαστήκανε 30 αγρότες.
- Στη Φλώρινα πιάστηκαν το τελευταίο διάστημα 146 δημοκρατικοί πολίτες, που προορίζονται για τα νησιά του θανάτου. Στα κρατητήρια του Αμύνταιου βασανίζονται 40 κάτοικοι του χωριού Αγιος Αθανάσιος, που τους παρουσιάζουν για αντάρτες. Ενας απ’ αυτούς πέθανε από το ξύλο.
- Στην Κοζάνη εκτελέστηκαν 2 πατριώτες.
- Στη Λάρισα με την κατηγορία της συνωμοσίας πιάστηκαν 60 πολίτες.
Στο δρόμο Αγιάς – Λάρισας στις 16/12/47 ανατινάχτηκε αυτοκίνητο με κρατούμενους, που βρισκότανε μπροστά από στρατιωτική μοναρχοφασιστική φάλαγγα, σύμφωνα με τη χιτλερική μέθοδο της κλούβας. Δύο κρατούμενοι σκοτώθηκαν και 12 τραυματίστηκαν. Ανάμεσά τους και ο συνοδός χωροφύλακας.
Από τους κατοίκους των χωριών Χατζόμπαση, Μ. Κεσερλί, Μπατζή, Παραπόταμος, που έχουν στοιβαχτεί στο Μακροχώρι, μάζεψαν τους άντρες ως 35 χρονών, τους έκλεισαν στο σχολειό και στην άρνησή τους να πάρουνε όπλα και να γίνουν ΜΑΥδες τούς μεταφέρανε σε στρατόπεδο στη Λάρισα.
Σε γέρους από τη Σπηλιά Κισσάβου και άλλα χωριά έβαλαν κουδούνια στο λαιμό και τους γύριζαν έξω.
Ο ταγματάρχης του μοναρχοφασιστικού στρατού Χαρβαλάκης γκρέμισε το σχολειό του χωριού Σατζιλάρ και την πέτρα τη χρησιμοποίησε στην επισκευή του δρόμου με τους χωρικούς, που επιστράτευσε από τα γύρω χωριά.
- Στον Αλμυρό στις 18 του Γενάρη έγιναν 60 συλλήψεις, καθώς και μαζικές συλλήψεις στα χωριά Σούρπη και Μιτζέλα.
- Στην πόλη της Καρδίτσας πιάστηκαν 150 πολίτες. Ανάμεσα σ’ αυτούς 25 μαθητές και 2 καθηγητές τους”.
9ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΣΕΕ
Μια αισχρή παράσταση με αμερικανική σκηνοθεσία
Στις 28 Μάρτη πραγματοποιήθηκε στον Πειραιά και το 9ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ. Ενα συνέδριο ντροπής και καταισχύνης, μαύρη σελίδα στην ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος. Εγραφε σχετικά, η εφημερίδα “Εξόρμηση” στο φύλλο 22, της 15ης Απρίλη 1948:
“Στην αίθουσα του Δημοτικού Θεάτρου στον Πειραιά, άρχισε στις 28 του Μάρτη, η “αισχρή θεατρική παράσταση”, όπως τη χαρακτήρισε η “Πράβντα”, το λεγόμενο “9ο πανεργατικό Συνέδριο”. Πρωταγωνιστές είναι οι Ελληνες μεγαλοεργατοκάπηλοι Μακρής, ο λωποδύτης Πατσατζής, ο τεταρτοαυγουστιανός Δημητράτος και άλλοι και σκηνοθέτης, ο μεγάλος διασπαστής της εργατικής τάξης της Αμερικής, Ιρβινγκ Μπράουν. Στα θεωρεία διακρίνονται αντιπρόσωποι της αμερικάνικης και αγγλικής πρεσβείας, καθώς και μέλη της αμερικάνικης οικονομικής αποστολής.
Μοναρχοφασίστες και Αμερικάνοι περιμένουν πολλά πράγματα από την παράσταση αυτή. Ο άγριος διωγμός του συνδικαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα, οι αντιεργατικοί νόμοι, οι δολοφονίες, οι φυλακίσεις και οι εξορίες των εργατών είχαν κάνει άσχημη εντύπωση στους δημοκρατικούς λαούς. Το “συνέδριο” θα ερχόταν τώρα ν’ αποδείξει ότι στη χώρα αυτή υπάρχουν πραγματικές συνδικαλιστικές ελευθερίες.
Και πραγματικά το “συνέδριο” οργανώθηκε και διεξήχθη με όλους τους κανόνες και τους τύπους της δυτικοευρωπαϊκής δημοκρατίας και ελευθερίας. Κουστωδίες από αστυνομικούς είχαν ζώσει το χτίριο και κάνανε σωματική έρευνα σε κάθε ένα που έμπαινε μέσα. Η αίθουσα των συνεδριάσεων είχε πλημμυρίσει από όργανα της ασφάλειας και χαφιέδες, για να θυμίζουν στους σύνεδρους ότι έπρεπε να είναι νομιμόφρονες και πειθαρχικοί. Η εφορευτική επιτροπή δεν έκανε την έκθεσή της γιατί δεν της επιτράπηκε να κοιτάξει τα πληρεξούσια των αντιπροσώπων, που τα πιο πολλά ήταν πλαστά και άκυρα”.
Καυγάς αμερικανικού τύπου
“Ολες οι συνεδριάσεις της παρασυναγωγής περιορίστηκαν γύρω από ένα ζήτημα. Δεν πρόκειται φυσικά για κανένα από τα ζωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η εργατική τάξη της χώρας μας. Οι εργατοκάπηλοι διορίστηκαν για να σκεπάζουν και όχι για να εξετάζουν τα ζητήματα της εργατιάς. Το ζήτημα, που τους απασχόλησε, ήταν ποια κλίκα θα πάρει τη διοίκηση της ΓΣΕΕ. Αντιμετώπιζαν και ένα άλλο ζήτημα, ποιος θα πληρώσει τα έξοδα του συνεδρίου. Μα πάνω σ’ αυτό συμφώνησαν αμέσως. Ζήτησαν από την κυβέρνηση να τους δώσει δάνειο 500 εκατ. Αυτή ήταν η μοναδική απόφαση που πάρθηκε και μάλιστα ομόφωνα.
Γύρω, όμως, από το ζήτημα της διοίκησης της ΓΣΕΕ άρχισε ένας σκυλοκαυγάς αμερικανικού τύπου. Οι βρισιές, οι αντεγκλήσεις, τα επεισόδια, οι φαγωμάρες είναι σε ημερήσια διάταξη. Ο Αμερικανός Μπράουν μάταια προσπαθούσε να μονοιάσει τους υποτακτικούς του. Είναι τόσο βαθιές οι αντιθέσεις τους, για το ποιος θα γλείψει το κόκαλο, που δεν ακούν το αφεντικό τους και ο ένας αρχίζει να ξεσκεπάζει τον άλλον. Η κλίκα του Μακρή κατηγορεί τον Καλομοίρη ότι παίρνει λεφτά από την ασφάλεια και τους μεγαλοκαρχαρίες για να διασπάσει την εργατική τάξη και επίσης θυμίζει στον Πασατζή ότι διώχτηκε σαν κοινός λωποδύτης από το κατάστημα Σγούρδα, όπου δούλευε υπάλληλος. Ο Πασατζής ξεσκεπάζει τις λοβιτούρες του Μακρή και του Θεοχαρίδη και αποκαλύπτει πως ο Μακρής παίρνει επιχορήγηση από τη μοναρχοφασιστική κυβέρνηση για να παίξει τον προδοτικό του ρόλο. Και ο Δημητράτος βρίσκει ευκαιρία να γίνει ο ρυθμιστής της κατάστασης. “Βγάζει σε δημοπρασία το δημοκρατικό κίνημα”, όπως είπε ένας αντιπρόσωπος και προσπαθεί να επιπλεύσει”.
Επεμβαίνουν οι Αμερικανοί
“Η διάσπαση της παρασυναγωγής δεν άργησε να εκδηλωθεί. Ο Πασατζής και ο Δημητράτος αποχωρούν και τραβούν για οργάνωση αντισυνεδρίου. Επεμβαίνουν όμως οι Αμερικανοί, που έβλεπαν ότι τα σχέδιά τους χαλούσαν και τους υποχρεώνουν να γυρίσουν πίσω. Στην ψηφοφορία που επακολούθησε για την εκλογή γραμματέα, βγήκε ο Δημητράτος. Αλλά επειδή δε συγκέντρωσε απόλυτη πλειοψηφία, η εκλογή του ακυρώθηκε. Στο μεταξύ, όσα τίμια στοιχεία βρίσκονταν ανάμεσα στους αντιπροσώπους άρχισαν να αγαναχτούν.
Σε πολλά ψηφοδέλτια βρέθηκε γραμμένη η φράση “Οι Ελληνες εργάτες δεν εκλέγουν τους ηγέτες τους ανάμεσα από φασίστες, που ο ένας είναι χειρότερος από τον άλλον”. Είκοσι τρεις εργάτες του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης και της Καβάλας, αηδιασμένοι από την κακότεχνη φάρσα, αποχώρησαν απ’ την παρασυναγωγή και δήλωσαν ότι δεν έχουν καμία σχέση μ’ αυτή.
Η χρεοκοπία του “συνεδρίου” ολοκληρώθηκε με το ψήφισμα της νομοθετικής επιτροπής, για αναλογική αντιπροσώπευση στη διοίκηση, που ουσιαστικά δίνει το δικαίωμα στην κυβέρνηση να διορίζει αυτή το γραμματέα της ΓΣΕΕ”.
Ο ένας
“Ωστόσο η φωνή της εργατικής τάξης ακούστηκε ρωμαλέα μες το “συνέδριο”. Ο ναυτεργάτης σε βενζινόπλοια Μανώλης Κλεάνθης ανέβηκε στο βήμα και μαστίγωσε με τα λόγια του τους εργατοκάπηλους.
“Το συνέδριό σας, είπε, δεν μπορεί να έχει κανένα κύρος, γιατί οργανώθηκε από την κυβέρνηση και από ανθρώπους, που δεν έχουν καμιά σχέση με την εργατική τάξη. Τη στιγμή, που εδώ εμείς αερολογούμε, οι πραγματικοί ηγέτες της εργατικής τάξης σαπίζουν στις φυλακές και στα ξερονήσια”. Δεν πρόλαβε να πει περισσότερα. Το λεφούσι των διορισμένων όρμησε πάνω του και μπροστά στα μάτια των Αμερικανών και των Αγγλων αντιπροσώπων τον βασάνισε απάνθρωπα. Μετά η αστυνομία τον συνέλαβε και καταματωμένο τον μετέφερε στα κρατητήρια, αποδείχνοντας έτσι σ’ όλο τον κόσμο, τι είναι η περίφημη δυτικοευρωπαϊκή δημοκρατία και ελευθερία.
Η φάρσα του Αμερικάνου Μπράουν απέτυχε παταγώδικα. Η παρασυναγωγή αποκάλυψε όλη τη βρωμιά και τη σαπίλα του καθεστώτος των διορισμένων. Και η εργατική τάξη που αγωνίζεται ηρωικά στο βουνό και στην πόλη, θα εντείνει ακόμη πιο πολύ την πάλη της για να διώξει τους Αμερικάνους και να καθαρίσει τα συνδικάτα της απ’ τη βρωμιά των εργατοκάπηλων”.
Ο τελευταίος του ΔΣΕ στη Ρούμελη
Πριν λίγους μήνες εκδόθηκε το βιβλίο του Νίκου Κουβαρά “Ο τελευταίος αντάρτης της Ρούμελης”. Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας αναφέρεται στις προσωπικές αναμνήσεις του από την περίοδο της Κατοχής, του Εμφυλίου και των πρώτων μετεμφυλιακών χρόνων.
Η πένα του είναι λιτή, απλή, χωρίς να “λογοτεχνίζει”. Με κατανοητό τρόπο εξιστορεί τα συμβάντα που έζησε και καταγράφει τις εμπειρίες του από τα ταραγμένα εκείνα χρόνια. Γεγονότα που καθηλώνουν τον αναγνώστη, τον συγκινούν και τον προβληματίζουν.
Ο Ν. Κουβαράς ήταν πράγματι ο τελευταίος αντάρτης της Ρούμελης. Εζησε στην ορεινή Φθιώτιδα την περίοδο του Εμφυλίου και μέχρι το 1955.
Ηταν μαχητής του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες και επιχειρήσεις. Τραυματίστηκε. Η ήττα του ΔΣΕ το 1949 τον βρίσκει στα ορεινά της Σπερχειάδας. Εχασε όλους τους συντρόφους του και τελικά έμεινε μόνος. Οι περιγραφές της ζωής του την περίοδο αυτή είναι συγκλονιστικές. Ενιωθε καθημερινά το σφύριγμα της σφαίρας πάνω από το κεφάλι του. Εχανε έναν έναν τους συντρόφους του.
Στον ΕΛΑΣ κατατάχτηκε σε ηλικία 17 ετών. Μετά την Απελευθέρωση έζησε τη μεταβαρκιζιανή τρομοκρατία. Στο ΔΣΕ κατατάχτηκε απ’ τους πρώτους και ήταν ομαδάρχης. Το μεγαλύτερο διάστημα έδρασε σαν ανεξάρτητος, υπεύθυνος Κέντρου Πληροφοριών (ΚΠ) και Λαϊκής Πολιτοφυλακής (ΛΠ). Για τη δράση του προήχθη σε ανθυπολοχαγό.
Με την κατάρρευση του ΔΣΕ παρέμεινε τραυματίας με τους λιγοστούς συντρόφους του στη Ρούμελη. Τους μήνες που ακολούθησαν είδε να χάνονται με μαρτυρικό τρόπο οι περισσότεροι.
Για τρία χρόνια περιπλανήθηκε στα πανύψηλα ρουμελιώτικα βουνά με τον αδελφικό του σύντροφο Κώστα Τσέτσο. Οταν έχασε και αυτόν, πέρασε άλλα τρία χρόνια αφάνταστων κακουχιών ολομόναχος. Τέλος, αναγκάστηκε να παραδοθεί στις αρχές.
Το βιβλίο του – πέρα από προσωπικές του πολιτικές κρίσεις και απόψεις, άλλες σωστές, άλλες λαθεμένες – έχει σαν απομνημόνευμα την αξία του και αποτελεί συνεισφορά στα 50χρονα του ΔΣΕ.
“Είναι – όπως γράφει στον πρόλογο – η υποχρέωσή μου στους σκοτωμένους συντρόφους μου, να πληροφορήσω τον αναγνώστη για την αυταπάρνηση με την οποία έδωσαν ό,τι καλύτερο είχαν τα δύσκολα εκείνα χρόνια χιλιάδες συναγωνιστές μου”.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ
Οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο του “Ρ”
Περιεχόμενα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου