29 Νοε 2013

1 Δεκέμβρη 1960: Η απεργία των οικοδόμων που συγκλόνισε την Αθήνα και έσπασε τον φόβο της μετεμφυλιακής τρομοκρατίας

1 Δεκέμβρη 1960: Η απεργία των οικοδόμων που συγκλόνισε την Αθήνα και έσπασε τον φόβο της μετεμφυλιακής τρομοκρατίας


Οι οικοδόμοι στο γιαπί ψηφίζουν για κινητοποίηση (“Αυγή”, 25/5/1963)

1960. Το συνδικαλιστικό κίνημα λυμαίνονται οι εργατοπατέρες του κυβερνητικού συνδικαλισμού και όλα τα “σκιάζει η φοβέρα.” Το Κομμουνιστικό Κόμμα είναι παράνομο, οι διώξεις αποτελούν καθημερινό φαινόμενο και η Ασφάλεια βρίσκεται παντού. Την ίδια περίοδο, οι πρώτοι απολυμένοι κομμουνιστές από τις εξορίες και τις φυλακές, καθώς και εκείνοι που δεν μπορούσαν να βρουν πουθενά αλλού εργασία λόγω των πιστοποιητικών κοινωνικών φρονημάτων, συγκροτούν στον σχετικά “ελεύθερο” κλάδο των οικοδόμων, μια σημαντική μαχητική-ριζοσπαστική μαγιά, που δεν αργεί να δώσει καρπούς…

Βρισκόμαστε στα τέλη του 1960 και οι οικοδόμοι εμπαίζονται εδώ και καιρό από τους κρατούντες: οι διαμαρτυρίες τους απαντιόνταν με αόριστες υποσχέσεις, τα ψηφίσματά τους κατέληγαν στα συρτάρια των «αρμοδίων» και τα προβλήματά τους παρέμεναν άλυτα. Σε μια δε από τις αλλεπάλληλες συναντήσεις της Επιτροπής με τον υπουργό Εργασίας, ο τελευταίος δεν δίστασε να χαρακτηρίσει προκλητικά τις απεργίες ως «νοσηρόν σύμπτωμα.» Ο κόμπος πια είχε φτάσει στο χτένι.[1]

Τέλη Νοέμβρη συνεδρίασε στο σπίτι του Κ. Τερζάκη η Παράνομη Κομματική Οργάνωση του ΚΚΕ, όπου, σύμφωνα με τον Κ. Μπουλντή (μέλος τότε της ΠΚΟ των Μπετατζήδων), «πάρθηκε η απόφαση οριστικά ότι η απεργία θα γίνει στις δύο πρώτες μέρες του Δεκέμβρη, αφού θα έχει ολοκληρωθεί [η προετοιμασία της] σε βάθος και πλάτος σ’ όλο το εργαζόμενο δυναμικό του οικοδομικού κλάδου. Ταυτόχρονα θα έχει ενημερωθεί και ο ελληνικός λαός. Ο χρόνος περνά γρήγορα. Τα αιτήματα των οικοδόμων σ’ όλο τον ελληνικό λαό με κάθε τρόπο γίνονται γνωστά. Δεν έμεινε χώρος που να μην έφτασε προκήρυξη των οικοδόμων με τα αιτήματά τους.»[2]

Η προκήρυξη της Συντονιστικής, που τυπώθηκε σε χιλιάδες αντίτυπα και διακινήθηκε από δεκάδες συνεργία σε κάθε χώρο δουλειάς και εργατογειτονιά της Αθήνας και του Πειραιά, έγραφε: «Συνάδελφοι, γνωρίζετε όλοι πολύ καλά ότι με τους αγώνες που πραγματοποιήσαμε και διεξαγάγαμε τόσον επιτυχώς δώσαμε στους κυβερνώντες να καταλάβουν ότι οι Οικοδόμοι δεν είναι δυνατόν να ανεχθούν και να καταπιούν καινούργιες κοροϊδίες. Και ότι είναι αποφασισμένοι να αγωνισθούν με ψυχή και καρδιά, ενωμένοι σαν ένας άνθρωπος και σε απέραντη και ατράνταχτη στρατιά για την λύση των προβλημάτων που τους απασχολούν…Μόνο με τον αγώνα μας θα κερδίσουμε εκείνα που μας στερούνε.»[3]

«Ετοιμάζεται η μεγάλη, η ηρωική και ιστορική απεργία των Οικοδόμων», αναφέρει στη μαρτυρία του ο Δ. Πατρέλης (τότε Πρόεδρος των Κτιστών Αθήνας), «που θα μείνει μεγαλύτερος σταθμός στην ιστορία του κινήματος. Πιάτσες, συνοικίες, γιαπιά, σωματεία σ’ όλη τη χώρα κινητοποιούνται για μια σκληρή πάλη. Αλλιώς τα προβλήματα δεν πρόκειται να λυθούν. Οι αρμόδιοι, δεν μας υπολογίζουν. Στις επαφές που έχουμε μας κοροϊδεύουν φανερά. Παίζουν με τη δυστυχία χιλιάδων ανθρώπων…Στη βάση όλοι οι Οικοδόμοι από μέρα σε μέρα ενώνονται. Από την ύπαιθρο, από μικρά και μεγάλα σωματεία, από Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Μυτιλήνη, Κρήτη, Λάρισα κλπ. φτάνουν αντιπρόσωποι στην Αθήνα, εξουσιοδοτημένοι από τις οργανώσεις τους να ζητήσουν άμεσα αγώνα του κλάδου. Πολλοί ενισχύουν κατά δύναμη και οικονομικά. Χρειάζονται τεράστια έξοδα τα οποία θα βγουν από μας. Υπάρχουν Οικοδόμοι που διαθέτουν το μεροκάματό τους. Άλλοι μπροστάρηδες, τρέχουν μέρες στις οικοδομές για να ενημερώσουν τους συναδέλφους τους.

Ο Λυκιαρδόπουλος και ο Αντωνάτος βρίσκονται σε δύσκολη θέση. Μένουν γυμνοί. Το σκέπτονται. Ή μέσα στο χορό για να μην χρεοκοπήσουν ολοκληρωτικά ή έξω από τον χορό για να σώσουν την εθνικοφροσύνη τους…Η απεργία έχει προγραμματιστεί για την 1η του Δεκέμβρη 1960 μαζί με την Ομοσπονδία. Ο αγώνας γίνεται από κοινού. Το βάρος, όμως, το σηκώνουμε εμείς. Η Ομοσπονδία στην Αθήνα είναι με πολύ λίγες δυνάμεις. Υπάρχουν όμως συντηρητικοί, ανοργάνωτοι Οικοδόμοι, που θα πάρουν μέρος στην απεργία και τη συγκέντρωση πιο άφοβα. Εμάς μας φοβούνται. Είμαστε αριστεροί συκοφαντημένοι εδώ και πολλά χρόνια. Τώρα είναι μαζί και η Ομοσπονδία που είναι δεξιά. Πρέπει να κατέβουν όλοι στο πεζοδρόμιο.»[4]


Η μεγάλη απεργιακή συγκέντρωση των οικοδόμων στο ΕΚΑ

Και πράγματι, την ημέρα της απεργίας 15.000 οικοδόμοι κατέκλυσαν το ΕΚΑ δίνοντας το μαχητικό παρόν στην απεργιακή συγκέντρωση.[5] «Από τις 8 το πρωί οι απεργοί οικοδόμοι συρρέουν από όλους τους δρόμους προς το Εργατικό Κέντρο Αθηνών. Μέσα σε λίγη ώρα ολόκληρη η περιοχή από την πλατεία Κουμουνδούρου μέχρι την οδόν Ζήνωνος έχει κατακλυσθεί από απεργούς. Μια πραγματική ανθρωποθάλασσα που πάλλεται από ενθουσιασμό για την απόλυτη επιτυχία της απεργίας. Από τα μεγάφωνα του Εργατικού Κέντρου ανακοινώνεται ότι σ’ ολόκληρη την Ελλάδα η απεργία εσημείωσε τεράστια επιτυχία και ότι σε όλα τα Εργατικά Κέντρα της χώρας πραγματοποιούνται την ίδια στιγμή μεγαλειώδεις πανοικοδομικές συγκεντρώσεις. Για την απεργία στην Αθήνα γίνεται γνωστό ότι όλα τα γιαπιά έχουν νεκρωθεί και ότι αστυνομικές δυνάμεις απεστάλησαν σ’ όλες τις μεγάλες οικοδομές. Αγανάκτηση προκάλεσε στους συγκεντρωμένους η είδησις ότι η αστυνομία το πρωί διενήργησε συλλήψεις απεργών οι οποίοι κρατούνται σε διάφορα αστυνομικά τμήματα…

Η αστυνομία βρίσκεται από το πρωί σε πρωτοφανή κινητοποίηση. Σ’ όλους τους δρόμους γύρω από το Εργατικό Κέντρο έχουν εγκατασταθεί μεγάλες ομάδες αστυφυλάκων εν στολή. Ομάδες επίσης αστυνομικών έχουν λάβει θέσεις μέχρι την Ομόνοια, ενώ αστυνομικά αυτοκίνητα πλήρη ανδρών σταθμεύουν σε διάφορα σημεία της περιοχής. Γενικά η συγκέντρωσις, πριν ακόμη αρχίσουν οι ομιλίες ήταν ασφυκτικά πολιορκημένη από ζώνες αστυνομικών…»[6]

«Κατέβηκα στο ΕΚΑ», θυμάται ο Δ. Πατρέλης, «κι οι Οικοδόμοι είχαν κιόλας γεμίσει τους γύρω δρόμους. Μέσα στα σωματεία πατείς με-πατώ σε. Άλλοι γράφονταν σαν καινούργια μέλη κι άλλοι πλήρωναν συνδρομές. Τα μεγάφωνα είχαν στηθεί στους γύρω δρόμους. Το μικρόφωνο βρίσκονταν στο πρώτο πάτωμα του κτιρίου. Ο Λυκιαρδόπουλος βρίσκονταν εκεί και κουβέντιαζε με στελέχη του ΕΚΑ…Γύρω-γύρω, τριγύριζαν αξιωματούχοι της Συνδικαλιστικής Ασφάλειας, με τους κατώτερούς τους. Ανήσυχοι όλοι αυτοί οι κύριοι, για τις χιλιάδες των Οικοδόμων που έρχονταν σαν ποτάμια απ’ όλους τους δρόμους…Ο Λυκιαρδόπουλος θα μιλούσε από μέρους της Ομοσπονδίας, πρώτος. Μόλις πήρε το μικρόφωνο στο χέρι και φάνηκε στο παράθυρο, ακούστηκαν λίγα χειροκροτήματα. Όταν άρχισε να μιλάει περί υπουργού, περί υποσχέσεων αρμοδίων υπηρεσιών και ‘περί καλής θελήσεως’, για τους σκληρούς αγώνες της Ομοσπονδίας, άρχισαν από κάτω να τον γιουχαΐζουν. Του φώναζαν ‘έμπα μέσα προδότη’, ‘φύγε εργατοπατέρα’, ‘να βγει η Συντονιστική να μας μιλήσει’. Κρύος ιδρώτας τους έκοψε όλους.»[7]

Αφού ολοκληρώθηκαν οι ομιλίες, «μέσα σε θύελλα χειροκροτημάτων και εκδηλώσεων εγκρίνεται ψήφισμα για την αθέτηση των ρητών υποσχέσεων του κ. Δημητράτου και ζητείται η άμεση επίλυσις των εκκρεμών αιτημάτων του κλάδου. Η επιτροπή των εκπροσώπων των οικοδομικών οργανώσεων Αθηνών-Πειραιώς-Ελευσίνος αναχωρεί για να επιδώσει το ψήφισμα στον υπουργό Εργασίας. Την στιγμή ακριβώς αυτή οι αστυνομικοί που βρίσκονται στην οδό Κολωνού και Αγησιλάου βγάζουν ως εκ συνθήματος τα κλομπς και εφορμούν εναντίον της συγκεντρώσεως κτυπώντας ανηλεώς τους απεργούς. Επακολουθούν σκηνές πρωτοφανούς αγριότητος. Οι απεργοί πέφτουν αναίσθητοι από τα κτυπήματα των κλομπς, ποδοπατούνται από τους αστυνομικούς, ενώ άλλων απεργών τους στρίβουν τα χέρια, τους ακινητοποιούν και τους χτυπούν στο πρόσωπο, στο στομάχι, στην κοιλιά. Οι απεργοί υποχωρούν προς το κτίριο του Εργατικού Κέντρου, ενώ χάμω στον δρόμο σφαδάζουν τραυματίαι οικοδόμοι καταματωμένοι, με σπασμένα κεφάλια και σχισμένα πρόσωπα.

Η εντελώς απρόκλητη αυτή επίθεσις των αστυνομικών εναντίον ενός πλήθους που διαδήλωνε ειρηνικά την αγανάκτησή του για τον εμπαιγμό που υφίσταται, προκαλεί φοβερή οργή. Γυναίκες που από τα παράθυρα των γύρω σπιτιών παρακολουθούν τις σκηνές φωνάζουν: ‘Χειρότερα από τους Γερμανούς’! Ενώ η επίθεσις των αστυνομικών συνεχίζεται εναντίον των εργατών που κουβαλούν στους ώμους τους τραυματισμένους συναδέλφους τους, η μάζα των απεργών ανασυντάσσεται μπροστά στο Εργατικό Κέντρο και όταν οι αστυνομικοί επιτίθενται εκ νέου για να τους διαλύσουν οι οικοδόμοι αμύνονται απεγνωσμένα και προσπαθούν με τα σώματά των να συγκρατήσουν την επίθεση. Τα κτυπήματα με τα κλομπς δεν σταματούν ούτε στιγμή. Αστυνομικά αυτοκίνητα σφυρίζοντας δαιμονισμένα φθάνουν στον τόπο των επεισοδίων και αδειάζουν συνεχώς αστυνομικούς. Στην οδόν Πειραιώς, στο ύψος της πλατείας Ωδείου, καταφθάνουν μεγάλα στρατιωτικά αυτοκίνητα γεμάτα στρατό. Οι στρατιώτες κατέρχονται και προχωρούν με τα όπλα προταγμένα και σε σχηματισμό μάχης…


Από το πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της “Αυγής” την επόμενη μέρα (1)

Σε μια στιγμή ακούγονται πυροβολισμοί από την πλευρά της οδού Πειραιώς και η κραυγή των υποχωρούντων απεργών ‘μας σκοτώνουν’, ‘ρίχνουν στο ψαχνό’. Η αγανάκτησις φθάνει στο αποκορύφωμά της. Οι οικοδόμοι αρπάζουν τα ξύλα που βρίσκουν μέσα σε μια αποθήκη της οδού Αγησίλαου, ξηλώνουν τις πλάκες των πεζοδρομίων και ετοιμάζονται να αμυνθούν ενεργητικά υπερασπιζόμενοι τη ζωή τους…Οι αστυνομικοί επιχειρούν νέα, βιαιότερη επίθεση. Αυτή την φορά οι δυνάμεις των αστυνομικών αποκρούονται από τους οικοδόμους. Πέφτουν οι πρώτες πέτρες και οι αστυνομικοί οπισθοχωρούν προσπαθώντας να καλυφθούν στις παρόδους της οδού Αγησιλάου η οποία καταλαμβάνεται και πάλι από τους απεργούς. Σε λίγο όμως και ενώ στο μεταξύ έχουν καταφθάσει ενισχύσεις η αστυνομία εκ νέου εφορμά.

Οι απεργοί καλυπτόμενοι πίσω από τα αυτοκίνητα Ι.Χ. που βρίσκονται στην οδό Αγησιλάου ρίχνουν πέτρες και τούβλα κατά των επιτιθέμενων. Οι αστυνομικοί φθάνουν μέχρι τα αυτοκίνητα αλλά είναι αδύνατον να προχωρήσουν. Τώρα αρπάζουν και αυτοί από χάμω πέτρες και τις ρίχνουν κατά των απεργών. Ένας φοβερός πετροπόλεμος αρχίζει. Ισχυρή αστυνομική δύναμις επιτίθεται από την οδό Βούλγαρη και κόβει τους απεργούς σε δύο τμήματα. Νέα μεγάλη μάχη αρχίζει. Οι αστυνομικοί απωθούν τους οικοδόμους κάτω από το Εργατικό Κέντρο. Στο μεταξύ από την πλευρά της οδού Κολοκυνθούς εκδηλώνεται άλλη επίθεσις των αστυνομικών οι οποίοι φορούν κράνη και αντιασφυξιογόνες προσωπίδες. Ένας αστυνόμος βγάζει το περίστροφό του και πυροβολεί. Ένας νέος εργάτης πέφτει αιμόφυρτος. Η επίθεσις των αστυνομικών συνεχίζεται και στις δύο πλευρές. Βροχή από πέτρες εξαπολύεται και από τις δύο πλευρές. Μεταξύ των απεργών και των αστυνομικών έχει τώρα δημιουργηθεί μια ‘νεκρή ζώνη.’ Στην οδό Κεραμικού αστυφύλακες σπάζουν και αυτοί πλάκες των πεζοδρομίων και εφοδιάζουν τους συναδέλφους τους.

Σε μια στιγμή πλάι στα αναποδογυρισμένα αυτοκίνητα ξεπηδά μια λουρίδα φωτιάς. ‘Δακρυγόνα’!…Η φωτιά από τα δακρυγόνα μεταδίδεται στην βενζίνη που έχει χυθεί από ένα αναποδογυρισμένο αυτοκίνητο το οποίο αναφλέγεται.

Οι υποχωρούντες απεργοί επιδιώκουν να φθάσουν στο κτίριο του ΕΚΑ. Στην ‘μάχη’ που εξακολουθεί οι αστυνομικοί τρέπονται εις φυγήν αφήνοντας την οδό Αγησιλάου ελεύθερη. Ο δρόμος παρουσιάζει ένα άγριο θέαμα καθώς είναι καλυμμένος από πέτρες, φέιγ-βολάν, από αίματα και από καπέλα αστυφυλάκων και αστυνόμων που τα εγκατέλειψαν κατά την φυγήν των. Το πανδαιμόνιο που κάνουν οι σειρήνες των αστυνομικών αυτοκινήτων, των πυροσβεστικών αντλιών και των ασθενοφόρων αυτοκινήτων που αρχίζουν να καταφθάνουν, οι κραυγές διαμαρτυρίας των απεργών, οι οιμωγές των τραυματισμένων δημιουργούν μια εφιαλτική ατμόσφαιρα.»[8]


Από το πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της “Αυγής” την επόμενη μέρα (2)

Ακολούθησε μια σχετική ηρεμία. Κατόπιν, έφθασε στο Εργατικό Κέντρο ο Αστυνομικός Διευθυντής Αθηνών Θ. Ρακιτζής, οποίος, επανειλημμένα και «στο λόγο της τιμής του», διαβεβαίωσε τα μέλη της Συντονιστικής πως, αν διαλύονταν «ησύχως», κανείς απεργός δεν θα συλλαμβάνονταν. Όντως, οι αστυνομικές δυνάμεις απομακρύνθηκαν και οι πόρτες του ΕΚΑ άνοιξαν. Ωστόσο, «απ’ όσους φεύγανε κάνανε αρκετές συλλήψεις. Ο Δ/ντης της αστυνομίας δεν κράτησε το λόγο της τιμής του.»[9]

Ο απολογισμός της κατασταλτικής μανίας του αστικού κράτους: 173 συλλήψεις και 66 τραυματίες (3 από σφαίρες). «Για πρώτη φορά στην Ελλάδα εχρησιμοποιήθησαν καπνογόνες και δακρυγόνες βόμβες.» Στη διάρκεια των συγκρούσεων τραυματίστηκαν επίσης 55 αστυνομικοί, τους οποίους επισκέφτηκε στο νοσοκομείο ο ίδιος ο Διάδοχος του Θρόνου Κωνσταντίνος δηλώνοντας «ικανοποιημένος» με «τον τρόπον με τον οποίον αντιμετώπισε τους διαδηλωτάς η αστυνομία.»[10]

Σύσσωμος ο αστικός κόσμος ξεσπάθωσε κατά των οικοδόμων. Ο υπουργός Εργασίας Α. Δημητράτος απέδωσε την αποκλειστική ευθύνη των γεγονότων –σε ποιους άλλους;- στους απεργούς, «οι οποίοι κατευθύνονται από γνωστά κομμουνιστικά στοιχεία.» «Απείλησε» δε πως «δεν θα ανεχθεί ‘έκνομους ενέργειας’ και ‘κομμουνιστικήν δράσιν’ στα συνδικάτα.»[11] Στον ίδιο τόνο, ο υφυπουργός Εσωτερικών Ε. Καλαντζής, έκανε λόγο για «κομμουνιστές εγκληματίες, οι οποίοι εις πάσαν ευκαιρίαν επιζητούν την αιματοχυσίαν», «προειδοποιώντας» και αυτός με τη σειρά του πως «πάσα παρόμοια επαναστατική ενέργεια θα αντιμετωπισθεί με την μεγίστην αυστηρότητα», προκειμένου να «προστατευθεί η γαλήνη του λαού» και να «παταχθεί η κομμουνιστική εγκληματικότητα.»[12]

«Οι κομμουνισταί προεκάλεσαν χθες αιματηράς ταραχάς εις Αθήνας», έγραφε στις 2/12 η Καθημερινή. «Ουδεμία επιτρέπεται αμφιβολία ότι αι σκηναί υπεκινήθηκαν και οργανώθησαν υπό των κομμουνιστών, οι οποίοι έρριψαν εις την ‘μάχην’ επίλεκτα στελέχη των.» «Τα αιματηρά γεγονότα», διάβαζε αντίστοιχα ο τίτλος του ρεπορτάζ της Βραδυνής, «είχον προετοιμασθή υπό των ερυθρών. Ομάδες του σκληρού πυρήνος ενήργησαν αλλεπάλληλους επιθέσεις κατά αστυνομικών. Αφήρεσαν και τα περίστροφα τραυματιών.» «Πρόκειται περί καθαρώς κομμουνιστικής προκλήσεως», μετέδιδε από τη μεριά του ο ραδιοσταθμός της Θεσσαλονίκης, «αποσκοπούσα εις την δημιουργία χάους, εις εφαρμογήν γενικότερου σχεδίου κινητοποιήσεως των επαναστατικών δυνάμεων της διεθνούς μονάδος κρούσεως…Με τις αιματηρές συγκρούσεις των Αθηνών, ξαναζωντανεύουν στη μνήμη όλων στιγμές φρίκης [σ.σ. αναφέρεται στο Δεκέμβρη του 1944]…Υπάρχουν δυστυχώς αφελείς που πίπτουν θύματα της κομμουνιστικής δημαγωγίας.»[13]

Στο «χορό» των αντικομμουνιστικών δηλώσεων μπήκε επίσης το ΕΚΑ, καταγγέλλοντας τον «κομμουνισμό» που «δια των πρακτόρων του, ως εις την περίπτωσιν των χθεσινών αιματηρών γεγονότων, διεδραμάτισε τον εγκληματικόν ρόλον του.» Αλλά και ο Π. Αντωνάτος (Γ.Γ. της ΟΟΕ), ο οποίος, σε σχετική του ανακοίνωση τόνιζε: «Η Ομοσπονδία Οικοδόμων Ελλάδος μετ’ αγανακτήσεως και αποτροπιασμού καταγγέλλει εις την κοινήν γνώμην τας δολοφονικάς αυτάς μεθόδους του κομμουνιστικού κόμματος και εκφράζει βαθυτάτην θλίψιν, διότι οι ίδιοι άνθρωποι έγιναν αφορμή να χυθή δια μίαν ακόμη φοράν αίμα αδελφικόν.»[14]

Η απεργία των οικοδόμων αποτέλεσε πεδίο αντιπαράθεσης και στη Βουλή. Απαντώντας στον Ι. Πασαλίδη (Πρόεδρο της ΕΔΑ) ο Κ. Καραμανλής (Πρωθυπουργός) τόνισε: «Είπατε ότι ο τόπος αιματοκυλείται. Σας λέγω ότι δεν αιματοκυλείται. Σεις προσπαθείτε να τον αιματοκυλήσετε.» Τα «οδοφράγματα», υπογράμμισε ο Ε. Καλαντζής, «μεταφέρουν την σκέψιν του θρησκευτικώς προσηλωμένου Ελληνικού λαού…εις άλλας περιόδους και εποχάς, αι οποίαι είναι εκείναι από τας οποίας εξεπορεύθη το πνεύμα της γενικής ανταρσίας κατά του νόμου και της συστηματικής υπονομεύσεως της αποστολής των οργάνων των Σωμάτων Ασφαλείας.» «‘Δεκέμβριος!’ αναφώνησε από τα έδρανα ένας βουλευτής που δεν καταγράφεται το όνομά του.» Ο Γ. Παπανδρέου υπογράμμισε πως «δια τας ευθύνας των γεγονότων…πρέπον είναι να αναμείνωμεν το πόρισμα της δικαιοσύνης», ωστόσο, «όσον αφορά άκραν αριστεράν είναι βεβαρημένον το ιστορικόν της και δεν είναι περίεργον αν μέχρι αποδείξεως την συνοδεύουν αι υποψίαι.» «Η δική σας ενοχή είναι βεβαία, όχι ύποπτος», του απάντησε ο Β. Εφραιμίδης (ΕΔΑ). «Δεν γνωρίζω αν αυτό ήτο ευφυές εκ μέρους της άκρας αριστεράς», αντέδρασε ο Γ. Παπανδρέου, «το να ομιλεί κατά τας ημέρας μάλιστα του Δεκεμβρίου περί δικών μου ευθυνών και ανυπαρξίας ιδικών της, είναι βαρυτάτη πρόκλησις.» «Τον Δεκέμβριον [σ.σ. του 1944]», επανήλθε ο Β. Εφραιμίδης, «τον επροκαλέσατε σεις.»[15]

Οι οικοδόμοι δεν πτοήθηκαν. Αργά το βράδυ τα σωματεία της Αθήνας και του Πειραιά αποφάσισαν νέα 24ωρη απεργία για την επόμενη μέρα. Στο πλευρό τους τάχθηκαν με ψηφίσματα και απεργίες αλληλεγγύης δεκάδες οργανώσεις: οι Τυπογράφοι, Μηχανουργοί, Υποδερματεργάτες και Λογιστές της Αθήνας, οι εργαζόμενοι στο Φωταέριο και την Ηλεκτρική Εταιρία Αθηνών-Πειραιώς, οι Οδηγοί και Εισπράκτορες Λεωφορείων, οι Λογιστές, Μηχανουργοί, Νοσηλευτές, Αρτεργάτες και Υαλουργοί του Πειραιά, κ.α.[16]


Από τη δεύτερη 24ωρη απεργία των οικοδόμων στην Αθήνα και τον Πειραιά στις 2 Δεκέμβρη (“Αυγή”, 3/12/1960)

Στις 2/12 «σαράντα πέντε χιλιάδες οικοδόμοι των δύο πόλεων [σ.σ. Αθήνας και Πειραιά] πήραν μέρος στην απεργία που απετέλεσε μια συγκλονιστική εκδήλωση αλληλεγγύης στα θύματα της άγριας επιθέσεως –συλληφθέντας και τραυματισθέντας- και μια αποστομωτική απάντησις στις σοφιστείες της κυβερνήσεως περί ‘υποκινητών’, ‘κομμουνιστικού δακτύλου’ κλπ. Η κυβέρνησις του μίσους εξαπέλυσε και πάλι χθες τις αστυνομικές δυνάμεις και τα μηχανοκίνητα εναντίον των οικοδόμων οι οποίοι εδέχθησαν εντελώς απρόκλητα βίαιες επιθέσεις στα επαγγελματικά των καφενεία [σ.σ. πιάτσες] και στους δρόμους. Έγιναν επίσης πολλές συλλήψεις απεργών…Η Αθήνα παρουσίαζε και χθες την όψη στρατοκρατούμενης πόλεως…

Οι 45.000 οικοδόμοι επειθάρχησαν απολύτως στην απόφαση των σωματείων τους, η οποία μεταδόθηκε από στόμα σε στόμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι οικοδόμοι όταν ειδοποιούντο για την συνέχιση της απεργίας απαντούσαν: ‘Και χωρίς να μας το λέγατε δεν θα πηγαίναμε αύριο στην δουλειά. Μας φωνάζει το αίμα των συναδέλφων μας’. Σε ορισμένες οικοδομές που οι εργάτες έπιασαν το πρωί δουλειά μόλις επληροφορούντο την απόφαση για απεργία άφηναν αμέσως τα εργαλεία και έφευγαν από την οικοδομή. Σε πολλά γιαπιά έβλεπε κανείς χθες κασμάδες μπηγμένους στην γη, φτυάρια μέσα στη λάσπη, κομπρεσέρ μέσα στο έδαφος, όπως δηλαδή τα εγκατέλειψαν οι εργάτες την στιγμή που έμαθαν ότι οι συνάδελφοί των απεργούν.

Κατεβλήθησαν απεγνωσμένες προσπάθειες να ‘πεισθούν’ έστω και ελάχιστοι οικοδόμοι να πιάσουν δουλειά σε ορισμένες οικοδομές του κέντρου των Αθηνών, ώστε να μην παρουσιάζεται εικόνα πλήρους ερημώσεως. Οι προσπάθειες αυτές απέτυχαν. Από το πρωί, ομάδες αστυνομικών ευρίσκοντο έξω από τις μεγάλες κεντρικές οικοδομές και διενήργησαν συλλήψεις οικοδόμων που περνούσαν από κει. Ισχυρές επίσης αστυνομικές δυνάμεις είχαν καταλάβει θέσεις στην Ομόνοια και στους γύρω δρόμους. Το Εργατικό Κέντρο Αθηνών είχε αποκλεισθεί από αστυνομικούς και απηγορεύετο η είσοδος εργατών…Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων ενεφανίσθησαν στην Ομόνοια και καμιόνια με στρατό.»[17]

Η σημασία της απεργίας, όχι μόνο για τους οικοδόμους, αλλά και για την εργατική τάξη της χώρας μας συνολικότερα, ήταν ιδιαίτερα μεγάλη. «Ο πρώτος ιστορικός σταθμός για την ανάπτυξη του συνδικαλιστικού και του δημοκρατικού κινήματος στη χώρα μας», αναφέρει στη μαρτυρία του ο παλαίμαχος οικοδόμος Β. Κατσαρός, «είναι το 1960, όταν οι οικοδόμοι πλέον ξέσπασαν, έβγαλαν τελείως κάθε φόβο από πάνω τους και έφτασαν στο σημείο πλέον να κάνουνε ολόκληρη, όχι μόνο την ελληνική κοινή γνώμη, αλλά και την παγκόσμια κοινή γνώμη, να κοιτάει στο πρόσωπό τους μπροστά σ’ αυτή την τεράστια κίνηση που κάνανε.» «Ηττήθησαν για πρώτη φορά οι δυνάμεις του κράτους από το εγχώριο προλεταριάτο», σημειώνει από τη μεριά του ο Θ. Σταυρόπουλος (συνήγορος υπεράσπισης στη δίκη των οικοδόμων-βλ. στη συνέχεια). «Ήταν μεγίστης σημασίας αυτό το γεγονός. Διότι πριν τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 1960 όλα τα ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά’, από την άποψη της πολιτικής τρομοκρατίας.» «Οι οικοδόμοι», έγραφε ο Νέος Κόσμος, «έσπασαν τη φοβία που επικρατούσε και έγιναν το αγωνιστικό παράδειγμα για όλους τους άλλους κλάδους, αναδείχθηκαν στην πρωτοπορία των κλαδικών αγώνων.»[18]

Η απεργία της 1ης Δεκέμβρη είχε πράγματι και «διεθνή αντίκτυπο.» Πολλά ξένα έντυπα, όπως η Πράβντα, η Μοντ, η Ουνιτά, κ.α., φιλοξένησαν ρεπορτάζ και φωτογραφίες από τις επιθέσεις της αστυνομίας κατά των απεργών. Στις 9/12 ο ραδιοσταθμός της Μόσχας, αναφερόμενος «στα δημοσιεύματα των εφημερίδων ‘Βραδυνή’ και ‘Απογευματινή’ που έφτασαν να ανακαλύψουν και ‘δάκτυλο της Μόσχας’…παρατήρησε ότι για να ικανοποιήσουν τα αφεντικά τους και να κρύψουν τους πραγματικούς ενόχους των τραγικών γεγονότων της Ελλάδας, οι ενσυνείδητοι κονδυλοφόροι γράφουν για τον ανύπαρκτο δάκτυλο της Μόσχας, ελπίζοντας έτσι να καμουφλάρουν τον πραγματικό δάκτυλο της Ουάσινγκτον. Αν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες πεινούν, αν στους δρόμους περιπλανώνται άνεργοι, αν τα παιδιά δεν έχουν τη δυνατότητα να πάνε σχολείο, αιτία γι’ αυτό είναι κατά πρώτο λόγο τ’ αβάσταχτα βάρη των εξοπλισμών που επέβαλαν στην Αθήνα οι αμερικάνοι ‘ευεργέτες’ οι οποίοι την παρέσυραν στον επιθετικό συνασπισμό του ΝΑΤΟ…γιατί τα αμερικάνικα, αγγλικά και δυτικογερμανικά και άλλα μονοπώλια τυλίγουν την Ελλάδα με υποδουλωτικές συμφωνίες…Οι επινοήσεις για το ‘δάκτυλο της Μόσχας’ χρειάζονται στους λακέδες της Ουάσιγκτον για να δικαιολογήσουν στα μάτια του λαού την επιθετική ατλαντική γραμμή που ακολουθούν με ζήλο οι ιθύνοντες ελληνικοί κύκλοι.»[19]

[1] Αυγή, 29/11/1960

[2] Μπουλντής Κ, 2005, σελ.120

[3] Αυγή, 29/11/1960, 1/12/1960

[4] Όπως παρατίθεται στο Στάβερης Η, Οικοδόμοι: Ηρωικοί αγώνες μιας 7ετίας 1960-1967, εκδ. «Παρασκήνιο», Αθήνα2003, σελ.78

[5] «Καθολική επιτυχία» σημείωσε η απεργία και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, τη Θεσσαλονίκη (όπου 2.000 οικοδόμοι έλαβαν μέρος στην απεργιακή συγκέντρωση στο ΕΚΘ), την Πάτρα (πάνω από 1.000 οικοδόμοι στη συγκέντρωση), το Αγρίνιο, τη Ρόδο, το Ηράκλειο, τα Χανιά, την Λάρισα, τη Μυτιλήνη, κ.α. Αυγή, 2/12/1960

[6] Αυγή, 2/12/1960

[7] Όπως παρατίθεται στο Στάβερης Η, ό.π., σελ.79

[8] Αυγή, 2/12/1960

[9] Μαρτυρία Χρήστου Τσεσμελή (ΑΟΟ). «Συλλήψεις», πρόσθεσε στη συνέχεια ο Χρ. Τσεσμελής, «έγιναν αρκετές, δεν θυμάμαι πόσες συγκεκριμένα. Εγώ, αφού έδιωξα όλους τους οικοδόμους, έμεινα με τον Λυκιαρδόπουλο στο Εργατικό Κέντρο. Μπροστά μου στεκότανε κάποιος της Ασφάλειας της Αθήνας ο οποίος λεγότανε Βλάσης κι ερχόταν προς το μέρος μου για να με συλλάβει. Φαίνεται όμως ότι εκείνη τη στιγμή, καθώς ήμουνα με τον Λυκιαρδόπουλο, ο Λυκιαρδόπουλος του έγνεψε να μη με συλλάβει κι ο Βλάσης υποχώρησε και τραβήχτηκε.»

[10] Αυγή, 2/12/1960, Ελευθερία, 2/12/1960

[11] Αυγή, 2/12/1960. «Οι μαχητικές απεργιακές εκδηλώσεις», τόνισε μεταξύ άλλων, «γίνονται για να αποσπασθεί η προσοχή της κοινής γνώμης από τα επιτεύγματα της κυβερνητικής πολιτικής»!

[12] Καθημερινή, 2/12/1960

[13] Καθημερινή, 2/12/1960, Βραδυνή, 2/12/1960, Έγγραφο: Σχόλια των Ρ/Σ Αθήνας και Θεσσαλονίκης για τα επεισόδια στη διαδήλωση των οικοδόμων στην Αθήνα, 2/12/1960 (Αρχείο ΚΚΕ). Τις επόμενες μέρες, τα αστικά μέσα «ενημέρωσης» συνέχισαν να τροφοδοτούν τον αντικομμουνισμό και την τρομοϋστερία που σύσσωμος ο αστικός πολιτικός κόσμος προσπάθησε να περάσει στη συνείδηση του κόσμου έναντι των ταξικών αγώνων. «Αδιάψευστα στοιχεία αποδεικνύουν ότι το ΚΚΕ υπεκίνησε και οργάνωσε αιματηράς ταραχάς», έγραφε η Βραδυνή στις 8/12/1960, προσθέτοντας: «Από μακρού κατεβάλλετο προσπάθεια προς διείσδυσιν εις τα εργατικά σωματεία και μαχητικάς εκδηλώσεις.» Την ίδια μέρα ο ραδιοσταθμός της Αθήνας εξέπεμπε: «Μόνιμος επιδίωξις των κομμουνιστών είναι η αναταραχή…Τα αιματηρά αυτά γεγονότα επροκάλεσαν όχι μικράν φρικίασιν εις εκείνους οι οποίοι έζησαν τον Δεκεμβριανόν εφιάλτην, διότι τους υπενθύμισαν ότι ο κομμουνιστικός κίνδυνος είναι μόνιμος.» Έγγραφο 230525: Ρ/Σ Αθηνών 8/2/1960 – Σχόλιο του Θ. Παπακωνσταντίνου με τίτλο ‘Ένας μικρός Δεκέμβρης’, σχετικά με τα επεισόδια στην απεργία των οικοδόμων (Αρχείο ΚΚΕ)

[14] Καθημερινή, 2/12/1960

[15] Καθημερινή, 2/12/1960, 3/12/1960 και Πρακτικά των Συζητήσεων της Βουλής, όπως παρατίθενται στο Λαμπροπούλου Δ, Οικοδόμοι: Οι άνθρωποι που έχτισαν την Αθήνα 1950-1967, εκδ. «Βιβλιόραμα», Αθήνα, 2009, σελ.337

[16] Αυγή, 2/12/1960

[17] Αυγή, 3/12/1960

[18] Βλ. αντίστοιχα: Συνέντευξη Βασίλη Κατσαρού (ΑΟΟ), Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου Κ (επ.), Όταν η οργή ξεχειλίζει, εκδ. «Επιτροπή Πρωτοβουλίας», Αθήνα, 2006, σελ.132, «Οικοδόμοι-τρία χρόνια στην πρώτη γραμμή των εργατικών αγώνων», στο Νέος Κόσμος, τ.12, 1963, σελ.50 Ενδεικτικό ίσως του σεβασμού που κατέκτησαν, ήταν και το γεγονός πως «μετά τη συγκλονιστική απεργία και γεγονότα που ακολούθησαν…οι οικοδόμοι μπορούσαν να μπαίνουν στα λεωφορεία, στα τρόλεϊ και στο τρένο με τα εργαλεία τους.» Κάτι, που μέχρι πρότινος δεν τους επιτρέπονταν. Μαρτυρία Δ. Κουτσούνη, στο Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου Κ (επ.), Όταν η οργή ξεχειλίζει, εκδ. «Επιτροπή Πρωτοβουλίας», Αθήνα, 2006, σελ.64

[19] Έγγραφο 287163: Ρ/Σ «ΦΑ» 1960/12/10 ΑΔ 344 – Εκπομπή με βάση σχόλιο του Ρ/Σ «Μόσχας» για το ματοκύλισμα των απεργών οικοδόμων από την κυβέρνηση και Έγγραφο 290242: Ρ/Σ «ΦΑ» 1960/12/20 – Σχόλιο με τίτλο ‘Η πλειοψηφία των ελληνικών εφημερίδων επικρίνουν την κυβέρνηση για την βάρβαρη επίθεση της αστυνομίας κατά των απεργών οικοδόμων (Αρχείο ΚΚΕ)

Πηγή:

“Από την πείρα του κινήματος των οικοδόμων στην Ελλάδα”

1 Δεκέμβρη 1960: Η απεργία των οικοδόμων που συγκλόνισε την Αθήνα και έσπασε τον φόβο της μετεμφυλιακής τρομοκρατίας

1 Δεκέμβρη 1960: Η απεργία των οικοδόμων που συγκλόνισε την Αθήνα και έσπασε τον φόβο της μετεμφυλιακής τρομοκρατίας


Οι οικοδόμοι στο γιαπί ψηφίζουν για κινητοποίηση (“Αυγή”, 25/5/1963)

1960. Το συνδικαλιστικό κίνημα λυμαίνονται οι εργατοπατέρες του κυβερνητικού συνδικαλισμού και όλα τα “σκιάζει η φοβέρα.” Το Κομμουνιστικό Κόμμα είναι παράνομο, οι διώξεις αποτελούν καθημερινό φαινόμενο και η Ασφάλεια βρίσκεται παντού. Την ίδια περίοδο, οι πρώτοι απολυμένοι κομμουνιστές από τις εξορίες και τις φυλακές, καθώς και εκείνοι που δεν μπορούσαν να βρουν πουθενά αλλού εργασία λόγω των πιστοποιητικών κοινωνικών φρονημάτων, συγκροτούν στον σχετικά “ελεύθερο” κλάδο των οικοδόμων, μια σημαντική μαχητική-ριζοσπαστική μαγιά, που δεν αργεί να δώσει καρπούς…

Βρισκόμαστε στα τέλη του 1960 και οι οικοδόμοι εμπαίζονται εδώ και καιρό από τους κρατούντες: οι διαμαρτυρίες τους απαντιόνταν με αόριστες υποσχέσεις, τα ψηφίσματά τους κατέληγαν στα συρτάρια των «αρμοδίων» και τα προβλήματά τους παρέμεναν άλυτα. Σε μια δε από τις αλλεπάλληλες συναντήσεις της Επιτροπής με τον υπουργό Εργασίας, ο τελευταίος δεν δίστασε να χαρακτηρίσει προκλητικά τις απεργίες ως «νοσηρόν σύμπτωμα.» Ο κόμπος πια είχε φτάσει στο χτένι.[1]

Τέλη Νοέμβρη συνεδρίασε στο σπίτι του Κ. Τερζάκη η Παράνομη Κομματική Οργάνωση του ΚΚΕ, όπου, σύμφωνα με τον Κ. Μπουλντή (μέλος τότε της ΠΚΟ των Μπετατζήδων), «πάρθηκε η απόφαση οριστικά ότι η απεργία θα γίνει στις δύο πρώτες μέρες του Δεκέμβρη, αφού θα έχει ολοκληρωθεί [η προετοιμασία της] σε βάθος και πλάτος σ’ όλο το εργαζόμενο δυναμικό του οικοδομικού κλάδου. Ταυτόχρονα θα έχει ενημερωθεί και ο ελληνικός λαός. Ο χρόνος περνά γρήγορα. Τα αιτήματα των οικοδόμων σ’ όλο τον ελληνικό λαό με κάθε τρόπο γίνονται γνωστά. Δεν έμεινε χώρος που να μην έφτασε προκήρυξη των οικοδόμων με τα αιτήματά τους.»[2]

Η προκήρυξη της Συντονιστικής, που τυπώθηκε σε χιλιάδες αντίτυπα και διακινήθηκε από δεκάδες συνεργία σε κάθε χώρο δουλειάς και εργατογειτονιά της Αθήνας και του Πειραιά, έγραφε: «Συνάδελφοι, γνωρίζετε όλοι πολύ καλά ότι με τους αγώνες που πραγματοποιήσαμε και διεξαγάγαμε τόσον επιτυχώς δώσαμε στους κυβερνώντες να καταλάβουν ότι οι Οικοδόμοι δεν είναι δυνατόν να ανεχθούν και να καταπιούν καινούργιες κοροϊδίες. Και ότι είναι αποφασισμένοι να αγωνισθούν με ψυχή και καρδιά, ενωμένοι σαν ένας άνθρωπος και σε απέραντη και ατράνταχτη στρατιά για την λύση των προβλημάτων που τους απασχολούν…Μόνο με τον αγώνα μας θα κερδίσουμε εκείνα που μας στερούνε.»[3]

«Ετοιμάζεται η μεγάλη, η ηρωική και ιστορική απεργία των Οικοδόμων», αναφέρει στη μαρτυρία του ο Δ. Πατρέλης (τότε Πρόεδρος των Κτιστών Αθήνας), «που θα μείνει μεγαλύτερος σταθμός στην ιστορία του κινήματος. Πιάτσες, συνοικίες, γιαπιά, σωματεία σ’ όλη τη χώρα κινητοποιούνται για μια σκληρή πάλη. Αλλιώς τα προβλήματα δεν πρόκειται να λυθούν. Οι αρμόδιοι, δεν μας υπολογίζουν. Στις επαφές που έχουμε μας κοροϊδεύουν φανερά. Παίζουν με τη δυστυχία χιλιάδων ανθρώπων…Στη βάση όλοι οι Οικοδόμοι από μέρα σε μέρα ενώνονται. Από την ύπαιθρο, από μικρά και μεγάλα σωματεία, από Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Μυτιλήνη, Κρήτη, Λάρισα κλπ. φτάνουν αντιπρόσωποι στην Αθήνα, εξουσιοδοτημένοι από τις οργανώσεις τους να ζητήσουν άμεσα αγώνα του κλάδου. Πολλοί ενισχύουν κατά δύναμη και οικονομικά. Χρειάζονται τεράστια έξοδα τα οποία θα βγουν από μας. Υπάρχουν Οικοδόμοι που διαθέτουν το μεροκάματό τους. Άλλοι μπροστάρηδες, τρέχουν μέρες στις οικοδομές για να ενημερώσουν τους συναδέλφους τους.

Ο Λυκιαρδόπουλος και ο Αντωνάτος βρίσκονται σε δύσκολη θέση. Μένουν γυμνοί. Το σκέπτονται. Ή μέσα στο χορό για να μην χρεοκοπήσουν ολοκληρωτικά ή έξω από τον χορό για να σώσουν την εθνικοφροσύνη τους…Η απεργία έχει προγραμματιστεί για την 1η του Δεκέμβρη 1960 μαζί με την Ομοσπονδία. Ο αγώνας γίνεται από κοινού. Το βάρος, όμως, το σηκώνουμε εμείς. Η Ομοσπονδία στην Αθήνα είναι με πολύ λίγες δυνάμεις. Υπάρχουν όμως συντηρητικοί, ανοργάνωτοι Οικοδόμοι, που θα πάρουν μέρος στην απεργία και τη συγκέντρωση πιο άφοβα. Εμάς μας φοβούνται. Είμαστε αριστεροί συκοφαντημένοι εδώ και πολλά χρόνια. Τώρα είναι μαζί και η Ομοσπονδία που είναι δεξιά. Πρέπει να κατέβουν όλοι στο πεζοδρόμιο.»[4]


Η μεγάλη απεργιακή συγκέντρωση των οικοδόμων στο ΕΚΑ

Και πράγματι, την ημέρα της απεργίας 15.000 οικοδόμοι κατέκλυσαν το ΕΚΑ δίνοντας το μαχητικό παρόν στην απεργιακή συγκέντρωση.[5] «Από τις 8 το πρωί οι απεργοί οικοδόμοι συρρέουν από όλους τους δρόμους προς το Εργατικό Κέντρο Αθηνών. Μέσα σε λίγη ώρα ολόκληρη η περιοχή από την πλατεία Κουμουνδούρου μέχρι την οδόν Ζήνωνος έχει κατακλυσθεί από απεργούς. Μια πραγματική ανθρωποθάλασσα που πάλλεται από ενθουσιασμό για την απόλυτη επιτυχία της απεργίας. Από τα μεγάφωνα του Εργατικού Κέντρου ανακοινώνεται ότι σ’ ολόκληρη την Ελλάδα η απεργία εσημείωσε τεράστια επιτυχία και ότι σε όλα τα Εργατικά Κέντρα της χώρας πραγματοποιούνται την ίδια στιγμή μεγαλειώδεις πανοικοδομικές συγκεντρώσεις. Για την απεργία στην Αθήνα γίνεται γνωστό ότι όλα τα γιαπιά έχουν νεκρωθεί και ότι αστυνομικές δυνάμεις απεστάλησαν σ’ όλες τις μεγάλες οικοδομές. Αγανάκτηση προκάλεσε στους συγκεντρωμένους η είδησις ότι η αστυνομία το πρωί διενήργησε συλλήψεις απεργών οι οποίοι κρατούνται σε διάφορα αστυνομικά τμήματα…

Η αστυνομία βρίσκεται από το πρωί σε πρωτοφανή κινητοποίηση. Σ’ όλους τους δρόμους γύρω από το Εργατικό Κέντρο έχουν εγκατασταθεί μεγάλες ομάδες αστυφυλάκων εν στολή. Ομάδες επίσης αστυνομικών έχουν λάβει θέσεις μέχρι την Ομόνοια, ενώ αστυνομικά αυτοκίνητα πλήρη ανδρών σταθμεύουν σε διάφορα σημεία της περιοχής. Γενικά η συγκέντρωσις, πριν ακόμη αρχίσουν οι ομιλίες ήταν ασφυκτικά πολιορκημένη από ζώνες αστυνομικών…»[6]

«Κατέβηκα στο ΕΚΑ», θυμάται ο Δ. Πατρέλης, «κι οι Οικοδόμοι είχαν κιόλας γεμίσει τους γύρω δρόμους. Μέσα στα σωματεία πατείς με-πατώ σε. Άλλοι γράφονταν σαν καινούργια μέλη κι άλλοι πλήρωναν συνδρομές. Τα μεγάφωνα είχαν στηθεί στους γύρω δρόμους. Το μικρόφωνο βρίσκονταν στο πρώτο πάτωμα του κτιρίου. Ο Λυκιαρδόπουλος βρίσκονταν εκεί και κουβέντιαζε με στελέχη του ΕΚΑ…Γύρω-γύρω, τριγύριζαν αξιωματούχοι της Συνδικαλιστικής Ασφάλειας, με τους κατώτερούς τους. Ανήσυχοι όλοι αυτοί οι κύριοι, για τις χιλιάδες των Οικοδόμων που έρχονταν σαν ποτάμια απ’ όλους τους δρόμους…Ο Λυκιαρδόπουλος θα μιλούσε από μέρους της Ομοσπονδίας, πρώτος. Μόλις πήρε το μικρόφωνο στο χέρι και φάνηκε στο παράθυρο, ακούστηκαν λίγα χειροκροτήματα. Όταν άρχισε να μιλάει περί υπουργού, περί υποσχέσεων αρμοδίων υπηρεσιών και ‘περί καλής θελήσεως’, για τους σκληρούς αγώνες της Ομοσπονδίας, άρχισαν από κάτω να τον γιουχαΐζουν. Του φώναζαν ‘έμπα μέσα προδότη’, ‘φύγε εργατοπατέρα’, ‘να βγει η Συντονιστική να μας μιλήσει’. Κρύος ιδρώτας τους έκοψε όλους.»[7]

Αφού ολοκληρώθηκαν οι ομιλίες, «μέσα σε θύελλα χειροκροτημάτων και εκδηλώσεων εγκρίνεται ψήφισμα για την αθέτηση των ρητών υποσχέσεων του κ. Δημητράτου και ζητείται η άμεση επίλυσις των εκκρεμών αιτημάτων του κλάδου. Η επιτροπή των εκπροσώπων των οικοδομικών οργανώσεων Αθηνών-Πειραιώς-Ελευσίνος αναχωρεί για να επιδώσει το ψήφισμα στον υπουργό Εργασίας. Την στιγμή ακριβώς αυτή οι αστυνομικοί που βρίσκονται στην οδό Κολωνού και Αγησιλάου βγάζουν ως εκ συνθήματος τα κλομπς και εφορμούν εναντίον της συγκεντρώσεως κτυπώντας ανηλεώς τους απεργούς. Επακολουθούν σκηνές πρωτοφανούς αγριότητος. Οι απεργοί πέφτουν αναίσθητοι από τα κτυπήματα των κλομπς, ποδοπατούνται από τους αστυνομικούς, ενώ άλλων απεργών τους στρίβουν τα χέρια, τους ακινητοποιούν και τους χτυπούν στο πρόσωπο, στο στομάχι, στην κοιλιά. Οι απεργοί υποχωρούν προς το κτίριο του Εργατικού Κέντρου, ενώ χάμω στον δρόμο σφαδάζουν τραυματίαι οικοδόμοι καταματωμένοι, με σπασμένα κεφάλια και σχισμένα πρόσωπα.

Η εντελώς απρόκλητη αυτή επίθεσις των αστυνομικών εναντίον ενός πλήθους που διαδήλωνε ειρηνικά την αγανάκτησή του για τον εμπαιγμό που υφίσταται, προκαλεί φοβερή οργή. Γυναίκες που από τα παράθυρα των γύρω σπιτιών παρακολουθούν τις σκηνές φωνάζουν: ‘Χειρότερα από τους Γερμανούς’! Ενώ η επίθεσις των αστυνομικών συνεχίζεται εναντίον των εργατών που κουβαλούν στους ώμους τους τραυματισμένους συναδέλφους τους, η μάζα των απεργών ανασυντάσσεται μπροστά στο Εργατικό Κέντρο και όταν οι αστυνομικοί επιτίθενται εκ νέου για να τους διαλύσουν οι οικοδόμοι αμύνονται απεγνωσμένα και προσπαθούν με τα σώματά των να συγκρατήσουν την επίθεση. Τα κτυπήματα με τα κλομπς δεν σταματούν ούτε στιγμή. Αστυνομικά αυτοκίνητα σφυρίζοντας δαιμονισμένα φθάνουν στον τόπο των επεισοδίων και αδειάζουν συνεχώς αστυνομικούς. Στην οδόν Πειραιώς, στο ύψος της πλατείας Ωδείου, καταφθάνουν μεγάλα στρατιωτικά αυτοκίνητα γεμάτα στρατό. Οι στρατιώτες κατέρχονται και προχωρούν με τα όπλα προταγμένα και σε σχηματισμό μάχης…


Από το πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της “Αυγής” την επόμενη μέρα (1)

Σε μια στιγμή ακούγονται πυροβολισμοί από την πλευρά της οδού Πειραιώς και η κραυγή των υποχωρούντων απεργών ‘μας σκοτώνουν’, ‘ρίχνουν στο ψαχνό’. Η αγανάκτησις φθάνει στο αποκορύφωμά της. Οι οικοδόμοι αρπάζουν τα ξύλα που βρίσκουν μέσα σε μια αποθήκη της οδού Αγησίλαου, ξηλώνουν τις πλάκες των πεζοδρομίων και ετοιμάζονται να αμυνθούν ενεργητικά υπερασπιζόμενοι τη ζωή τους…Οι αστυνομικοί επιχειρούν νέα, βιαιότερη επίθεση. Αυτή την φορά οι δυνάμεις των αστυνομικών αποκρούονται από τους οικοδόμους. Πέφτουν οι πρώτες πέτρες και οι αστυνομικοί οπισθοχωρούν προσπαθώντας να καλυφθούν στις παρόδους της οδού Αγησιλάου η οποία καταλαμβάνεται και πάλι από τους απεργούς. Σε λίγο όμως και ενώ στο μεταξύ έχουν καταφθάσει ενισχύσεις η αστυνομία εκ νέου εφορμά.

Οι απεργοί καλυπτόμενοι πίσω από τα αυτοκίνητα Ι.Χ. που βρίσκονται στην οδό Αγησιλάου ρίχνουν πέτρες και τούβλα κατά των επιτιθέμενων. Οι αστυνομικοί φθάνουν μέχρι τα αυτοκίνητα αλλά είναι αδύνατον να προχωρήσουν. Τώρα αρπάζουν και αυτοί από χάμω πέτρες και τις ρίχνουν κατά των απεργών. Ένας φοβερός πετροπόλεμος αρχίζει. Ισχυρή αστυνομική δύναμις επιτίθεται από την οδό Βούλγαρη και κόβει τους απεργούς σε δύο τμήματα. Νέα μεγάλη μάχη αρχίζει. Οι αστυνομικοί απωθούν τους οικοδόμους κάτω από το Εργατικό Κέντρο. Στο μεταξύ από την πλευρά της οδού Κολοκυνθούς εκδηλώνεται άλλη επίθεσις των αστυνομικών οι οποίοι φορούν κράνη και αντιασφυξιογόνες προσωπίδες. Ένας αστυνόμος βγάζει το περίστροφό του και πυροβολεί. Ένας νέος εργάτης πέφτει αιμόφυρτος. Η επίθεσις των αστυνομικών συνεχίζεται και στις δύο πλευρές. Βροχή από πέτρες εξαπολύεται και από τις δύο πλευρές. Μεταξύ των απεργών και των αστυνομικών έχει τώρα δημιουργηθεί μια ‘νεκρή ζώνη.’ Στην οδό Κεραμικού αστυφύλακες σπάζουν και αυτοί πλάκες των πεζοδρομίων και εφοδιάζουν τους συναδέλφους τους.

Σε μια στιγμή πλάι στα αναποδογυρισμένα αυτοκίνητα ξεπηδά μια λουρίδα φωτιάς. ‘Δακρυγόνα’!…Η φωτιά από τα δακρυγόνα μεταδίδεται στην βενζίνη που έχει χυθεί από ένα αναποδογυρισμένο αυτοκίνητο το οποίο αναφλέγεται.

Οι υποχωρούντες απεργοί επιδιώκουν να φθάσουν στο κτίριο του ΕΚΑ. Στην ‘μάχη’ που εξακολουθεί οι αστυνομικοί τρέπονται εις φυγήν αφήνοντας την οδό Αγησιλάου ελεύθερη. Ο δρόμος παρουσιάζει ένα άγριο θέαμα καθώς είναι καλυμμένος από πέτρες, φέιγ-βολάν, από αίματα και από καπέλα αστυφυλάκων και αστυνόμων που τα εγκατέλειψαν κατά την φυγήν των. Το πανδαιμόνιο που κάνουν οι σειρήνες των αστυνομικών αυτοκινήτων, των πυροσβεστικών αντλιών και των ασθενοφόρων αυτοκινήτων που αρχίζουν να καταφθάνουν, οι κραυγές διαμαρτυρίας των απεργών, οι οιμωγές των τραυματισμένων δημιουργούν μια εφιαλτική ατμόσφαιρα.»[8]


Από το πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της “Αυγής” την επόμενη μέρα (2)

Ακολούθησε μια σχετική ηρεμία. Κατόπιν, έφθασε στο Εργατικό Κέντρο ο Αστυνομικός Διευθυντής Αθηνών Θ. Ρακιτζής, οποίος, επανειλημμένα και «στο λόγο της τιμής του», διαβεβαίωσε τα μέλη της Συντονιστικής πως, αν διαλύονταν «ησύχως», κανείς απεργός δεν θα συλλαμβάνονταν. Όντως, οι αστυνομικές δυνάμεις απομακρύνθηκαν και οι πόρτες του ΕΚΑ άνοιξαν. Ωστόσο, «απ’ όσους φεύγανε κάνανε αρκετές συλλήψεις. Ο Δ/ντης της αστυνομίας δεν κράτησε το λόγο της τιμής του.»[9]

Ο απολογισμός της κατασταλτικής μανίας του αστικού κράτους: 173 συλλήψεις και 66 τραυματίες (3 από σφαίρες). «Για πρώτη φορά στην Ελλάδα εχρησιμοποιήθησαν καπνογόνες και δακρυγόνες βόμβες.» Στη διάρκεια των συγκρούσεων τραυματίστηκαν επίσης 55 αστυνομικοί, τους οποίους επισκέφτηκε στο νοσοκομείο ο ίδιος ο Διάδοχος του Θρόνου Κωνσταντίνος δηλώνοντας «ικανοποιημένος» με «τον τρόπον με τον οποίον αντιμετώπισε τους διαδηλωτάς η αστυνομία.»[10]

Σύσσωμος ο αστικός κόσμος ξεσπάθωσε κατά των οικοδόμων. Ο υπουργός Εργασίας Α. Δημητράτος απέδωσε την αποκλειστική ευθύνη των γεγονότων –σε ποιους άλλους;- στους απεργούς, «οι οποίοι κατευθύνονται από γνωστά κομμουνιστικά στοιχεία.» «Απείλησε» δε πως «δεν θα ανεχθεί ‘έκνομους ενέργειας’ και ‘κομμουνιστικήν δράσιν’ στα συνδικάτα.»[11] Στον ίδιο τόνο, ο υφυπουργός Εσωτερικών Ε. Καλαντζής, έκανε λόγο για «κομμουνιστές εγκληματίες, οι οποίοι εις πάσαν ευκαιρίαν επιζητούν την αιματοχυσίαν», «προειδοποιώντας» και αυτός με τη σειρά του πως «πάσα παρόμοια επαναστατική ενέργεια θα αντιμετωπισθεί με την μεγίστην αυστηρότητα», προκειμένου να «προστατευθεί η γαλήνη του λαού» και να «παταχθεί η κομμουνιστική εγκληματικότητα.»[12]

«Οι κομμουνισταί προεκάλεσαν χθες αιματηράς ταραχάς εις Αθήνας», έγραφε στις 2/12 η Καθημερινή. «Ουδεμία επιτρέπεται αμφιβολία ότι αι σκηναί υπεκινήθηκαν και οργανώθησαν υπό των κομμουνιστών, οι οποίοι έρριψαν εις την ‘μάχην’ επίλεκτα στελέχη των.» «Τα αιματηρά γεγονότα», διάβαζε αντίστοιχα ο τίτλος του ρεπορτάζ της Βραδυνής, «είχον προετοιμασθή υπό των ερυθρών. Ομάδες του σκληρού πυρήνος ενήργησαν αλλεπάλληλους επιθέσεις κατά αστυνομικών. Αφήρεσαν και τα περίστροφα τραυματιών.» «Πρόκειται περί καθαρώς κομμουνιστικής προκλήσεως», μετέδιδε από τη μεριά του ο ραδιοσταθμός της Θεσσαλονίκης, «αποσκοπούσα εις την δημιουργία χάους, εις εφαρμογήν γενικότερου σχεδίου κινητοποιήσεως των επαναστατικών δυνάμεων της διεθνούς μονάδος κρούσεως…Με τις αιματηρές συγκρούσεις των Αθηνών, ξαναζωντανεύουν στη μνήμη όλων στιγμές φρίκης [σ.σ. αναφέρεται στο Δεκέμβρη του 1944]…Υπάρχουν δυστυχώς αφελείς που πίπτουν θύματα της κομμουνιστικής δημαγωγίας.»[13]

Στο «χορό» των αντικομμουνιστικών δηλώσεων μπήκε επίσης το ΕΚΑ, καταγγέλλοντας τον «κομμουνισμό» που «δια των πρακτόρων του, ως εις την περίπτωσιν των χθεσινών αιματηρών γεγονότων, διεδραμάτισε τον εγκληματικόν ρόλον του.» Αλλά και ο Π. Αντωνάτος (Γ.Γ. της ΟΟΕ), ο οποίος, σε σχετική του ανακοίνωση τόνιζε: «Η Ομοσπονδία Οικοδόμων Ελλάδος μετ’ αγανακτήσεως και αποτροπιασμού καταγγέλλει εις την κοινήν γνώμην τας δολοφονικάς αυτάς μεθόδους του κομμουνιστικού κόμματος και εκφράζει βαθυτάτην θλίψιν, διότι οι ίδιοι άνθρωποι έγιναν αφορμή να χυθή δια μίαν ακόμη φοράν αίμα αδελφικόν.»[14]

Η απεργία των οικοδόμων αποτέλεσε πεδίο αντιπαράθεσης και στη Βουλή. Απαντώντας στον Ι. Πασαλίδη (Πρόεδρο της ΕΔΑ) ο Κ. Καραμανλής (Πρωθυπουργός) τόνισε: «Είπατε ότι ο τόπος αιματοκυλείται. Σας λέγω ότι δεν αιματοκυλείται. Σεις προσπαθείτε να τον αιματοκυλήσετε.» Τα «οδοφράγματα», υπογράμμισε ο Ε. Καλαντζής, «μεταφέρουν την σκέψιν του θρησκευτικώς προσηλωμένου Ελληνικού λαού…εις άλλας περιόδους και εποχάς, αι οποίαι είναι εκείναι από τας οποίας εξεπορεύθη το πνεύμα της γενικής ανταρσίας κατά του νόμου και της συστηματικής υπονομεύσεως της αποστολής των οργάνων των Σωμάτων Ασφαλείας.» «‘Δεκέμβριος!’ αναφώνησε από τα έδρανα ένας βουλευτής που δεν καταγράφεται το όνομά του.» Ο Γ. Παπανδρέου υπογράμμισε πως «δια τας ευθύνας των γεγονότων…πρέπον είναι να αναμείνωμεν το πόρισμα της δικαιοσύνης», ωστόσο, «όσον αφορά άκραν αριστεράν είναι βεβαρημένον το ιστορικόν της και δεν είναι περίεργον αν μέχρι αποδείξεως την συνοδεύουν αι υποψίαι.» «Η δική σας ενοχή είναι βεβαία, όχι ύποπτος», του απάντησε ο Β. Εφραιμίδης (ΕΔΑ). «Δεν γνωρίζω αν αυτό ήτο ευφυές εκ μέρους της άκρας αριστεράς», αντέδρασε ο Γ. Παπανδρέου, «το να ομιλεί κατά τας ημέρας μάλιστα του Δεκεμβρίου περί δικών μου ευθυνών και ανυπαρξίας ιδικών της, είναι βαρυτάτη πρόκλησις.» «Τον Δεκέμβριον [σ.σ. του 1944]», επανήλθε ο Β. Εφραιμίδης, «τον επροκαλέσατε σεις.»[15]

Οι οικοδόμοι δεν πτοήθηκαν. Αργά το βράδυ τα σωματεία της Αθήνας και του Πειραιά αποφάσισαν νέα 24ωρη απεργία για την επόμενη μέρα. Στο πλευρό τους τάχθηκαν με ψηφίσματα και απεργίες αλληλεγγύης δεκάδες οργανώσεις: οι Τυπογράφοι, Μηχανουργοί, Υποδερματεργάτες και Λογιστές της Αθήνας, οι εργαζόμενοι στο Φωταέριο και την Ηλεκτρική Εταιρία Αθηνών-Πειραιώς, οι Οδηγοί και Εισπράκτορες Λεωφορείων, οι Λογιστές, Μηχανουργοί, Νοσηλευτές, Αρτεργάτες και Υαλουργοί του Πειραιά, κ.α.[16]


Από τη δεύτερη 24ωρη απεργία των οικοδόμων στην Αθήνα και τον Πειραιά στις 2 Δεκέμβρη (“Αυγή”, 3/12/1960)

Στις 2/12 «σαράντα πέντε χιλιάδες οικοδόμοι των δύο πόλεων [σ.σ. Αθήνας και Πειραιά] πήραν μέρος στην απεργία που απετέλεσε μια συγκλονιστική εκδήλωση αλληλεγγύης στα θύματα της άγριας επιθέσεως –συλληφθέντας και τραυματισθέντας- και μια αποστομωτική απάντησις στις σοφιστείες της κυβερνήσεως περί ‘υποκινητών’, ‘κομμουνιστικού δακτύλου’ κλπ. Η κυβέρνησις του μίσους εξαπέλυσε και πάλι χθες τις αστυνομικές δυνάμεις και τα μηχανοκίνητα εναντίον των οικοδόμων οι οποίοι εδέχθησαν εντελώς απρόκλητα βίαιες επιθέσεις στα επαγγελματικά των καφενεία [σ.σ. πιάτσες] και στους δρόμους. Έγιναν επίσης πολλές συλλήψεις απεργών…Η Αθήνα παρουσίαζε και χθες την όψη στρατοκρατούμενης πόλεως…

Οι 45.000 οικοδόμοι επειθάρχησαν απολύτως στην απόφαση των σωματείων τους, η οποία μεταδόθηκε από στόμα σε στόμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι οικοδόμοι όταν ειδοποιούντο για την συνέχιση της απεργίας απαντούσαν: ‘Και χωρίς να μας το λέγατε δεν θα πηγαίναμε αύριο στην δουλειά. Μας φωνάζει το αίμα των συναδέλφων μας’. Σε ορισμένες οικοδομές που οι εργάτες έπιασαν το πρωί δουλειά μόλις επληροφορούντο την απόφαση για απεργία άφηναν αμέσως τα εργαλεία και έφευγαν από την οικοδομή. Σε πολλά γιαπιά έβλεπε κανείς χθες κασμάδες μπηγμένους στην γη, φτυάρια μέσα στη λάσπη, κομπρεσέρ μέσα στο έδαφος, όπως δηλαδή τα εγκατέλειψαν οι εργάτες την στιγμή που έμαθαν ότι οι συνάδελφοί των απεργούν.

Κατεβλήθησαν απεγνωσμένες προσπάθειες να ‘πεισθούν’ έστω και ελάχιστοι οικοδόμοι να πιάσουν δουλειά σε ορισμένες οικοδομές του κέντρου των Αθηνών, ώστε να μην παρουσιάζεται εικόνα πλήρους ερημώσεως. Οι προσπάθειες αυτές απέτυχαν. Από το πρωί, ομάδες αστυνομικών ευρίσκοντο έξω από τις μεγάλες κεντρικές οικοδομές και διενήργησαν συλλήψεις οικοδόμων που περνούσαν από κει. Ισχυρές επίσης αστυνομικές δυνάμεις είχαν καταλάβει θέσεις στην Ομόνοια και στους γύρω δρόμους. Το Εργατικό Κέντρο Αθηνών είχε αποκλεισθεί από αστυνομικούς και απηγορεύετο η είσοδος εργατών…Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων ενεφανίσθησαν στην Ομόνοια και καμιόνια με στρατό.»[17]

Η σημασία της απεργίας, όχι μόνο για τους οικοδόμους, αλλά και για την εργατική τάξη της χώρας μας συνολικότερα, ήταν ιδιαίτερα μεγάλη. «Ο πρώτος ιστορικός σταθμός για την ανάπτυξη του συνδικαλιστικού και του δημοκρατικού κινήματος στη χώρα μας», αναφέρει στη μαρτυρία του ο παλαίμαχος οικοδόμος Β. Κατσαρός, «είναι το 1960, όταν οι οικοδόμοι πλέον ξέσπασαν, έβγαλαν τελείως κάθε φόβο από πάνω τους και έφτασαν στο σημείο πλέον να κάνουνε ολόκληρη, όχι μόνο την ελληνική κοινή γνώμη, αλλά και την παγκόσμια κοινή γνώμη, να κοιτάει στο πρόσωπό τους μπροστά σ’ αυτή την τεράστια κίνηση που κάνανε.» «Ηττήθησαν για πρώτη φορά οι δυνάμεις του κράτους από το εγχώριο προλεταριάτο», σημειώνει από τη μεριά του ο Θ. Σταυρόπουλος (συνήγορος υπεράσπισης στη δίκη των οικοδόμων-βλ. στη συνέχεια). «Ήταν μεγίστης σημασίας αυτό το γεγονός. Διότι πριν τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 1960 όλα τα ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά’, από την άποψη της πολιτικής τρομοκρατίας.» «Οι οικοδόμοι», έγραφε ο Νέος Κόσμος, «έσπασαν τη φοβία που επικρατούσε και έγιναν το αγωνιστικό παράδειγμα για όλους τους άλλους κλάδους, αναδείχθηκαν στην πρωτοπορία των κλαδικών αγώνων.»[18]

Η απεργία της 1ης Δεκέμβρη είχε πράγματι και «διεθνή αντίκτυπο.» Πολλά ξένα έντυπα, όπως η Πράβντα, η Μοντ, η Ουνιτά, κ.α., φιλοξένησαν ρεπορτάζ και φωτογραφίες από τις επιθέσεις της αστυνομίας κατά των απεργών. Στις 9/12 ο ραδιοσταθμός της Μόσχας, αναφερόμενος «στα δημοσιεύματα των εφημερίδων ‘Βραδυνή’ και ‘Απογευματινή’ που έφτασαν να ανακαλύψουν και ‘δάκτυλο της Μόσχας’…παρατήρησε ότι για να ικανοποιήσουν τα αφεντικά τους και να κρύψουν τους πραγματικούς ενόχους των τραγικών γεγονότων της Ελλάδας, οι ενσυνείδητοι κονδυλοφόροι γράφουν για τον ανύπαρκτο δάκτυλο της Μόσχας, ελπίζοντας έτσι να καμουφλάρουν τον πραγματικό δάκτυλο της Ουάσινγκτον. Αν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες πεινούν, αν στους δρόμους περιπλανώνται άνεργοι, αν τα παιδιά δεν έχουν τη δυνατότητα να πάνε σχολείο, αιτία γι’ αυτό είναι κατά πρώτο λόγο τ’ αβάσταχτα βάρη των εξοπλισμών που επέβαλαν στην Αθήνα οι αμερικάνοι ‘ευεργέτες’ οι οποίοι την παρέσυραν στον επιθετικό συνασπισμό του ΝΑΤΟ…γιατί τα αμερικάνικα, αγγλικά και δυτικογερμανικά και άλλα μονοπώλια τυλίγουν την Ελλάδα με υποδουλωτικές συμφωνίες…Οι επινοήσεις για το ‘δάκτυλο της Μόσχας’ χρειάζονται στους λακέδες της Ουάσιγκτον για να δικαιολογήσουν στα μάτια του λαού την επιθετική ατλαντική γραμμή που ακολουθούν με ζήλο οι ιθύνοντες ελληνικοί κύκλοι.»[19]

[1] Αυγή, 29/11/1960

[2] Μπουλντής Κ, 2005, σελ.120

[3] Αυγή, 29/11/1960, 1/12/1960

[4] Όπως παρατίθεται στο Στάβερης Η, Οικοδόμοι: Ηρωικοί αγώνες μιας 7ετίας 1960-1967, εκδ. «Παρασκήνιο», Αθήνα2003, σελ.78

[5] «Καθολική επιτυχία» σημείωσε η απεργία και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, τη Θεσσαλονίκη (όπου 2.000 οικοδόμοι έλαβαν μέρος στην απεργιακή συγκέντρωση στο ΕΚΘ), την Πάτρα (πάνω από 1.000 οικοδόμοι στη συγκέντρωση), το Αγρίνιο, τη Ρόδο, το Ηράκλειο, τα Χανιά, την Λάρισα, τη Μυτιλήνη, κ.α. Αυγή, 2/12/1960

[6] Αυγή, 2/12/1960

[7] Όπως παρατίθεται στο Στάβερης Η, ό.π., σελ.79

[8] Αυγή, 2/12/1960

[9] Μαρτυρία Χρήστου Τσεσμελή (ΑΟΟ). «Συλλήψεις», πρόσθεσε στη συνέχεια ο Χρ. Τσεσμελής, «έγιναν αρκετές, δεν θυμάμαι πόσες συγκεκριμένα. Εγώ, αφού έδιωξα όλους τους οικοδόμους, έμεινα με τον Λυκιαρδόπουλο στο Εργατικό Κέντρο. Μπροστά μου στεκότανε κάποιος της Ασφάλειας της Αθήνας ο οποίος λεγότανε Βλάσης κι ερχόταν προς το μέρος μου για να με συλλάβει. Φαίνεται όμως ότι εκείνη τη στιγμή, καθώς ήμουνα με τον Λυκιαρδόπουλο, ο Λυκιαρδόπουλος του έγνεψε να μη με συλλάβει κι ο Βλάσης υποχώρησε και τραβήχτηκε.»

[10] Αυγή, 2/12/1960, Ελευθερία, 2/12/1960

[11] Αυγή, 2/12/1960. «Οι μαχητικές απεργιακές εκδηλώσεις», τόνισε μεταξύ άλλων, «γίνονται για να αποσπασθεί η προσοχή της κοινής γνώμης από τα επιτεύγματα της κυβερνητικής πολιτικής»!

[12] Καθημερινή, 2/12/1960

[13] Καθημερινή, 2/12/1960, Βραδυνή, 2/12/1960, Έγγραφο: Σχόλια των Ρ/Σ Αθήνας και Θεσσαλονίκης για τα επεισόδια στη διαδήλωση των οικοδόμων στην Αθήνα, 2/12/1960 (Αρχείο ΚΚΕ). Τις επόμενες μέρες, τα αστικά μέσα «ενημέρωσης» συνέχισαν να τροφοδοτούν τον αντικομμουνισμό και την τρομοϋστερία που σύσσωμος ο αστικός πολιτικός κόσμος προσπάθησε να περάσει στη συνείδηση του κόσμου έναντι των ταξικών αγώνων. «Αδιάψευστα στοιχεία αποδεικνύουν ότι το ΚΚΕ υπεκίνησε και οργάνωσε αιματηράς ταραχάς», έγραφε η Βραδυνή στις 8/12/1960, προσθέτοντας: «Από μακρού κατεβάλλετο προσπάθεια προς διείσδυσιν εις τα εργατικά σωματεία και μαχητικάς εκδηλώσεις.» Την ίδια μέρα ο ραδιοσταθμός της Αθήνας εξέπεμπε: «Μόνιμος επιδίωξις των κομμουνιστών είναι η αναταραχή…Τα αιματηρά αυτά γεγονότα επροκάλεσαν όχι μικράν φρικίασιν εις εκείνους οι οποίοι έζησαν τον Δεκεμβριανόν εφιάλτην, διότι τους υπενθύμισαν ότι ο κομμουνιστικός κίνδυνος είναι μόνιμος.» Έγγραφο 230525: Ρ/Σ Αθηνών 8/2/1960 – Σχόλιο του Θ. Παπακωνσταντίνου με τίτλο ‘Ένας μικρός Δεκέμβρης’, σχετικά με τα επεισόδια στην απεργία των οικοδόμων (Αρχείο ΚΚΕ)

[14] Καθημερινή, 2/12/1960

[15] Καθημερινή, 2/12/1960, 3/12/1960 και Πρακτικά των Συζητήσεων της Βουλής, όπως παρατίθενται στο Λαμπροπούλου Δ, Οικοδόμοι: Οι άνθρωποι που έχτισαν την Αθήνα 1950-1967, εκδ. «Βιβλιόραμα», Αθήνα, 2009, σελ.337

[16] Αυγή, 2/12/1960

[17] Αυγή, 3/12/1960

[18] Βλ. αντίστοιχα: Συνέντευξη Βασίλη Κατσαρού (ΑΟΟ), Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου Κ (επ.), Όταν η οργή ξεχειλίζει, εκδ. «Επιτροπή Πρωτοβουλίας», Αθήνα, 2006, σελ.132, «Οικοδόμοι-τρία χρόνια στην πρώτη γραμμή των εργατικών αγώνων», στο Νέος Κόσμος, τ.12, 1963, σελ.50 Ενδεικτικό ίσως του σεβασμού που κατέκτησαν, ήταν και το γεγονός πως «μετά τη συγκλονιστική απεργία και γεγονότα που ακολούθησαν…οι οικοδόμοι μπορούσαν να μπαίνουν στα λεωφορεία, στα τρόλεϊ και στο τρένο με τα εργαλεία τους.» Κάτι, που μέχρι πρότινος δεν τους επιτρέπονταν. Μαρτυρία Δ. Κουτσούνη, στο Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου Κ (επ.), Όταν η οργή ξεχειλίζει, εκδ. «Επιτροπή Πρωτοβουλίας», Αθήνα, 2006, σελ.64

[19] Έγγραφο 287163: Ρ/Σ «ΦΑ» 1960/12/10 ΑΔ 344 – Εκπομπή με βάση σχόλιο του Ρ/Σ «Μόσχας» για το ματοκύλισμα των απεργών οικοδόμων από την κυβέρνηση και Έγγραφο 290242: Ρ/Σ «ΦΑ» 1960/12/20 – Σχόλιο με τίτλο ‘Η πλειοψηφία των ελληνικών εφημερίδων επικρίνουν την κυβέρνηση για την βάρβαρη επίθεση της αστυνομίας κατά των απεργών οικοδόμων (Αρχείο ΚΚΕ)

Πηγή:

“Από την πείρα του κινήματος των οικοδόμων στην Ελλάδα”

Αγγελίες από το μέλλον...

Αγγελίες από το μέλλον...




Σε ιστοσελίδα καταχώρησης αγγελιών, δημοσιεύτηκε προσφορά για εργασία που ανέφερε: «ΚΑΜΑΡΙΕΡΑ ζητείται για εθελοντική εργασία σε ξενοδοχείο στην Αίγινα, παρέχεται διαμονή και διατροφή». Πολλοί θα σπεύσουν να πούνε πως είναι ένα «ακραίο» γεγονός. Μόνο που τέτοιου είδους κρούσματα δεν είναι πλέον μεμονωμένα. Δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι εργάζονται και λαμβάνουν τους πενιχρούς μισθούς τους με μήνες καθυστέρηση. Το ένα τρίτο και πλέον των εργαζομένων δουλεύουν χωρίς ασφάλιση. Η παραβίαση και αυτής της ελάχιστης «εργασιακής» νομοθεσίας, έχει γίνει σύστημα από τις επιχειρήσεις και δεν αποτελεί εξαίρεση. Ολα τούτα και άλλα πολλά, όμως, δεν έπεσαν από τον ουρανό. Φύτρωσαν και γιγαντώθηκαν στο έδαφος της καπιταλιστικής κρίσης και της διαχρονικής αντεργατικής διαχείρισης από τις αστικές κυβερνήσεις. Οι νόμοι τους ήταν αυτοί που κατάργησαν τις συλλογικές συμβάσεις, την ίδια την ΕΓΣΣΕ και τσάκισαν τους κατώτερους μισθούς. Που αύξησαν τα ποσοστά των απολύσεων και μείωσαν τις αποζημιώσεις. Αυτό είναι το «θερμοκήπιο» που πρέπει να γκρεμίσουν οι εργαζόμενοι, με πόλεμο στο σύστημα της μισθωτής σκλαβιάς, που γεννά και αναπαράγει τον εργασιακό Μεσαίωνα.







Η "δημοκρατία" τής αστυνομικής καταστολής (11)

Η "δημοκρατία" τής αστυνομικής καταστολής (11)



Θα περίμενε κανείς ότι οι πανεπιστημιακοί εκπαιδευτικοί και κυρίως οι φοιτητές θα προάσπιζαν σε κάθε περίπτωση το πανεπιστημιακό άσυλο. Δυστυχώς, όμως, δεν είναι λίγες οι φορές που το καθηγητικό κατεστημένο έβαλε πλάτη ώστε η κρατική καταστολή να βάλει πόδι στους χώρους τους οποίους -υποτίθεται πως- καλύπτει η ασυλία. Στα προηγούμενα σημειώματα είδαμε αρκετά τέτοια παραδείγματα.

Αυτή η συνεργασία εκπαιδευτικών και αστυνομίας οδήγησε στην εμφάνιση του αρκετά παράξενου φαινομένου να "κατευθύνονται" οι διαδηλωτές από την αστυνομία προς το πλησιέστερο εκπαιδευτικό ίδρυμα, με την ψευδαίσθηση ότι θα γλίτωναν λόγω ασύλου. Μόλις οι διαδηλωτές "μαντρώνονταν", η αστυνομία εξασφάλιζε από την σύγκλητο την άδεια για εισβολή, έμπαινε και τους τσάκιζε. Αυτό έγινε στις 14/10/1983 (συγκέντρωση της "Επιτροπής για τον Στρατό"), στις 4/12/1984 (διαδήλωση κατά του Λεπέν), στις 26/3/1986 (διαδήλωση κατά της επίσκεψης Σουλτς), στις 18/7/1991 (διαδήλωση κατά της επίσκεψης Μπους πρεσβύτερου), στις 24/10/1991 (μαθητική διαδήλωση).

** Παρατήρηση: Το σχέδιο αυτό της αστυνομίας αποκάλυψε άθελά του και εμμέσως, πλην αρκετά σαφώς, ο αστυνομικός διευθυντής Δημήτρης Χοχτούλας κατά τα επεισόδια της 9ης Μαΐου 1985, όταν φώναξε στους συγκεντρωμένους το περίφημο "Εδώ δεν είναι Νομική να έχετε άσυλο". Έτσι, αντί να κυνηγάει τους διαδηλωτές στους δρόμους των Εξαρχείων, τους κατεύθυνε στο Χημείο όπου και τους ξεπάστρεψε με την άδεια του πρύτανη Μιχάλη Σταθόπουλου (λεπτομέρειες στο τρίτο σημείωμα της σειράς).

Αλλά ας επιστρέψουμε στην στάση που τήρησαν και τηρούν τα "φωτισμένα μυαλά" του τόπου. Μια ματιά στην "ασυλοφάγα" αρθρογραφία τους είναι αποκαλυπτική:

- Με άρθρο του στην εφημερίδα Το Βήμα (10/4/2005), ο πρώην ευρωβουλευτής και δημοσιογράφος Γιάννης Μαρίνος χαρακτηρίζει τους διαδηλώνοντες φοιτητές ως "αριθμητικά ανάξιες λόγου αλλά πολύ δυναμικές φοιτητικές ομάδες, με σκοτισμένο μυαλό από αναρχικές ιδέες". Με παρεμφερή τρόπο είχε εκφραστεί και το διοικητικό συμβούλιο της νομικής τον Φεβρουάριο του 1973 για τους φοιτητές που είχαν καταλάβει το κτήριο.

- Ταυτιζόμενος πλήρως με την παραπάνω άποψη, ο πρώην κοσμήτορας της φιλοσοφικής Εμμανουήλ Μικρογιαννάκης σε δικό του άρθρο στην ίδια εφημερίδα κάνει λόγο για "συρφετό ολίγων φοιτητών που ασκούν τρομοκρατία και απειλούν ότι θα κηλιδώσουν οποιονδήποτε τους αντισταθεί με τη στηλίτευσή του". Αν και ο Μικρογιαννάκης έχει πρόβλημα με τα ελληνικά του (κηλιδώνεται ο αθώος και στηλιτεύεται ο ένοχος), αυτό που θέλει να πει είναι σαφές.

- Υπέρμαχος της κατάργησης του ασύλου ο γνωστότατος και μη εξαιρετέος Γιώργος Μπαμπινιώτης (πρύτανης και πρώην υπουργός παιδείας), σε άρθρο του στο Βήμα (4/12/2005) ζητά την αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου για το άσυλο, επειδή οι μεν φοιτητές το έχουν καταστρατηγήσει οι δε εξωπανεπιστημιακοί το εκμεταλλεύονται. Έμμεσα, δηλαδή, ο Μπαμπινιώτης βάζει θέμα ότι το άσυλο πρέπει να καλύπτει μόνο τους καθηγητές.

- Τα ίδια περίπου υποστηρίζει σε δικό του άρθρο στην Ελευθεροτυπία (30/6/2003) ο τότε πρύτανης του πανεπιστημίου Κρήτης Γιάννης Φίλης. Στο εν λόγω άρθρο, μάλιστα, διαστρεβλώνει την αλήθεια και αποδίδει την μεγάλη κατάληψη του 1999, η οποία αποφασίστηκε από διαδοχικές φοιτητικές συνελεύσεις και κράτησε έξι μήνες, σε εξωπανεπιστημιακούς!

- Σε παρέμβασή του στον διαβόητο "διάλογο για την παιδεία" μεταξύ Γιαννάκου και Βερέμη (2006), ο πρύτανης του πολυτεχνείου Κρήτης Ιωακείμ Γρυσπολάκης υποστηρίζει ότι "καμία ομάδα (μικρή ή μεγάλη) του πανεπιστημίου δεν έχει δικαίωμα να παρακωλύει τα υπόλοιπα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας από τη διαδικασία της εκπαίδευσης και της έρευνας".

- Ένα βήμα πιο πέρα πάει ο καθηγητής Ιωάννης Χατζόπουλος, προσφέροντας στην αστυνομία μια θαυμάσια δικαιολογία για την κατάλυση του ασύλου: "η αυθαίρετη κατάληψη του πανεπιστημιακού χώρου από ομάδα της πανεπιστημιακής κοινότητας στο πλαίσιο αγωνιστικών κινητοποιήσεων είναι αυτή καθεαυτή ενέργεια κατάλυσης του ασύλου".

- Η Αννίτα Φλώρου δεν μασάει τα λόγια της: "Δώστε τη δύναμη (από νομική και ουσιαστική άποψη) στην οποιαδήποτε αρμόδια αρχή να επεμβαίνει στα πανεπιστήμια όταν η ελευθερία μετατρέπεται σε ασυδοσία".

Λένε πως μ' όποιον δάσκαλο καθήσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις. Κι αφού οι θέσεις πολλών εκ των διδασκόντων ήσαν αυτές που είδαμε, είναι μοιραίο να υπάρχουν παρόμοιες θέσεις και από πλευράς μερικών διδασκομένων. Φυσικά, σ' αυτόν τον τομέα πρωταγωνιστούν οι λογής-λογής ακροδεξιές φοιτητικές παρατάξεις, οι οποίες όχι μόνο ζητούσαν πάντοτε την κατάργηση του ασύλου αλλά "βοηθούσαν" και τους αστυνομικούς στην "αποκατάσταση της τάξης". Όμως, δεν λείπουν οι γελοιότητες και από άλλους. Χαρακτηριστική είναι η προκήρυξη της ΟΝΝΕΔ (1982), όπου γίνεται λόγος για κατάλυση του ασύλου επειδή η νεολαία ΠαΣοΚ διοργάνωσε την ετήσια γιορτή της στον χώρο τής πολυτεχνειούπολης στου Ζωγράφου (!) και καλείται η πολιτεία να επέμβει [Λεπτομέρεια: εκείνη την εποχή, στο κεντρικό συμβούλιο της ΟΝΝΕΔ ήσαν και οι Βασίλης Μιχαλολιάκος, Μάνος Μανωλάκος, Διονύσης Καραχάλιος και Νίκος Χατζηνικολάου].


Οι υπέρμαχοι της κατάλυσης του ασύλου υποστηρίζουν ότι το άσυλο πρέπει να καλύπτει μόνο την ελεύθερη διακίνηση ιδεών. Δεν διευκρινίζουν, όμως, ότι εννοούν αποκλειστικά τις ιδέες οι οποίες βρίσκονται μέσα στα πλαίσια της αστικά παραδεκτής νομιμότητας. Έτσι, έχουμε το οξύμωρο φαινόμενο να έχουν άσυλο οι ιδέες οι οποίες δεν ενοχλούν, άρα δεν χρειάζονται άσυλο! Όποιος τολμήσει να υποστηρίξει ο,τιδήποτε μη κοινά αποδεκτό, ρίχνεται στην πυρά:

- Το 1988 έγινε μεγάλη κουβέντα για την αποποινικοποίηση του χασίς. Οι θιασώτες τής αλλαγής τού θεσμικού πλαισίου πραγματοποιούν ανοιχτή συζήτηση στην πανεπιστημιούπολη των Ιλισίων, κατά την διάρκεια της οποίας μερικοί καπνίζουν συμβολικά τσιγάρα κάνναβης. Επί ημέρες μετά, το Βήμα ξεφωνίζει τις πρυτανικές αρχές (αλλά και την αστυνομία που δεν επενέβη) για υπόθαλψη εγκληματιών!

- Στις 28/3/1991, η αριστερή φοιτητική παράταξη ΕΣΟΦ πραγματοποιεί στο Αριστοτέλειο εκδήλωση με θέμα τις μειονότητες της βόρειας Ελλάδας. Η εκδήλωση διαλύεται βίαια από έφοδο μελών τής ΔΑΠ, με επί κεφαλής τον τότε αντιπρύτανη -και αργότερα πρύτανη- Αντώνη Μάντη. Στις 28/4 η ΕΣΟΦ κάνει άλλη μια προσπάθεια αλλά και πάλι η εκδήλωση διαλύεται με ΔΑΠίτικη βία.

- Το 1992 καταδικάζονται για "διασπορά ψευδών ειδήσεων" τέσσερις φοιτητές, οι οποίοι διατύπωσαν την άποψη ότι στην Ελλάδα υπάρχουν καταπιεζόμενες μειονότητες. Σε ένδειξη συμπαράστασης, μερικοί πανεπιστημιακοί πήραν το μέρος των καταδικασμένων, υποστηρίζοντας ότι οι φοιτητές είχαν το δημοκρατικό δικαίωμα της απόλυτης ελευθερίας λόγου. Μέσα σε λίγες μέρες, με μια ταχύτατη και κατευθυνόμενη διαδικασία, μαζεύτηκαν εκατοντάδες υπογραφές άλλων πανεπιστημιακών, οι οποίοι κατήγγειλαν τους προηγούμενους συναδέλφους τους ως ανεύθυνους και εθνικά επικίνδυνους.

- Το 2005, στα πλαίσια των εκδηλώσεων για τα 32 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, μέσα στο Πολυτεχνείο εκτίθενται έργα ζωγραφικής τριών μελών τής οργάνωσης "17 Νοέμβρη". Στα πλαίσια της "ασυλίας", της "ελεύθερης διακίνησης ιδεών" και της "ελευθερίας τής τέχνης", το γεγονός έσπευσαν να καταδικάσουν τόσο η Νέα Δημοκρατία (διά του κυβερνητικού εκπροσώπου Θόδωρου Ρουσσόπουλου όσο και το ΠαΣοΚ (διά του εκπροσώπου τύπου Νίκου Αθανασάκη). Τον δε πρύτανη Ανδρέα Ανδρεόπουλο, ο οποίος τόλμησε να δηλώσει ότι "εμείς λογοκρισία δεν κάνουμε", ανέλαβε να "συνετίσει" η Ντόρα Μπακογιάννη, λέγοντας ότι "ο κ. πρύτανης ορθώς δεν λογοκρίνει, γιατί αυτή είναι η δουλειά του, όμως θα έπρεπε να ξέρει ότι αυτή η γιορτή έχει έναν ουσιαστικό παιδευτικό χαρακτήρα".

Η φράση τής Ντόρας συνοψίζει τα πάντα: ασυλία ιδεών υπάρχει μόνο αν οι ιδέες συμφωνούν με την παιδεία που η αστική τάξη θέλει να έχουν οι υπήκοοί της, αλλοιώς υπάρχουν και τα ΜΑΤ...

Εμείς θα συνεχίσουμε.

Η "δημοκρατία" τής αστυνομικής καταστολής (10)

Η "δημοκρατία" τής αστυνομικής καταστολής (10)



Μπορεί επί μακρά σειρά δεκαετιών το πανεπιστημιακό άσυλο να μην ήταν κατοχυρωμένο με νόμο αλλά ίσχυε "εθιμικώ δικαίω" από τον 19ο αιώνα. Η πρώτη φορά κατά την οποία γίνεται παραβίαση του πανεπιστημιακού ασύλου σημειώνεται κατά τα επεισόδια που συγκλόνισαν την Αθήνα περί τα μέσα Μαΐου του 1859, επεισόδια που έμειναν στην Ιστορία γνωστά ως Σκιαδικά. Η πρώτη φορά δε κατά την οποία φοιτητές προβαίνουν σε κατάληψη πανεπιστημιακού κτηρίου καταγράφεται στις αρχές τού 1897, με αφορμή την εισβολή τής χωροφυλακής στον χώρο τού πανεπιστημίου.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το πανεπιστημιακό άσυλο ίσχυσε ως θεσμός (έστω και εθιμικός) ακόμη και σε δύσκολες πολιτικά περιόδους. Μόνο αντικείμενο αμφισβήτησης ήταν η ισχύς τού ασύλου στους χώρους εκτός των πανεπιστημιακών κτηρίων αλλά ακόμη και η απριλιανή χούντα αποδέχτηκε την ισχύ αυτή με αφορμή την εισβολή αστυνομικών στον χώρο τού Πολυτεχνείου (λόγος για τον οποίο παραιτήθηκε η σύγκλητος του ΕΜΠ στις 14/2/1973) και στον χώρο τού Πανεπιστημίου (λόγος για τον οποίο παραιτήθηκε το διορισμένο από το καθεστώς Δ.Σ. τής Φιλοσοφικής).

[Σημείωση: Η αλήθεια είναι ότι, επί δικτατορίας, οι συγκλητικοί δεν δίστασαν να προσφέρουν κάλυψη στην εισβολή των δυνάμεων καταστολής ούτε κατά τα γεγονότα τής Νομικής τον Φεβρουάριο του 1973 ούτε κατά την εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς. Στην πρώτη περίπτωση έγινε λόγος για "ομάδα ελαχίστη εν σχέσει προς τον όγκον του φοιτητικού κόσμου, η οποία, διά της στάσεώς της, παρά πάσαν έννοιαν δικαίου και ελευθερίας, προσπαθεί να εμποδίση την άσκησιν του αναφαιρέτου δικαιώματος των φοιτητών όπως μορφωθούν". Στην δεύτερη περίπτωση, με απόφασή της κατόπιν εορτής (στις 19/11/1973), η σύγκλητος του ΕΜΠ "αποδοκιμάζει τους προκαλέσαντας τα δραματικά γεγονότα, ως και τους καταχρασθέντας του ασύλου του Ιδρύματος" με την διαπίστωση ότι "η μεγάλη πλειονότης των συγκεντρωθέντων εντός του Ιδρύματος απετελείτο από πρόσωπα διαφόρων κατηγοριών ξένων προς το Πολυτεχνείον".]

Σε προηγούμενα σημειώματα αυτής της σειράς αναφέραμε ότι, κατά την σύνταξη του συντάγματος του 1975, η αντιπολίτευση επεδίωξε να συμπεριληφθεί διάταξη η οποία θα κατοχύρωνε θεσμικά το πανεπιστημιακό άσυλο αλλά απέτυχε λόγω σθεναρής αντίδρασης από την κυβέρνηση Καραμανλή. Το θέμα αγνοήθηκε και από τον διαβόητο νόμο-πλαίσιο 815/1978, ο οποίος τελικά ακυρώθηκε στην πράξη από την αντίδραση του οργανωμένου φοιτητικού κινήματος. Το 1980, η Επιτροπή Πρυτάνεων αρνήθηκε να τοποθετηθεί επί του ζητήματος του ασύλου, δηλώνοντας ότι το θέμα δεν είναι εκπαιδευτικό αλλά πολιτικό. Με τέτοια στάση από πλευράς πολιτείας και πρυτάνεων, είναι λογικό να μην υπάρχει θέμα ασύλου ούτε για την αστυνομία (στις διάφορες εκδόσεις του εγχειριδίου των ΜΑΤ, το οποίο έγραψε ο Ηλίας Ψυχογιός, δεν υπάρχει καμμία αναφορά σε οποιοδήποτε άσυλο). Εξ άλλου, θέμα ασύλου δεν υπάρχει ούτε για την δικαιοσύνη, όπως προκύπτει από την γνωμοδότηση Μπλέτσα στην οποία αναφερθήκαμε στο τρίτο σημείωμα αυτής της σειράς κειμένων.

Έπρεπε να έρθει στην εξουσία το ΠαΣοΚ για να αναγνωριστεί με νόμο το πανεπιστημιακό άσυλο. Η αναγνώριση αυτή έγινε με τον Ν.1268/1982: "Για την κατοχύρωση της ακαδημαϊκής ελευθερίας, της ελεύθερης επιστημονικής αναζήτησης και της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών, αναγνωρίζεται το Πανεπιστημιακό Άσυλο. - Το Πανεπιστημιακό Άσυλο καλύπτει όλους τους χώρους των Α.Ε.Ι. και συνίσταται στην απαγόρευση επέμβασης της δημόσιας δύναμης στους χώρους αυτούς χωρίς την πρόσκληση ή άδεια του αρμόδιου οργάνου του Α.Ε.Ι. (...) - Επέμβαση δημόσιας δύναμης χωρίς την άδεια του αρμόδιου οργάνου του Α.Ε.Ι. επιτρέπεται μόνον εφ' όσον διαπράττονται αυτόφωρα κακουργήματα ή αυτόφωρα εγκλήματα κατά της ζωής" (Ν. 1268/82, άρθρο 2, παράγραφοι 4,5 & 7)

Στην πράξη, αυτό το "επιτρέπεται" της παραγράφου 7 έγινε λάστιχο από την εξουσία, δημιουργώντας σειρά αντιδράσεων. Ενδεικτικά:

- 5/1/1983: Στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, εργολάβος καθαριότητας απολύει εργαζόμενο, με τον οποίο στην συνέχεια έρχεται στα χέρια. Κάποιος ειδοποιεί την αστυνομία, η οποία μπαίνει στον χώρο τού πανεπιστημίου για να συλλάβει τον απολυμένο.

- 14/10/1983: Η "Επιτροπή για τον Στρατό" πραγματοποιεί συγκέντρωση στα προπύλαια και ετοιμάζει πορεία, η οποία στο μεταξύ έχει απαγορευτεί από τις αρχές. Τα ΜΕΑ επιτίθενται, ξυλοφορτώνουν τους συγκεντρωμένους και συλλαμβάνουν 11 στελέχη εξωκοινοβουλευτικών αριστερών σχημάτων. Η παραβίαση του ασύλου καταδικάζεται ακόμη και από τον υπουργό δημόσιας τάξης Γιάννη Σκουλαρίκη. Οι φοιτητές υποβάλλουν μηνύσεις κατά οκτώ αστυνομικών.

- 2/2/1984: Στην Θεσσαλονίκη, οι σπουδαστές τής Στρατιωτικής Σχολής Αξιωματικών Σωμάτων (ΣΣΑΣ) "αγανακτούν" με τους φοιτητές τής κτηνιατρικής σχολής, οι οποίοι περιφρουρούν την αποχή τους και καλούν την στρατονομία να επέμβει. Οι στρατονόμοι ικανοποιούν το αίτημα, γράφοντας το άσυλο στις παλιές τους τις αρβύλες. Η πρυτανεία σπεύδει να δικαιολογήσει την εισβολή.

- 11/4/1984: Άγνωστο με εντολή ποιου, ένοπλοι άνδρες τής ασφάλειας μπαίνουν στην νομική σχολή τής Κομοτηνής και συλλαμβάνουν φοιτητές επειδή...έγραφαν συνθήματα(!!). Η σύγκλητος του Δημοκρίτειου ζητάει την πειθαρχική δίωξη των αστυνομικών.

- 20/3/1985: Βραδιά φοιτητικών εκλογών. Στην Σόλωνος, έξω από το κτήριο της νομικής σχολής, αριστεριστές και αντιεξουσιαστές κάνουν φασαρία, φωνάζουν συνθήματα και καίνε αφίσσες των φοιτητικών παρατάξεων. Καθώς επεμβαίνουν τα ΜΑΤ, βρίσκουν καταφύγιο μέσα στην νομική. Τα ΜΑΤ συνεχίζουν την καταδίωξη και μέσα στην σχολή αλλά υποχρεώνονται να οπισθοχωρήσουν καθώς συναντούν την οργισμένη αντίδραση φοιτητών όλων των παρατάξεων.

- 18/11/1985: Λίγες ώρες μετά την δολοφονία Καλτεζά, οι διωκόμενοι από τα ΜΑΤ διαδηλωτές καταφεύγουν στο Χημείο. Η Επιτροπή Ασύλου (με επί κεφαλής τον πρύτανη και κατοπινό υπουργό δικαιοσύνης τού ΠαΣοΚ Μιχάλη Σταθόπουλο) δίνει άδεια επέμβασης στα ΜΑΤ. Περισσότερες λεπτομέρειες για όσα ακολούθησαν, στο τέταρτο σημείωμα αυτής της σειράς κειμένων.

- 24/10/1991: Μαθητική πορεία φτάνει έξω από το υπουργείο παιδείας, όπου δέχεται την επίθεση της αστυνομίας. Οι διαδηλωτές διαλύονται αλλά η αστυνομία τούς καταδιώκει με τα ρόπαλα. Ορισμένοι μαθητές βρίσκουν καταφύγιο στο Πολυτεχνείο. Απ' έξω "κατασκηνώνουν" ολημερίς κι ολονυχτίς τα ΜΑΤ μαζί με "αγανακτισμένους πολίτες" (δηλαδή, ακροδεξιούς), πολιορκώντας το ίδρυμα και περιμένοντας να συλλάβουν όποιον τολμήσει να ξεμυτίσει. Τα δακρυγόνα πέφτουν βροχή μέσα στο Πολυτεχνείο επί ώρες. Την επόμενη μέρα, η σύγκλητος δίνει άδεια για εισβολή στα ΜΑΤ, που μπαίνουν στο ίδρυμα και συλλαμβάνουν 28 άτομα.

- 17/8/1994: Πολυάριθμη ομάδα φοιτητών, προσκείμενων κυρίως στον αντιεξουσιαστικό χώρο, προβαίνουν σε συμβολική κατάληψη της ΑΣΟΕΕ, διατρανώνοντας την στήριξή τους στους απεργούς πείνας Μπαλάφα και Καμπούρη. Η σύγκλητος σπεύδει να καλέσει τα ΜΑΤ που μπουκάρουν και συλλαμβάνουν 52 άτομα με την κατηγορία τής "διατάραξης οικιακής ειρήνης". Οι 51 απ' αυτούς θα καταδικαστούν σε οκτάμηνη φυλάκιση.

- 17/11/1995: Πριν καλά-καλά ξεκινήσει η μεγάλη πορεία τού Πολυτεχνείου, περίπου 1500 νεαροί στριμώχνονται από τα ΜΑΤ και καταφεύγουν στο Πολυτεχνείο, όπου εγκλωβίζονται μέχρι την επομένη. Υπό την κάλυψη του τηλεοπτικού φακού, ακολουθούν οδομαχίες και ρίψη εκατοντάδων δακρυγόνων. Στις 3.30' ξημερώματα της 18ης του μηνός, η σύγκλητος επιτρέπει την εισβολή των ΜΑΤ στον χώρο τού Πολυτεχνείου. Δίχως να προβάλουν αντίσταση, συλλαμβάνονται 479 άτομα, τα οποία τραγουδούν το "Πότε θα κάνει ξαστεριά" καθώς οδηγούνται στις κλούβες.

- 10/5/2005: Σε παρουσίαση βιβλίου που γίνεται στο Πολυτεχνείο, προσέρχονται οι βουλευτές τού ΠαΣοΚ Χρήστος Βερελής και Ευάγγελος Βενιζέλος. Το κακό είναι ότι στα αυτοκίνητά τους επιβαίνουν και αστυνομικοί, η παρουσία των οποίων προκαλεί την οργή των φοιτητών. Δεν αργούν να ξεσπάσουν επεισόδια, τα οποία διογκώνονται και καταλήγουν σε αθρόα ρίψη δακρυγόνων και τραυματισμό νεαρού από σφαίρα που έρριξε ο προσωπικός φρουρός τού Βερελή. Η σύγκλητος εκδίδει ανακοίνωση, όπου γίνεται λόγος για παραβίαση του ασύλου και "προκλητική επίδειξη αυταρχισμού".

- 14/11/2005: Η διοίκηση της ΑΣΟΕΕ αποφασίζει να κλείσει την σχολή εν όψει της γιορτής τού Πολυτεχνείου. Οι φοιτητές εναντιώνονται στην απόφαση και καταλαμβάνουν την σχολή, θέλοντας να την κρατήσουν ανοιχτή. Με απύθμενο τσαμπουκά, τα ΜΑΤ εισβάλλουν στο προαύλιο της ΑΣΟΕΕ, καταδιώκοντας τους φοιτητές. Ακολουθεί γενική κατακραυγή. Η ΕΛ.ΑΣ., επιχειρώντας να ηρεμήσει τα πνεύματα, ισχυρίζεται ότι οι αστυνομικοί "παρασύρθηκαν" λόγω της "έντασης" των ημερών.

- 17/11/2006: Πρωτοτυπία τής ΕΛ.ΑΣ.: πριν ξεκινήσει η πορεία τού Πολυτεχνείου, εγκαθιστά αστυνομικούς στα Προπύλαια, ώστε η παρουσία τους να δράσει ανασχετικά στην οποιαδήποτε εκδήλωση επεισοδίων. Καμμία αντίδραση δεν σημειώνεται είτε από πλευράς συγκλήτου είτε από πλευράς φοιτητών.


Απ' όσα αναφέραμε, προκύπτει σαφώς ότι πολύ συχνά η συνεργασία των οργάνων καταστολής με τα διοικητικά όργανα των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων ήταν (και παραμένει) αγαστή. Και είναι αλήθεια ότι οι "άνθρωποι του πνεύματος" έβαλαν πολλές φορές πλάτη για να περάσει ο αυταρχισμός τής εκάστοτε εξουσίας. Αλλά γι' αυτά θα μιλήσουμε στο επόμενο.

Ο καλός μπάτσος

Ο καλός μπάτσος
Οι μπάτσοι δεν είναι του λαού παιδιά. Δηλ είναι, γιατί κυρίως φτωχόπαιδα πάνε σε τέτοιες δουλειές και δεν υπάρχει κάποιος που να έχει λυμένο το βιοποριστικό και να τις κάνει για ευχαρίστηση. Τρεις κι εξήντα παίρνετε και τον κόσμο δέρνετε, όπως φώναζε ο κόσμος στις πορείες. Άλλο αν στην πορεία (τους) μαθαίνουν να το ευχαριστιούνται κιόλας σαδιστικά.

Δεν μπορούμε λοιπόν βάση θέσης και του ρόλου που καλούνται να παίξουν να υπολογίζουμε πως θα συμπεριφερθούν σύμφωνα με την καταγωγή τους. Δεν είναι δηλ σαν τους φαντάρους, που μπορεί την κρίσιμη ώρα να περάσουν μαζικά με το μέρος μας και ν’ απειθαρχήσουν στις διαταγές των ανωτέρων τους. Και δεν είναι τυχαίο πως στο πολυτεχνείο, όταν έριξε την πύλη το τανκ, οργίασαν οι ασφαλίτες, ενώ μες στους στρατιωτικούς μπορεί να ‘ταν και πιο μετριοπαθή στοιχεία με στοιχειώδη αξιοπρέπεια που έσωσαν κάποιους φοιτητές απ’ το ξύλο και τη σύλληψη.

Θα μου πεις, (ακόμα) παλιότερα, υπήρχαν κάποιοι δικοί μας –ή απλώς έντιμα στοιχεία- και στην χωροφυλακή. Αλλά ο κρατικός μηχανισμός εξελίσσεται και διορθώνει τα αδύναμα σημεία του. Το ίδιο έκανε και με το πολυτεχνείο. Τότε δεν υπήρχαν ματ. Αυτά δημιουργήθηκαν επί… δημοκρατίας. Κι ο δοτός πρωθυπουργός της (πειραματικής φιλελευθεροποίησης της) χούντας μαρκεζίνης είχε πει πως αν η κυβέρνησή του είχε στη διάθεσή της τέτοιες μονάδες, δε θα χρειαζόταν η επέμβαση του στρατού για να αποκαταστήσει την τάξη. Διόλου τυχαία λοιπόν η οργάνωση (κνε) είχε από τα πρώτα της συνέδρια ως θέση και στόχο πάλης την κατάργηση των ματ.

Οι αναρχο-μπάχαλοι βέβαια στοχοποιούν φετιχιστικά το όργανο της τάξης ή γενικά το κράτος, χωρίς να εμβαθύνουν πολύ στο ζήτημα ποια είναι τέλος πάντων αυτή η τάξη που αποκαθιστούν τα ματ (μονάδες αποκατάστασης της τάξης). Απ’ αυτόν τον χώρο βγήκε και το σύνθημα «μπάτσος καλός μόνο νεκρός» που απαντάει και στο κλισέ αστυνομικό κόλπο του καλού και του κακού μπάτσου στις ανακρίσεις.

Ο μαγικός κόσμος της τηλεόρασης διορθώνει το κλισέ από την ανάποδη, παρουσιάζοντας μια ειδυλλιακή εικόνα του καλού και του (ακόμα) καλύτερου μπάτσου. Η μικρή οθόνη είναι γεμάτη από ήρωες μπάτσους, ευαίσθητους μπάτσους, μπάτσους ατακαδόρους, μπάτσους γαμάτους, μπάτσους cool, μπάτσους πρότυπα προς μίμηση. Κι έτσι κατορθώνει να εξοικειώσει εν μέρει το κοινό της με τον αστυνόμο, να τον καταστήσει κομμάτι της καθημερινότητας, έναν από εμάς, συμπαθή σε τελική ανάλυση.
Οι μπάτσοι είναι φίλοι μας…

Η κε του μπλοκ κάνει σήμερα μια σχετική αναδρομή στις τηλεοπτικές –κι όχι μόνο- αναμνήσεις της από φιγούρες μπάτσων με τέτοιες κι αλλιώτικες περιπτώσεις.

Ο πρώτος μπάτσος που συμπάθησα ήταν ο βασιλιάς της γκάφας αστυνόμος σαΐνης. Μαζί και τον επιθεωρητή κουίμπι που την πατούσε με κάθε πιθανό τρόπο με τα χαρτάκια που αυτοκαταστρέφονταν σε δέκα δευτερόλεπτα. Αν και θα ήθελα να δω κι ένα εναλλακτικό φινάλε με μια νίκη του μαντ –όπως σε κάποιους είχε γίνει απωθημένο να πιάσει επιτέλους ο γούλι κογιότ το αναθεματισμένο μιτ-μιτ κι είχαν πληρώσει κιόλας για να γυριστούν τέτοια επεισόδια. Η πραγματικά αντιπαθής στην όλη υπόθεση ήταν μάλλον η ανιψιά του πένι, με το γκατζετάκι που νικούσε τα πάντα.
Σήμερα το χιούμορ του σαΐνη μου φαίνεται προφανώς παιδικό και ξεπερασμένο. Αλλά αυτό που δεν μπόρεσα ποτέ να ξεπεράσω είναι οι φοβερές φωνές της μεταγλώττισης και η μουσική από το σήμα έναρξης –και στις δύο ελληνικές του εκδοχές.


Σχέδιο κι αίσθημα ευθύνης. Αστυνόμος σαΐνης…

Στην κατηγορία των παιδικών συμπεριλαμβάνεται το μίκυ μυστήριο, στην πιο συμπαθητική εκδοχή ενός γενικά αντιπαθητικού ποντικού, ο αστυνόμος της φρουτοπίας με τη φωνή του τάσου κωστή και το δίδυμο της συμφοράς με τους αξιαγάπητους αδελφούς ντιμπόν από τον –όχι το ίδιο αξιαγάπητο- τεν-τεν. Στην ίδια κατηγορία συγκαταλέγεται μάλλον ο ρόμποκοπ και ο υπαστυνόμος ρεξ, που πήρε μάλλον την ιδέα από το λαγωνικό Κ-9 σε μια ταινία με τον μπελούσι.

Από τα παιδικά χρόνια προέρχεται κι η ανάμνηση του έντι μέρφι ως μπάτσος του μπέβερλι χιλς, που έδωσε ρεσιτάλ –αλλά αυτό είναι μάλλον υποκειμενικό. Αυτό που δεν είναι υποκειμενικό είναι το μουσικό θέμα της ταινίας, που αντικειμενικά τα σπάει.



Από την ίδια δεκαετία ξεχωρίζει ο (μακαρίτης πια) λέσλι νίλσεν στις τρελές σφαίρες –διαχρονικά η πιο κωμική αστυνομική ανάμνηση. Εκτίμησα με σχετική καθυστέρηση τη μεγάλη των μπάτσων σχολή. Άκρως αντιδραστική ιδέα οι αστυνομικές περιπολίες πολιτών, αλλά ξεχώριζε μεταξύ πολλών άλλων ο τίμιος γίγαντας χάιτάουερ που έπαιζε παλιά ράγκμπι κι απεβίωσε κι αυτός πρόσφατα. Δε με τρέλανε ιδιαίτερα ο μελ γκίμπσον στο φονικό όπλο, αλλά μου έχει μείνει η σκηνή που βγάζει μόνος του τον ώμο του για να κερδίσει ένα στοίχημα και τον ξαναβάζει στη θέση του αργότερα.

Από σειρές υπήρχαν η ομάδα δράσης 21, ένα αγγλικό σίριαλ με τον μπιν (rowan atkinson) και τις καθημερινές ιστορίες ενός αστυνομικού τμήματος και ο στρίπερ με στολή αστυνομικού ντάνι ντεβίτο ως guest στα φιλαράκια. Από τα πιο πρόσφατα υπάρχουν διάφορες σειρές: dexter, lapd, csi για τις οποίες η κε του μπλοκ δεν έχει προσωπική γνώμη, αλλά θεωρεί πως προωθούν πιο εκλεπτυσμένα και συστηματικά την εικόνα του γαμάτου μπάτσου. Η τελευταία μάλιστα είχε μια καλτ μεταφορά ή έστω αντιγραφή στα ελληνικά δεδομένα με τη σειρά «ίχνη».

Κι αφού αναφερθήκαμε σε ελληνικές σειρές, η πιο συμπαθητική φυσιογνωμία μπάτσου είναι πιθανότατα ο πέτρος φιλιππίδης στις έκτακτες εμφάνισή του στους απαράδεκτους (σκασμός εγώ μιλάω)· όπου έφαγε τον περίδρομο και ζητούσε εξηγήσεις για τους ανατρεπτικούς στίχους: θα σου δώσω μια να σπάσεις, αχ βρε κόσμε γυάλινε, για να φτιάξω μια καινούρια κοινωνία άλληνε.

Ο πιο απογοητευτικός ρόλος ήταν μετά τις ανατροπές, στο κανάλι του κυριακού, με το βέγγο να παίζει τον υπαστυνόμο θανάση παπαθανάση. Μια μάλλον ατυχής στιγμή ως προοίμιο του άσχημου υστερόγραφου που μας άφησε με την ατάκα του στην «ψυχή βαθιά» του βούλγαρη: μα έλληνες να τουφεκάνε έλληνες; Ο βέγγος συμπρωταγωνιστούσε με τον χατζηχρήστο και στην ταινία ο ηλίας του 16ου.

Στον αστυνόμο παπαθανάση έπαιζε κι ο ηθοποιός που έκανε τον καλό μπάτσο και στην ταινία του δαλιανίδη «όταν οι ρόδες χορεύουν», όπου πήγαινε να φρονηματίσει τους ταραξίες ενός κοινοβίου κι αυτοί του έπιαναν την κοινωνική ανάλυση: είμαστε παιδιά προβληματικά, είδαν τα ματάκια μας πράγματα κακά, ζήσαμε στη φτώχια και την αγωνία, σ’ όλα φταίει η άτιμη η παλιοκοινωνία…


Το προλεκάλτ στα καλύτερά του!

Θυμάμαι επίσης το βλαδίμηρο κυριακίδη στους ασυνήθεις ύποπτους (δε φωνάζω, έμφαση δίνω) και το δικό μας lapd με τον ιεροκλή μιχαηλίδη. Αλλά οι πραγματικά μεγάλες κωμωδίες ήταν το τμήμα ηθών με το σύντροφο γκλέτσο κι ο αστυνόμος θεοχάρης (που ελάχιστοι θυμούνται με το πραγματικό του όνομα) από το καλημέρα ζωή του φώσκολου.



Τι έχει μείνει αταξινόμητο για το κλείσιμο;
Ο μπαλούρδος της ελληνοφρένειας. Οι παρα-αστυνομικοί παρακρατικοί ήρωες τύπου πουαρώ και σέρλοκ χολμς. Ο αρκουδέας από τη δεκαετία με τις βάτες (με ματ κι ανδρέα για μια ελλάδα νέα). Κι η κατά λάθος ηρωίδα των δελτίων ειδήσεων που ήταν μπροστά στη δολοφονία του παύλου φύσσα και επενέβη για πει: ε όχι και μαχαίρι…


Ίσως βέβαια όλα αυτά να έπρεπε απλώς να μπουν σε μια ψηφοφορία στο πλάι και να μην ταλαιπωρούν τη βάση του μπλοκ που διψά για πιο σοβαρές αναλύσεις. Αλλά νομίζω πως οι ψηφοφορίες ανήκουν πια στο παρελθόν και σε μια προηγούμενη φάση της κε του μπλοκ που εξελίσσεται –όχι πάντα προς το καλύτερο…
Προβοκάτσια από Μπρεζνιεφικό απολίθωμα

Ο καλός μπάτσος

Ο καλός μπάτσος
Οι μπάτσοι δεν είναι του λαού παιδιά. Δηλ είναι, γιατί κυρίως φτωχόπαιδα πάνε σε τέτοιες δουλειές και δεν υπάρχει κάποιος που να έχει λυμένο το βιοποριστικό και να τις κάνει για ευχαρίστηση. Τρεις κι εξήντα παίρνετε και τον κόσμο δέρνετε, όπως φώναζε ο κόσμος στις πορείες. Άλλο αν στην πορεία (τους) μαθαίνουν να το ευχαριστιούνται κιόλας σαδιστικά.

Δεν μπορούμε λοιπόν βάση θέσης και του ρόλου που καλούνται να παίξουν να υπολογίζουμε πως θα συμπεριφερθούν σύμφωνα με την καταγωγή τους. Δεν είναι δηλ σαν τους φαντάρους, που μπορεί την κρίσιμη ώρα να περάσουν μαζικά με το μέρος μας και ν’ απειθαρχήσουν στις διαταγές των ανωτέρων τους. Και δεν είναι τυχαίο πως στο πολυτεχνείο, όταν έριξε την πύλη το τανκ, οργίασαν οι ασφαλίτες, ενώ μες στους στρατιωτικούς μπορεί να ‘ταν και πιο μετριοπαθή στοιχεία με στοιχειώδη αξιοπρέπεια που έσωσαν κάποιους φοιτητές απ’ το ξύλο και τη σύλληψη.

Θα μου πεις, (ακόμα) παλιότερα, υπήρχαν κάποιοι δικοί μας –ή απλώς έντιμα στοιχεία- και στην χωροφυλακή. Αλλά ο κρατικός μηχανισμός εξελίσσεται και διορθώνει τα αδύναμα σημεία του. Το ίδιο έκανε και με το πολυτεχνείο. Τότε δεν υπήρχαν ματ. Αυτά δημιουργήθηκαν επί… δημοκρατίας. Κι ο δοτός πρωθυπουργός της (πειραματικής φιλελευθεροποίησης της) χούντας μαρκεζίνης είχε πει πως αν η κυβέρνησή του είχε στη διάθεσή της τέτοιες μονάδες, δε θα χρειαζόταν η επέμβαση του στρατού για να αποκαταστήσει την τάξη. Διόλου τυχαία λοιπόν η οργάνωση (κνε) είχε από τα πρώτα της συνέδρια ως θέση και στόχο πάλης την κατάργηση των ματ.

Οι αναρχο-μπάχαλοι βέβαια στοχοποιούν φετιχιστικά το όργανο της τάξης ή γενικά το κράτος, χωρίς να εμβαθύνουν πολύ στο ζήτημα ποια είναι τέλος πάντων αυτή η τάξη που αποκαθιστούν τα ματ (μονάδες αποκατάστασης της τάξης). Απ’ αυτόν τον χώρο βγήκε και το σύνθημα «μπάτσος καλός μόνο νεκρός» που απαντάει και στο κλισέ αστυνομικό κόλπο του καλού και του κακού μπάτσου στις ανακρίσεις.

Ο μαγικός κόσμος της τηλεόρασης διορθώνει το κλισέ από την ανάποδη, παρουσιάζοντας μια ειδυλλιακή εικόνα του καλού και του (ακόμα) καλύτερου μπάτσου. Η μικρή οθόνη είναι γεμάτη από ήρωες μπάτσους, ευαίσθητους μπάτσους, μπάτσους ατακαδόρους, μπάτσους γαμάτους, μπάτσους cool, μπάτσους πρότυπα προς μίμηση. Κι έτσι κατορθώνει να εξοικειώσει εν μέρει το κοινό της με τον αστυνόμο, να τον καταστήσει κομμάτι της καθημερινότητας, έναν από εμάς, συμπαθή σε τελική ανάλυση.
Οι μπάτσοι είναι φίλοι μας…

Η κε του μπλοκ κάνει σήμερα μια σχετική αναδρομή στις τηλεοπτικές –κι όχι μόνο- αναμνήσεις της από φιγούρες μπάτσων με τέτοιες κι αλλιώτικες περιπτώσεις.

Ο πρώτος μπάτσος που συμπάθησα ήταν ο βασιλιάς της γκάφας αστυνόμος σαΐνης. Μαζί και τον επιθεωρητή κουίμπι που την πατούσε με κάθε πιθανό τρόπο με τα χαρτάκια που αυτοκαταστρέφονταν σε δέκα δευτερόλεπτα. Αν και θα ήθελα να δω κι ένα εναλλακτικό φινάλε με μια νίκη του μαντ –όπως σε κάποιους είχε γίνει απωθημένο να πιάσει επιτέλους ο γούλι κογιότ το αναθεματισμένο μιτ-μιτ κι είχαν πληρώσει κιόλας για να γυριστούν τέτοια επεισόδια. Η πραγματικά αντιπαθής στην όλη υπόθεση ήταν μάλλον η ανιψιά του πένι, με το γκατζετάκι που νικούσε τα πάντα.
Σήμερα το χιούμορ του σαΐνη μου φαίνεται προφανώς παιδικό και ξεπερασμένο. Αλλά αυτό που δεν μπόρεσα ποτέ να ξεπεράσω είναι οι φοβερές φωνές της μεταγλώττισης και η μουσική από το σήμα έναρξης –και στις δύο ελληνικές του εκδοχές.


Σχέδιο κι αίσθημα ευθύνης. Αστυνόμος σαΐνης…

Στην κατηγορία των παιδικών συμπεριλαμβάνεται το μίκυ μυστήριο, στην πιο συμπαθητική εκδοχή ενός γενικά αντιπαθητικού ποντικού, ο αστυνόμος της φρουτοπίας με τη φωνή του τάσου κωστή και το δίδυμο της συμφοράς με τους αξιαγάπητους αδελφούς ντιμπόν από τον –όχι το ίδιο αξιαγάπητο- τεν-τεν. Στην ίδια κατηγορία συγκαταλέγεται μάλλον ο ρόμποκοπ και ο υπαστυνόμος ρεξ, που πήρε μάλλον την ιδέα από το λαγωνικό Κ-9 σε μια ταινία με τον μπελούσι.

Από τα παιδικά χρόνια προέρχεται κι η ανάμνηση του έντι μέρφι ως μπάτσος του μπέβερλι χιλς, που έδωσε ρεσιτάλ –αλλά αυτό είναι μάλλον υποκειμενικό. Αυτό που δεν είναι υποκειμενικό είναι το μουσικό θέμα της ταινίας, που αντικειμενικά τα σπάει.



Από την ίδια δεκαετία ξεχωρίζει ο (μακαρίτης πια) λέσλι νίλσεν στις τρελές σφαίρες –διαχρονικά η πιο κωμική αστυνομική ανάμνηση. Εκτίμησα με σχετική καθυστέρηση τη μεγάλη των μπάτσων σχολή. Άκρως αντιδραστική ιδέα οι αστυνομικές περιπολίες πολιτών, αλλά ξεχώριζε μεταξύ πολλών άλλων ο τίμιος γίγαντας χάιτάουερ που έπαιζε παλιά ράγκμπι κι απεβίωσε κι αυτός πρόσφατα. Δε με τρέλανε ιδιαίτερα ο μελ γκίμπσον στο φονικό όπλο, αλλά μου έχει μείνει η σκηνή που βγάζει μόνος του τον ώμο του για να κερδίσει ένα στοίχημα και τον ξαναβάζει στη θέση του αργότερα.

Από σειρές υπήρχαν η ομάδα δράσης 21, ένα αγγλικό σίριαλ με τον μπιν (rowan atkinson) και τις καθημερινές ιστορίες ενός αστυνομικού τμήματος και ο στρίπερ με στολή αστυνομικού ντάνι ντεβίτο ως guest στα φιλαράκια. Από τα πιο πρόσφατα υπάρχουν διάφορες σειρές: dexter, lapd, csi για τις οποίες η κε του μπλοκ δεν έχει προσωπική γνώμη, αλλά θεωρεί πως προωθούν πιο εκλεπτυσμένα και συστηματικά την εικόνα του γαμάτου μπάτσου. Η τελευταία μάλιστα είχε μια καλτ μεταφορά ή έστω αντιγραφή στα ελληνικά δεδομένα με τη σειρά «ίχνη».

Κι αφού αναφερθήκαμε σε ελληνικές σειρές, η πιο συμπαθητική φυσιογνωμία μπάτσου είναι πιθανότατα ο πέτρος φιλιππίδης στις έκτακτες εμφάνισή του στους απαράδεκτους (σκασμός εγώ μιλάω)· όπου έφαγε τον περίδρομο και ζητούσε εξηγήσεις για τους ανατρεπτικούς στίχους: θα σου δώσω μια να σπάσεις, αχ βρε κόσμε γυάλινε, για να φτιάξω μια καινούρια κοινωνία άλληνε.

Ο πιο απογοητευτικός ρόλος ήταν μετά τις ανατροπές, στο κανάλι του κυριακού, με το βέγγο να παίζει τον υπαστυνόμο θανάση παπαθανάση. Μια μάλλον ατυχής στιγμή ως προοίμιο του άσχημου υστερόγραφου που μας άφησε με την ατάκα του στην «ψυχή βαθιά» του βούλγαρη: μα έλληνες να τουφεκάνε έλληνες; Ο βέγγος συμπρωταγωνιστούσε με τον χατζηχρήστο και στην ταινία ο ηλίας του 16ου.

Στον αστυνόμο παπαθανάση έπαιζε κι ο ηθοποιός που έκανε τον καλό μπάτσο και στην ταινία του δαλιανίδη «όταν οι ρόδες χορεύουν», όπου πήγαινε να φρονηματίσει τους ταραξίες ενός κοινοβίου κι αυτοί του έπιαναν την κοινωνική ανάλυση: είμαστε παιδιά προβληματικά, είδαν τα ματάκια μας πράγματα κακά, ζήσαμε στη φτώχια και την αγωνία, σ’ όλα φταίει η άτιμη η παλιοκοινωνία…


Το προλεκάλτ στα καλύτερά του!

Θυμάμαι επίσης το βλαδίμηρο κυριακίδη στους ασυνήθεις ύποπτους (δε φωνάζω, έμφαση δίνω) και το δικό μας lapd με τον ιεροκλή μιχαηλίδη. Αλλά οι πραγματικά μεγάλες κωμωδίες ήταν το τμήμα ηθών με το σύντροφο γκλέτσο κι ο αστυνόμος θεοχάρης (που ελάχιστοι θυμούνται με το πραγματικό του όνομα) από το καλημέρα ζωή του φώσκολου.



Τι έχει μείνει αταξινόμητο για το κλείσιμο;
Ο μπαλούρδος της ελληνοφρένειας. Οι παρα-αστυνομικοί παρακρατικοί ήρωες τύπου πουαρώ και σέρλοκ χολμς. Ο αρκουδέας από τη δεκαετία με τις βάτες (με ματ κι ανδρέα για μια ελλάδα νέα). Κι η κατά λάθος ηρωίδα των δελτίων ειδήσεων που ήταν μπροστά στη δολοφονία του παύλου φύσσα και επενέβη για πει: ε όχι και μαχαίρι…


Ίσως βέβαια όλα αυτά να έπρεπε απλώς να μπουν σε μια ψηφοφορία στο πλάι και να μην ταλαιπωρούν τη βάση του μπλοκ που διψά για πιο σοβαρές αναλύσεις. Αλλά νομίζω πως οι ψηφοφορίες ανήκουν πια στο παρελθόν και σε μια προηγούμενη φάση της κε του μπλοκ που εξελίσσεται –όχι πάντα προς το καλύτερο…
Προβοκάτσια από Μπρεζνιεφικό απολίθωμα

Το γράμμα του Ν. Μπογιόπουλου στο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ: "Δεν προσφέρομαι"

Το γράμμα του Ν. Μπογιόπουλου στο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ: "Δεν προσφέρομαι"




Η Συντακτική Επιτροπή του «Ριζοσπάστη» παρέλαβε την Τρίτη 26/11/2013 και δημοσιεύει σήμερα το παρακάτω σημείωμα του Νίκου Μπογιόπουλου με ημερομηνία σύνταξης 14/11/2013:
«Με αφορμή τη λήξη της εργασιακής μου σχέσης με τον "Ριζοσπάστη", ειπώθηκαν και γράφτηκαν πολλά.
Ενημερώνω τους διαδοσίες - για να μην κουράζονται:
Πρώτον, δεν παραχώρησα ποτέ και σε κανέναν την άδεια να με "εκπροσωπεί" στις σχέσεις μου με το ΚΚΕ.
Δεύτερον, τους παραπέμπω στο άρθρο μου υπό τον τίτλο "Ακούστε, κύριοι", που δημοσιεύτηκε στον "Ριζοσπάστη", στις 6 Απρίλη 2013.
Τρίτον, όποιος από αυτούς που δεν άνοιξαν ποτέ το στόμα τους για τις χιλιάδες απολύσεις στο χώρο του Τύπου και για την επιβολή του καθεστώτος εργασιακής γαλέρας που βασιλεύει στα ΜΜΕ, τώρα αυτοαναγορεύεται "φίλος" μου, με μοναδικό σκοπό να επιτεθεί στο ΚΚΕ, μου προκαλεί κάτι μεταξύ αποστροφής και περιφρόνησης.
Εν κατακλείδι, ως μέλος του ΚΚΕ: Στον κάθε λογής συκοφάντη, που με ψιθυρολογίες πασχίζει να "δικαιώσει" την σαπίλα του. Που με διαστρεβλώσεις προσπαθεί να πουλήσει σαν "αλήθεια" το ψέμα του. Που διαπράττει την διατεταγμένη αλητεία να τροφοδοτεί δημοσιεύματα και συζητήσεις γύρω από το πρόσωπό μου, για να "λερώσει" ό,τι δεν φτάνει, του λέω:
Λάθος πρόσωπο διάλεξε. Λάθος άνθρωπο του υπέδειξαν. Να ψάξει αλλού. Δεν προσφέρομαι. Και ο λόγος είναι απλός: Είμαι κομμουνιστής, ηλίθιε!
Τελεία. Και παύλα.


Νίκος ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΣ, 14/11/2013»








Ο καπιταλισμός μέσα από τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ

Ο καπιταλισμός μέσα από τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ





Σύμφωνα με την πρόσφατη εξαμηνιαία έκθεση του ΟΟΣΑ η παγκόσμια οικονομία θ' αναπτυχθεί φέτος με ρυθμό 2,7% και κατά 3,6% το 2014, ενώ τον περασμένο Μάη ο ΟΟΣΑ προέβλεπε ανάπτυξη 3,1% το 2013 και 4% το 2014. «Αναθεωρήσαμε επί τα χείρω τις προβλέψεις μας για πολλούς λόγους, αλλά ο σημαντικότερος είναι η επιβράδυνση της ανάπτυξης στις αναπτυσσόμενες χώρες», εξήγησε στο «Ρόιτερς» ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΟΟΣΑ, Πιερ Κάρλο Πάντοαν, ενώ σ' αυτήν επιδρούν η επιβράδυνση του εμπορίου και οι υποτονικές επενδύσεις, όπως είπε, σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Καθημερινής». Σύμφωνα με τον ίδιο οικονομολόγο, «η αμερικανική οικονομία αναπτύσσεται, αλλά οι ΗΠΑ πρέπει να σοβαρευτούν όσον αφορά τα δημοσιονομικά τους. Η Ευρωζώνη επιστρέφει στην ανάπτυξη, αλλά με πολύ ασθενικό ρυθμό και η Ιαπωνία αναπτύσσεται ταχύτερα, όμως το ερώτημα είναι αν η ανάπτυξή της είναι βιώσιμη».


Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ η ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) θα πρέπει να αρχίσει τον σταδιακό περιορισμό της ποσοτικής χαλάρωσης το 2014, καθώς θα ενισχύεται η ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας. Εκτιμούν δε ότι η αμερικανική οικονομία θ' αναπτυχθεί με ρυθμό 1,7% το 2013, ενώ του χρόνου οι ΗΠΑ φαίνεται ότι θα γίνουν και πάλι η ατμομηχανή της παγκόσμιας οικονομίας, διότι προβλέπεται ότι θ' αναπτυχθούν με ρυθμό 2,9%, επίδοση που έχουν να επιτύχουν από το 2005.




Ο ΟΟΣΑ περιγράφει ως σοβαρή απειλή για την παγκόσμια οικονομία ενδεχόμενη αδυναμία του αμερικανικού Κογκρέσου να αυξήσει το ανώτατο όριο δανεισμού των ΗΠΑ, υποστηρίζοντας ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους θα έπρεπε να καταργηθεί το ανώτατο όριο χρέους. Θυμίζουμε ότι αυτό ήταν αιτία κόντρας Δημοκρατικών - Ρεπουμπλικάνων και μέχρι να επέλθει συμβιβασμός έκλεισαν οι δημόσιες υπηρεσίες στις ΗΠΑ περίπου για ένα μήνα.


Η Ευρωζώνη προβλέπεται ότι το 2014 θ' αναπτυχθεί με ρυθμό 1% (η Κομισιόν προβλέπει 1,1%), ωστόσο ο ΟΟΣΑ περιγράφει την ανάκαμψη ως άνιση μεταξύ των 17 κρατών - μελών, ενώ βασικά χαρακτηριστικά της θα είναι η πολύ υψηλή ανεργία και ο ασθενικός πληθωρισμός. Η Γερμανία προβλέπεται ότι θ' αναπτυχθεί με ρυθμό 1,7% του ΑΕΠ το 2014, από 0,5% το 2013, ενώ η Γαλλία εκτιμάται ότι θ' αναπτυχθεί με ρυθμό 1% του ΑΕΠ. Παράλληλα, ο ΟΟΣΑ καλεί την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να εξετάσει την πιθανότητα ν' αγοράσει κρατικά και εταιρικά ομόλογα προκειμένου η Ευρωζώνη να μην πέσει στην παγίδα του αποπληθωρισμού.

Ο ΟΟΣΑ καλεί, επίσης, την κυβέρνηση της Γερμανίας να στηρίξει την «εξισορρόπηση» των εμπορικών ισοζυγίων ανάμεσα στα κράτη της ΕΕ. Είναι η γνωστή κόντρα, των ΗΠΑ, του ΔΝΤ, των κρατών - μελών του Νότου της ΕΕ, με τη Γερμανία για τα πλεονάσματά της, που, όπως λένε, εμποδίζουν την ανάκαμψη του Νότου.

Ας δούμε, λοιπόν, ορισμένα χαρακτηριστικά ζητήματα της εξέλιξης της καπιταλιστικής οικονομίας διεθνώς, αλλά και στα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη και κέντρα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ.
Ορισμένες επισημάνσεις

Το πρώτο ζήτημα είναι η ανησυχία για τις δυνατότητες αντιμετώπισης της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης και της εξόδου απ' αυτήν σε όφελος του κεφαλαίου διεθνώς.

Ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι «οι ανεπτυγμένες οικονομίες δεν είναι σε θέση ν' αντισταθμίσουν τις απώλειες των αναπτυσσόμενων».

Το δεύτερο ζήτημα, όχι βεβαίως σε σημασία (κανένα από τα ζητήματα αυτά δεν είναι ήσσονος σημασίας συγκριτικά με άλλα), είναι η εκτίμηση για τις απώλειες των αναπτυσσόμενων οικονομιών. Αυτή η εκτίμηση σημαίνει ότι έχουν μεγάλη επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης μετά από περίπου 12 χρόνια ανάπτυξης. Πράγματι, το 1998-2000, η Ρωσία, η Βραζιλία, η Αργεντινή, η Τουρκία, άλλες καπιταλιστικές οικονομίες της Ασίας, οι επονομαζόμενες και «Ασιατικές Τίγρεις», πέρασαν βαθιά καπιταλιστική οικονομική κρίση. Οι ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ (έτσι μετρούν την ανάπτυξη) έφτασαν στη συνέχεια μέχρι και στο 8%. Τώρα ξαναπέφτουν γύρω στο 2%-3%. Μόνο που αυτά είναι ανησυχητικά σημάδια για νέα κρίση. Ετσι κι αλλιώς ο κύκλος από την ανάπτυξη ξαναπερνά στην κρίση. Ο ΟΟΣΑ προειδοποιεί λοιπόν λέγοντας ότι «οι ανεπτυγμένες οικονομίες δεν είναι σε θέση ν' αντισταθμίσουν τις απώλειες των αναπτυσσόμενων». Γιατί αν θεωρεί «ατμομηχανή» τις ΗΠΑ με ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ 2,9%, και με την Ευρωζώνη να καταγράφει 1%, ενώ οι «αναπτυσσόμενες οικονομίες» βρίσκονται σε αρκετά μεγάλους ρυθμούς υποχώρησης, αυτό σημαίνει ότι η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία συνεχίζει να βολοδέρνει στη δίνη της κρίσης. Η ανάπτυξη θα είναι συνολικά αναιμική στις οικονομίες που βρίσκονται στην έξοδο, αλλά η κρίση σε άλλες θα έχει συνολικά αρνητική επίδραση.

Το τρίτο ζήτημα είναι οι άλλες δύο αιτίες τις οποίες αναδεικνύει ο ΟΟΣΑ ως παράγοντες επίδρασης στην πορεία της καπιταλιστικής οικονομίας, «η επιβράδυνση του εμπορίου και οι υποτονικές επενδύσεις». Οταν υπάρχει συγχρονισμένη κρίση σε πολλές καπιταλιστικές οικονομίες και μάλιστα ισχυρών κρατών, αυτό επιδρά αρνητικά στο εμπόριο. Αλλωστε, αυτό έχει διαπιστωθεί και με τη μείωση των εξαγωγών της Κίνας. Ταυτόχρονα, η διαπίστωση για «υποτονικές επενδύσεις» δείχνει ότι η ανάκαμψη από την κρίση δεν έρχεται. Η έξοδος από την κρίση σε όφελος του κεφαλαίου απαιτεί επενδύσεις. Αυτός είναι και ο δείκτης ότι ο οικονομικός κύκλος περνά στην ανάκαμψη. Αυτό δείχνει επίσης ότι υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια δυσκολεύονται να βρουν διέξοδο.
Υποδείξεις με λεπτές ισορροπίες

Την ίδια ώρα ο ΟΟΣΑ κάνει και ορισμένες υποδείξεις. Καταρχήν φαίνεται ότι προτρέπει σε ένα μείγμα πολιτικής διαχείρισης της κρίσης που μοιάζει μ' αυτό των ΗΠΑ και αυτό φαίνεται από τις υποδείξεις στη Γερμανία με το μεγάλο πλεόνασμα και την αυστηρή δημοσιονομική πολιτική. Οι ΗΠΑ για την αντιμετώπιση της κρίσης τύπωσαν χρήμα. Ουσιαστικά αυτό προτείνει εμμέσως πλην σαφώς και ο ΟΟΣΑ για την Ευρωζώνη. Η Fed, επίσης, αγόραζε ομόλογα, που σημαίνει ότι έδινε ρευστό στην αγορά. Το κόψιμο χρήματος και τα ομόλογα συνδέονται επίσης. Ο ΟΟΣΑ προτείνει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να κάνει το ίδιο με τη Fed. Είναι αυτό που χαρακτηριστικά έγραψε αρθρογράφος της «Καθημερινής»:

«Οι συστάσεις του ΟΟΣΑ εμπίπτουν όλες στην κατηγορία Μην Κουνηθεί Κανείς Και Πέσουμε: "Οσοι τυπώνετε μη σταματήσετε, όσοι δεν τυπώνετε, για να αρχίζετε..."». Εννοεί τύπωμα χρήματος. Διαφορετικά, όπως εκτιμά και έτσι είναι στην καπιταλιστική οικονομία, «την επόμενη φορά που η αμερικανική Fed θα κάνει έστω νύξη για λιγότερα "φρέσκα" δολάρια, το ξένο κεφάλαιο θα φύγει από τις χώρες σας πιο γρήγορα». Γιατί το λέει αυτό και το εκτιμά μάλιστα ως συνέπεια στις λεγόμενες «αναπτυσσόμενες οικονομίες»; Μα γιατί το τύπωμα χρήματος ωθεί στην υποτίμησή του, ενώ η μείωση τυπώματος συμβάλλει στην ανατίμησή του. Αυτό το συνδυάζει επίσης με τη μείωση της αγοράς ομολόγων από τη Fed. Αυτά τα δύο μαζί συμβάλλουν στην προσέλκυση κεφαλαίων στις ΗΠΑ και στις εξαγωγές τους από άλλα καπιταλιστικά κράτη, ακόμη και από την Ευρωζώνη. Με δεδομένη βεβαίως την εκτίμηση ότι η οικονομία των ΗΠΑ μπαίνει σε μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης. Τα οποία τα συμφέρει να επενδύσουν στις ΗΠΑ, αφού περνά στην ανάκαμψη. Γι' αυτό ο ΟΟΣΑ κάνει την υπόδειξη ότι «η Fed θα πρέπει να αρχίσει τον σταδιακό περιορισμό της ποσοτικής χαλάρωσης το 2014, καθώς θα ενισχύεται η ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας».

Ηδη, στην εξαμηνιαία έκθεσή της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανησυχεί για το ενδεχόμενο μείωσης της αγοράς ομολόγων από τη Fed, προειδοποιώντας ότι αυτό θα πλήξει τις λεγόμενες αναδυόμενες οικονομίες, αλλά και την Ευρωζώνη. Φοβάται ότι η «σκλήρυνση της νομισματικής πολιτικής στις ΗΠΑ επηρεάζει τις αγορές», δηλαδή τα χρηματοπιστωτικά συστήματα, τις τράπεζες. Ουσιαστικά φοβάται την αρνητική για το ευρώ επίδραση στη σχέση ευρώ - δολαρίου.

Επίσης, μιλά για την κατάργηση του ανώτατου ορίου εξωτερικού δανεισμού και χρέους στις ΗΠΑ, ακριβώς για να μπορεί το κράτος να συμβάλει με κεφάλαια στις επενδύσεις, ενισχύοντας τους μονοπωλιακούς ομίλους. Ταυτόχρονα, η αποχώρηση ξένου κεφαλαίου από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, που ήδη γίνεται, έχει σχέση με τη μεγάλη επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης. Επίσης, στην υπόθεση «τύπωμα χρήματος» αντιδρά η Γερμανία. Ο πρόεδρος της Bundesbank (κεντρική τράπεζα Γερμανίας), Γενς Βάιντμαν, αντέδρασε άμεσα στην προτροπή, λέγοντας ότι το τύπωμα χρήματος δε φέρνει ανάπτυξη. Εδώ εδράζονται επίσης οι ανταγωνισμοί ΗΠΑ - Γερμανίας στη διεθνή αγορά, που αντανακλούν στον ανταγωνισμό δολαρίου - ευρώ, στον εμπορικό ανταγωνισμό (και στον μεταξύ τους και διεθνώς), αλλά κυρίως στις εξαγωγές κεφαλαίου και πώς εξασφαλίζονται καλύτερες δυνατότητες για μεγαλύτερα μερίδια ανάμεσα στα μονοπώλια των ΗΠΑ και της Γερμανίας (και διεθνώς και μεταξύ τους).

Υπάρχει ένα ακόμη ζήτημα σχολιασμού, αυτό που για την Ευρωζώνη εντοπίζει ως ζήτημα «αποπληθωρισμού» και την καλεί να πάρει μέτρα αντιμετώπισής του. Εδώ εκφράζει τους φόβους για παρατεταμένη έλλειψη ρευστότητας κεφαλαίων στην αγορά, επομένως και συνέχιση της κρίσης, επειδή χωρίς ρευστότητα επενδύσεις δε γίνονται, άρα δε θα υπάρξει ανάκαμψη. Αλλωστε, οι προβλέψεις του ΟΟΣΑ είναι για αναιμική ανάκαμψη με κινδύνους για τις καπιταλιστικές οικονομίες των κρατών - μελών. Ακόμη και η οικονομία της Γερμανίας έχει αναιμική ανάκαμψη.
Οι αντιφάσεις και η προοπτική

Τέλος, οι εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ αναδεικνύουν τις αξεπέραστες αντιφάσεις του καπιταλισμού. Για παράδειγμα, από τη μια προτρέπουν σε τύπωμα χρήματος, αντιμετώπιση του «αποπληθωρισμού», από την άλλη μιλούν για αναγκαιότητα μείωσής του. Εκτιμούν ότι η Ιαπωνία αναπτύσσεται ταχύτερα, αλλά αμφισβητούν το ότι η ανάπτυξή της είναι βιώσιμη. Είναι οι αντιφάσεις της αναρχίας στην καπιταλιστική παραγωγή. Οι αντιφάσεις που προκύπτουν από την τεράστια κοινωνικοποίηση της παραγωγής και την καπιταλιστική ιδιοποίηση των αποτελεσμάτων της. Σ' αυτό εδράζεται η οικονομική κρίση, εδώ και η αιτία της. Για να εξαλειφθεί πρέπει να εξαλειφθεί αυτή η αντίθεση.

Οι εκτιμήσεις και υποδείξεις του ΟΟΣΑ δείχνουν τις τάσεις, αλλά ταυτόχρονα εκφράζουν τους οξύτατους ανταγωνισμούς, με αφορμή το μείγμα πολιτικής διαχείρισης της κρίσης, ιδιαίτερα την κόντρα στην πολιτική της Ευρωζώνης και πιο ειδικά της Γερμανίας. Ενυπάρχουν και στις εκτιμήσεις για τις λεγόμενες αναπτυσσόμενες οικονομίες και στις υποδείξεις για την αντιμετώπιση της κρίσης για όλες τις οικονομίες. Είναι αντικειμενική κατάσταση στον καπιταλισμό. Ετσι λειτουργεί ο καπιταλισμός και δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά. Βεβαίως, η κατάσταση παραμένει δύσκολη στη διαχείριση της κρίσης, γεγονός που θα οξύνει τους ανταγωνισμούς και τη διαπάλη ανάμεσα στα μονοπώλια, αλλά και στα καπιταλιστικά κράτη, στο έπακρο. Για το ποια μονοπώλια θα βγουν πιο ισχυρά στη διεθνή αγορά, για τις συμμαχίες μεταξύ τους, κόντρα στους ανταγωνιστές τους, και εδώ βγαίνουν μαχαίρια μεταξύ τους και μεταξύ των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών και κέντρων. Σε μια παγκόσμια οικονομία που δε δείχνει να ανακάμπτει. Οι συνθήκες δουλειάς και ζωής για την εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα θα γίνονται αφόρητες, ολοένα μεγαλύτερα τμήματά τους θα εξωθούνται σε σχετική και απόλυτη εξαθλίωση.

Ολη αυτή η πραγματικότητα που ομολογούν οι διεθνείς καπιταλιστικοί οργανισμοί, όπως ο ΟΟΣΑ, αποκαλύπτει τα αδιέξοδα του καπιταλισμού, την περιδίνησή του μέσα στις αξεπέραστες αντιφάσεις του, δείχνει ότι ήδη έχει φάει προ πολλού τα ψωμιά του. Οτι είναι εποχή της αντικατάστασής του από μια κοινωνία όπου είναι αναγκαία και επίκαιρη η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, που με τον κεντρικό σχεδιασμό και τον εργατικό έλεγχο θα βάλει στην υπηρεσία του λαού την οικονομία, που θα αναπτύσσεται χωρίς κρίσεις και αποκλειστικά σε όφελός του. Ο σοσιαλισμός είναι αναγκαίος, ώριμος και επίκαιρος. Αλλά αυτό απαιτεί να πάρει η εργατική τάξη την εξουσία στα χέρια της μαζί με τους συμμάχους της.

Ι.





TOP READ