30 Ιαν 2016

Μαυσωλείο

 Μαυσωλείο

Αν ο Αλέξανδρος δεν ήταν Αλέξανδρος, θα ήθελε να είναι Διογένης και να ζει σε ένα πιθάρι. Κι αν η κε του μπλοκ δεν έγραφε στο Σφυροδρέπανο ως μπρεζνιεφικό απολίθωμα, θα διάλεγε για ψευδώνυμο το καπετάν-Μιζέριας και για το μπλοκ το όνομα Μαυσωλείο (που θα ταίριαζε βέβαια καλύτερα με το Απολίθωμα) εν είδει αυτοσαρκασμού. Ο οποίος όμως δεν ακυρώνει τα πάντα και να σου πει καμιά εξυπνάδα, για να τονίσει την έλλειψη εξυπνάδας-ευφυίας του: "μα πόσο απολιθώματα είστε ρε φίλε, χα-χα, το λέτε και μόνοι σας, χα-χα". Χάχα.

Όλα αυτά είναι απλώς εισαγωγικά για το κυρίως πιάτο: το Μαυσωλείο του Λένιν και τις πρόσφατες δηλώσεις του Πούτιν σχετικά με το θέμα, που πρέπει να το δούμε από δύο διαφορετικές σκοπιές.

Η ρωσική ηγεσία είναι υποχρεωμένη να παίζει, για τα ιδιοτελή της συμφέροντα, το φιλοσοβιετικό χαρτί και να ζει με το βάρος της σοσιαλιστικής κληρονομιάς, που της είναι τέτοιο -δηλ βάρος- ως ανεπιθύμητο και όχι λόγω της κοσμοϊστορικής σημασίας της. Η θέση της στη διεθνή σκακιέρα κι οι ιδιαιτερότητες της μετασοβιετικής εποχής, την υποχρέωνουν να επικαλείται κατά καιρούς το ένδοξο σοβιετικό παρελθόν, για να εκμαιεύσει το πατριωτικό συναίσθημα των λαϊκών μαζών (ιδίως των γηραιότερων που πρόλαβαν να ζήσουν σε μια διαφορετική κοινωνία κι έχουν ένα μέτρο σύγκρισης με τη σημερινή κατάσταση) ή την ευμενή ουδετερότητα ακόμα και κομμουνιστογενών δυνάμεων -που διαφαίνεται έντονα το τελευταίο διάστημα.

Κάτι που δεν αναιρεί φυσικά το ζήλο της να αποτινάξει σε κάθε ευκαιρία αυτή τη δυσάρεστη κληρονομιά, να την καταστήσει κούφιο εικόνισμα ή να το αποκαθηλώσει κι αυτό, όπως έκανε προ δεκαετίας, στις εκδηλώσεις για τα 60χρονα της αντιφασιστικής νίκης των λαών, όταν αποπειράθηκε να αντικαταστήσει το ιστορικό λάβαρο του κόκκινου στρατού (και βασικά τους ιδιαίτερους συμβολισμούς του), για να εγκαταλείψει την ιδέα μετά από τις έντονες αντιδράσεις που προκάλεσε.

Το πάθημα έγινε μάθημα κι ο Πούτιν (εν όψει και του ιωβηλαίου της Οχτωβριανής επανάστασης) είπε σχετικά με την πρόταση να κλείσει το μαυσωλείο του Λένιν πως δεν επιδοκιμάζει προτάσεις που μπορεί να διχάσουν την κοινωνία -κανείς δεν ξέρει όμως τι θα γίνει σε κάποια χρόνια, που θα έχουν αποσυρθεί βιολογικά από το ιστορικό προσκήνιο οι γενιές που είχαν πάρει μια γεύση από τη σοβιετική πείρα). Παράλληλα βέβαια, πρόλαβε να δείξει την τυπική ιμπεριαλιστική λογική του και να ρίξει χολή για τις εδαφικές απώλειες της Ρωσίας εξαιτίας του Οχτώβρη, που κατάφερε να ηττηθεί από έναν ηττημένο (Γερμανία).

Θυμάμαι παρεμπιπτόντως, ένα βιβλίο του Σάββα Μιχαήλ, αμέσως μετά την αντεπανάσταση, όπου αποτύγχανε να κάνει την παραμικρή αυτοκριτική για την πίστη του στον αντιγραφειοκρατικό, επαναστατικό χαρακτήρα της Περεστρόικα, και μιλούσε για τα προβλήματα της παλινόρθωσης και τις δυσκολίες της μετάβασης στην οικονομία της αγοράς, δηλ τον καπιταλισμό. Κάτι που σε συνδυασμό με τους σύγχρονους προβληματισμούς για την αντίστροφη μετάβαση στο σοσιαλισμό, μου είχαν δώσει την αφορμή για ένα κείμενο με τρολεταριακή διάθεση για τα προβλήματα αντεπανάστασης στη σοβιετική περίοδο και τα χρόνια της καπιταλιστικής οικοδόμησης (σε μία μόνο ομοσπονδία).
Ομολογώ πως τότε δεν μπορούσα να φανταστώ πως θα μας απασχολούσαν όντως τέτοια ζητήματα για το αν έχει ολοκληρωθεί η παλινόρθωση και αν έχει διαμορφωθεί ο ιμπεριαλισμός στη σημερινή Ρωσία -που από μια άποψη μοιάζει με το ερώτημα αν υπήρχε σοσιαλισμός ή όχι στη Σοβιετική Ένωση.

Ας πούμε συνοπτικά δυο λόγια κι από τη δική μας σκοπιά.
Είναι αυτονόητο πως οι κομμουνιστές τάσσονται κατά της προσωπολατρίας, των φαραωνικών μνημείων -που δίνουν πάτημα στα αστικά ιδεολογήματα περί ασιατικού τρόπου παραγωγής-, των συνειρμών με το μύθο του μαρμαρωμένου βασιλιά, που μια μέρα θα σηκωθεί να εκδικηθεί τους αστούς εκμεταλλευτές και λοιπούς αντεπαναστάτες, και προ παντός οποιασδήποτε μουμιοποίησης του μαρξισμού σε αποστεωμένο δόγμα. Θα πρόσθετα επίσης πως από καθαρά αισθητική άποψη προτιμώ την εικόνα του νεκρού Τσε, που φαντάζει αγέρωχος κι ωραίος, ακόμα και στο θάνατο, παρά τη βαλσαμωμένη φιγούρα του Βλαδίμηρου, με την κάπως απόκοσμη κι αφύσικη αίσθηση που του δίνει το μακιγιάζ, η στάση του σώματος -ή κάτι άλλο που δεν έχω εντοπίσει ακόμα.

Πρέπει όμως να έχουμε υπόψη μας πως η προσωπολατρία αντανακλούσε απλώς το γενικό πνευματικό επίπεδο της εποχής και τα σημάδια του παλιού στην αναδυόμενη, σοσιαλιστική κοινωνία. Και ότι, όπως μαθαίνουν κι οι φύλακες μουσείων για τη βιογραφία ενός αντικειμένου, αυτό δεν έχει μόνο τη χρήση που του αποδίδει ο κατασκευαστής του, αλλά και την αξία που του προσδίδουν οι επόμενες γενιές.

Κατά συνέπεια κι επιγραμματικά: εάν ισχύει πως όσοι κλείνουν σε μαυσωλείο μια μεγάλη μορφή της επανάστασης, για να την τιμήσουν, δεν είναι απαραίτητα και οι ίδιοι επαναστάτες (ίσα-ίσα που μπορεί να κρύβουν το πραγματικό τους πρόσωπο πίσω από αυτές τις τιμές), είναι εξίσου βέβαιο πως αυτοί που θα πάρουν την απόφαση να κλείσουν αυτό το μαυσωλείο, ανήκουν στις δυνάμεις της αντίδρασης και της αντεπανάστασης, όπως ακριβώς γίνεται με όσους καταστρέφουν αγάλματα, σύμβολα κι άλλα αντίστοιχα μνημεία. Αυτό που τους ενδιαφέρει εξάλλου, δεν είναι αυτό καθαυτό το μνημείο, αλλά οι συμβολισμοί του και η επίδρασή του στη λαϊκή συνείδηση.
Ας αναλογιστούμε πόσο αντιφατική κι αυτοαναιρούμενη ήταν για παράδειγμα, η αποκαθήλωση του Στάλιν από το μαυσωλείο, στο όνομα της καταπολέμησης της προσωπολατρίας, από τη σατιγμή που εξακολουθούσε να μένει σε αυτό ο Λένιν. Αλλά και ποιες ήταν οι πραγματικές στοχεύσεις του Χρουτσόφ και των ρεβιζιονιστικών δυνάμεων που προέτασσαν ως πρόσχημα την πάλη κατά της προσωπολατρίας.

Από αυτήν την άποψη λοιπόν, η δική μου γνώμη είναι πως μια επαναστατική εξουσία στη σοσιαλιστική/κομμουνιστική Ρωσία του μέλλοντος (που θα ξεπερνούσε τα επιτεύγηματα της ΕΣΣΔ), θα νομιμοποιούνταν να κλείσει το μαυσωλείο του Λένιν και να θάψει το Βλαδίμηρο στα τείχη του Κρεμλίνου. Αν και θα μπορούσε να το κρατήσει ως μνημείου που θα μαρτυρεί στις επόμενες γενιές από ποιο σημείο ξεκινούσε η επανάσταση και πόσο ριζικά έπρεπε να μετασχηματιστούν οι λαϊκές συνειδήσεις (και όχι μόνο) μαζί με την κοινωνία.

Χαμόγελα που βρωμάνε μπαρούτι

Χαμόγελα που βρωμάνε μπαρούτι


Πανηγυρίζει η κυβέρνηση για τα αποτελέσματα του 2ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας - Ισραήλ, την Τετάρτη στο Ισραήλ, με επικεφαλής των αντιπροσωπειών τους πρωθυπουργούς των δύο χωρών, όσο και γι' αυτά της τριμερούς Συνόδου Κορυφής Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ, την Πέμπτη, με συμμετοχή και του Κύπριου Προέδρου. Και πώς αλλιώς, εφόσον προσηλωμένη όντας η κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ στο στόχο της εγχώριας αστικής τάξης για «γεωστρατηγική αναβάθμισή» της στην ευρύτερη περιοχή (π.χ. μέσα από το ενεργειακό), μπορεί να επαίρεται στους ντόπιους επιχειρηματικούς ομίλους πως έκανε τα «αδύνατα δυνατά» για να προωθήσει σχετικά κομπρεμί τους με άλλα κεφάλαια της Ανατολικής Μεσογείου. Ο ίδιος ο Ελληνας πρωθυπουργός ξεκαθάρισε, την Τετάρτη, ότι στην Ιερουσαλήμ υπογράφτηκαν συμφωνίες σε χρυσοφόρα πεδία, όπως Τουρισμός, Περιβάλλον, Ενέργεια, διαχείριση υδάτων, φαρμακευτική βιομηχανία κ.ά. Ενώ, την Πέμπτη, στη Λευκωσία οι τρεις πλευρές συμφώνησαν στην προώθηση κοινών έργων στο ενεργειακό, που θα συμβάλουν στην «ενεργειακή ασφάλεια» των τριών κρατών και στην περιλάλητη «διαφοροποίηση» των πηγών τροφοδοσίας της ΕΕ με καύσιμο.
Ολα αυτά τα σχέδια προϋποθέτουν, βέβαια, βαθύτερη εμπλοκή στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς. Σε αυτήν τη βάση, την Τρίτη, της μετάβασης του Αλ. Τσίπρα στο Ισραήλ προηγήθηκε η άφιξη στην Αθήνα του Ισραηλινού υπουργού Αμυνας, για συνομιλίες και συμφωνίες με τον Ελληνα ομόλογό του, Π. Καμμένο, ο οποίος τόνισε ότι οι δύο κυβερνήσεις μοιράζονται «ακριβώς τις ίδιες ανησυχίες για τις εξελίξεις στην ευαίσθητη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου». Μάλιστα και οι δύο έστειλαν «μηνύματα» στην Αγκυρα ότι η Τουρκία πρέπει να σταματήσει να υποστηρίζει τους τρομοκράτες. Μια εμφανής «διαφοροποίηση» από παλαιότερες δηλώσεις των κυβερνήσεων Ελλάδας και Ισραήλ, ή και αυτής της Αιγύπτου, που υποστήριζαν ότι οι «συνεργασίες» τους στα νότια της Τουρκίας «δεν συνιστούν απειλή, δεν στρέφονται έναντι οιουδήποτε» κ.τ.λ. Αλλο ένα δείγμα ότι κλιμακώνονται επικίνδυνα οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί.
Αλλά και ο ίδιος ο Αλ. Τσίπρας, από το Ισραήλ, εστίασε στη συνεργασία των δύο πλευρών για την «αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος». Παραπέρα, απέφυγε οποιαδήποτε αναφορά για το αν και πότε η ελληνική κυβέρνηση θα αναγνωρίσει το Παλαιστινιακό κράτος, όπως είχε κάνει άλλωστε και ενώπιον του Παλαιστίνιου Προέδρου, Μ. Αμπάς, όταν δήλωνε ότι αυτό θα γίνει... «όταν ο χρόνος κριθεί κατάλληλος». Επιπλέον, έκανε «γαργάρα» το συνεχιζόμενο έγκλημα της ισραηλινής κατοχής των παλαιστινιακών εδαφών, ψελλίζοντας μόνο κάτι για την «πολιτική των εποικισμών» από ισραηλινής πλευράς, που «αποδυναμώνει» την προοπτική επανέναρξης των συνομιλιών Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Σημειωτέον ότι η στάση της ελληνικής κυβέρνησης προκαλεί δυσαρέσκεια στην παλαιστινιακή πλευρά, όπως φαίνεται και από άρθρο Παλαιστίνιου πρ. υπουργού Εξωτερικών που δημοσιεύτηκε σε κυπριακή εφημερίδα.
Βεβαίως, η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ δεν πρωτοτυπεί, αφού και οι προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις κινήθηκαν στην ίδια κατεύθυνση, της εμβάθυνσης των σχέσεων με το κράτος του Ισραήλ, που καταδυναστεύει τον Παλαιστινιακό λαό, της βαθύτερης εμπλοκής στους σχεδιασμούς του κεφαλαίου, σε όλο το φλεγόμενο τόξο από τη Μαύρη Θάλασσα και τα Βαλκάνια έως τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, με μια σειρά από μέτωπα ανοιχτά από Ουκρανία και Γεωργία έως ΝΑ Τουρκία, Συρία, Παλαιστίνη και Λιβύη. Αλλά, είναι πλέον πασιφανές πως όλα αυτά τα «Συμβούλια» και οι «Συμμαχίες» δεν έχουν καμία σχέση με τα πραγματικά συμφέροντα των εργαζομένων παρά μόνο εξυπηρετούν τα στενά συμφέροντα των επιχειρηματικών ομίλων. Επιπλέον, συνδέονται με τους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς για το μοίρασμα του ενεργειακού πλούτου, των δρόμων μεταφοράς του, των μεριδίων των αγορών. Επομένως, μόνο κινδύνους εγκυμονούν για το λαό, εξ ου και απαιτείται λαϊκή επαγρύπνηση και οργανωμένη αντίσταση στα σχέδιά τους.

Γερμανο-τουρκική συνεργασία για ποια «σταθερότητα»;

Γερμανο-τουρκική συνεργασία για ποια «σταθερότητα»;
Χαρακτηριστικό του ρευστού σκηνικού που συνθέτουν οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, είναι το πρώτο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Γερμανίας - Τουρκίας που έγινε στις 22 Γενάρη. Η καγκελάριος, Αγκελα Μέρκελ, υποδέχτηκε τον Τούρκο πρωθυπουργό, Αχμέτ Νταβούτογλου, και μαζί το μισό υπουργικό του συμβούλιό του, σε μια περίοδο που η Γερμανία αναζητά ολοφάνερα τρόπους «στερέωσης» και της δικής της παρουσίας, σε μια γειτονιά που εξελίσσεται σε πεδίο αναμέτρησης ορισμένων από των ισχυρότερων ιμπεριαλιστικών κέντρων του κόσμου. Επίσης, η συνάντηση έγινε σε μια περίοδο που η αστική τάξη της Τουρκίας αναζητά τρόπους να διαδραματίσει ακόμη ενεργότερο ρόλο, εξασφαλίζοντας τουλάχιστον ή και αναβαθμίζοντας τη θέση της σε ανακατατάξεις που ίσως λειτουργήσουν απειλητικά για τα δικά της συμφέροντα και ενώ παραμένουν «αγκάθια» στις σχέσεις με (μέχρι σήμερα) στενούς της «εταίρους», π.χ. όσον αφορά την αντιμετώπιση των κουρδικών οργανώσεων PYD και YPG που η ίδια θεωρεί «τρομοκρατικές», ενώ άλλοι, όπως οι ΗΠΑ αλλά και η Ρωσία, εκτιμούν ιδιαίτερα αλλά και ενισχύουν με όπλα κ.τ.λ.
***
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, στο Κοινό Ανακοινωθέν που εκδόθηκε μετά τη συνάντηση Μέρκελ - Νταβούτογλου, θίγονται ζητήματα και γίνονται αναφορές που αποκτούν ειδικό βάρος, ακόμα και ως προς τη φρασεολογία που τα «διπλωματικά σαλόνια» των δυο πλευρών επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν στην παρούσα χρονική περίοδο. Στο κείμενο αποτυπώνεται, λοιπόν, μεταξύ άλλων:
-- Η επιλογή των δύο πλευρών να ιεραρχήσουν τη σύσφιξη της συνεργασίας τους σε όλα τα πεδία και μάλιστα ως συμβολή στη «σταθερότητα» της πολύπαθους Μέσης Ανατολής. Αναφέρεται συγκεκριμένα: «Η αλληλεπίδραση μεταξύ των κυβερνήσεων των δύο χωρών είναι ουσιώδης και ισχυρή... Σε μια περίοδο που η διεθνής κοινότητα αντιμετωπίζει πρωτόγνωρες προκλήσεις, η τουρκο-γερμανική εταιρική σχέση είναι περισσότερο ουσιαστική από ποτέ ως προς τη συμβολή της στη διατήρηση και προώθηση της ειρήνης και σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή». Επιπλέον, οι δυο πλευρές «έδωσαν έμφαση στην περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας τους» σε «όλο το φάσμα των διμερών σχέσεων και των πολυμερών φόρουμ». Ρητά σημειώνεται «η επείγουσα ανάγκη για περαιτέρω εμβάθυνση της συνεργασίας στο θεμιτό αγώνα κατά της τρομοκρατίας σε όλες τις μορφές και εκδηλώσεις της» και διευκρινίζεται ότι «η ενεργός συνεργασία των δύο χωρών στο συνασπισμό κατά του "Ισλαμικού Κράτους"» - ουσιαστικά η συμμετοχή τους στις στρατιωτικές προετοιμασίες διεύρυνσης του πολέμου στη Συρία - «αποτελεί δοκιμή γι' αυτές τις κοινές προσπάθειες» (κατά της τρομοκρατίας).
-- Εντοπίζουν από κοινού ως πιο ευνοϊκές τις σημερινές συνθήκες για την αναθέρμανση των διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, επιβεβαιώνοντας ότι ένα ευρύ και πολυθεματικό «παζάρεμα» έχει ξεκινήσει και θα ενταθεί ανάμεσα σε Βρυξέλλες και Αγκυρα, αλληλεπιδρώντας ασφαλώς με εξελίξεις σε κρίσιμα μέτωπα, όπως η «ενεργειακή ασφάλεια» της Ευρώπης, το Κυπριακό, γενικά οι ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι δυο ηγέτες «επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για την πλήρη και ταχεία εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης ΕΕ - Τουρκίας, όπως εγκρίθηκε στη Σύνοδο Κορυφής ΕΕ - Τουρκίας στις 29 Νοέμβρη 2015. Καλωσόρισαν τη νέα ορμή στη διαδικασία ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ και το άνοιγμα ενός νέου κεφαλαίου... η ενταξιακή διαδικασία πρέπει να ενεργοποιηθεί ξανά» τονίζεται. Γίνεται ειδική μνεία στον «Ανώτατο Ενεργειακό Διάλογο», τον «Ανώτατο Οικονομικό Διάλογο» και την «έναρξη προπαρασκευαστικών βημάτων για την αναβάθμιση της (σ.σ. διμερούς) Τελωνειακής Ενωσης...».
-- Στο όνομα της αντιμετώπισης των μεταναστευτικών ροών, οι δυο πλευρές επαναφέρουν ουσιαστικά το ζήτημα πρόσθετων μέτρων που απαιτεί η αποτελεσματική φύλαξη των «εξωτερικών συνόρων» της ΕΕ (που αφορά και τα σύνορα Ελλάδας - Τουρκίας), συζήτηση στο πλαίσιο της οποίας τόσο το Βερολίνο όσο και οι Βρυξέλλες έχουν θέσει ζήτημα «συνδιαχείρισης» του Αιγαίου, ουσιαστικά «φύλαξης» των ελληνικών συνόρων σε συνεργασία και με την Τουρκία, που τα αμφισβητεί και παραβιάζει ανοιχτά. Σε αυτές τις συνθήκες, Γερμανία και Τουρκία επιλέγουν να διακηρύξουν ότι «συμφώνησαν να εντείνουν περαιτέρω τις κοινές τους προσπάθειες για την πάταξη των δουλεμπόρων και των εγκληματικών τους δικτύων και δραστηριοτήτων... Οι δυο πλευρές συμφώνησαν ακόμα ότι η ουσιαστικά αυξημένη συνεργασία μεταξύ της συνοριοφυλακής της ΕΕ, Frontex, και των τουρκικών αρχών λειτουργεί προς το συμφέρον και των δύο χωρών».
Θυμίζουμε ότι θέμα διαχείρισης του Αιγαίου θέτει το Βερολίνο πιο ανοικτά τουλάχιστον από τον περασμένο Οκτώβρη, όταν ο εκπρόσωπος της Μέρκελ, Στέφεν Ζάιμπερτ, σχολίαζε ότι στο Αιγαίο θα πρέπει να επικρατεί μια «εύρυθμη κατάσταση» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και πρόσθετε όλο νόημα: «Βασιζόμαστε στην τουρκική διάθεση για συνεργασία, αλλά και θέλουμε να στηρίξουμε την Ελλάδα στο καθήκον της ως κράτους - μέλους να προστατεύσει τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ». Ηταν η ίδια περίοδος που ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, υποστήριζε ότι η κατάσταση στο Αιγαίο «είναι θέμα ευρωπαϊκό, δεν είναι θέμα ελληνοτουρκικών σχέσεων».
***
Τα παραπάνω βεβαιώνουν αν μη τι άλλο τη «νέα δυναμική» στις σχέσεις των δύο χωρών, όπως επισήμαινε πριν μερικές μέρες σε συνέντευξή του ο Γερμανός πρέσβης στην Αγκυρα, Μάρτιν Ερντμαν (χωρίς να εξαλείφονται υπαρκτές αντιθέσεις μεταξύ τους, όπως και διαφορετικές προσεγγίσεις π.χ. στο θέμα των Κούρδων, με τη Γερμανία να συνεχίζει να εξοπλίζει Κούρδους στο Βόρειο Ιράκ, αλλά και στη Βόρεια Συρία σύμφωνα με ορισμένους). Βεβαιώνουν τις προοπτικές νέων συμμαχιών που γεννά η όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, χωρίς φυσικά να ακυρώνονται υπαρκτές αντιθέσεις και χωρίς οι όποιοι πιθανοί συμβιβασμοί να μπορούν ποτέ να ισοπεδώσουν τα διαφορετικά συμφέροντα που κάθε πλευρά καλείται να προστατέψει. Βεβαιώνουν τέλος - και αυτό είναι που έχει σημασία για τους λαούς - ότι τα ιμπεριαλιστικά επιτελεία έχουν και μπορούν να βρουν πολλές εναλλακτικές προκειμένου να εφαρμοστούν τα αντιλαϊκά τους σχέδια, αναπροσαρμόζοντας προτεραιότητες αλλά - γιατί όχι - και συμμαχίες, γεννώντας όμως πάντα το ίδιο θανάσιμες απειλές για τους λαούς.

TOP READ