Παρεπόμενα και προεκτάσεις του brexit

Παρεπόμενα και προεκτάσεις του brexit

Τόσο το brexit, όσο και όλα τα πολυπλόκαμα σχέδια των μονοπωλιακών ομίλων για την καπιταλιστική ανάκαμψή τους, δεν μπορούν να παράγουν φιλολαϊκά αποτελέσματα. Το αντίθετο, σηματοδοτούν νέα επώδυνα βάρη για την εργατική τάξη, το λαό

Γράφτηκαν και ειπώθηκαν πολλά. Ομως, το βρετανικό δημοψήφισμα που ανέδειξε την αυξημένη δυσαρέσκεια του βρετανικού λαού, δεν προέκυψε από κάποιο καπρίτσιο του Κάμερον. Υπαγορεύτηκε από τη σφοδρή διαπάλη που οξύνθηκε παραπέρα ανάμεσα σε ισχυρές μερίδες του κεφαλαίου στη Βρετανία, αλλά και διεθνώς που διασταύρωσαν τα ξίφη τους για το ποιας τα συμφέροντα θα επικρατήσουν την επόμενη μέρα.
Εγκαιρα το ΚΚΕ, με ευθύνη, είχε προειδοποιήσει πως η καπιταλιστική κρίση θα φέρει σημαντικές ανακατατάξεις, μεταξύ άλλων, και στο συσχετισμό δύναμης ανάμεσα στα μεγάλα καπιταλιστικά κέντρα. Η υπερσυσσώρευση κεφαλαίων που λιμνάζουν και δεν επενδύονται, η απαξίωση της εργατικής δύναμης και η καταστροφή κεφαλαίων δοκιμάζουν τις αντοχές κάθε επιχειρηματικού ομίλου, κάθε καπιταλιστικής χώρας. Τόσο οι συμμαχίες όσο και η στρατηγική τους επανεξετάζεται, για να υπηρετήσουν πάντα τον ίδιο στόχο, την ανάκαμψη και συνέχιση της κερδοφορίας τους στις νέες συνθήκες που προϋποθέτει την ένταση της επίθεσης απέναντι στην εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα.

Ζυγίζοντας τα συμφέροντα της βρετανικής αστικής τάξης

Η Μ. Βρετανία είναι μια ισχυρή καπιταλιστική δύναμη, με οικονομικό, πολιτικό, στρατιωτικό εκτόπισμα που ακόμα και με την ένταξή της το 1973 στην τότε ΕΟΚ ποτέ δεν ακολούθησε κατά γράμμα το πλαίσιό της. Διεκδικούσε, όπως κάθε αστική τάξη, και το πετύχαινε σε πολλές περιπτώσεις, να διαμορφώνει εντός της ΕΕ όρους και εξαιρέσεις με βάση τα δικά της συμφέροντα, τα οποία δεν εξυπηρετούνταν με την ένταξή της στην Οικονομική Νομισματική Ενωση (ΟΝΕ) την οποία και απέρριψε.
Ωστόσο, η καπιταλιστική κρίση επιτάχυνε εντός της ΕΕ τη συγκρότηση μηχανισμών ως γραμμή άμυνας του ευρωενωσιακού κεφαλαίου στις νέες συνθήκες. Η ΟΝΕ, οι όροι και η πρόσφατη δρομολόγηση της εμβάθυνσής της, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και οι αρμοδιότητές της, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας όπως και η Τραπεζική Ενωση διαμόρφωσαν νέα κατάσταση. Σε αυτούς τους μηχανισμούς, η Μ. Βρετανία δεν συμμετείχε αφού θα έθετε σε κίνδυνο, μεταξύ άλλων προνομίων της, την πλεονεκτική θέση του Σίτι του Λονδίνου στις παγκόσμιες χρηματαγορές.
Επιπρόσθετα, σημαντική μερίδα της αστικής τάξης της Βρετανίας δεν ήταν ικανοποιημένη ούτε με τους δρομολογημένους όρους εμπορικών συμφωνιών μεγάλων διαστάσεων που συνάπτονται αυτήν την περίοδο εν μέσω έντονων ανταγωνισμών, όπως της Διατλαντικής Συμφωνίας ΕΕ - ΗΠΑ (ΤΤΙΡ - το περιβόητο «οικονομικό ΝΑΤΟ»), της Συμφωνίας Εμπορίου ΕΕ - Καναδά (CETA) και της Διεθνούς Συμφωνίας Εμπορίου Υπηρεσιών (ΤΙSA). Ανάλογες συμφωνίες η ΕΕ προετοιμάζει και με άλλους ισχυρούς παίκτες όπως την Κίνα, την Τουρκία κ.ά. Πρόκειται για συμφωνίες σχετικά με τις προδιαγραφές των προϊόντων που θα ακολουθούνται διεθνώς στο εμπόριο προϊόντων και υπηρεσιών με μεγάλη στρατηγική σημασία για την εξασφάλιση της κερδοφορίας των επιχειρηματικών ομίλων.
Με τις παραπάνω εξελίξεις που επιτάχυνε η καπιταλιστική κρίση, οι κύριοι ανταγωνιστές της αστικής τάξης της Μ. Βρετανίας, και πρώτα απ' όλα η Γερμανία, διαμόρφωσαν εντός της ΕΕ στρατηγικό πλεονέκτημα σε βάρος της, χωρίς αυτή να έχει τον τελευταίο λόγο... Η αστική τάξη της Μ. Βρετανίας δεν θα μείνει με σταυρωμένα χέρια. Η έκβαση του δημοψηφίσματος φανερώνει ότι διεκδικεί επί μηδενικής βάσης άλλο, αναβαθμισμένο ρόλο που να αντιστοιχεί στις βλέψεις της. Θα παίξει, λοιπόν, καίριο ρόλο τόσο μέσα από τους νέους όρους της σχέσης της με την ΕΕ στη μετά brexit εποχή, όσο και με επαναδιαπραγμάτευση των συμμαχιών της με ισχυρούς παίκτες όπως ΗΠΑ, Κίνα, Ινδία, χώρες Βρετανικής Κοινοπολιτείας.
Να σημειωθεί, επίσης, ότι ένα μεγάλο μέρος των βρετανικών μονοπωλίων δεν έχαναν από τη συμμετοχή τους στην ΕΕ... Ομως, πλέον διαμορφώνονται όροι έτσι ώστε ένα σημαντικό κομμάτι τους να μην κερδίζει ούτε όσα αρχικά υπολόγιζε ούτε τόσα όσα καρπώνονται οι βασικοί ανταγωνιστές τους Γερμανοί, Γάλλοι, κ.ά. Οι δυνάμεις του βρετανικού κεφαλαίου που ευνοούνται από την ΕΕ και στήριξαν το bremain θα αναπροσαρμόσουν το σχεδιασμό τους και δεν αποκλείεται να ακολουθήσουν πορεία αμφισβήτησης του brexit, επιδιώκοντας έστω και την ύστατη στιγμή ανατροπή του. Ρόλο εδώ θα παίξουν και οι διαφαινόμενες αποσχιστικές τάσεις για παραμονή στην ΕΕ της Σκοτίας, της Β. Ιρλανδίας, του Γιβραλτάρ ακόμα και του... Λονδίνου, με βάση υπογραφές που ορισμένοι μαζεύουν εκεί.

Οι διεργασίες στο εσωτερικό της ΕΕ

Ανεξάρτητα πότε τελικά θα εκκινήσουν επίσημα οι διαπραγματεύσεις, που ακόμα και γι' αυτό «παιγνίδι» γίνεται, το μόνο σίγουρο είναι ότι το brexit πυροδοτεί και παρατείνει την οικονομική και πολιτική αστάθεια. Μεγαλώνει τη δυσκολία να ανακάμψει το μεγάλο κεφάλαιο, ενισχύει τους τριγμούς στο εσωτερικό της ΕΕ, κάνει πιο περίπλοκη τη συζήτηση και τους ανταγωνισμούς για το μέλλον της. Η Γαλλία και η Ιταλία εντείνουν την πίεσή τους για πιο χαλαρή δημοσιονομική πολιτική εντός Ευρωζώνης, ενώ η Γερμανία φαίνεται πως επιδιώκει τη διαμόρφωση ενός σκληρού πυρήνα πρώτης ταχύτητας και ομόκεντρους κύκλους, κατηγοριοποιώντας τα υπόλοιπα κράτη - μέλη.
Με βάση τις παραπάνω εξελίξεις και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεν είναι λίγοι που εκτίμησαν ότι «το πουλόβερ της ΕΕ αρχίζει να ξηλώνεται». Ο λαός μας όμως δεν έχει περιθώριο να εξετάζει τις παραπάνω εξελίξεις απομονωμένα, μόνο με βάση την κατάσταση της ΕΕ. Χρειάζεται να εξετάζει όλο το γήπεδο, να βλέπει συνολικά τη διαμόρφωση των διεθνών καπιταλιστικών συμμαχιών. Γιατί, βεβαίως, αποδεικνύεται αυτό που με επιμονή υπογράμμιζε το ΚΚΕ, ότι η ΕΕ δεν είναι μια ανεπίστρεπτη νομοτελειακή πορεία, όμως υπάρχει αντικειμενικό συμφέρον των αστικών τάξεων που υπαγόρευσε τη συγκρότηση της ΕΕ.
Οσο οξύνονται οι ανταγωνισμοί ενδεχόμενα νέες, μικρότερες ή μεγαλύτερες, εύθραυστες ή και πιο μόνιμες, εξίσου αντιδραστικές, συμμαχίες θα αναδύονται που θα επιφέρουν κλυδωνισμούς, ομαδοποιήσεις και ανακατατάξεις και στην ΕΕ. Οι τριγμοί στις ιταλικές τράπεζες, το «ζωγράφισμα» των χρεών ακόμα και των γερμανικών τραπεζών τις τελευταίες μέρες, με κύριο αντικείμενο τη χρηματοδότηση των επιχειρηματικών ομίλων, οι απειλές σε Ισπανία και Πορτογαλία για λήψη μέτρων στο όνομα ελλειμμάτων, σημαδεύουν την όξυνση αυτών των ανταγωνισμών.
Παράλληλα, σε πολιτικό επίπεδο αστικές αντιδραστικές δυνάμεις, εφεδρείες του συστήματος κερδίζουν έδαφος χειραγωγώντας τη λαϊκή δυσαρέσκεια, αμφισβητώντας πλευρές της πολιτικής της ΕΕ, ή και τη δομή της ενώ και μέσω δημοψηφισμάτων διεκδικούν ρόλο στην αστική διαχείριση, προκειμένου να κερδίσουν χρόνο για λογαριασμό της αστικής τάξης.
Δε διστάζουν, μάλιστα, ακόμα και εμβληματικοί εκπρόσωποί τους να μετατοπίζονται από θέσεις αποχώρησης σε παραμονής (βλ. ο ακροδεξιός υποψήφιος πρόεδρος της Αυστρίας Χόφερ που... άξαφνα δήλωσε ότι η έξοδος της Αυστρίας από την ΕΕ θα ήταν «λάθος»). Η τράπουλα των εκπροσώπων της αστικής διαχείρισης ανακατεύεται -- βλ. παραίτηση Φάρατζ κ.ά αλλά και τη διαπάλη για την ηγεσία στο κόμμα των Εργατικών. Επιβεβαιώνεται, δηλαδή, πως πάνω από όλα είναι οι κάθε φορά ανάγκες του κεφαλαίου και η διαχείριση του καπιταλισμού.

Ακονίζουν εκ νέου τα μαχαίρια...

Ολες αυτές οι διεργασίες έχουν άμεση αντανάκλαση και σε στρατιωτικοπολιτικό επίπεδο. Καθόλου τυχαία, η Μέρκελ μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δήλωσε με νόημα «βλέπουμε ότι όλος ο κόσμος βρίσκεται σε αναταραχή. Η ειρήνη που έχουμε στην Ευρώπη εδώ και πολλά χρόνια δεν είναι δεδομένη». Στο επίκεντρο βρίσκεται το κεντρικό ζήτημα της στάσης της ΕΕ, του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ απέναντι στην καπιταλιστική Ρωσία. Ο κλοιός σε βάρος της τελευταίας σφίγγει με τις αποφάσεις του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία, τροφοδοτώντας εκ νέου τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις.
Η Μ. Βρετανία συντασσόμενη με τις ΗΠΑ επιμένει σταθερά στη σκληρή στάση και τις κυρώσεις απέναντι στους Ρώσους και η αποχώρησή της από την ΕΕ θα ενισχύσει τη θέση για διαφορετική, πιο ευμενή μεταχείριση της Ρωσίας που ζητούν ισχυρές μερίδες του κεφαλαίου σε Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία γιατί έχουν μεγάλα συμφέροντα μέσα από τη συνεργασία μαζί της, ιδιαίτερα στην Ενέργεια.
Επιπλέον, η αναβαθμισμένη συνεργασία ΕΕ και ΝΑΤΟ συνιστά σήμα κινδύνου για τους λαούς για νέες ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, με προτεραιότητα τη Λιβύη, στα παράλια της οποίας συγκεντρώνεται η ΕυρωNΑΤΟικη επιχείρηση «Sea Guardian». Η συνεργασία ΕΕ και ΝΑΤΟ κάθε άλλο παρά βάζει τέρμα στους ανταγωνισμούς μεταξύ τους. Αλλωστε, δεν παραλείπουν την ίδια στιγμή οι «λυκοσύμμαχοι» να υπογραμμίζουν ότι διατηρούν την αυτοτέλεια και αυτενέργειά τους.
Το Brexit διαφαίνεται πως ξαναφέρνει επίσης στο προσκήνιο την ιδέα της δημιουργίας ευρωπαϊκού στρατού και ενίσχυσης των αυτοτελών στρατιωτικών δομών της ΕΕ, για τα οποία η Μ. Βρετανία έβαζε συστηματικά εμπόδια, προτάσσοντας το πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Αυτές οι συζητήσεις αναθερμαίνονται μπροστά και στη χάραξη της νέας λεγόμενης «Παγκόσμιας Στρατηγικής της ΕΕ».
Σε όλα τα παραπάνω, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ όχι απλά συμφωνεί και ψηφίζει αλλά αναλαμβάνει ρόλους στον διεθνή ανταγωνισμό, σπέρνει αυταπάτες για μια δήθεν καλύτερη ΕΕ και προκλητικά εμφανίζεται ΝΑΤΟικότερη του ΝΑΤΟ, με πρωτόγνωρο τρόπο βάζοντας τα γυαλιά σε όλους όσοι κυβέρνησαν προηγούμενα, διαδραματίζοντας ενεργό ρόλο για λογαριασμό της ελληνικής αστικής τάξης και βάζοντας το λαό μας σε μεγάλες περιπέτειες.

Πρωταγωνιστές...

Τόσο το brexit όσο κι όλα τα παραπάνω πολυπλόκαμα σχέδια των μονοπωλιακών ομίλων για την καπιταλιστική ανάκαμψή τους δεν μπορούν να παράγουν φιλολαϊκά αποτελέσματα, το αντίθετο, σηματοδοτούν νέα επώδυνα βάρη για την εργατική τάξη, το λαό. Οσοι αναζητούν φιλολαϊκή αποδέσμευση από την ΕΕ, ή αλλαγή νομίσματος εντός του καπιταλισμού, «καρφώνονται» από τις ίδιες τις θέσεις τους, αφού προσμένουν και προσδοκούν ευημερία από το καπιταλιστικό σύστημα. Βαφτίζουν «επαναστατική διαδικασία» την όξυνση των ανταγωνισμών και τη διαχείριση της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, δημιουργώντας με τις θέσεις τους ένα προπέτασμα καπνού που προστατεύει το εκμεταλλευτικό σύστημα.
Οι λαοί μπορούν και πρέπει να πιστέψουν στις αστείρευτες δυνάμεις που δεν έχουν ενεργοποιήσει ακόμα. Με την οργάνωση της πάλης τους και με ισχυρό ΚΚ στη χώρα τους, ως απαραίτητη προϋπόθεση, να διεκδικήσουν τον πλούτο που παράγουν. Με την εξουσία δική τους και την οικονομία στην ιδιοκτησία τους να αποδεσμεύσουν προς το συμφέρον τους τη χώρα τους από την ΕΕ και κάθε ιμπεριαλιστική ένωση, καθορίζοντας οι ίδιοι τις εξελίξεις ως πρωταγωνιστές.

Του Κώστα ΠΑΠΑΔΑΚΗ*
* Ο Κ. Παπαδάκης είναι μέλος της ΚΕ και Ευρωβουλευτής του ΚΚΕ