ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ Η «λύση» του VAR και η πραγματικότητα

Η προστασία της αξιοπιστίας του «προϊόντος» είναι ο βασικός σκοπός της FIFA στην εφαρμογή ηλεκτρονικών καινοτομιών στο ποδόσφαιρο

Δεν είναι λίγες οι φορές τα τελευταία χρόνια που τόσο από πλευράς Παγκόσμιας Συνομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (FIFA) όσο και από το ισχυρότερο μέλος της, την αντίστοιχη Eυρωπαϊκή (UEFA), γίνεται προσπάθεια να εφαρμοστούν διάφορες καινοτομίες στο ποδόσφαιρο. Φυσικά, στις περισσότερες των περιπτώσεων οι λόγοι είναι προφανείς και έχουν να κάνουν περισσότερο με τις λογικές που διέπουν σήμερα τη διαχείριση ενός ποδοσφαίρου - προϊόντος προς πώληση, και λιγότερο με την όποια βελτίωση των συνθηκών διεξαγωγής του ίδιου του αθλήματος. Και αυτή η διαχείριση κινείται σε ένα δίπολο που αφορά είτε το να γίνει το «προϊόν» πιο «ελκυστικό», είτε την προστασία του από τα «κακώς κείμενα» που πλήττουν την αξιοπιστία του, με ό,τι συνέπειες έχει αυτό στα κέρδη όσων εμπλέκονται στο οικοδόμημα (πολυεθνικές, χορηγοί, τηλεοπτικά έσοδα από εισιτήρια κ.λπ.).
Ειδικά για το θέμα της προστασίας του «προϊόντος», τα τελευταία χρόνια FIFA και UEFA αναζητούν τις λύσεις των διαφόρων προβλημάτων στη βοήθεια της τεχνολογίας, προκειμένου να μειωθούν τα λάθη και οι αμφισβητούμενες φάσεις και να διαφημιστεί η «καθαρότητα» των αγώνων, ιδιαίτερα στις διοργανώσεις που πουλάνε περισσότερο εξαιτίας της δημοφιλίας τους. Πάνω σε αυτό, επενδύθηκαν αρκετά εκατομμύρια για την περίφημη τεχνολογία της γραμμής του τέρματος (goal line technology), ενώ ο προσανατολισμός αυτός φαίνεται να ενισχύεται με την καθιέρωση, από την τρέχουσα αγωνιστική περίοδο, του συστήματος VAR σε αρκετές διοργανώσεις. Ωστόσο, η νέα τεχνολογία δεν φαίνεται να γίνεται τόσο εύκολα αποδεκτή.

Τι είναι το VAR

Παρά τη διαφήμιση από τους αρμόδιους και τα εκατομμύρια που δαπανήθηκαν, το VAR σε πολλές χώρες έχει προκαλέσει αντιδράσεις και αμφισβητείται έντονα

Οι δυο κυριότεροι διεθνείς ποδοσφαιρικοί οργανισμοί, αφού έλυσαν το πρόβλημα τού αν η μπάλα έχει περάσει τη γραμμή, αποφάσισαν πριν από λίγα χρόνια να μπουν στη διαδικασία να μειώσουν στο ελάχιστο και τις υπόλοιπες αμφισβητήσεις που μπορεί να υπάρξουν σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα, όπως π.χ. για το αν υπήρξε οφσάιντ σε κάποιο γκολ, για μια κόκκινη κάρτα κ.ά. Με «μπούσουλα» το μπάσκετ και την εφαρμογή του «instant replay» (που επιτρέπει στους διαιτητές να ξαναδούν μια φάση σε βίντεο), αποφασίστηκε να εφαρμοστεί κάτι ανάλογο και στο ποδόσφαιρο. Ετσι, δημιουργήθηκε το σύστημα VAR (Video Assistant Referee), ή αλλιώς ηλεκτρονική υποβοήθηση του διαιτητή. Αυτή μπορεί να του δοθεί με δύο τρόπους (πάντα μέσω της ενδοεπικοινωνίας): Στην πρώτη περίπτωση οι υπεύθυνοι του συστήματος εξετάζουν τη φάση από πολλές κάμερες καταγραφής (πέραν αυτών της τηλεοπτικής μετάδοσης), ειδοποιώντας για την κατάληξή της. Στη δεύτερη περίπτωση, αν παραμένει η αμφισβήτηση, καλείται ο διαιτητής να μεταβεί σε ειδικό χώρο προκειμένου να δει ο ίδιος τη φάση και να αποφασίσει εκείνος.

Εντονες αντιδράσεις και αμφισβήτηση

Μετά από δύο χρόνια πειραματικής εφαρμογής σε διάφορα διεθνή τουρνουά και αγώνες, τη φετινή σεζόν η υπόθεση VAR προχώρησε ένα βήμα παραπέρα: Το σύστημα αποφασίστηκε να εφαρμοστεί και σε διάφορα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα, μεταξύ των οποίων και κάποια από τα πλέον ισχυρά, όπως το γερμανικό, το ιταλικό και το γαλλικό, ενώ η Αγγλία, όντας επιφυλακτική, αποφάσισε να το εφαρμόσει μόνο στους αγώνες Κυπέλλου. Φτάνοντας στα μισά της χρονιάς, τα πράγματα δεν δείχνουν να εξελίσσονται όπως θα ήθελαν οι αρμόδιοι της FIFA και της UEFA. Σε αρκετές περιπτώσεις στις τρεις συγκεκριμένες χώρες, το σύστημα έδειξε να αμφισβητείται πολύ περισσότερο από τις διαιτητικές αποφάσεις, ενώ υπήρξαν και φορές που, όπως αποδείχθηκε από την τηλεοπτική μετάδοση, η εφαρμογή του VAR oδηγούσε στη λάθος απόφαση. Την ίδια ώρα, η πρωτόγνωρη για τα ποδοσφαιρικά δεδομένα καθυστέρηση που αντικειμενικά υπάρχει μέχρι την τελική απόφαση προκάλεσε αλγεινή εντύπωση. Αποτέλεσμα ήταν η γαλλική Ομοσπονδία να αποφασίσει την παύση της χρήσης του, ενώ ανάλογες σκέψεις υπάρχουν και στην Ιταλία. Στη Γερμανία απολύθηκε πριν από τρεις μήνες ο υπεύθυνος του VAR για την Μπουντεσλίγκα. Πάντως, η FIFA δεν δείχνει να πτοείται και εντός του ερχόμενου μήνα περιμένει την απόφαση της αρμόδιας επιτροπής της Συνομοσπονδίας για το αν θα εφαρμοστεί το σύστημα και στο ερχόμενο Μουντιάλ της Ρωσίας. Μάλιστα, μετά από πρόσφατη συνάντηση του υφυπουργού Αθλητισμού Γιώργου Βασιλειάδη με τον πρόεδρο της ΕΠΟ Βαγγέλη Γραμμένο και τον υπουργό Ψηφιακής Πολιτικής Νίκο Παππά, ανακοινώθηκε η εφαρμογή του VAR από τη νέα σεζόν και στα γήπεδα της Super League, αφού ξεπεράστηκε το πρόβλημα του μεγάλου κόστους.

Η «μαγική εικόνα» και η πραγματικότητα

Ασχέτως της κόντρας που έχει ξεσπάσει μεταξύ των υποστηρικτών και των πολέμιων της εφαρμογής νέων τεχνολογιών τύπου VAR, στο σημερινό οικοδόμημα του πλήρους εμπορευματοποιημένου ποδοσφαίρου υπάρχει μόνο μια πραγματικότητα: Αυτή που θέλει το ποδόσφαιρο ενταγμένο πλήρως στις λογικές που διέπουν το καπιταλιστικό σύστημα, να αποτελεί και αυτό πρόσφορο έδαφος για να διεξάγονται κόντρες συμφερόντων. Κόντρες που ξεκινούν από τους επιχειρηματικούς ανταγωνισμούς των πολυεθνικών που δραστηριοπούνται στο χώρο, μεταφέρονται στην τεράστια βιομηχανία του τζογαρίσματος μέσω στοιχημάτων (είτε με την ετικέτα του επίσημου είτε του παράνομου), που λειτουργεί παράπλευρα και φτάνει στο να αποτελεί βιτρίνα για γενικότερους ανταγωνισμούς έξω από τα τεκταινόμενα στο χώρο του αθλητισμού (π.χ. γεωστρατηγικά παιχνίδια).
Και η πολύπλευρη και αδυσώπητη μάχη συμφερόντων καθιστά τουλάχιστον αφελές το να πιστεύει κανείς ότι ο όποιος καλύτερος έλεγχος ευαγγελίζονται οι κατεξοχήν υπεύθυνοι για τη δημιουργία του συγκεκριμένου οικοδομήματος (FIFA - UEFA) μπορεί να συντελέσει σε μια διαφορετική πραγματικότητα. Πολύ περισσότερο, δε, που ακόμα και οι ηλεκτρονικές καινοτομίες αποτελούν επίσης νέο πεδίο κερδοφορίας για αντίστοιχες πολυεθνικές, και φυσικά ανταγωνισμού, όπως συνέβη και στην περίπτωση της goal line techonlogy με την κόντρα αντίπαλων κοινοπραξιών για το ποιος θα πάρει το «χρίσμα» της εφαρμογής.