Χτες κάναμε μια επιγραμματική αναφορά στο ξέσπασμα της τελευταίας
καπιταλιστικής κρίσης και επιμείναμε στον ηθικό κίνδυνο και στην
διαδικασία με την οποία το κόστος αυτού του κινδύνου αναλαμβάνεται από
τα κράτη και μεταφέρεται στους φορολογούμενους πολίτες.
Φαίνεται, όμως, ότι στον καπιταλισμό η δίψα για κέρδος είναι τόσο μεγάλη ώστε τα παθήματα δεν γίνονται μαθήματα. Τι κι αν ο εκτραχηλισμός των δομημένων ομολόγων (εξασφαλισμένα ομόλογα χρέους ή εγγυημένες δανειακές υποχρεώσεις ή, απλούστερα CDO - Collateralized Debt Obligation) κόντεψε να σωριάσει την παγκόσμια οικονομία; Τι κι αν τα κράτη κλήθηκαν να σώσουν το σύστημα, εκτινάσσοντας τα δικά τους χρέη; Κανείς δεν δείχνει να έχει βάλει μυαλό. Μπορεί τα CDO να βγήκαν από το παιχνίδι αλλά το κενό που άφησαν καταλήφθηκε (και με το παραπάνω) από τα χρηματιστηριακά συναλλασσόμενα κεφάλαια, γνωστά ως ETF (Exchange traded Fund).
Τι είναι, όμως, το ETF. Ας πούμε ότι είναι ένα καλάθι με διάφορα επενδυτικά προϊόντα: νομίσματα, ομόλογα, εμπορεύματα, μετοχές, παράγωγα κλπ. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα δομημένο προϊόν. Αυτό το καλάθι αποτιμάται, κόβεται σε μερίδια και πουλιέται. Υπ' αυτή την έννοια, μοιάζει με αμοιβαίο κεφάλαιο. Η διαφορά του από τα αμοιβαία κεφάλαια είναι ότι τα μερίδιά του διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο σαν να είναι μετοχές.
Αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό είναι που προσδίδει σε ένα ETF την ιδιότητα της διαφάνειας, οπότε το κάνει ιδιαίτερα ελκυστικό στους επενδυτές. Πολύ περισσότερο δε το χαμηλό διαχειριστικό του κόστος, σε αντίθεση με τα αμοιβαία κεφάλαια, που παρακολουθούνται από εταιρείες διαχείρισής τους. Όμως, αυτή η διαφάνεια σηκώνει πολλή συζήτηση από την στιγμή που στο καλάθι μπορούν να περιλαμβάνονται και προϊόντα υψηλού ρίσκου (δομημένα ομόλογα, παράγωγα κλπ).
Πόσο σημαντικά είναι, όμως, τα ETF; Μια έκθεση που έδωσε η Bank of America τον περασμένο Ιούλιο, είναι εξόχως αποκαλυπτική. Στα χρόνια της κρίσης, οι συναλλαγές σε ETF διπλασιάστηκαν, από το 19% του συνόλου στο 37%. Το κορυφαίο κεφάλαιο διαχείρισης ETF, η Vanguard, έχει γίνει σε μέγεθος η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων του κόσμου (πίσω από την περίφημη Blackrock) και διαχειρίζεται κεφάλαια 20 εκατομμυρίων επενδυτών από 170 χώρες, ύψους 5,1 τρισ. δολλαρίων, με 16.600 εργαζόμενους. Αυτή η Vanguard, λοιπόν, είχε φτάσει στα τέλη του 2016 να κατέχει μόνη της το 6,8% των μετοχών των πεντακοσίων εταιρειών τού δείκτη S&P500, συμμετέχοντας σε 491 εξ αυτών με ποσοστό μεγαλύτερο του 5%. Μόλις έξι χρονια νωρίτερα, το αντίστοιχο ποσοστό τής Vanguard στον S&P500 ήταν 3,3%, με συμμετοχή σε 116 απότ ις 500 εταιρείες.
Βέβαια, όλα αυτά μπορεί αν είναι παράξενα αλλά δεν πρέπει να θεωρούνται κακά από χέρι. Το κακό είναι ότι στην πράξη τα ETF χειραγωγούν τις τιμές των προϊόντων που βρίσκονται στο καλάθι τους. Αρκεί να βάλει η Vanguard μια μετοχή σε κάποιο ETF της για να αρχίσει η τιμή αυτής της μετοχής να τραβάει την ανηφόρα, άσχετα αν η εταιρεία είναι κερδοφόρα ή όχι. Αντίθετα, η υγιέστερη επιχείρηση του κόσμου θα δει την μετοχή της να κατρακυλάει αν τα ETF την εγκαταλείψουν.
Κάπως έτσι, λοιπόν, τα ETF κάνουν ό,τι έκαναν παλιότερα τα CDO. Εκείνα τιτλοποιούσαν τα στεγαστικά δάνεια και τα πούλαγαν για χρυσάφι, βασιζόμενα στις φουσκωμένες τιμές και όχι στις πραγματικές αξίες των ακινήτων. Αυτά εκμεταλλεύονται την δυνατότητά τους να επηρεάζουν την τιμή των προϊόντων τού καλαθιού τους και αδιαφορούν για τα πραγματικά μεγέθη της αγοράς. Και τα δυο εξασφαλίζουν το πλέον πρόσφορο περιβάλλον για να αναπτυχθούν φούσκες κάθε είδους.
Δεν είναι τυχαίο ότι εδώ και λίγο καιρό έχουν αρχίσει να ακούγονται προειδοποιητικά καμπανάκια για τους κινδύνους που κρύβονται στα ETF. Οι πολιτειακοί οικονομολόγοι Άρικ Αχίτοφ και Ντέννις Μπράυαν είναι κατηγορηματικοί: "Τα ETF είναι 'όπλα μαζικής καταστροφής', που έχουν στρεβλώσει τις τιμές των μετοχών και έχουν δημιουργήσει μια δυναμική ξεπουλήματος". Και συμπληρώνουν χαρακτηριστικά: "Όταν ο κόσμος αποφασίσει ότι δεν υπάρχει ανάγκη για στοιχειώδη έρευνα και ότι οι επενδυτές απλώς μπορούν να αγοράζουν στα τυφλά ETF χωρίς να δίνουν σημασία στις πραγματικές αξίες, λέμε ότι η ώρα να φοβηθούμε είναι τώρα".
Αύριο θα συνεχίσουμε και θα ολοκληρώσουμε, προσθέτοντας και δυο λόγια για το ελληνικό ETF που μαγνητίζει τους επενδυτές σε όλον τον κόσμο (!).
Φαίνεται, όμως, ότι στον καπιταλισμό η δίψα για κέρδος είναι τόσο μεγάλη ώστε τα παθήματα δεν γίνονται μαθήματα. Τι κι αν ο εκτραχηλισμός των δομημένων ομολόγων (εξασφαλισμένα ομόλογα χρέους ή εγγυημένες δανειακές υποχρεώσεις ή, απλούστερα CDO - Collateralized Debt Obligation) κόντεψε να σωριάσει την παγκόσμια οικονομία; Τι κι αν τα κράτη κλήθηκαν να σώσουν το σύστημα, εκτινάσσοντας τα δικά τους χρέη; Κανείς δεν δείχνει να έχει βάλει μυαλό. Μπορεί τα CDO να βγήκαν από το παιχνίδι αλλά το κενό που άφησαν καταλήφθηκε (και με το παραπάνω) από τα χρηματιστηριακά συναλλασσόμενα κεφάλαια, γνωστά ως ETF (Exchange traded Fund).
 |
| Διαχρονική εξέλιξη των ETF στις Ηνωμένες Πολιτείες. Επταπλασιασμός στα χρόνια τής κρίσης. |
Τι είναι, όμως, το ETF. Ας πούμε ότι είναι ένα καλάθι με διάφορα επενδυτικά προϊόντα: νομίσματα, ομόλογα, εμπορεύματα, μετοχές, παράγωγα κλπ. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα δομημένο προϊόν. Αυτό το καλάθι αποτιμάται, κόβεται σε μερίδια και πουλιέται. Υπ' αυτή την έννοια, μοιάζει με αμοιβαίο κεφάλαιο. Η διαφορά του από τα αμοιβαία κεφάλαια είναι ότι τα μερίδιά του διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο σαν να είναι μετοχές.
Αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό είναι που προσδίδει σε ένα ETF την ιδιότητα της διαφάνειας, οπότε το κάνει ιδιαίτερα ελκυστικό στους επενδυτές. Πολύ περισσότερο δε το χαμηλό διαχειριστικό του κόστος, σε αντίθεση με τα αμοιβαία κεφάλαια, που παρακολουθούνται από εταιρείες διαχείρισής τους. Όμως, αυτή η διαφάνεια σηκώνει πολλή συζήτηση από την στιγμή που στο καλάθι μπορούν να περιλαμβάνονται και προϊόντα υψηλού ρίσκου (δομημένα ομόλογα, παράγωγα κλπ).
Πόσο σημαντικά είναι, όμως, τα ETF; Μια έκθεση που έδωσε η Bank of America τον περασμένο Ιούλιο, είναι εξόχως αποκαλυπτική. Στα χρόνια της κρίσης, οι συναλλαγές σε ETF διπλασιάστηκαν, από το 19% του συνόλου στο 37%. Το κορυφαίο κεφάλαιο διαχείρισης ETF, η Vanguard, έχει γίνει σε μέγεθος η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων του κόσμου (πίσω από την περίφημη Blackrock) και διαχειρίζεται κεφάλαια 20 εκατομμυρίων επενδυτών από 170 χώρες, ύψους 5,1 τρισ. δολλαρίων, με 16.600 εργαζόμενους. Αυτή η Vanguard, λοιπόν, είχε φτάσει στα τέλη του 2016 να κατέχει μόνη της το 6,8% των μετοχών των πεντακοσίων εταιρειών τού δείκτη S&P500, συμμετέχοντας σε 491 εξ αυτών με ποσοστό μεγαλύτερο του 5%. Μόλις έξι χρονια νωρίτερα, το αντίστοιχο ποσοστό τής Vanguard στον S&P500 ήταν 3,3%, με συμμετοχή σε 116 απότ ις 500 εταιρείες.
Βέβαια, όλα αυτά μπορεί αν είναι παράξενα αλλά δεν πρέπει να θεωρούνται κακά από χέρι. Το κακό είναι ότι στην πράξη τα ETF χειραγωγούν τις τιμές των προϊόντων που βρίσκονται στο καλάθι τους. Αρκεί να βάλει η Vanguard μια μετοχή σε κάποιο ETF της για να αρχίσει η τιμή αυτής της μετοχής να τραβάει την ανηφόρα, άσχετα αν η εταιρεία είναι κερδοφόρα ή όχι. Αντίθετα, η υγιέστερη επιχείρηση του κόσμου θα δει την μετοχή της να κατρακυλάει αν τα ETF την εγκαταλείψουν.
 |
| Διαχρονική εξέλιξη της Vanguard. Αριστερά: ποσοστό κατοχής επί των συνολικών μετοχών τού δείκτη S&P500. Δεξιά: ποσοστό των εταιρειών τού ίδιου δείκτη, των οποίων η Vanguard κατέχει πάνω από 5% των μετοχών τους. |
Κάπως έτσι, λοιπόν, τα ETF κάνουν ό,τι έκαναν παλιότερα τα CDO. Εκείνα τιτλοποιούσαν τα στεγαστικά δάνεια και τα πούλαγαν για χρυσάφι, βασιζόμενα στις φουσκωμένες τιμές και όχι στις πραγματικές αξίες των ακινήτων. Αυτά εκμεταλλεύονται την δυνατότητά τους να επηρεάζουν την τιμή των προϊόντων τού καλαθιού τους και αδιαφορούν για τα πραγματικά μεγέθη της αγοράς. Και τα δυο εξασφαλίζουν το πλέον πρόσφορο περιβάλλον για να αναπτυχθούν φούσκες κάθε είδους.
Δεν είναι τυχαίο ότι εδώ και λίγο καιρό έχουν αρχίσει να ακούγονται προειδοποιητικά καμπανάκια για τους κινδύνους που κρύβονται στα ETF. Οι πολιτειακοί οικονομολόγοι Άρικ Αχίτοφ και Ντέννις Μπράυαν είναι κατηγορηματικοί: "Τα ETF είναι 'όπλα μαζικής καταστροφής', που έχουν στρεβλώσει τις τιμές των μετοχών και έχουν δημιουργήσει μια δυναμική ξεπουλήματος". Και συμπληρώνουν χαρακτηριστικά: "Όταν ο κόσμος αποφασίσει ότι δεν υπάρχει ανάγκη για στοιχειώδη έρευνα και ότι οι επενδυτές απλώς μπορούν να αγοράζουν στα τυφλά ETF χωρίς να δίνουν σημασία στις πραγματικές αξίες, λέμε ότι η ώρα να φοβηθούμε είναι τώρα".
Αύριο θα συνεχίσουμε και θα ολοκληρώσουμε, προσθέτοντας και δυο λόγια για το ελληνικό ETF που μαγνητίζει τους επενδυτές σε όλον τον κόσμο (!).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου