Ο μύθος της Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης και οι σύγχρονες ανάγκες των εργατικών -

λαϊκών στρωμάτων

Αποσπάσματα από την εισήγηση της Διαμάντως Μανωλάκου

Σε όλη αυτήν την προεκλογική περίοδο και στα προγράμματα των υποψήφιων δημάρχων για τον Πειραιά θα δείτε να προπαγανδίζουν ως το χαρτί επιτυχίας για το μέλλον και την ανάπτυξη του Πειραιά την ΟΧΕ (Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση). Μάλιστα, ο σημερινός δήμαρχος στους 12 άξονες του προγράμματός του για τον Πειραιά του 2023, όπως τον ονομάζει, στους μισούς περίπου από αυτούς αναφέρεται στην ΟΧΕ ότι θα εξασφαλιστεί μια καλύτερη ζωή στην πόλη, θα δώσει ώθηση στην οικονομία της πόλης, θα κάνει τον Πειραιά προορισμό, θα αποτελέσει τη νέα ...έξυπνη πόλη, θα δώσει έμφαση στη γαλάζια οικονομία και την επιχειρηματικότητα κ.ο.κ. Ταυτόχρονα, έχει ξεσπάσει και καβγάς για την πατρότητα της ΟΧΕ και εδώ μπερδεύεται η κα Δούρου παρέα με τον πρ. αντιδήμαρχο και υποψήφιο ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ και από κοντά και ο κ. Μπελαβίλας, που την υπερασπίζεται με κάθε τρόπο γιατί έχει βάλει το χεράκι του. Σύμπνοια όμως όλων, πλην ΚΚΕ και «Λαϊκής Συσπείρωσης». Γι' αυτό και την ψήφισαν και στο Δημοτικό Συμβούλιο οι ίδιες παρατάξεις που τα κόμματά τους ψήφισαν και το 3ο μνημόνιο.

Εργαλείο υλοποίησης της αστικής στρατηγικής

Τι είναι λοιπόν η ΟΧΕ; Είναι ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο στα πλαίσια του ΕΣΠΑ 2014 - 2020, που «τρέχει» το διάστημα αυτό στη χώρα. Υλοποιεί μια συγκεκριμένη αστική στρατηγική, με σκοπό την «αλλαγή του χωρικού αναπτυξιακού υποδείγματος» μιας περιοχής. Σε τελική ανάλυση, πρόκειται για μια «νέα» και πιο «εξελιγμένη» προσέγγιση της «ανάπτυξής» τους, στη βάση πάντα των κατευθύνσεων της ΕΕ. Και επειδή η ΕΕ είναι των μονοπωλίων και τα χρηματοδοτικά εργαλεία της τους επιχειρηματίες θα εξυπηρετούν, μην έχετε καμιά αμφιβολία.

Η στρατηγική της ΟΧΕ υποτάσσεται στο γενικό αστικό σχεδιασμό που καθορίστηκε και αποτυπώθηκε με το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αττικής (ΡΣΑ). Ο κεντρικός στόχος του Ρυθμιστικού Σχεδίου για τον Πειραιά «είναι η ενίσχυση του ρόλου του Πειραιά ως διαμετακομιστικού κέντρου στη μεσογειακή λεκάνη με την παράλληλη αναβάθμιση των λιμενικών εγκαταστάσεων σε κόμβο συνδυασμένων μεταφορών και τη βελτίωση του αστικού ιστού του δήμου».
Δηλαδή, η ΟΧΕ δεν είναι ένα αυτόνομο «εργαλείο», αντίθετα υλοποιεί τον στόχο του αστικού σχεδιασμού σε συνδυασμό με άλλα προγράμματα - πολιτικές της ΕΕ.
Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που η μερίδα του λέοντος κατευθύνεται στην κατηγορία της ανταγωνιστικότητας - επιχειρηματικότητας, δηλαδή στην άμεση ενίσχυση των επιχειρήσεων, που δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την ανάπτυξη έργων που θα ικανοποιούν λαϊκές ανάγκες και συμφέροντα.
Μπορεί να παρουσιάζεται με εύηχους τίτλους προσανατολίζοντας ότι το πρόγραμμα θα λειτουργήσει φιλολαϊκά. Στην πραγματικότητα, όμως, οι αναπλάσεις, αλλά και ο τιτλοφορούμενος άξονας «κοινωνική συνοχή» είναι στοχευμένες δράσεις με βασικό στρατηγικό στόχο την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας - ανταγωνιστικότητας.
Συνοπτικά η ΟΧΕ στοχεύει:
1. Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας: Με βάση τη νέα αντίληψη που παρουσιάζεται συνολικά από την Περιφερειακή Πολιτική της ΕΕ, ο στόχος είναι να προχωρήσει η καπιταλιστική ανάπτυξη, εξειδικεύοντας χωρικά σε μια περιοχή, χρησιμοποιώντας πιο αποφασιστικά την Τοπική Διοίκηση ως μέρος του καπιταλιστικού κράτους.
Στον Πειραιά βασικός προσανατολισμός είναι οι επιχειρήσεις που σχετίζονται με τη ναυτιλία, την κρουαζιέρα και το ξενοδοχειακό μέρος του Τουρισμού.
Αλλη μια πλευρά είναι η ενίσχυση του ή των Clusters, δηλαδή των «συμπλεγμάτων» - συστάδων επιχειρήσεων, που στόχο έχει τη μεγαλύτερη αλληλοσύνδεση επιχειρήσεων που λειτουργούν σε συναφή και συμπληρωματικά αντικείμενα ώστε να συγκεντρώνονται πιο αποτελεσματικά πόροι, πελάτες, προμηθευτές, πληροφορίες, εργατικό δυναμικό, κ.ά., με σκοπό να προκρίνεται το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που αποκτούν.
2. Αναπλάσεις για εξυπηρέτηση του Τουρισμού και της κρουαζιέρας: Πρόκειται για έργα που συγκεντρώνονται στο κέντρο του Πειραιά και στην Πειραϊκή χερσόνησο. Στόχος, να δημιουργήσουν μια «πύλη της κρουαζιέρας» στην Ακτή Μιαούλη για να συνδέσουν μια διαδρομή που θα περνάει από το κέντρο του Πειραιά, προς το Πασαλιμάνι και το Αρχαιολογικό και Ναυτικό Μουσείο. Γι' αυτό προωθείται η ανάπλαση του Μικρολίμανου με συνδεσιμότητα με την Ακτή Δηλαβέρη, που επίσης αναπλάθεται κοντά στο ΣΕΦ ώστε να δίνει τη δυνατότητα συνέχειας προς το Φαληρικό Ορμο, ο οποίος ήδη αναπλάθεται από άλλο πρόγραμμα. Επίσης, προβλέπεται η ανάπλαση της λεγόμενης «Πολιτιστικής Ακτής», που περιέχει την Ακτή Θεμιστοκλέους και την υπαίθρια δημοτική αγορά.
Ολες αυτές οι αναπλάσεις συνοδεύονται με διάφορες εύηχες λέξεις: «Βιώσιμη κινητικότητα», «ανάπτυξη δικτύων πεζοδρομίων», «πράσινοι δρόμοι», «αύξηση της αναλογίας πρασίνου που αντιστοιχεί σε κάθε πολίτη».
Το ουσιαστικό είναι ότι πρόκειται για παρεμβάσεις οι οποίες γίνονται για την εξυπηρέτηση των τουριστικών ροών που θα προκύπτουν από την κρουαζιέρα, ώστε να αναβαθμιστεί το «τουριστικό περιεχόμενο» του Πειραιά, που θα προσελκύει και θα συγκρατεί τουριστικές ροές και το αντίστοιχο οικονομικό όφελος.

Σχεδιασμός που αφορά αποκλειστικά την κερδοφορία του κεφαλαίου

3. Αναβάθμιση «τουριστικού προϊόντος» - Πειραιάς λιμάνι εκκίνησης (Home Port): Πρωταρχικός στόχος σε όλες τις παρεμβάσεις που γίνονται από την ΟΧΕ είναι η αύξηση των ροών της κρουαζιέρας, μαζί με την προσπάθεια να αποφεύγεται η διαρροή των επισκεπτών προς το ιστορικό κέντρο της Αθήνας. Μάλιστα, η συζήτηση φαίνεται να θέτει ως στόχο το 25% των επιβατών της κρουαζιέρας να παραμένει στον Πειραιά.
Χαρακτηριστική είναι η έκθεση του ΟΟΣΑ (Ιούλης 2017) που αφορά την περίπτωση της κρουαζιέρας στον Πειραιά, που σημειώνει ότι παρά την άρση του καμποτάζ για τα κρουαζιερόπλοια το 2012 με σημαία τρίτης χώρας ο Πειραιάς δεν κατάφερε να διεκδικήσει μεγαλύτερο μέρος της αγοράς κρουαζιέρας. Ταυτόχρονα, τονίζεται η ανάγκη για περισσότερη ευελιξία στο ωράριο εργασίας των καταστημάτων (άνοιγμα και τις Κυριακές).
4. «Εργαλεία» για τη διαχείριση του εργατικού δυναμικού και της ακραίας φτώχειας: Επιβεβαιώνεται η αδυναμία της καπιταλιστικής ανάπτυξης να αντιμετωπίσει τις ανάγκες της μεγάλης πλειοψηφίας των λαϊκών στρωμάτων και προκρίνει μέτρα αντιμετώπισης της ακραίας φτώχειας.
Ο υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ στο πλαίσιο του καβγά για την πατρότητα της ΟΧΕ αναφέρει ότι κατάφερε αυτός και το κόμμα του να είναι το 30% κοινωνική πολιτική. Το συγκεκριμένο επιχείρημα είναι φτηνή προσπάθεια εξωραϊσμού μιας αντιλαϊκής πολιτικής. Ρωτάμε:
Μπορεί να γίνει η ΕΕ φιλολαϊκή και να δίνει κονδύλια για κοινωνική πολιτική; `Η είναι κοινωνική πολιτική τα ψίχουλα σε ομάδες ακραίας φτώχειας που αυτοί δημιούργησαν για να μπορούν τα παχύδερμα του κεφαλαίου να τρώνε και να κοιμούνται με καθαρή τάχα τη συνείδησή τους μες στις βίλες και τα κότερά τους;
Πάντως ακόμα και αυτή η διαχείριση ακραίας φτώχειας συναντά εμπόδια. Ετσι, ενώ επενδυτικά σχέδια του κεφαλαίου προχωρούν με ταχύτατους ρυθμούς, και χωρίς εμπόδια εκτός και αν εκφράζονται ενδοαστικές αντιθέσεις, τα κονδύλια που είναι για το λαό συναντούν πάντα δυσκολίες. Για παράδειγμα, μετά από αίτημα και διεκδίκηση της «Λαϊκής Συσπείρωσης» στην Περιφέρεια Αττικής αποφασίστηκε να δοθεί κονδύλι από την Περιφέρεια για κοινωνικές δράσεις για τα παιδιά του Περάματος. Με δήμο ΣΥΡΙΖΑ, Περιφέρεια ΣΥΡΙΖΑ, κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ αυτά τα χρήματα δεν δόθηκαν. Μετά από χρόνια τώρα αρχίζουν, προεκλογικά, να δίνουν σε επιλεγμένες δράσεις, κουτσουρεμένα και μέσω της λεγόμενης κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας. Αυτό το έργο μπορεί να δούμε και με τη λεγόμενη κοινωνική ΟΧΕ.
Ο σχεδιασμός λοιπόν της ΟΧΕ αφορά καθαρά την κερδοφορία του κεφαλαίου, όπου τα εργατικά - λαϊκά στρώματα κατατάσσονται ως εν δυνάμει εργατικό δυναμικό των επιχειρήσεων που θα εμπλακούν με αυτό το «αναπτυξιακό υπόδειγμα» που προσανατολίζουν τον Πειραιά. Μάλιστα, πλευρές για τους εργαζόμενους, γνωστές από άλλες τουριστικές περιοχές αφορούν την απελευθέρωση των ωραρίων, την ευέλικτη εργασία, τη διευθέτηση του εργάσιμου χρόνου σε εξάμηνο ή ετήσιο χρόνο, τη δουλειά «ήλιο με ήλιο» κ.ά.

Το ΚΚΕ βάζει μπροστά τις ανάγκες του λαού και όχι τα κέρδη των καπιταλιστών

Το σύνθημα «Η επένδυση να αφήνει στην τοπική κοινωνία» δεν αφορά τα εργατικά - λαϊκά στρώματα, ούτε τους αυτοαπασχολούμενους και μικρούς ΕΒΕ. Αυτοαπασχολούμενοι και μικροί ΕΒΕ που προσδοκούν μια μεγαλύτερη κερδοφορία από την επερχόμενη επένδυση, δεν συνυπολογίζουν τη βασική εμπειρία ότι μια ουσιαστική αλλαγή και προσέλκυση ενός μεγάλου όγκου τουρισμού δεν θα αφεθεί ως «πίτα» στους «μικρούς». Αντίθετα, αυτοί λόγω των ανατιμήσεων των ενοικίων και άλλων παραγόντων θα «πεταχτούν» στις συνοικίες και τις φτωχογειτονιές. Στο κέντρο, όπου είναι το βασικό τουριστικό σημείο, θα κυριαρχήσουν τα μεγάλα καταστήματα των ομίλων, που έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν την ευέλικτη και μαζική εργασία των εργατοϋπαλλήλων.
Στον Πειραιά τελικά δημιουργείται ένα νέο κέντρο με οικονομικά τείχη για το λαό του Πειραιά, αφού προσανατολίζεται στο τουριστικό εισόδημα. Δεν είναι σταθερό αλλά σε κρίσεις και πολέμους είναι αυτό που συρρικνώνεται.
Είναι καθαρό ότι το ΚΚΕ και η «Λαϊκή Συσπείρωση» διαφέρουν από τους άλλους ειδικά όταν λέμε «ανάπτυξη για ποιον», αφού εμείς βάζουμε μπροστά τις ανάγκες των ανθρώπων και όχι τα κέρδη των καπιταλιστών. Αυτήν ακριβώς τη διαφορά ζητάμε από το λαό να την κάνει ακόμα πιο μεγάλη στην κάλπη στις 26 Μάη.