23 Δεκ 2012

Η ανισόμετρη καπιταλιστική ανάπτυξη και η κατεύθυνση της λαϊκής πάλης


Η ανισόμετρη καπιταλιστική ανάπτυξη και η κατεύθυνση της λαϊκής πάλης
Ο ελληνικός καπιταλισμός βρίσκεται στο ιμπεριαλιστικό στάδιο ανάπτυξής του, σε ενδιάμεση θέση στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, με ισχυρές εξαρτήσεις από τις ΗΠΑ και την ΕΕ.
Η προσαρμογή της ελληνικής αγοράς στη δυτικοευρωπαϊκή ξεκίνησε με την ένταξή της στην ΕΟΚ στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Στη συνέχεια, με την ένταξή της στην ΕΕ το 1991 και ειδικότερα στην Ευρωζώνη το 2001. Με τη συμμετοχή της στις αναδιαρθρώσεις του ΝΑΤΟ και άλλων ιμπεριαλιστικών διακρατικών συμμαχιών, το ελληνικό καπιταλιστικό κράτος εντάχθηκε πιο οργανικά στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα.
Αρχικά ο ελληνικός καπιταλισμός επωφελήθηκε από την αντεπαναστατική ανατροπή στις γειτονικές βαλκανικές χώρες και από την ένταξη στην ΕΕ, πέτυχε σημαντική εξαγωγή κεφαλαίων σε άμεσες επενδύσεις που συνεισέφεραν στην κερδοφορία και συσσώρευση ελληνικών επιχειρήσεων και ομίλων.
Οι εξαγωγές κεφαλαίων επεκτάθηκαν και σε Τουρκία, Αίγυπτο, Ουκρανία, Κίνα αλλά και Βρετανία, ΗΠΑ και σε άλλες χώρες. Συμμετείχε ενεργά σε όλες τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και πολέμους, όπως ενάντια στη Γιουγκοσλαβία, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν κ.α.
Τη δεκαετία που προηγήθηκε από την τελευταία εκδήλωση της κρίσης, η ελληνική οικονομία διατήρησε σημαντικά υψηλότερο ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ από τον αντίστοιχο της ΕΕ και της Ευρωζώνης, χωρίς να αλλάξει ουσιαστικά η θέση της σε αυτήν. Ομως αναβάθμισε τη θέση της στα Βαλκάνια.
Μετά την εκδήλωση της κρίσης επιδεινώθηκε η θέση του ελληνικού καπιταλισμού στο πλαίσιο της Ευρωζώνης και της ΕΕ και γενικότερα της διεθνούς ιμπεριαλιστικής πυραμίδας, γεγονός που δεν αναιρεί ότι η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ - ΕΕ εξυπηρέτησε τα πιο δυναμικά τμήματα του εγχώριου μονοπωλιακού κεφαλαίου και συνέβαλε στη θωράκιση της πολιτικής του εξουσίας.
Η συμμετοχή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ - επομένως και οι δεσμοί - οι οικονομικοπολιτικές και πολιτικοστρατιωτικές εξαρτήσεις από την ΕΕ και τις ΗΠΑ περιορίζουν τη διαπραγματευτική δύναμη και τα περιθώρια ελιγμών της αστικής τάξης της Ελλάδας, όπου όλες οι συμμαχικές σχέσεις του κεφαλαίου διέπονται από τον ανταγωνισμό, την ανισομετρία και συνεπώς την πλεονεκτική θέση του ισχυρότερου, διαμορφώνονται ως σχέσεις ανισότιμης αλληλεξάρτησης». (Θέση 72, από τις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 19ο Συνέδριο).
Γιατί οι Θέσεις μιλούν για «ανισότιμη αλληλεξάρτηση»; Γιατί, στην εποχή του μονοπωλιακού καπιταλισμού, ισχύει ο νόμος της ανισόμετρης ανάπτυξης των καπιταλιστικών οικονομιών. Που αλληλοδιαπλέκονται στην παγκόσμια καπιταλιστική αγορά. Ολα τα κράτη είναι ενταγμένα στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, αλλά με ανισότιμες σχέσεις μεταξύ τους.
Τις σχέσεις εξάρτησης πρέπει να τις βλέπουμε μέσα από τις σχέσεις αλληλεξάρτησης καπιταλιστικών κρατών με όρους ανισομετρίας, άρα και ανισοτιμίας, ενώ αλληλεξάρτηση υπάρχει και μεταξύ ισχυρών καπιταλιστικών κρατών. Το ισχυρό καπιταλιστικό κράτος, δηλαδή η ισχυρή καπιταλιστική οικονομία, έχει ανάγκη το κράτος με ενδιάμεση θέση στο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Διαφορετικά πώς μπορεί να ερμηνευτεί η επιδίωξη των ΗΠΑ να παρεμβαίνουν ανοιχτά στην Ευρωζώνη ενάντια στη Γερμανία για τη διάσωση από την οικονομική κρίση της Ελλάδας; Μπορεί να πει κάποιος ότι τη χρειάζονται την Ελλάδα λόγω γεωστρατηγικής θέσης, με δεδομένη την ύπαρξη υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Ελλάδα και τη διαπάλη μεταξύ ισχυρών καπιταλιστικών κρατών για τη μοιρασιά. Τη χρειάζονται και λόγω της θέσης της σε μια περιοχή που ξεσπούν ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι και το έδαφός της και λόγω της βάσης στη Σούδα συμβάλλει σ' αυτό. Το έχουν επιβάλλει στην αστική τάξη της Ελλάδας ή είναι επιλογή της; Μα έχει στρατηγική επιλογή τόσο την ένταξη και συμμετοχή στο ΝΑΤΟ όσο και στην ΕΕ. Απ' αυτό, θα ωφεληθούν τμήματα του κεφαλαίου όπως οι εφοπλιστές, οι κατασκευαστικές εταιρείες που πιθανά να συμμετάσχουν στην κατασκευή αγωγών, οι καπιταλιστές στην Ενέργεια. Αρα η αστική τάξη συμμετέχει ενεργά γιατί ενισχύεται, ακόμη και αν ένα τμήμα της χάνει. Από τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία και το διαμελισμό της, από τις εξελίξεις στα Βαλκάνια, η αστική τάξη ωφελήθηκε. Εκανε επενδύσεις στην περιοχή. Που χωρίς τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ ίσως δε θα μπορούσε να ενισχυθεί τόσο όσο ενισχύθηκε με τις εξαγωγές κεφαλαίων (επενδύσεις) και εμπορευμάτων, ίσως και καθόλου.
Αυτή ακριβώς η πραγματικότητα, η οποία συντελείται σε συνθήκες ανισόμετρης ανάπτυξης και ανταγωνισμού, καθορίζει αντικειμενικά και τις διεθνείς σχέσεις ανάμεσα στα κράτη. Αλλά το κυρίαρχο στοιχείο, η βάση, είναι οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής.
Ας δούμε το ζήτημα εξάρτηση - αλληλεξάρτηση μέσα από το παράδειγμα των σχέσεων ΗΠΑ - Κίνας. Οι ΗΠΑ έχουν το μεγαλύτερο εξωτερικό χρέος, αν και είναι η πιο ισχυρή καπιταλιστική οικονομία διεθνώς, κράτος - ηγέτης στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα, αν και έχει χάσει έδαφος λόγω και της κρίσης. Επίσης, η οικονομία των ΗΠΑ στις σχέσεις της με την Κίνα, εξαρτιέται απ' αυτήν ως προς το γεγονός ότι η Κίνα έχει αγοράσει τεράστιο σε αξίες ποσό ομολόγων των ΗΠΑ. Οικονομικοί αναλυτές έχουν μιλήσει για «μπουρλότο» στην αμερικανική οικονομία, στο βαθμό που η Κίνα ζητήσει άμεση ρευστοποίηση των ομολόγων. Εδώ τώρα ποιο κράτος εξαρτιέται από ποιο;
Αρα σε συνθήκες ολοένα εντεινόμενης και πιο βαθιάς καπιταλιστικής διεθνοποίησης αυτές οι σχέσεις κρατών είναι σχέσεις αλληλεξάρτησης. Επομένως, δεν μπορούμε να διαχωρίζουμε τις σχέσεις εξάρτησης από τις σχέσεις αλληλεξάρτησης στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα. Αυτό που πρέπει να είναι καθαρό είναι ότι οι σχέσεις εξάρτησης οφείλονται στην ανισόμετρη ανάπτυξη, επομένως έχουμε ανισότιμη αλληλεξάρτηση. Αλλά, ενισχύεται και η αστική τάξη των κρατών όπως η Ελλάδα, που συμμετέχουν από ενδιάμεση θέση στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα.
Επομένως, η μελέτη, η ερμηνεία της πολιτικής, που εφαρμόζουν οι αστικές κυβερνήσεις της Ελλάδας, πρέπει να παίρνει υπόψη όλα τα παραπάνω στη διαλεχτική μεταξύ τους σχέση. Και με βάση αυτά να συνειδητοποιούνται οι επιλογές στις συμμαχίες της άρχουσας τάξης, στην ενσωμάτωση σε διεθνείς και περιφερειακούς ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς και ενώσεις (π.χ., Ευρωπαϊκή Ενωση). Η πολιτική που εφαρμόζεται από τις αστικές κυβερνήσεις στην Ελλάδα, και η εσωτερική και η εξωτερική, αντανακλά και την ενδιάμεση θέση του ελληνικού καπιταλισμού και οι όποιες επιλογές εμφανίζονται ως «αναγκαστική εφαρμογή», με την έννοια ότι οι αστικές κυβερνήσεις δεν αντιτάσσονται σ' αυτές, παρά τη φαινομενικά αρνητική επίδραση στη χώρα. Είναι συνειδητές επιλογές που προκύπτουν από τη θέση της Ελλάδας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα και ωφελούν τα συμφέροντα των αστών και στην Ελλάδα. Απ' αυτή τη σκοπιά, πρέπει να αντιμετωπίζονται και τα περί «κατοχής» από τη Γερμανία που προβάλλουν οι λεγόμενες αντιμνημονιακές δυνάμεις και ιδιαίτερα ο ΣΥΡΙΖΑ, και προπαγάνδα περί επιβολής των μνημονίων από τη Μέρκελ. Γιατί ακόμη και ισχυρά καπιταλιστικά κράτη που εμφανίζονται με διαφορετική πολιτική διαχείρισης στη διαπάλη εντός της ΕΕ και της Ευρωζώνης, όπως η Γαλλία, δεν έχουν κατοχή.
Ιστορικά αν δούμε το θέμα, η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ και μετά στην ΕΕ και την ΟΝΕ ήταν επιλογή που εξυπηρετούσε τα γενικά συμφέροντα της αστικής τάξης, παρά το γεγονός ότι ορισμένα τμήματά της χτυπήθηκαν από την ενιαία εσωτερική αγορά, ή από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Ακόμη και με το Σχέδιο Μάρσαλ, οι ΗΠΑ επεδίωκαν τη σταθεροποίηση και ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Ελλάδα, και αυτό επιτηρούσαν. Δεν εξανάγκαζαν την αστική τάξη να υποταχθεί σ' αυτές, αλλά να σταθεί στα πόδια της.
Στην ανισοτιμία της αλληλεξάρτησης οφείλεται και το χτύπημα, για παράδειγμα, του κλάδου της ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας, για την οποία Γερμανία και Ολλανδία απαιτούσαν τη μη ανάπτυξή της σε άλλα κράτη, όπως η Ελλάδα, επειδή ήθελαν να έχουν σχεδόν την αποκλειστικότητα στον κλάδο. Επίσης, οι διεθνείς συμφωνίες σε όφελος των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών για εισαγωγές φτηνών εμπορευμάτων των κλάδων κλωστοϋφαντουργίας, ιματισμού, δέρματος και άλλων παραδοσιακών για την Ελλάδα, οδήγησαν στη συρρίκνωση αυτών των κλάδων στη χώρα μας. Σε συνδυασμό βεβαίως με το ότι είναι κλάδοι με χαμηλότερο ποσοστό κέρδους σε σχέση με άλλους, τους λεγόμενους κλάδους έντασης κεφαλαίου. Που σημαίνει ότι το κεφάλαιο επενδύει και αναπτύσσει κλάδους όχι με βάση κυρίως τις πλουτοπαραγωγικές δυνατότητες αλλά το γρήγορο και μεγάλο κέρδος.
Η αστική τάξη στην Ελλάδα, βεβαίως, συνολικά δεν έχασε απ' αυτήν την εξέλιξη, αφού αναπτύχθηκαν άλλοι τομείς, π.χ., τηλεπικοινωνίες, ενέργεια, πληροφορική, κατασκευαστικές εταιρείες, κ.λπ., και μάλιστα στη διαπλοκή τους με το διεθνικό κεφάλαιο κάνουν εξαγωγές κεφαλαίου στην ευρύτερη περιοχή (Βαλκάνια, Παρευξείνια, κ.λπ.).
Βεβαίως, σ' αυτά τα πλαίσια, οι αστοί εκχωρούν κυριαρχικά δικαιώματα, λόγω ανισότιμων σχέσεων, αλλά το κάνουν γιατί ενισχύονται. Αυτή η εκχώρηση δε συγκρούεται με τα γενικά τους συμφέροντα.
Η εργατική τάξη, τα λαϊκά στρώματα χρειάζεται να κατανοήσουν βαθύτερα, στον πυρήνα του, το πρόβλημα: Της συμπεριφοράς της αστικής τάξης, των κυβερνήσεων των ηγετικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων έναντι των κυβερνήσεων των λιγότερο αναπτυγμένων. Να το κατανοήσουν ταξικά και όχι με επιφανειακά κριτήρια συμπεριφοράς, π.χ., με το διαχωρισμό αφέντες και υπηρέτες, ισχυροί και δουλοπρεπείς, υποτελείς, όπως λέει ο ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε βεβαίως να χειραγωγούνται στη λογική ότι είναι δυνατόν σ' αυτές τις συνθήκες να υπάρξουν ισότιμες σχέσεις κρατών όταν κυριαρχεί ο νόμος της ανισόμετρης καπιταλιστικής ανάπτυξης.
Το προπαγανδιστικό επιχείρημα ότι εφαρμόζεται μια συγκεκριμένη πολιτική στην Ελλάδα, επειδή αυτό επιβάλλεται από τη Μέρκελ είναι σκόπιμα αποπροσανατολιστικό. Εντάσσεται στους ανταγωνισμούς του κεφαλαίου εντός της ΕΕ και της Ευρωζώνης, αλλά και μέσα στην Ελλάδα, σε σχέση με τις διεθνείς συμμαχίες διαφορετικών τμημάτων του κεφαλαίου. Η αντιλαϊκή πολιτική δεν έρχεται ως αποτέλεσμα επιβολής, αλλά ως αποτέλεσμα των αναγκών του κεφαλαίου και στην Ελλάδα, που βεβαίως σήμερα βρίσκει ένα τμήμα του αντίθετο, αλλά λόγω διαπλοκής του με το κεφάλαιο άλλων ισχυρών κρατών ή επειδή υπολογίζει ότι τα ιδιαίτερα συμφέροντά του υπηρετούνται με άλλες διεθνείς επιλογές συμμάχων, π.χ. ΗΠΑ, Ρωσία, BRICS κ.λπ.
Αν, λοιπόν, αναφέρουμε το ζήτημα της εξάρτησης ως ζήτημα ανισότιμης αλληλεξάρτησης καπιταλιστικών κρατών και της διαλεχτικής του σχέσης με την οικονομική βάση του καπιταλισμού, είναι γιατί η εστίαση των αιτιών των λαϊκών προβλημάτων στην «εξάρτηση», ή η πιθανότητα άμβλυνσής τους χωρίς «εξάρτηση», δηλαδή έξω από ΕΕ και ΝΑΤΟ, (η ανισοτιμία βεβαίως στις σχέσεις συνεχίζει να υπάρχει, αυτό που την καθορίζει είναι η δύναμη των καπιταλιστικών οικονομιών), καλλιεργεί αυταπάτες. Δεν πρόκειται να υπάρξει τέτοια προοπτική. Οι αιτίες τους, βρίσκονται στις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. Αρα η απόσπαση του ζητήματος της «εξάρτησης από την πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού, δε συμβάλλει στην ωρίμανση της πολιτικής συνείδησης της εργατικής τάξης και των συμμάχων της ως προς την κατεύθυνση της πάλης τους, που πρέπει να είναι η ανατροπή του καπιταλισμού και η κατάχτηση της εξουσίας για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού. Να γιατί λέμε ότι «η Λαϊκή Συμμαχία έχει σαφή αντιμονοπωλιακό αντικαπιταλιστικό προσανατολισμό - αφού ο σύγχρονος καπιταλισμός είναι μονοπωλιακός - προωθεί τη ρήξη με τις ιμπεριαλιστικές ενώσεις» (Θέση 62), που αυτό συνεπάγεται τη λύση της ανισόμετρης σχέσης εξάρτησης και ανισότιμης αλληλεξάρτησης.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

TOP READ