ΟΥΚΡΑΝΙΑ Πεδίο σκληρής σύγκρουσης ή όταν τσακώνονται τα βουβάλια...

ΟΥΚΡΑΝΙΑ

Πεδίο σκληρής σύγκρουσης ή όταν τσακώνονται τα βουβάλια...

Το έδαφός της φιλοξενεί τους ρωσικούς αγωγούς φυσικού αερίου, αλλά και μεγάλα αποθέματα υδρογονανθράκων

Την «ετοιμότητα» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου να προσφέρει «βοήθεια» προς την παραπαίουσα οικονομία της Ουκρανίας εξέφρασε η επικεφαλής του ΔΝΤ Χ. Λαγκάρντ, λίγες ώρες μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας της χώρας από τον Αρσένι Γιάτσενιουκ, στέλεχος της «πορτοκαλί επανάστασης» και άνθρωπο του στενού περιβάλλοντος της πρώην πρωθυπουργού Γιούλια Τιμοσένκο. Ο νέος πρωθυπουργός της χώρας, με την ανάληψη των καθηκόντων, δήλωσε ότι «τα ταμεία της χώρας είναι άδεια» και πως η κυβέρνησή του είναι έτοιμη «να κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί, ώστε να αποφύγει μία ενδεχόμενη στάση πληρωμών προς τους δανειστές της». Δήλωσε, ταυτόχρονα, «έτοιμος να συνεργαστεί με το ΔΝΤ και την ΕΕ για την εφαρμογή των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων», δίχως να δώσει περαιτέρω διευκρινίσεις, σημειώνοντας πάντως ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας και όσα θα επακολουθήσουν θα τον καταστήσουν ίσως τον «πλέον αντιδημοφιλή πρωθυπουργό» στην ιστορία της Ουκρανίας.
Η Χ. Λαγκάρντ είπε ακόμη ότι πολύ σύντομα θα καταφθάσει στο Κίεβο ομάδα τεχνοκρατών του ΔΝΤ για την έναρξη προκαταρκτικών διαπραγματεύσεων με τις Αρχές της χώρας, αλλά και για να συντάξουν την πρώτη έκθεσή τους, όπου θα καταγράφεται η ακριβής κατάσταση της οικονομίας της. Ο υπηρεσιακός υπουργός Οικονομικών της χώρας Γιούρι Κολόμποφ δήλωσε ότι οι δανειακές υποχρεώσεις της Ουκρανίας απαιτούν περί τα 35 δισ. δολάρια μέχρι το τέλος του 2015 και στα άμεσα καθήκοντα της κυβέρνησής του είναι η αποτροπή της πτώχευσης, η σταθεροποίηση του εθνικού νομίσματος - έχει υποστεί απανωτές υποτιμήσεις τους τελευταίους μήνες - η διασφάλιση της καταβολής μισθών και συντάξεων και η ανάκτηση της «εμπιστοσύνης των επενδυτών».

«Σωτήρες» από ανατολή και δύση...

Οι δηλώσεις Λαγκάρντ, αλλά και της νέας κυβέρνησης της Ουκρανίας έγιναν εν μέσω πιεστικών δηλώσεων από μεγάλους «επενδυτές» που κατέχουν σημαντικά μερίδια του κρατικού χρέους της χώρας και οι οποίοι βεβαίως αναμένουν να εισπράξουν τα... προβλεπόμενα. Το ειδησεογραφικό πρακτορείο «Reuters» φιλοξένησε την περασμένη Παρασκευή δηλώσεις εκπροσώπου ενός τέτοιου ταμείου, της «Amundi» - επενδύει σε ομόλογα ποσά άνω του 1 τρισ. δολαρίων παγκοσμίως - σύμφωνα με την οποία η Ουκρανία σήμερα αποτελεί μεγάλο ρίσκο για τους «επενδυτές» και προέτρεπε σε «άμεσες ενέργειες» από πλευράς ΔΝΤ. Αυτή τη στιγμή, οι πιθανότητες κήρυξης στάσης πληρωμών από την κυβέρνηση υπολογίζονται άνω του 50% σύμφωνα με την ίδια πηγή, ιδιαίτερα για τα ομόλογα που πρέπει να αποπληρωθούν εντός του έτους.
Η πιθανότητα «χρεοκοπίας» της Ουκρανίας δεν εμφανίζεται για πρώτη φορά. Ηδη από το 2008 το ΔΝΤ εισήλθε στη χώρα για την αποτροπή ενός τέτοιου κινδύνου. Τον Νοέμβρη του 2008, υπεγράφη συμφωνία «οικονομικής ενίσχυσης» ύψους 16,4 δισ. δολαρίων, η οποία ωστόσο δεν προχώρησε, εξαιτίας της απροθυμίας της τότε κυβέρνησης να εφαρμόσει τα μέτρα που τη συνόδευαν. Ακολούθησε το 2009 συμφωνία με τη Ρωσία που προέβλεπε μείωση της τιμής του φυσικού αερίου με αντάλλαγμα τη χρονική επέκταση της άδειας λειτουργίας της ρώσικης ναυτικής βάσης στην Κριμαία.
Το Αύγουστο του 2010 ο - έκπτωτος και καταζητούμενος πλέον από τη νέα κυβέρνηση - Πρόεδρος Γιανουκόβιτς προχώρησε σε νέα συμφωνία με το ΔΝΤ ύψους 15,1 δισ. δολαρίων που όμως και αυτή ακυρώθηκε το 2011, καθώς η χώρα δεν εφάρμοζε το συμφωνηθέν πρόγραμμα λιτότητας, αλλά και τις «μεταρρυθμίσεις» που προέβλεπαν την «απελευθέρωση» μιας σειράς τομέων της οικονομίας. Μεταξύ αυτών και του τομέα των υδρογονανθράκων, όπου υπάρχουν ιδιαίτερα «αισιόδοξα» σενάρια ως προς τα συνολικά αποθέματα που διαθέτει η Ουκρανία, όπως θα δούμε στη συνέχεια. Στο μεταξύ, το εξωτερικό χρέος φτάνει τα 140 δισ. δολάρια - περίπου στο 80% του ΑΕΠ, από 36% το 2011 - ο διεθνής οίκος αξιολόγησης «S&P» υποβαθμίζει την πιστοληπτική της ικανότητα σε επίπεδα χαμηλότερα και από αυτά της Ελλάδας - που σημειωτέον το συνολικό της χρέος υπερβαίνει το 170% του ΑΕΠ - και προειδοποίησε ότι είναι προ των πυλών της στάσης πληρωμών. Ο πρώην Πρόεδρος Γιανουκόβιτς στράφηκε στη Ρωσία εξασφαλίζοντας οικονομική «στήριξη» ύψους 15 δισ. δολαρίων και μείωση στην τιμή του φυσικού αερίου.
Πρέπει, πάντως, να σημειωθεί ότι η ρώσικη οικονομική «βοήθεια» στην Ουκρανία δεν ήταν και τόσο «βοήθεια» και σίγουρα σε καμία περίπτωση δεν ήταν «δώρο» αλλά μια «πραγματιστική απόφαση» που θα της απέφερε επιστροφές τόκων περί τα 5%, όπως πολύ χαρακτηριστικά είχε επισημάνει ο Βλ. Πούτιν στις 19 του περασμένου Δεκέμβρη. Εκτός όλων των άλλων «διευκολύνσεων» που εξασφάλιζε από το κατά τ' άλλα «αδελφό έθνος»...

Τεράστια ενεργειακά αποθέματα

Τις τελευταίες μέρες και στον εγχώριο Τύπο, γίνεται λόγος για τους αγωγούς φυσικού αερίου που διαπερνούν το ουκρανικό έδαφος και διοχετεύουν το ρώσικο φυσικό αέριο στην αγορά της ΕΕ. Είναι γεγονός ότι περί το 25% των συνολικών ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης καλύπτονται από το ρωσικό φυσικό αέριο, εκ των οποίων το 80% προέρχεται μέσω αυτών των αγωγών. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια υπάρχουν πολύ σοβαρές ενδείξεις ότι στο έδαφός της κρύβονται τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου και πετρελαίου που «άνοιξαν την όρεξη» στα μεγάλα δυτικά πετρελαϊκά μονοπώλια.
Κατά την διάρκεια του 2013 και υπό την προεδρία Γιανουκόβιτς, υπογράφηκαν συμφωνίες ύψους πολλών δισ. δολαρίων μεταξύ της Ουκρανίας και πετρελαϊκών κολοσσών, όπως η «Chevron», η «Eni», η «Shell», και η «Exon Mobil». Η πιο πρόσφατη συμφωνία, αξίας 10 δισ. δολαρίων με την αμερικανική «Chevron» ανακοινώθηκε τον περασμένο Νοέμβρη και προέβλεπε την παραχώρηση άδειας ερευνών και εξόρυξης σε μία έκταση 6.300 χλμ.² στην Ολέσκα της δυτικής Ουκρανίας. Επίσης, το Γενάρη του '13 η «Shell» εξασφάλισε ανάλογα δικαιώματα έναντι 10 δισ. δολαρίων σε μία έκταση σχεδόν 8.000 χλμ.² στην περιοχή Γιουζίβσκα στα ανατολικά της χώρας. Η εν λόγω συμφωνία χαρακτηρίστηκε από τον πρόεδρο του Αμερικανικού Γραφείου Εμπορίου στην Ουκρανία ως ένα «μεγάλο βήμα στην κατεύθυνση της ενεργειακής ανεξαρτησίας»... Στη δυτική ακτή της Μαύρης Θάλασσας έχουν παραχωρηθεί δικαιώματα ερευνών και εκμετάλλευσης στην «Exxon Mobil» και στα σύνορα με τη Ρουμανία είχε δοθεί το 2012 μία ακόμη άδεια στην αυστριακή OMV για την εκμετάλλευση διαπιστωμένων αποθεμάτων φυσικού αερίου.
Σύμφωνα με έκθεση της αρμόδιας υπηρεσίας του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, η Ουκρανία διαθέτει τα τρίτα μεγαλύτερα αποθέματα υδρογονανθράκων στην Ευρώπη που ωστόσο μέχρι στιγμής παραμένουν ανεκμετάλλευτα. Σήμερα, η Ουκρανία καταναλώνει ετησίως 50 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, από αυτά η εγχώρια παραγωγή καλύπτει περίπου τα 20 δισ. κ.μ., με αποτέλεσμα οι υψηλές ενεργειακές απαιτήσεις της ντόπιας βιομηχανίας της να εξαρτώνται από τις ρώσικες εισαγωγές. Οι εκτιμήσεις των ξένων μονοπωλιακών ομίλων που ξεκίνησαν τη δραστηριότητά τους στη χώρα, προβλέπουν ότι τα κοιτάσματα της Ολέσκα στη δυτική Ουκρανία μπορούν να αποδίδουν ετησίως 8-10 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου, ενώ τα κοιτάσματα που βρίσκονται στα ρουμανικά σύνορα μπορούν μέσα στα επόμενα 10 χρόνια να αποδίδουν ετησίως 20 δισ. κ.μ.
Αρθρο των «Financial Times», τον περασμένο Νοέμβρη εκτιμούσε ότι εάν τα σχέδια εκμετάλλευσης των εγχώριων αποθεμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου προχωρήσουν σύμφωνα με τα συμφωνηθέντα, τότε η ρώσικη «Gazprom» θα είχε μεγάλες απώλειες εσόδων καθώς θα έχανε έναν από τους «καλύτερους πελάτες» της. Να σημειώσουμε ότι η Ουκρανία, παρά τη σοβαρή οικονομική κρίση που τη μαστίζει, διαθέτει μία αξιόλογη βαριά βιομηχανία και διαστημικό πρόγραμμα - κληρονομιά της Σοβιετικής περιόδου - που αντιπροσωπεύει το 35% περίπου του ΑΕΠ της. Το ίδιο άρθρο των «FT» τόνιζε ότι η συμφωνία εμπορικής σύνδεσης της Ουκρανίας με την ΕΕ θα προχωρούσε, καθώς ο πρώην Πρόεδρος Γιανουκόβιτς την προέκρινε έναντι της τελωνειακής σύνδεσης με τη Ρωσία, για την οποία εμφανιζόταν κατηγορηματικά αντίθετος.
Φαίνεται όμως ότι εκείνη η μερίδα της ουκρανικής αστικής τάξης που επέλεξε τη μέθοδο των «ελιγμών» ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα με σκοπό να εξασφαλίσει μεγαλύτερο μερίδιο για τον εαυτό της κάπου... σκόνταψε. Είναι χαρακτηριστικό δημοσίευμα του «Russia Today» - ελεγχόμενου από την κυβέρνηση της Ρωσίας - όπου επισημαίνει πως ο Γιανουκόβιτς προσπάθησε να «παίξει» μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, χάνοντας στο τέλος την υποστήριξη και από τους δύο...