Οι δυσκολίες στην ανάπτυξη της οικονομίας των ΗΠΑ
«Απότομη επιβράδυνση σημείωσε η ανάπτυξη, στις Ηνωμένες Πολιτείες, το τέταρτο τρίμηνο του 2015. Το ισχυρό δολάριο, οι γεμάτες εμπορεύματα αποθήκες και οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου απέτρεψαν νέα αύξηση της παραγωγής. Το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,7%, σε ετήσια βάση» («euronews»).
Σε άλλο ρεπορτάζ αναφέρονται τα εξής: «Η επιβράδυνση της οικονομίας τους τελευταίους μήνες του 2015 αποδίδεται στις αδύναμες καταναλωτικές δαπάνες, στην πτώση των εξαγωγών και στη μείωση των επενδύσεων, που παρουσιάζεται από την αρχή του 2015».
Για να υπάρχει ολόκληρη η εικόνα της πορείας της ανάπτυξης της οικονομίας των ΗΠΑ το 2015, παραθέτουμε τα στοιχεία εξέλιξης του ΑΕΠ ανά τρίμηνο.
Η οικονομία των ΗΠΑ το 2015, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, αναπτύχθηκε κατά 2,4% του ΑΕΠ, όσο και το 2014.
Το αμερικανικό ΑΕΠ σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών αυξήθηκε κατά 0,2% το α΄ τρίμηνο 2015. Η οικονομία είχε αναπτυχθεί κατά 2,2% το δ΄ τρίμηνο του 2014. Το δ' τρίμηνο του 2015 το ΑΕΠ αυξήθηκε μόλις κατά 0,7% έναντι 2% το γ' τρίμηνο και 3,9% το β' τρίμηνο. Διακυμάνσεις με πτωτική τάση.
Μείωση επενδύσεων και βουτιά λόγω πετρελαίου
«Τα στοιχεία έδειξαν ότι οι καταναλωτικές δαπάνες και οι επιχειρηματικές επενδύσεις επιβράδυναν το τελευταίο τρίμηνο του 2015. Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου υποχώρησαν 1,8% σ' αυτό το τρίμηνο του 2015, καθώς οι επιχειρήσεις περιόρισαν τις δαπάνες τους σε εξοπλισμό και υποδομές. Οι δαπάνες στον κλάδο της Ενέργειας σημείωσαν βουτιά εν μέσω της κατρακύλας των τιμών του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές. Οι δαπάνες υποχώρησαν 35% για ολόκληρο το 2015, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη βουτιά σε διάστημα σχεδόν τριών δεκαετιών».
Αλλά ανάλογη εικόνα υπήρχε και το α' τρίμηνο του 2015. «Τα κυβερνητικά στοιχεία έδειξαν ότι οι καταναλωτικές δαπάνες επιβράδυναν στο 1,9% το α΄ τρίμηνο 2015 από ανάπτυξη 4,4% το 4ο τρίμηνο 2014. Οι επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου - οι δαπάνες σε λογισμικό, έρευνα και ανάπτυξη, εξοπλισμό και υποδομές - υποχώρησαν 3,4% μετά από άνοδο 4,7% το δ΄ τρίμηνο 2014», (όλα τα παραπάνω στοιχεία από το «capital.gr»).
Ο αστικός οικονομικός Τύπος αναλώνει πολλά ρεπορτάζ για τις θετικές επιπτώσεις στις καπιταλιστικές οικονομίες από την πτώση των τιμών του πετρελαίου, (π.χ. ενισχύεται η κατανάλωση επειδή μειώνονται οι τιμές των εμπορευμάτων), αλλά δεν είναι μονοσήμαντες οι συνέπειες. Υπάρχουν και αρνητικές αφού οι καπιταλιστικές επενδύσεις παραμένουν στάσιμες ή συρρικνώνονται και ταυτόχρονα υπάρχει μείωση κερδών, παράγοντες δηλαδή που οδηγούν σε πτώση παραγωγής και επιβράδυνση.
Αλλωστε το λένε στις ΗΠΑ ότι προκαλεί προβλήματα στις εταιρείες του ενεργειακού τομέα η κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου κατά σχεδόν 70% σε σχέση με το επίπεδο όπου βρίσκονταν τον Ιούνη του 2014.
«Δεδομένου ότι οι τιμές του πετρελαίου κυμαίνονται σε επίπεδα κάτω των 30 δολαρίων το βαρέλι, οι πετρελαιοπαραγωγοί περικόπτουν τις δαπάνες για νέες πετρελαιοπηγές και ανάπτυξη νέων σχεδίων. Οκτώ από τις 30 κορυφαίες πετρελαϊκές εταιρείες των ΗΠΑ με κριτήριο τα επίπεδα παραγωγής τους έχουν έως τώρα μειώσει τον προϋπολογισμό τους 40% κατά μέσον όρο. Πρόκειται για πολύ βαθύτερες περικοπές από αυτές που είχαν προβλέψει οι αναλυτές του κλάδου, σύμφωνα με τη σχετική ανάλυση του "Ρόιτερς".
Αλλά και συνολικά οι 30 αυτές εταιρείες το περασμένο έτος περιόρισαν τις σχεδιαζόμενες για το 2016 δαπάνες τους κατά μέσον όρο περισσότερο από 70%. Ορισμένες μάλιστα, όπως οι Hess Corp. και ConocoPhillips, που ήδη σχεδίαζαν να δαπανήσουν φέτος λιγότερα από το 2015, προχώρησαν σε προς τα κάτω αναθεώρηση των προγραμματισμένων κεφαλαιουχικών τους δαπανών. Αναμένεται να τις μιμηθούν και άλλες. "Η κατά 80% μείωση του κόστους έχει ήδη γίνει και απομένει η υπόλοιπη 20%", σχολιάζει ο Ρομπ Τάμελ, διαχειριστής επενδύσεων χαρτοφυλακίου στην Tortoise Capital Advisors LLC (...) η παραγωγή σχιστολιθικών υδρογονανθράκων αναμένεται να αρχίσει να μειώνεται προς τα τέλη του έτους (...) η παραγωγή αμερικανικού αργού αναμένεται να μειωθεί στα 8,5 εκατ. βαρέλια την ημέρα τον Νοέμβριο του τρέχοντος έτους από τα 9,2 εκατ. βαρέλια την ημέρα στα οποία ανερχόταν τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους, σύμφωνα με τη Διοίκηση Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ» («Ρόιτερς» - «Καθημερινή», 13/2/2016).
Σημάδια κινδύνων
Ολα τα παραπάνω στοιχεία αποκαλύπτουν ότι οι παράγοντες που επιδρούν αρνητικά στην καπιταλιστική ανάπτυξη στις ΗΠΑ είναι περισσότεροι από την επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας, που επιδρά αρνητικά στις εξαγωγές των ΗΠΑ.
«Η ιστορία μιας ύφεσης για τις Ηνωμένες Πολιτείες το 2016», έγραφαν πρόσφατα οι «New York Times», «έχει ως εξής: Η αναταραχή στις αναδυόμενες αγορές και τον κλάδο των πρώτων υλών δημιουργεί τόσο πραγματικά όσο και ψυχολογικά πλήγματα σε μια οικονομία η οποία ήδη προχωρεί με αργά βήματα. Οι πολιτικοί παράγοντες στερούνται είτε της βούλησης είτε των εργαλείων, αναλόγως της τοποθέτησής σας, για να κινητοποιηθούν και να ανακόψουν τη βλάβη. Συνεπώς, αυτά τα οποία μπορεί να θεωρούνται μικρά χτυπήματα για την οικονομία αρκούν να οδηγήσουν την οικονομία των ΗΠΑ σε συρρίκνωση».
Μα η οικονομία των ΗΠΑ ήδη εμφανίζει σημάδια επιβράδυνσης. Οσο για τη βούληση των πολιτικών παραγόντων, αυτή υπάρχει αλλά τα όποια εργαλεία - άλλωστε τέτοια υπάρχουν και χρησιμοποιούνται από το 2008 ακόμη - δεν μπορούν να καταφέρουν να αντιστρέψουν μια αντικειμενική πραγματικότητα που εξελίσσεται υπό την επίδραση όλων των παραπάνω παραγόντων, στους οποίους η βούληση ελάχιστα μπορεί να επιδράσει. Πώς π.χ. να αυξήσει τις τιμές του πετρελαίου και να αυξηθούν τα κέρδη και οι επενδύσεις των επιχειρηματικών ομίλων του συγκεκριμένου τομέα όταν υπάρχει υπερπαραγωγή και οξύτατος διεθνής ανταγωνισμός; Πώς να αυξηθούν οι εξαγωγές όταν υπάρχει επιβράδυνση στις λεγόμενες αναδυόμενες οικονομίες, όταν υπάρχει υπερπαραγωγή πρώτων υλών και εμπορευμάτων διεθνώς, που εκτός των άλλων ρίχνει και τις τιμές στα τάρταρα; Σε μια παγκόσμια καπιταλιστική αγορά στην οποία η αλληλοδιαπλοκή και αλληλεξάρτηση των οικονομιών βαθαίνει με γεωμετρική πρόοδο; Πώς να αντιστρέψει την τάση μείωσης της εσωτερικής κατανάλωσης όταν η αύξηση των μισθών μειώνει το ποσοστό κέρδους, όταν η συρρίκνωση κλάδων της οικονομίας ωθεί σε μείωση του εργατικού δυναμικού;
Πρόσφατο δημοσίευμα πάλι των «New York Times» έγραφε:«Η κ. Χίλαρι Κλίντον έχει προτείνει να αυξηθεί ο κατώτατος μισθός στα 12 δολάρια την ώρα από το ισχύον επίπεδο των 7,25 δολαρίων την ώρα». Προτείνει να το κάνουν οι εργοδότες, δεν μπορεί να τον επιβάλει.
Φαίνεται ότι ο καπιταλισμός στις ΗΠΑ δεν έχει προϋποθέσεις για δυναμική ανάπτυξη. Ισχύει ως εκτίμηση; Το λένε οι ίδιοι οι ιθύνοντες στις ΗΠΑ. Ας το δούμε.
«Οι χρηματοοικονομικές συνθήκες στις ΗΠΑ πρόσφατα έχουν γίνει λιγότερο υποστηρικτικές της ανάπτυξης», ανέφερε η Γέλεν, επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ (FED), σύμφωνα με το κείμενο της ομιλίας της που δόθηκε στη δημοσιότητα πριν μιλήσει μπροστά στην Επιτροπή Χρηματοοικονομικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων στην Ουάσιγκτον. «Αυτές οι εξελίξεις, εάν αποδειχθούν επίμονες, θα μπορούσαν να βαρύνουν τις προοπτικές για την οικονομική δραστηριότητα και την αγορά εργασίας», αναφέρει το κείμενο («Ημερησία», 10/2/2016).
Είπε επίσης στη διήμερη προγραμματισμένη ακρόασή της στο Κογκρέσο ότι η αβεβαιότητα για τις οικονομικές προοπτικές και την πολιτική συναλλαγματικών ισοτιμιών της Κίνας είχε «οξύνει τις ανησυχίες σε σχέση με την προοπτική για την παγκόσμια ανάπτυξη» και επέδρασε στην υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου και άλλων εμπορευμάτων, λέγοντας ακόμη ότι ο κίνδυνος για την αμερικανική οικονομία βρίσκεται στο ενδεχόμενο η υποχώρηση των τιμών των εμπορευμάτων να πυροδοτήσει αναταραχή σε όλο τον κόσμο, που θα απειλήσει τη ζήτηση για τις αμερικανικές εξαγωγές σε συνδυασμό με την άνοδο του δολαρίου.
Η Γέλεν είπε ακόμη: «Φυσικά, η νομισματική πολιτική σε καμία περίπτωση δεν βρίσκεται σε προκαθορισμένη πορεία». Επικαλούμενη, άλλωστε, τη βελτίωση στην αμερικανική αγορά εργασίας, εξέφρασε την εκτίμηση πως οι αυξήσεις των μισθών και οι νέες θέσεις εργασίας μπορούν να στηρίξουν τις καταναλωτικές δαπάνες.
Αναγνώρισε, ωστόσο, πως εν μέρει η αποδυνάμωση της παγκόσμιας οικονομίας μπορεί να αυτοτροφοδοτείται, καθώς η επιβράδυνση της ανάπτυξης σε χώρες με μεγάλο μεταποιητικό τομέα, όπως η Κίνα, καθώς και το πλεόνασμα εμπορευμάτων στις διεθνείς αγορές πλήττουν όσες χώρες εξάγουν πετρέλαιο και μέταλλα.
Επισημαίνει, πάντως, πως ο εκτεταμένος δανεισμός εταιρειών εκτός του χρηματοπιστωτικού τομέα καθιστά ορισμένες από αυτές ευάλωτες στην πτώση της τιμής του πετρελαίου και στην επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης. Προειδοποιεί, τέλος, πως αν επιδεινωθεί περαιτέρω η κατάσταση στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου και στις αναδυόμενες οικονομίες, θα μπορούσαν να ενταθούν οι πιέσεις στις ΗΠΑ μέσω οικονομικών σχέσεων.
Υπάρχει ένα ακόμη στοιχείο ενδεικτικό ως προς τις δυσκολίες της οικονομίας των ΗΠΑ: Η υποχώρηση μετοχών των μεγάλων αμερικανικών τραπεζών. Η μετοχή της Bank of America έχει υποχωρήσει κατά 27,56% από την αρχή του έτους, της Morgan Stanley κατά 28,67%, της Citi κατά 27,88% και της JP Morgan κατά 16%.
Σημαντικότερο και απ' αυτό εκτιμούν ότι θα είναι το πρόβλημα για τις αμερικανικές τράπεζες εάν η πτώση των τιμών του πετρελαίου αναγκάσει δανειολήπτες σε πολιτείες που εξαρτώνται από το πετρέλαιο να αρχίσουν να αθετούν την εξυπηρέτηση των δανείων που έχουν λάβει, με τα εν λόγω δάνεια να έχουν αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια.
Επίσης, βουτιά στις πωλήσεις νεόδμητων κατοικιών τον Ιανουάριο, ανακοίνωσε το αμερικανικό υπουργείο Εμπορίου.Οι πωλήσεις νεόδμητων κατοικιών υποχώρησαν 9,2% το Γενάρη. Είναι ο χαμηλότερος ρυθμός πωλήσεων από τον Οκτώβριο 2015. Σε ετήσια βάση,η πτώση είναι 5,2%.(capital.gr,24/2/2016). Αυτό και αν είναι δυσοίωνο σημάδι.
Τα προπαγανδιστικά πανηγύρια δεν κρύβουν την κατάσταση
Βεβαίως, στις 17/2/2016 γράφτηκε («capital.gr») ότι «εκτινάχθηκε τον Ιανουάριο η βιομηχανική παραγωγή στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τη FED». Πόση ήταν η εκτίναξη; Μόλις 0,9% σε σχέση με το Δεκέμβρη του 2015. Ταυτόχρονα όμως μια επισήμανση του ίδιου ρεπορτάζ επιβεβαιώνει όλες τις πιο πάνω εκτιμήσεις καθώς και ότι η οικονομία των ΗΠΑ είναι ακόμη πίσω σε σχέση με τις παραγωγικές της δυνατότητες, αλλά και σε σύγκριση με την ίδια συγκυρία σε άλλες κρίσεις. Να τι λέει: «Παρά τις ισχυρές επιδόσεις τα αμερικανικά εργοστάσια συνεχίζουν να λειτουργούν κάτω από το δυναμικό τους. Οπως έδειξαν τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ, το ποσοστό χρησιμοποίησης της παραγωγικής ικανότητας σκαρφάλωσε στο 77,1% τον Ιανουάριο. Σε προηγούμενους κύκλους οικονομικής επέκτασης το ποσοστό χρησιμοποίησης της παραγωγικής ικανότητας ξεπερνά το 80%».
Μετά απ' όλ' αυτά γίνεται φανερό γιατί οι εκτιμήσεις διεθνών διακρατικών οργανισμών, όπως π.χ. το ΔΝΤ και ο ΟΟΣΑ, επανεκτιμούν συνεχώς προς τα κάτω την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας, προβλέποντας αδύναμη ανάπτυξη.
Λ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου