ΤΡΑΓΩΔΙΑ «ΧΙΛΣΜΠΟΡΟ» Οι πραγματικές ευθύνες και το... τέλος της προπαγάνδας

ΤΡΑΓΩΔΙΑ «ΧΙΛΣΜΠΟΡΟ»

Οι πραγματικές ευθύνες και το... τέλος της προπαγάνδας

Μετά από 27 χρόνια και κάτι μέρες από τη 15η Απρίλη του 1989 και την υπόθεση της τραγωδίας στο γήπεδο του Χίλσμπορο, που στοίχισε τη ζωή σε 96 φιλάθλους, στην πλειοψηφία τους οπαδοί της Λίβερπουλ, μπήκαν οι τίτλοι τέλους. Υπενθυμίζεται ότι το συμβάν έλαβε χώρα λίγο πριν από τον ημιτελικό του Κυπέλλου ανάμεσα στη Νότιγχαμ Φόρεστ και τη Λίβερπουλ, όταν προκλήθηκε συνωστισμός στην εξέδρα των οπαδών της Λίβερπουλ, με αποτέλεσμα αρκετοί να ποδοπατηθούν, να πεθάνουν από ασφυξία και εκτός των νεκρών να υπάρξουν και πάνω από 700 τραυματίες. Τη βδομάδα που πέρασε το αρμόδιο δικαστήριο του Ουόρινγκτον έβγαλε την τελική απόφαση για το τι συνέβη εκείνη τη μοιραία μέρα. Σύμφωνα με αυτή, για τα όσα έγιναν υπάρχουν ευθύνες και αυτές επιρρίπτονται στις αστυνομικές αρχές και στις ομάδες ασφαλείας αλλά και στους υπεύθυνους της διεξαγωγής του αγώνα. Με αυτόν τον τρόπο καταρρίπτονται με τον πλέον επίσημο τρόπο οι αρχικές κατηγορίες που είχαν εκτοξευθεί από αρμόδιες αρχές, τότε παράγοντες της κυβέρνησης της Βρετανίας και την Αστυνομία για την υποτιθέμενη πλήρη και ξεκάθαρη υπαιτιότητα των ίδιων των οπαδών.

Αντικείμενο εκμετάλλευσης και προπαγάνδας

Σημειώνεται πως η τραγωδία στο γήπεδο του Χίλσμπορο έμεινε στην ιστορία όχι μόνο για το θλιβερό απολογισμό (θεωρείται ένα απ' τα μεγαλύτερα τραγικά συμβάντα στα γήπεδα της ποδοσφαιρικής Ευρώπης) αλλά και για μερικούς σημαντικούς λόγους. Αυτοί έχουν να κάνουν με την επίσημη προπαγάνδα που στήθηκε γύρω απ' το γεγονός για μια σειρά από επιδιώξεις, που αφορούσαν είτε την εκμετάλλευσή του για πολιτικούς σκοπούς από την κυβέρνηση Θάτσερ είτε το να κρυφτούν οι πραγματικές αιτίες και οι ευθύνες των αρμοδίων. Από το «χορό» αυτό φυσικά δεν έλειψαν και οι εφημερίδες της εποχής, με το τότε πρωτοσέλιδο της «Sun» να μένει στην ιστορία για τις ψευδείς ειδήσεις που αφορούσαν τη συμπεριφορά των οπαδών της Λίβερπουλ προς τους νεκρούς.

Από την άλλη, στα χρόνια που πέρασαν και όταν, είτε με τη μορφή πληροφοριών, δηλώσεων, ανεπίσημων ή ημιεπίσημων αναφορών, άρχισαν να γίνονται γνωστές σημαντικές λεπτομέρειες για το ρόλο των αρχών, εντέχνως η προπαγάνδα συνεχίστηκε αλλάζοντας πεδίο. Δεν είναι τυχαίο, βέβαια, ότι η τραγωδία του Χίλσμπορο αξιοποιήθηκε ώστε στην κοινή γνώμη να περάσει - όσο υπερβολικό και εάν ακούγεται - ως το «χρήσιμο κακό» που άλλαξε τις συνθήκες στο αγγλικό ποδόσφαιρο, με αποτέλεσμα τη μετατροπή των γηπέδων σε... θέατρα και ότι τάχα τα μέτρα που πάρθηκαν οδήγησαν στο τέλος της οπαδικής βίας κ.τ.λ. Κάτι που φυσικά απέχει πολύ από την πραγματικότητα καθώς η οπαδική βία που συνδέεται με τα επιχειρηματικά συμφέροντα δεν εξαλείφθηκε, αλλά απλά μεταφέρθηκε σε άλλους χώρους, εκτός γηπέδων. Οσο για τα μέτρα, πάρθηκαν κυρίως όταν η αύξηση της εμπορευματοποίησης στο χώρο του ποδοσφαίρου, που άρχισε να κορυφώνεται λίγα χρόνια μετά την τραγωδία του Χίλσμπορο (αρχές της δεκαετίας του '90), απαίτησε την «αναβάθμιση» του απαξιωμένου «προϊόντος».

Απόφαση - καταπέλτης για Αστυνομία και αρμοδίους

Ηταν πριν από τέσσερα χρόνια περίπου όταν η υπόθεση Χίλσμπορο ξανάρθε στο προσκήνιο, αυτή την φορά να ταράξει για τα καλά τα νερά σε σχέση με ό,τι μέχρι τότε είχε ειπωθεί επίσημα για την τραγωδία. Το 2012 δόθηκε επίσημα στη δημοσιότητα το πόρισμα ανεξάρτητης αρχής που ερεύνησε για χρόνια την υπόθεση και έκανε λόγο για πλήρη ευθύνη της Αστυνομίας και των αρμοδίων. Μάλιστα, αίσθηση προκαλούσε το σημείο του πορίσματος που έκανε λόγο για το ότι τουλάχιστον οι μισοί απ' τους ανθρώπους που πέθαναν θα μπορούσαν να είχαν ζήσει εάν υπήρχε άμεσα ικανοποιητική φροντίδα. Κάτι που άνοιγε νέο ζήτημα για έναν ακόμη τομέα, που αφορούσε την αντίδραση των αρχών μετά το συμβάν. Οι αποκαλύψεις έκαναν τεράστια αίσθηση, τέτοια που υποχρέωσαν μάλιστα τον πρωθυπουργό της Βρετανίας, Ντέιβιντ Κάμερον, να ζητήσει συγγνώμη, ενώ λίγες μέρες αργότερα ακολούθησε και η αντίστοιχη της αγγλικής εφημερίδας «Sun» για το επίμαχο ψευδές δημοσίευμα που αφορούσε τους οπαδούς της Λίβερπουλ. Ολα αυτά άνοιξαν το δρόμο προκειμένου να διεξαχθεί δίκη για τα γεγονότα (κατόπιν και σχετικής προσφυγής αρκετών συγγενών των θυμάτων), η οποία την περασμένη βδομάδα έφθασε στο τέλος της με τη σχετική απόφαση της 9μελούς επιτροπής του δικαστηρίου. Μεταξύ άλλων σε αυτήν αναφέρεται ότι οι αρχές όχι μόνο όφειλαν να κάνουν πολύ καλύτερη προετοιμασία για εκείνο τον ημιτελικό Κυπέλλου αλλά τα όσα είχαν σχεδιάσει είχαν ελλείψεις και εγκυμονούσαν σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια των θεατών. Κυριότερο σημείο που εστίασε η απόφαση του δικαστηρίου ήταν η πρόθεση της Αστυνομίας να επιτρέψει την καθυστερημένη είσοδο 2.000 οπαδών της Λίβερπουλ που είχαν εισιτήριο στην ήδη ασφυκτικά γεμάτη εξέδρα «Leppings Lane». Οι ευθύνες στην Αστυνομία ρίχνονται και σε μια σειρά από άλλους τομείς, όπως τα προβλήματα στην επικοινωνία κατά τη διάρκεια του συμβάντος, ο συγχρονισμός με τους ανθρώπους ασφαλείας, η μη κλήση ενισχύσεων μετά το γεγονός και η σημαντικά αργοπορημένη κλήση ασθενοφόρων.

Ο ρόλος της Θάτσερ και ο μύθος

Στα χρόνια που ακολούθησαν δεν ήταν λίγοι αυτοί που μνημόνευσαν αρκετές φορές το ρόλο της τότε πρωθυπουργού, Μάργκαρετ Θάτσερ, για το πώς αντιμετώπισε το γεγονός και τη συμβολή της στην αναβάθμιση των συνθηκών στο αγγλικό ποδόσφαιρο. Ωστόσο, η αλήθεια απέχει αρκετά από τέτοιου είδους μύθους. Ο μόνος ρόλος της κυβέρνησης Θάτσερ στα όσα έγιναν και που θα έλεγε κανείς ότι πήρε άριστα, ήταν αυτός της εκμετάλλευσης του γεγονότος για μια σειρά σκοπούς που αφορούσαν τη γενικότερη πολιτική της. Το ρίξιμο της ευθύνης εξ αρχής και χωρίς προηγουμένως να έχει διεξαχθεί ούτε υποτυπώδης έρευνα, σε «μεθυσμένους», «μαστουρωμένους» χούλιγκανς μόνο τυχαίο δεν ήταν. Σε συνδυασμό με το κακό προηγούμενο του Χέιζελ (1985) και τη βία των οπαδών να είναι σε έξαρση τόσο στη Βρετανία όσο και γενικά στην Ευρώπη στα τέλη της δεκαετίας του '80, η Θάτσερ μέσω του... Χίλσμπορο και του «πολέμου» που κήρυξε κατά του χουλιγκανισμού βρήκε μια αφορμή για να ξεμπερδεύει με άλλες καταστάσεις, όπως το τσάκισμα των λαϊκών αντιδράσεων για τα συνεχιζόμενα μέτρα λιτότητας που είχαν επιβληθεί στους εργαζόμενους και τα φτωχά στρώματα. Και σε αυτό συντέλεσαν τα δρακόντεια μέτρα που πάρθηκαν, ωστόσο δεν εφαρμόστηκαν μόνο στο θέμα του χουλιγκανισμού αλλά και για γενικότερες «άβολες» για το σύστημα καταστάσεις στην Αγγλία. Φυσικά, 27 χρόνια μετά, αποδεικνύεται ότι ούτε το πρόβλημα της βίας λύθηκε, αφού ο «πόλεμος κατά του χουλιγκανισμού» ούτε που άγγιξε τις αιτίες του, τον πόλεμο συμφερόντων στο εμπορευματοποιημένο ποδόσφαιρο.
Οσο δε για το ζήτημα που αφορά τη συμβολή της Μάργκαρετ Θάτσερ στην αναβάθμιση του βρετανικού ποδοσφαίρου, η δήλωση του Αγγλου προπονητή Σαμ Αλαρντάις αποδεικνύει πολλά: Η ίδια, η κυβέρνησή της και η πολιτική της - λέει ο προπονητής της Σάντερλαντ - «μέσω της τεράστιας μείωσης των αθλητικών κονδυλίων στέρησαν την ευκαιρία στα παιδιά των χαμηλότερων κοινωνικών τάξεων να αναπτυχθούν στο ποδόσφαιρο».

Μπ. Τσ.