Εννιά δεκαετίες αγώνας και θυσία

 Εννιά δεκαετίες αγώνας και θυσία

Σήμερα ο Φιντέλ Κάστρο συμπληρώνει 90 χρόνια ζωής, επιβεβαιώνοντας ένα μη αστικό μύθο-κανόνα που λέει πως αν ένας μεγάλος επαναστάτης καταφέρει να βγει αλώβητος από το πεδίο της μάχης, όπου έπεσε ο Τσε, ή άλλες περιπέτειες, όπως πχ τον περίεργο θάνατο του Σιενφουέγος (που επιβεβαίωσε πως ο αετός πεθαίνει στον αέρα και το όνομά του σημαίνει επί λέξει "εκατό φωτιές") κι οι δεκάδες δολοφονικές απόπειρες της CIA εναντίον του Κάστρο (634 τις είχε βγάλει στο βιβλίο του ένας συγγραφέας), θα αργήσει να τον βρει ο φυσικός θάνατος, γιατί έχει μάθει να του ξεγλιστράει και τον έχουν ατσαλώσει οι δυσκολίες που έχει περάσει.

Ίσως η πιο ωραία αποτύπωση της διαχρονικής παρουσίας του Φιντέλ στα πράγματα -που μοιάζει να μην την αγγίζει τίποτα- γίνεται στο βιβλίο του Γκαλεάνο "τα χίλια πρόσωπα του ποδοσφαίρου" -που επανακυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά, με άλλο τίτλο- όπου κάνει μεταξύ άλλων μια αναδρομή στα παγκόσμια κύπελλα (Μουντιάλ) με μια σύντομη εισαγωγή για το ιστορικό-πολιτικό πλαίσιο της εποχής, που μετά το 62' κλείνει με τη μόνιμη κατακλείδα ότι "κύκλοι των ΗΠΑ και της CIA έλεγαν πως η εξουσία του Κάστρο μετράει αντίστροφα μέχρι την πτώση της" (μεταφέρω το γενικό νόημα κι όχι τη φράση αυτολεξεί, ελπίζοντας πως δε διαστρεβλώνω την ουσία του).

Εν τω μεταξύ, φεύγουν οι μέρες, τα χρόνια κι οι αμερικανοί πρόεδροι, κι ο Φιντέλ πάντα εκεί, προς πείσμα των προγνωστικών, των "έγκυρων αναλύσεων" και του κύματος της αντεπανάστασης, μετά τις ανατροπές. Έφυγε και ο ίδιος ο Γκαλεάνο πέρσι, ενώ οι Αμερικανοί ακολούθησαν την παροιμία που λέει "ό,τι δεν μπορείς να σκοτώσεις, αγάπησέ το", για να προσπαθήσουν να το σκοτώσουν δια της πολλής αγάπης και του ασφυκτικού, εμπορικού εναγκαλισμού, αφού απέτυχαν να το κάνουν δια του αποκλεισμού (που από μια άποψη λειτούργησε σχεδόν συσπειρωτικά για το νησί). Και εφόσον σταμάτησαν οι Αμερικάνοι τις προβλέψεις για την άμεση πτώση του Φιντέλ και του σοσιαλισμού στην Κούβα, τις ξεκινήσαμε εμείς, θορυβημένοι από τις εξελίξεις κι ανήσυχοι για τις προθέσεις του λύκου που φόρεσε (κόκκινη) προβιά, όπως στο παραμύθι με τα επτά κατσικάκια, για να του ανοίξουν την πόρτα και να τα κάνει μια χαψιά. Όπως υπολόγιζαν να κάνουν δηλ κι οι Ρωμαίοι στην "κατοικία των θεών", στο Αστερίξ, με τον πολιτισμό τους και βασικά το εμπόριό τους, που θα κατάπινε τους Γαλάτες. Υπολόγισαν όμως χωρίς το μαγικό ζωμό.

Στα 90 του χρόνια, ο Φιντέλ δεν είναι κάνας ξεμωραμένος Μαθουσαλίξ που αναπολεί την εποχή της Ζεγκόβια και των θριάμβων, αλλά ο Πανοραμίξ, που διαφυλάσσει πολύ καλά το επτασφράγιστο μυστικό του μαγικού ζωμού, που βοηθάει τον κουβαικό λαό να αντέξει το εμπάργκο και να μείνει όρθιος, περήφανος, χαρούμενος, χορεύοντας όλη την ώρα -με τους λύκους, απέναντι, κι εσχάτως και ως επισκέπτες στο νησί. Αλλά είναι ζήτημα τι θα γίνει μετά από το θάνατο αυτού του επαναστάτη δρουίδη και ποιος θα σώσει τη μυστική συνταγή και βασικά την Κούβα, για να εξασφαλίσει ότι δε θα γίνει αυτό που ήταν πριν: ένα πλωτό καζίνο-μπουρδέλο ή αλλιώς προτεκτοράτο των γιάνκηδων.

Κι αν φαίνεται λιγάκι ιδεαλιστικό κι αντιδιαλεκτικό να εξαρτάμε την τύχη του κουβανικού σοσιαλισμού, μιας χώρας κι ενός συστήματος, από αυτήν ενός και μόνο ανθρώπου, είναι γιατί καμιά φορά, οι μεγάλες φυσιογνωμίες της επανάστασης ξεφεύγουν από το γενικό κανόνα του ιστορικού υλισμού, που λέει πως η ιστορία ψάχνει εκείνα τα πρόσωπα που θα εκφράσουν ως αναγκαιότητα τις νομοτελειακές τάσεις της εποχής, κι αν κάποιο από αυτά εκλείψει (πχ ο Ναπολέων), προχωρά στο επόμενο, με τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά. Ξεφεύγουν λοιπόν από αυτόν τον κανόνα και μοιάζουν μοναδικές και αναντικατάστατες, αφήνοντας πίσω τους ένα κενό, που δύσκολα αναπληρώνεται και σχεδόν ποτέ δε γεμίζει πλήρως. Κι αυτή ακριβώς είναι η περίπτωση του Φιντέλ.

Ο οποίος από την άλλη επιβεβαιώνει το παραπάνω σχήμα σε ευρύτερη κλίμακα, κόμματος και όχι προσώπου. Γιατί ο Κάστρο δεν ξεκίνησε τη ζωή του ως κομμουνιστής (αλλά ως ένας ριζοσπάστης δημοκρατικός, γόνος αστικής οικογένειας) και συνάντησε το μαρξισμό και τους κομμουνιστές στην πορεία, όπως σχεδόν κάθε τίμιος και συνεπής αγωνιστής, ανεξάρτητα από τις αρχικές πεποιθήσεις του. Κάλυψε έτσι το κενό και τη στρατηγική ανεπάρκεια του τότε κουβανικού ΚΚ, καθώς η ιστορική επαναστατική τάση θα εκδηλωνόταν όπως και να 'χει, ακόμα και προσπερνώντας -εν μέρει- το ΚΚ και την αρχική του στάση-εκτίμηση. Κι ευτυχώς από μια άποψη, γιατί δε συμβαίνουν κάθε μέρα τέτοιες ευτυχείς αναπληρώσεις.

Η Κούβα παράλληλα είναι η απόδειξη ότι η πίστη (έλλογη και συνειδητή ή θρησκευτικού τύπου) μπορεί να κινήσει βουνά, για να πάνε αυτά προς το Μωάμεθ, δηλ το ΚΚ, εφόσον αυτός δεν κίνησε εγκαίρως προς το βουνό, και κρατούσε το ρόλο του προφήτη, κοιτώντας σταθερά προς τη σοβιετική Μέκκα, όπου η πολιτική ατμόσφαιρα ήταν μπερδεμένη και αντιφατική, στον απόηχο του 20ού συνεδρίου.

Κι ίσως να μην είναι τυχαίο που το όνομα του Κάστρο σημαίνει πιστός - Fidel (κι έχει μείνει όντως πιστός στο ιδανικό της επανάστασης και του αγώνα). Και που ο λαός του είναι τόσο πιστός σε αυτόν, ακόμα κι αν το εκδηλώνει με κάπως φολκλορικό κι απλοϊκό τρόπο κάποιες φορές.

Κι είναι αυτό ακριβώς που θα κριθεί και θα κρίνει πολλά το επόμενο κρίσιμο διάστημα. Αν δηλ αυτή η πίστη είναι στερεωμένη σε γερά, λογικά θεμέλια και μια βαθύτερη γνώση που ακολουθεί συνειδητά ένα σχέδιο, ή είναι προσωποκεντρική (αναπόφευκτα ως ένα βαθμό) και θα ατονήσει μετά το θάνατο του αντικειμένου της λατρείας της, χωρίς να σκεφτεί πάνω στην ουσία των λατρευτικών της συμβόλων.

Γιατί ο Φιντέλ δεν είναι απλά ένας χαρισματικός ηγέτης, αλλά το εμβληματικό σύμβολο του σοσιαλισμού. Κι αυτό που προέχει δεν είναι η αναβολή του (αναπόφευκτου σε κάποια στιγμή) βιολογικού του θανάτου (μια σκέψη που την κάνουμε συχνά πχ για το Λένιν ή το Στάλιν) αλλά η πολιτική συνέχεια των ιδεών που πρεσβεύει και συμβολίζει. Κι αυτό είναι κάτι παραπάνω από ζήτημα ζωής ή θανάτου για το νησί της επανάστασης και την αθάνατη αξιοπρέπειά του.