Η διαφορά ενός πλυντηρίου από το Πολιτικό Γραφείο: Καρναβάλι στη ΓΛΔ

Δύσκολες Νύχτες

Σε αντίθεση με τη Δυτική Γερμανία, όπου κυρίως στις καθολικές περιοχές της Ρηνανίας και της Νότιας Γερμανίας υπήρχαν από αιώνες καθορισμένες τελετουργίες και θεσμοθετημένες καρναβαλικές εκδηλώσεις, στην Ανατολική Γερμανία οι απόκριες γιορτάζονταν με μια μίξη αυθόρμητων πάρτυ και οργανωμένων γιορτών, στον παιδικό σταθμό, το σχολείο, αλλά και στις κρατικές επιχειρήσεις και φυσικά στα κέντρα διασκέδασης και τις διάφορες λέσχες στις πόλεις και την ύπαιθρο. Παραδοσιακά πολλοί Γερμανοί κομμουνιστές έβλεπαν το καρναβάλι ως ένα “αντιδραστικό-συντηρητικό” κατάλοιπο, ωστόσο πολύ σύντομα μετά την ίδρυση της ΓΛΔ, ήδη από το 1950, το υπουργείο πολιτισμού ανακήρυξε το καρναβάλι τμήματης “Φροντίδας των Εθίμων και της Λαϊκής Κουλτούρας”.

Σοσιαλιστικό καν-καν, απόκριες 1979

Περίπου 1.344 καταγεγραμμένες αποκριάτικες λέσχες υπήρχαν στη χώρα, οι περισσότερες εκ των οποίων είχαν ιδρυθεί στην πρώτη δεκαετία της ΓΛΔ, αρκετές ως μετεξέλιξη ή παρακλάδι τοπικών χορωδιών και Αθλητικών σωματείων. Αργότερα, οι περισσότερες λέσχες οργανώνοντας από τις ίδιες τις κρατικές επιχειρήσεις, οι οποίες συνήθως αναλάμβανουν την επιχορήγηση ή κι εξολοκλήρου τη χρηματοδότηση των καρναβαλικών εκδηλώσεων, κάτι το οποίο συνεπαγόταν λογοδοσία σε ανώτερα κρατικά όργανα. Εξάλλου, όλες οι οι καταγεγραμμένες λέσχεις υπάγονταν στο λεγόμενο ZAK, τον Κεντρικό Κύκλο Εργασιών Καρναβαλιού, όπου υποβάλλονταν προς έγκριση οι εκδηλώσεις, τα σλόγκαν και οι ομιλίες. Παρότι όπως αντιλαμβάνεται κανείς η κομματική επιρροή του SED, ήταν σημαντική, η λογοκρισία ήταν αρκετά χαλαρή σε αυτές τις εκδηλώσεις, όπως μαρτυρά η ύπαρξη καρναβαλικών αρμάτων με τη μορφή του τείχους και επιγραφή “Βερολίνο σου μένω πιστός”, ή ακόμα και αρμάτων σε μορφή φυλακής και σύνθημα “Θέλω να βγω από εδώ. Σύντομα θα βγω από εδώ”. Ανοχή υπήρχε και στα ανέκδοτα που λέγονταν επί σκηνής, με πιο διάσημο εκείνο που έλεγε: “Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ενός πλυντηρίου και του Πολιτικού Γραφείου;” “Από το πλυντήριο μπορείς να αφαιρέσεις τα άλατα”.

Καρναβαλικό άρμα στο Βασούνγκεν το 1975 σατιρίζει την ποιότητα των πορτοκαλιών Κούβας, βασικού προϊόντος εισαγωγής από το νησί της Επανάστασης

 Οι ελλείψεις καταναλωτικών αγαθών ήταν ένα άλλο αγαπημένο θέμα σάτιρας των καρναβαλιστών, σε γενικές γραμμές πάντως, όπως μαρτυρούν με πικρία από τη δική τους οπτική αντιφρονούντες της εποχής, οι καρναβαλικές λέσχες διατηρούσαν καλές σχέσεις  με τους ιθύνοντες, και οι όποιες τριβές δεν ξεπέρασαν τα όρια των προφορικών συστάσεων, πλην λίγων περιπτώσεων όπου υπήρξαν επαγγελματικές συνέπεις σε όσους θεωρήθηκε πως υπερέβησαν τα εσκαμμένα. Τα δυτικά μέσα από την πλευρά τους πάντως, κάλυπταν από ένα σημείο κι έπειτα τακτικά καρναβαλικές εκδηλώσεις στη ΓΛΔ, είτε σε ό,τι αφορά τα ΜΜΕ της ΟΔΓ κυρίως, για να υπερπροβάλλουν τη “λαϊκή δυσαρέσκεια κατά του καθεστώτος”, είτε, όπως συνέβη στην περίπτωση Ιαπωνικού τηλεοπτικού συνεργείου που βρέθηκε στο Βασούνγκεν το 1988, μάλλον από καθαρή περιέργεια. Περίπου 70.000 μέλη μετρούσαν στα τέλης της δεκαετίας του ’80 οι καρναβαλικές λέσχες, διοργανώνοντας συνολικά 120.000 εκδηλώσεις με περίπου 6,5 εκατομμύρια επισκέπτες. Επισήμως οι κατασκευαστές κοστουμιών, αρμάτων κι άλλων αποκριατικών ειδών κυμαίνονταν μεταξύ δύο και τριών, αριθμός μη επαρκείς για τέτοιο όγκο συμμετεχόντων. Ό,τι δεν είχε προβλέψει εκ προοιμίου ο κεντρικός σχεδιασμός, καλύπτονταν από τις ίδιες τις κρατικές επιχειρήσεις, που όπως είπαμε είχαν συχνά πρωταγωνιστικό ρόλο στις λέσχες, προσφέροντας πρώτες ύλες κι εργατικά χέρια για την έκτακτη παραγωγή της απαραίτητης καρναβαλικής σκευής.