Λέο Γιόγκιχες-Ο επαναστάτης σύντροφος της Ρόζας Λούξεμπουργκ

Κατιούσα

Ο Λέο (Λεβ) Γιόγκιχες γεννήθηκε σε εύπορη οικογένεια Εβραίων του Βίλνιους στη Λιθουανία, που ανήκε τότε στην τσαρική αυτοκρατορία, στις 17 Ιούνη 1867, ενώ ελάχιστα είναι γνωστά για τα παιδικά του χρόνια. Όταν ήταν 18 ετών ίδρυσε έναν από τους πρώτους κύκλους σοσιαλιστικής μελέτης της πόλης. Χρησιμοποιώντας διάφορα ψευδώνυμα έγινε γρήγορα γνωστός για την αντιτσαρική του δράση, που τον οδήγησε δυο φορές στη φυλακή, το 1888 και το 1889.

Για να αποφύγει την στρατολόγηση στο ρωσικό στρατό, κατέφυγε στη Ζυρίχη της Ελβετίας, όπου γνώρισε την τρία χρόνια μικρότερή του, 20χρονη τότε Ρόζα Λούξεμπουργκ. Οι δυο νέοι συνδέθηκαν στη ζωή για αρκετά χρόνια, ενώ παρέμειναν στενοί πολιτικοί συνεργάτες ως το τέλος. Η παραμονή του στην Ελβετία σημαδεύτηκε ωστόσο κι από τη διαμάχη του με τον “πατέρα” του ρωσικού μαρξισμού Γκεόργκι Πλεχάνωφ, σχετικά με την κατανομή εσόδων από σχεδιαζόμενη συνεταιρική εκδοτική δραστηριότητα, για τη διάδοση ρωσικών εκδόσεων των Μαρξ κι Ένγκελς. Τελικά ο Γιόγκιχες ίδρυσε το δικό του οίκο, τη “Σοσιαλδημοκρατική βιβλιοθήκη” το 1892, εκδίδοντας μαρξιστικά κλεψίτυπα έργα, κάτι που αποξένωσε τον ίδιο και τη Λούξεμπουργκ από την πλειοψηφία των εξόριστων της Ρωσικής Αυτοκρατορίας στην Ελβετία. Το ζευγάρι έστρεψε την προσοχή του στο Πολωνικό ζήτημα, κι ο Γιόγκιχες χρηματοδότησε το 1893 το έντυπο “Η υπόθεση του εργάτη” που εκδιδόταν στην πολωνική γλώσσα στο Παρίσι, όπου έγραφε η Λούξεμπουργκ με το ψευδώνυμο Ρ. Κρουσζύνσκα. Ο ίδιος ο Γιόγκιχες δε διέθετε συγγραφικές ικανότητες, σε αντίθεση με τις οργανωτικές του αρετές.  Η πολιτική γραμμή του εντύπου διέφερε από εκείνη του Πολωνικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, το οποίο έδινε έμφαση στην επίτευξη εθνικής ανεξαρτησίας της χώρας, καθώς προπαγάνδιζε τον κοινό αγώνα Ρώσων και Πολωνών κατά της τσαρικής αυτοκρατορίας, με στόχο το σοσιαλισμό, θεωρώντας αστικό το αίτημα μιας ανεξάρτητης Πολωνίας. Αυτή η διάσταση απόψεων οδήγησε και σε αποκλεισμό της από αντιπρόσωπος του Γ’ συνεδρίου της Σοσιαλιστικής Διεθνούς το ίδιο καλοκαίρι με ψήφους 9 προς 7, ακολουθούμενος από την ίδρυση, μαζί με τον Γιόγκιχες της οργάνωσης “Σοσιαλδημοκρατία του Πολωνολιθουανικού βασιλείου” στα τέλη της ίδια χρονιάς.

Τα επόμενα χρόνια εγκαταστάθηκαν στη Γερμανία, με ένα σύντομο ταξίδι του Γιόγκιχες στη Βαρσοβία για την ίδρυση της κεντρικής επιτροπής του κόμματός του το 1905. Στα μέσα του Σεπτέμβρη επέστρεψε στη Γερμανία για το ετήσιο συνέδριο του γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος στην Ιένα. Με τη Λούξεμπουργκ επέστρεψαν στα τέλη του 1905 στη Βαρσοβία για να συμμετέχουν στην επαναστατική ανατροπή του τσαρικού καθεστώτος, αλλά συνελήφθησαν το Μάρτη του 1906. Ο Γιόγκιχες καταδικάστηκε σε 8 χρόνια καταναγκαστικής εργασίας και μόνιμη εξορία στη Σιβηρία. Μετά από λίγους μήνες στη φυλακή κατόρθωσε να δραπετεύσει επιστρέφοντας στο Βερολίνο. Το 1907 συμμετείχε στο συνέδριο του ρωσικού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος εργασίας στο Λονδίνο, όπου εξελέγη δόκιμο μέλος της Κεντρικής Επιτροπής. Την ίδια χρονιά χώρισε οριστικά από τη Λούξεμπουργκ. Μετά το ξέσπασμα του πολέμου υπήξρξε μέλος του δικτύου διαφωνούντων με τη στάση του SPD υπέρ του Α’ Παγκοσμίου πολέμου, με επικεφαλής τους Καρλ Λίμπκνεχτ και Ρόζα Λούξεμπουργκ. Στόχος της ομάδας ήταν να έρθει σε επαφή με άλλους σοσιαλιστές της Ευρώπης μέσω επιστολών στον ελβετικό τύπο, καταδικάζοντας τον πόλεμο και συνδέοντας την επίτευξη ειρήνη με την ταξική πάλη υπέρ της ανατροπής της απολυταρχίας. Παρά τους εκφοβισμούς και τις συλλήψεις των μελών της, η ομάδα συνέχισε τη δραστηριότητά της σε πολιτικό κι εκδοτικό επίπεδο, καθώς εξέδωσε το 1915 την εφημερίδα η “Διεθνής”, που έδωσε και το όνομά της στην ομάδα, η οποία αρχικά δεν ήθελε να διασπαστεί από το SPD, στοχεύοντας σε αλλαγή ηγεσίας.

Η φυλάκιση των Λίμπκνεχτ και Λούξεμπουργκ τον Ιούλη του 1916 έφερε τον Γιόγκιες επικεφαλής της παράνομης δραστηιτότητας της οργάνωσης, κι υπό αυτή την ιδιότητα εξέδωσε το ενημερωτικό δελτίο Σπάρτακος,το Σεπτέμβρη του 2016, το οποίο έδωσε το όνομά του στην Ένωση των Σπαρτακιστών. Οι Σπαρτακιστές συνάχθηκαν με το Ανεξάρτητο Σοσιαλιστικό Κόμμα (USPD) που ιδρύθηκε το Πάσχα του 1917 μετά από αποχώρηση της αντιπολεμικής μερίδας από το SPD. Ο Γιόγκιχες συνέχισε να καθοδηγεί τις παράνομες δραστηριότητες των Σπαρτακιστών κι υπήρξε συνιδρυτικό μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας την 1η Γενάρη 1919. Μετά τη δολοφονία των Λούξεμπουργκ και Λίμπκνεχτ ανέλαβε την ηγεσία του κόμματος, μέχρι τη σύλληψή του το Μάρτη του 1919 στο διαμέρισμά του στο Βερολίνο. Λίγες μέρες αργότερα, στις 10 Μάρτη, κατά τη διάρκεια της κράτησής του στις φυλακές του Μοαμπίτ δολοφονήθηκε από τον αρχιφύλακα Έρνστ Τάμσικι με μια σφαίρα στον αυχένα. Βρίσκεται θαμμένος δίπλα στους Λίμπκνεχτ και Λούξεμπουργκ.