Ο ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ ΤΟΥ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ

Σχετικά με την υπόθεση της μη διεξαγωγής του αγώνα της Κυριακής 25 Φεβρουαρίου ΠΑΟΚ-ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ, η Επιτροπή Εφέσεων της ΕΠΟ εξέδωσε απόφαση, μετά 10 ώρες διάσκεψης, σύμφωνα με την οποία  επιστρέφονται στον ΠΑΟΚ οι βαθμοί που του είχαν αφαιρεθεί πρωτοδίκως και διαγράφεται η ποινή του αποκλεισμού της έδρας του για δυο αγώνες. Σ’ όλο αυτό το διάστημα οι οπαδοί του ΠΑΟΚ διαμαρτύρονταν με εισβολή σε στούντιο της ΕΤ3, συγκεντρώσεις, συλλαλητήρια κλπ. Η νέα απόφαση, που στο μεγαλύτερο μέρος ανατρέπει την πρωτόδικη, προκάλεσε τις πρώτες αντιδράσεις από το διευθυντή επικοινωνίας της ΠΑΕ Ολυμπιακός Κ. Καραπαπά που με ποστ του στο facebook κάνει λόγο για «απόφαση που θυμίζει άλλες εποχές» και  για «αδίστακτους που την κυβερνούν σε συμφέροντα αμφιβόλου προέλευσης», καταφερόμενος εναντίον της κυβέρνησης, ενώ ο Ι. Σαββίδης, ο κατέχων το πλειοψηφικό πακέτο  των μετοχών του ΠΑΟΚ,  καλεί τον κόσμο του ΠΑΟΚ να γίνει η ασπίδα «εναντίον οποιασδήποτε προβοκάτσιας».

               Και για άλλη μια φορά στο  επαγγελματικό ποδόσφαιρο καθρεφτίζεται ο τρόπος λειτουργίας του μονοπωλιακού καπιταλισμού, δομημένος με όρους δύναμης και επιβολής, ακόμα και στις παρυφές του νόμιμου. Οι υποψίες για ίντριγκες,  παρασκηνιακές παρεμβάσεις, σκοτεινές οικονομικές δοσοληψίες σπάνια θα γίνουν συγκεκριμένες και θ’ αποκαλυφθούν, εφόσον  δεν είναι  μόνο τα κέρδη που οι μεγαλομέτοχοι των ΠΑΕ αποκομίζουν από το άθλημα, αλλά κυρίως είναι η εξουσία που αποκτούν, και δεν περιορίζεται στο οικονομικό επίπεδο,  με τη συγκέντρωση τεράστιας δύναμης σε μερικούς συλλόγους. Στο μονοπωλιακό καπιταλισμό το ποδόσφαιρο παρέχει σε όλους τους επιχειρηματίες που ασχολούνται μ’ αυτό, -και γύρω απ’ αυτό, όπως αεροπορικές, μεταφορικές, βιομηχανίες αθλητικών ειδών ειδησεογραφικές, εκδοτικές και άλλες,- απεριόριστη έκταση δυνατοτήτων εξαγωγής οικονομικού κέρδους διευκολύνοντας τους και για  τη νομιμοποίηση  άλλων κερδοφόρων δραστηριοτήτων. 

               Το ποδόσφαιρο λοιπόν έχει μεταλλαχτεί από λαϊκό άθλημα σε εμπορευματική επιχείρηση προσοδοφόρα, με δόλωμα το ίδιο το παιχνίδι, και άλλοθι  για τους επιχειρηματίες που το ελέγχουν να προωθούν και να επιβάλλουν, χρησιμοποιώντας τη δημοτικότητα των ομάδων, τα δικά τους συμφέροντα. Δεν είναι συμπτωματικό που στον ελληνικό χώρο  Βαγγέλης Μαρινάκης, Ιβάν Σαββίδης, Δημήτρης Μελισσανίδης, Γιάννης Αλαφούζος, είναι  τέσσερις επιχειρηματίες που είναι βασικοί μέτοχοι στις τέσσερις μεγαλύτερες ποδοσφαιρικές ομάδες της χώρας με τους περισσότερους και φανατικότερους οπαδούς και συγχρόνως συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τα ελληνικά ΜΜΕ.

               Βέβαια,  η οικονομική διάσταση του ποδοσφαίρου περιλαμβάνει και τους επαγγελματίες ποδοσφαιριστές με  τις υπέρογκες αμοιβές τους, που σηκώνουν το βάρος της παραγωγής θεάματος. Κι επειδή επικεντρωνόμαστε στο ύψος των αμοιβών δεν αναγνωρίζουμε πως στις μεταγραφές παικτών αναβιώνει η ξεπερασμένη μορφή αγοραπωλησίας ανθρώπων, εξαρτημάτων της προσοδοφόρας βιομηχανίας ποδοσφαίρου.    Ο ποδοσφαιριστής στην πραγματικότητα δεν παράγει κάτι συγκεκριμένο, η παραγωγικότητά του υπάρχει για τον καπιταλιστή μόνο μέσα από την κατανάλωσή της –εισιτήρια, διαφημίσεις κλπ.  από τους θεατές. Κι επειδή στο χώρο ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος θα επικρατήσει αυτός που θα παράγει το καλύτερο θέαμα. Και τους κανόνες γι’ αυτό τους επιβάλλουν αυτοί που το ελέγχουν. Κι επειδή πια και στο ποδόσφαιρο δεν βασιλεύει ο ατομικός ανταγωνισμός κι επομένως η ατομική φαντασία του κάθε παίκτη, αλλά με τη συγκέντρωση της οικονομικής δύναμης και της ανάπτυξης του σχεδιασμού αυξάνουν οι ανάγκες των ποδοσφαιρικών ομάδων για οργανωμένη σχεδιοποίηση του τρόπου που παίζουν, του τρόπου ανάπτυξης των συστημάτων που εφαρμόζουν στο γήπεδο, αυξάνει και ο  ασφυκτικός  έλεγχος πάνω στον ποδοσφαιριστή που επεκτείνεται και πάνω στη ζωή του.

               Το ποδόσφαιρο, μέρος της  παραγωγής θεάματος, εξάγει πολλαπλά κέρδη σε κάθε επίπεδο για το ίδιο το κυρίαρχο σύστημα. Ακόμα και η  βία που  δεν είναι άγνωστη ούτε  στον αγωνιστικό χώρο ούτε στις κερκίδες  επιχειρείται να ενσωματωθεί  ακίνδυνα κι ανώδυνα στο ποδόσφαιρο, μέρος κι αυτή του θεάματος, ακόμα κι αν αναφλέγονται οι κερκίδες για λόγους πολύ περισσότερο πραγματικούς από το δίκαιο ή άδικο πέναλτυ. Κι αν μέσα στο θέαμα εμφανίζεται η βία της πραγματικής ζωής, όσο δεν συνειδητοποιούνται οι αιτίες που την πυροδοτούν η βία λειτουργεί υπέρ αυτών που δημιουργούν τις αιτίες εμφάνισής της, αν και μπορεί κάποιες φορές  να περιέχει μια δυναμική επικίνδυνη στην εξέλιξή της για την κυρίαρχη εξουσία.

               Και βέβαια δεν είναι μόνο η οικονομική διάσταση του ποδοσφαίρου που ενδιαφέρει τον καπιταλισμό, αλλά και  η χρησιμοποίησή του για άμβλυνση των ταξικών αντιθέσεων. Σε εξαντλητικά εργαζόμενους, άνεργους ή εξαθλιωμένους   το ποδόσφαιρο προσφέρεται για εκτόνωση συμπιεσμένης ενέργειας  που δεν μπορεί  να βρει  διέξοδο προς την επιφάνεια στην καθημερινή ζωή.  Για να περιοριστεί ο κίνδυνος  αυτή η συμπίεση να  δημιουργήσει εκρήξεις που δεν ελέγχονται, προσφέρονται ευκαιρίες φαινομενικής αποσυμπίεσης σε χώρους και χρόνους όπου αυτή επιτρέπεται να εκτονωθεί. Και το ποδόσφαιρο είναι ένα τέτοιο σημείο, όπου μπορούν να εκφραστούν πάθη, ορμές και συναισθήματα, κατευθυνόμενα όμως  προς τα ινδάλματα που αγωνίζονται στη σέντρα ή στους αντίπαλους οπαδούς. Ακόμα και ο συνωστισμός των κερκίδων μόνο ψευδαισθήσεις  ομαδικότητας και επικοινωνίας καλλιεργεί Την ίδια στιγμή η ταύτιση με την εικόνα του  σταρ ποδοσφαιριστή που δίνει στον καθένα την ψευδαίσθηση πως  ο ίδιος σκοράρει, αποκρούει κλπ. και κατά συνέπεια έτσι  γεύεται  τις χαρές της δύναμης, της νίκης, της σύγκρουσης κλπ. συμβάλλει στην ακινητοποίηση και παθητικότητα, γιατί στο γήπεδο μπορείς να υπάρχεις μόνο σαν θεατής, που δεν είναι παρά διαιώνιση και αναπαραγωγή της κοινωνικής του θέσης και κατάστασης.