Σήμερα είναι Παρασκευή και δεν έχουμε βαθυστόχαστα κείμενα. Αντίθετα,
λέω να χαλαρώσουμε και να διηγηθούμε την ιστορία ενός διάσημου
τραγουδιού, το οποίο οφείλει εν πολλοίς την διασημότητά του στο... FBI!
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Λος Άντζελες, 1955. Ο εικοσάχρονος Ρίτσαρντ Μπέρρυ είναι ένας από τους πολλούς άσημους μαύρους μουσικούς, οι οποίοι βγάζουν το ψωμί τους συμμετέχοντας σε κάποιο άσημο γκρουπ που παίζει σε κάποιο άσημο κλαμπ της πόλης. Έχοντας μάθει μουσική με μια φυσαρμόνικα στο σχολείο και με πρώτο όργανό του το γιουκαλίλι, ο Μπέρρυ είναι καταδικασμένος να βρίσκεται στην σκιά, μακρυά από τους προβολείς. Εκείνη την εποχή, συμμετέχει στο συγκρότημα Rick Rillera and the Rhythm Rockers, οι οποίοι παίζουν λάτιν και R&B.
Ανάμεσα στα κομμάτια που παίζει το γκρουπ, βρίσκεται και μια διασκευή τού "El loco cha cha", μιας επιτυχίας τού Ρενέ Τουζέ. Ουσιαστικά, πρόκειται για διασκευή τής διασκευής, αφού ο Τουζέ είχε πάρει το "Amarren al loco" (Δέστε τον τρελό) του κουβανού Ροσέντο Ρουίζ Κεβέδο και του είχε κολλήσει ένα ριφάκι με δέκα νότες. Ο Μπέρρυ έχει φάει κόλλημα με τον ρυθμό και πιάνει μια μουσική ιδέα για ένα καινούργιο κομμάτι πάνω σ' αυτό το ριφ αλλά με αμέτρητους συνειρμούς να κόβουν βόλτα στο μυαλό του. Οι στίχοι που σκέφτεται, θα μιλάνε για έναν τζαμαϊκανό ναύτη, ο οποίος επιστρέφει στο νησί του για να βρει την αγαπημένη του, σαφώς επηρεασμένοι από το "Havana Moon" τού μεγάλου Μπέρρυ, του Τσακ, όπου ένας κουβανός ναύτης πασχίζει να γυρίσει στην Κούβα. Μόνο που στο δικό του κομμάτι η αφήγηση θα γίνεται σε πρώτο πρόσωπο, όπως ακριβώς κάνει ο Φρανκ Σινάτρα στο "One for my baby (and one more for the road)", ζητώντας από τον μπάρμαν να βάλει "Ένα για το μωρό μου (και άλλο ένα για τον δρόμο)". Κι αφού ο μπάρμαν στο μπαρ όπου συχνάζει ο Μπέρρυ λέγεται Λουί, έτσι θα λέγεται και ο τζαμαϊκανός ναύτης. Και κάπως έτσι γεννιέται το "Louie Louie" (*).
Ο Ρίτσαρντ Μπέρρυ θα περιμένει δυο χρόνια για να ηχογραφήσει το κομμάτι του. Τελικά, το 1957 καταφέρνει να βγάλει ένα σινγκλ στην Flip Records, με συνοδεία ένα φωνητικό γκρουπάκι, τους Pharaohs. Το "Louie Louie" θα μπει στην δεύτερη πλευρά αφού, για να πουλήσει το δισκάκι, μπαίνει μπροστα μια διασκευή του πασίγνωστου "You are my sunshine". Ο Μπέρρυ πάλεψε να προωθήσει το κομμάτι του, κάνοντας περιοδεία με τους Pharaohs σε όλη την δυτική ακτή και επανεκδίδοντας το δισκάκι με το "Louie Louie" μπροστά αλλά οι συνολικές πωλήσεις δεν ξεπέρασαν τα 40 χιλιάδες αντίτυπα. Τελικά, το 1959 ο απογοητευμένος Μπέρρυ θα πουλήσει στην Flip τα δικαιώματα του τραγουδιού του για 750 δολλάρια, προκειμένου να καλύψει τα έξοδα του γάμου του.
Το 1963, ένα συγκρότημα από το Πόρτλαντ, οι Kingsmen, θέλουν να ηχογραφήσουν το κομμάτι τους "Haunted castle". Όπως έκανε και ο Μπέρρυ, μπροστά θα βάλουν ένα κομμάτι-κράχτη και το δικό τους θα μπει στην β' πλευρά. Για τον Ρίτσαρντ Μπέρρυ είναι η στιγμή που η ιστορία θα του κλείσει το μάτι: οι Kingsmen διαλέγουν για κράχτη το "Louie Louie".
Ο Ρίτσαρντ Μπέρρυ δεν έχει ιδέα για όλα αυτά αλλά, ευτυχώς γι' αυτόν (όπως θα αποδειχτεί), όλα πάνε... άσχημα! Η ηχογράφηση γίνεται σε ένα φτηνιάρικο στούντιο με κόστος ένα πενηντάρικο, αφού τα πέντε μέλη τού γκρουπ δεν έχουν να βάλουν παρά μόνο 10 δολλάρια ο καθένας. Για πέντε όργανα υπάρχουν δυο μικρόφωνα ενώ το μικρόφωνο του τραγουδιστή κρέμεται από το ταβάνι, με συνέπεια τα λόγια να μην ακούγονται καθαρά. "Περισσότερο φώναζα παρά τραγουδούσα", θα πει ο ίδιος ο Τζακ Ελάυ, "καθώς προσπαθούσα να ακουστώ πάνω από τα όργανα". Και σαν να μην έφταναν αυτά, λίγο μετά την μέση του κομματιού ο Ελάυ κάνει λάθος και μπαίνει πριν την ώρα του αλλά καταλαβαίνει την πατάτα και σταματάει, αιφνιδιάζοντας τον κιθαρίστα που ψιλοκολλάει. Ευτυχώς, ο ντράμμερ κάνει ένα γύρισμα-αυτοσχεδιασμό της στιγμής και η κατάσταση σώζεται. Φυσικά, ούτε συζήτηση να ξαναγίνει η ηχογράφηση, αφού το πενηντάρικο φτάνει ίσα για να γραφτούν και τα δυο κομμάτια μια κι έξω.
Το αισχρά γραμμένο σινγκλάκι κυκλοφορεί αλλά είναι τόσο κακογραμμένο ώστε κανείς δεν μπορεί να καταλάβει τι λένε οι στίχοι. Όμως, έτσι ξεκινάει μια συνωμοσιακή παραφιλολογία για δήθεν προστυχόλογα και βρισιές που περιέχουν τα λόγια, κάτι που απογειώνει τις πωλήσεις τού δίσκου. Ως και αντίγραφα με τους -υποτιθέμενους- "βρόμικους" στίχους πουλάνε κάποιοι επιτήδειοι στους δρόμους. Πολλοί σταθμοί αρνούνται να παίξουν το κομμάτι λόγω των στίχων, μολονότι κανείς δεν ξέρει τι λένε. Τα πράγματα αγριεύουν όταν τον Φεβρουάριο του 1964 ένας "αγαναχτισμένος γονιός" έστειλε επιστολή διαμαρτυρίας στον Ρόμπερτ Κέννεντυ και στον Γενικό Εισαγγελέα των ΗΠΑ, ζητώντας την επέμβασή τους. Φυσικά, η υπόθεση ανατέθηκε στο FBI. Επί τέσσερις μήνες το ειδικό εργαστήριο του FBI ανέλυε το δισκάκι των Kingsmen παίζοντάς το σε όλες τις ταχύτητες, κανονικά κι ανάποδα, χωρίς να βρει το παραμικρό ψεγάδι. Για να εκδοθεί το τελικό αθωωτικό πόρισμα, οι ομοσπονδιακοί πράκτορες θα χρειαστούν πάνω από δυόμισυ χρόνια. Όλη αυτή η παραφιλολογία, όμως, εκτίναξε τις πωλήσεις του δίσκου, ανεβάζοντάς τον στην δεύτερη θέση των τσαρτ!
Στο μεταξύ, ο φουκαράς Ρίτσαρντ Μπέρρυ, έχοντας μεταβιβάσει τα δικαιώματα του τραγουδιού του, δεν έχει πάρει δεκάρα. Η δεκαετία του '80 τον βρίσκει πάμπτωχο, να ζη με την μητέρα του σε ένα δωμάτιο της Πρόνοιας. Εκεί τον βρίσκει ένας δικηγόρος, που θέλει να χρησιμοποιήσει το "Louie Louie" σε μια διαφήμιση και πάθαίνει πλάκα όταν ακούει ότι ο Μπέρρυ δεν έχει τα δικαιώματα. Ο δικηγόρος πείθει τον δημιουργό τού κομματιού να καταφύγει στα δικαστήρια. Φοβούμενη τα χειρότερα, η εταιρεία δέχεται εξωδικαστικό συμβιβασμό, ο οποίος καθιστά τον Ρίτσαρντ Μπέρρυ εκατομμυριούχο μέσα σε μια μέρα.
Επίλογος. Ο Ρίτσαρντ Μπέρρυ έφυγε πρόωρα το 1997, στα 62 του χρόνια. Το "Louie Louie" θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα ροκ τραγούδια, το οποίο έχει γνωρίσει ως σήμερα πάνω από 1.600 διασκευές, ανάμεσα στις οποίες και εκείνες των Grateful Dead, Kinks, Blondie, Joan Baez, Fat Boys, Clash, Jim Capaldi, Cult, Crumps, Doors, Bob Dylan, Tom Petty, REM, Sisters of Mercy, Ike & Tina Turner, Barry White, Iggy Pop, Eric Burdon, Robert Plant, Pretenders, Motorhead, Otis Redding, Patti Smith κλπ. Το τραγούδι έχει επιλεγεί ως "επίσημο τραγούδι τής πολιτείας Ουάσινγκτον". Το περιοδικό Rolling Stone το έχει κατατάξει στην πέμπτη θέση τής λίστας με τα "40 τραγούδια που άλλαξαν τον κόσμο". Η δε 11η Απριλίου (ημέρα γέννησης του Ρίτσαρντ Μπέρρυ) έχει οριστεί ως "Διεθνής ημέρα Louie Louie".
Κι ένα κερασάκι για επιδόρπιο. Όταν τελείωσε η ιστορία με το FBI, ο ντράμμερ των Kingsmen εξομολογήθηκε ότι στο 54ο δευτερόλεπτο του τραγουδιού ακούγεται ένα "fuck". Το είχε ξεστομίσει ο ίδιος επειδή του έπεσε η μια μπακέτα από το χέρι. Ακούστε εδώ εκείνη την άθλια ηχογράφηση και προσέξτε το λάθος μπάσιμο του Ελάυ στο 1'58", καθώς τελειώνει το σόλο της κιθάρας.
--------------------------------------------
(*) Όπως ξεκαθάρισε ο ίδιος ο δημιουργός τού τραγουδιού, στον τίτλο δεν υπάρχει κόμμα ανάμεσα στα δυο Louie: "Louie Louie".
Λος Άντζελες, 1955. Ο εικοσάχρονος Ρίτσαρντ Μπέρρυ είναι ένας από τους πολλούς άσημους μαύρους μουσικούς, οι οποίοι βγάζουν το ψωμί τους συμμετέχοντας σε κάποιο άσημο γκρουπ που παίζει σε κάποιο άσημο κλαμπ της πόλης. Έχοντας μάθει μουσική με μια φυσαρμόνικα στο σχολείο και με πρώτο όργανό του το γιουκαλίλι, ο Μπέρρυ είναι καταδικασμένος να βρίσκεται στην σκιά, μακρυά από τους προβολείς. Εκείνη την εποχή, συμμετέχει στο συγκρότημα Rick Rillera and the Rhythm Rockers, οι οποίοι παίζουν λάτιν και R&B.
Ανάμεσα στα κομμάτια που παίζει το γκρουπ, βρίσκεται και μια διασκευή τού "El loco cha cha", μιας επιτυχίας τού Ρενέ Τουζέ. Ουσιαστικά, πρόκειται για διασκευή τής διασκευής, αφού ο Τουζέ είχε πάρει το "Amarren al loco" (Δέστε τον τρελό) του κουβανού Ροσέντο Ρουίζ Κεβέδο και του είχε κολλήσει ένα ριφάκι με δέκα νότες. Ο Μπέρρυ έχει φάει κόλλημα με τον ρυθμό και πιάνει μια μουσική ιδέα για ένα καινούργιο κομμάτι πάνω σ' αυτό το ριφ αλλά με αμέτρητους συνειρμούς να κόβουν βόλτα στο μυαλό του. Οι στίχοι που σκέφτεται, θα μιλάνε για έναν τζαμαϊκανό ναύτη, ο οποίος επιστρέφει στο νησί του για να βρει την αγαπημένη του, σαφώς επηρεασμένοι από το "Havana Moon" τού μεγάλου Μπέρρυ, του Τσακ, όπου ένας κουβανός ναύτης πασχίζει να γυρίσει στην Κούβα. Μόνο που στο δικό του κομμάτι η αφήγηση θα γίνεται σε πρώτο πρόσωπο, όπως ακριβώς κάνει ο Φρανκ Σινάτρα στο "One for my baby (and one more for the road)", ζητώντας από τον μπάρμαν να βάλει "Ένα για το μωρό μου (και άλλο ένα για τον δρόμο)". Κι αφού ο μπάρμαν στο μπαρ όπου συχνάζει ο Μπέρρυ λέγεται Λουί, έτσι θα λέγεται και ο τζαμαϊκανός ναύτης. Και κάπως έτσι γεννιέται το "Louie Louie" (*).
Ο Ρίτσαρντ Μπέρρυ θα περιμένει δυο χρόνια για να ηχογραφήσει το κομμάτι του. Τελικά, το 1957 καταφέρνει να βγάλει ένα σινγκλ στην Flip Records, με συνοδεία ένα φωνητικό γκρουπάκι, τους Pharaohs. Το "Louie Louie" θα μπει στην δεύτερη πλευρά αφού, για να πουλήσει το δισκάκι, μπαίνει μπροστα μια διασκευή του πασίγνωστου "You are my sunshine". Ο Μπέρρυ πάλεψε να προωθήσει το κομμάτι του, κάνοντας περιοδεία με τους Pharaohs σε όλη την δυτική ακτή και επανεκδίδοντας το δισκάκι με το "Louie Louie" μπροστά αλλά οι συνολικές πωλήσεις δεν ξεπέρασαν τα 40 χιλιάδες αντίτυπα. Τελικά, το 1959 ο απογοητευμένος Μπέρρυ θα πουλήσει στην Flip τα δικαιώματα του τραγουδιού του για 750 δολλάρια, προκειμένου να καλύψει τα έξοδα του γάμου του.
Το 1963, ένα συγκρότημα από το Πόρτλαντ, οι Kingsmen, θέλουν να ηχογραφήσουν το κομμάτι τους "Haunted castle". Όπως έκανε και ο Μπέρρυ, μπροστά θα βάλουν ένα κομμάτι-κράχτη και το δικό τους θα μπει στην β' πλευρά. Για τον Ρίτσαρντ Μπέρρυ είναι η στιγμή που η ιστορία θα του κλείσει το μάτι: οι Kingsmen διαλέγουν για κράχτη το "Louie Louie".
Ο Ρίτσαρντ Μπέρρυ δεν έχει ιδέα για όλα αυτά αλλά, ευτυχώς γι' αυτόν (όπως θα αποδειχτεί), όλα πάνε... άσχημα! Η ηχογράφηση γίνεται σε ένα φτηνιάρικο στούντιο με κόστος ένα πενηντάρικο, αφού τα πέντε μέλη τού γκρουπ δεν έχουν να βάλουν παρά μόνο 10 δολλάρια ο καθένας. Για πέντε όργανα υπάρχουν δυο μικρόφωνα ενώ το μικρόφωνο του τραγουδιστή κρέμεται από το ταβάνι, με συνέπεια τα λόγια να μην ακούγονται καθαρά. "Περισσότερο φώναζα παρά τραγουδούσα", θα πει ο ίδιος ο Τζακ Ελάυ, "καθώς προσπαθούσα να ακουστώ πάνω από τα όργανα". Και σαν να μην έφταναν αυτά, λίγο μετά την μέση του κομματιού ο Ελάυ κάνει λάθος και μπαίνει πριν την ώρα του αλλά καταλαβαίνει την πατάτα και σταματάει, αιφνιδιάζοντας τον κιθαρίστα που ψιλοκολλάει. Ευτυχώς, ο ντράμμερ κάνει ένα γύρισμα-αυτοσχεδιασμό της στιγμής και η κατάσταση σώζεται. Φυσικά, ούτε συζήτηση να ξαναγίνει η ηχογράφηση, αφού το πενηντάρικο φτάνει ίσα για να γραφτούν και τα δυο κομμάτια μια κι έξω.
Το αισχρά γραμμένο σινγκλάκι κυκλοφορεί αλλά είναι τόσο κακογραμμένο ώστε κανείς δεν μπορεί να καταλάβει τι λένε οι στίχοι. Όμως, έτσι ξεκινάει μια συνωμοσιακή παραφιλολογία για δήθεν προστυχόλογα και βρισιές που περιέχουν τα λόγια, κάτι που απογειώνει τις πωλήσεις τού δίσκου. Ως και αντίγραφα με τους -υποτιθέμενους- "βρόμικους" στίχους πουλάνε κάποιοι επιτήδειοι στους δρόμους. Πολλοί σταθμοί αρνούνται να παίξουν το κομμάτι λόγω των στίχων, μολονότι κανείς δεν ξέρει τι λένε. Τα πράγματα αγριεύουν όταν τον Φεβρουάριο του 1964 ένας "αγαναχτισμένος γονιός" έστειλε επιστολή διαμαρτυρίας στον Ρόμπερτ Κέννεντυ και στον Γενικό Εισαγγελέα των ΗΠΑ, ζητώντας την επέμβασή τους. Φυσικά, η υπόθεση ανατέθηκε στο FBI. Επί τέσσερις μήνες το ειδικό εργαστήριο του FBI ανέλυε το δισκάκι των Kingsmen παίζοντάς το σε όλες τις ταχύτητες, κανονικά κι ανάποδα, χωρίς να βρει το παραμικρό ψεγάδι. Για να εκδοθεί το τελικό αθωωτικό πόρισμα, οι ομοσπονδιακοί πράκτορες θα χρειαστούν πάνω από δυόμισυ χρόνια. Όλη αυτή η παραφιλολογία, όμως, εκτίναξε τις πωλήσεις του δίσκου, ανεβάζοντάς τον στην δεύτερη θέση των τσαρτ!
Στο μεταξύ, ο φουκαράς Ρίτσαρντ Μπέρρυ, έχοντας μεταβιβάσει τα δικαιώματα του τραγουδιού του, δεν έχει πάρει δεκάρα. Η δεκαετία του '80 τον βρίσκει πάμπτωχο, να ζη με την μητέρα του σε ένα δωμάτιο της Πρόνοιας. Εκεί τον βρίσκει ένας δικηγόρος, που θέλει να χρησιμοποιήσει το "Louie Louie" σε μια διαφήμιση και πάθαίνει πλάκα όταν ακούει ότι ο Μπέρρυ δεν έχει τα δικαιώματα. Ο δικηγόρος πείθει τον δημιουργό τού κομματιού να καταφύγει στα δικαστήρια. Φοβούμενη τα χειρότερα, η εταιρεία δέχεται εξωδικαστικό συμβιβασμό, ο οποίος καθιστά τον Ρίτσαρντ Μπέρρυ εκατομμυριούχο μέσα σε μια μέρα.
Επίλογος. Ο Ρίτσαρντ Μπέρρυ έφυγε πρόωρα το 1997, στα 62 του χρόνια. Το "Louie Louie" θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα ροκ τραγούδια, το οποίο έχει γνωρίσει ως σήμερα πάνω από 1.600 διασκευές, ανάμεσα στις οποίες και εκείνες των Grateful Dead, Kinks, Blondie, Joan Baez, Fat Boys, Clash, Jim Capaldi, Cult, Crumps, Doors, Bob Dylan, Tom Petty, REM, Sisters of Mercy, Ike & Tina Turner, Barry White, Iggy Pop, Eric Burdon, Robert Plant, Pretenders, Motorhead, Otis Redding, Patti Smith κλπ. Το τραγούδι έχει επιλεγεί ως "επίσημο τραγούδι τής πολιτείας Ουάσινγκτον". Το περιοδικό Rolling Stone το έχει κατατάξει στην πέμπτη θέση τής λίστας με τα "40 τραγούδια που άλλαξαν τον κόσμο". Η δε 11η Απριλίου (ημέρα γέννησης του Ρίτσαρντ Μπέρρυ) έχει οριστεί ως "Διεθνής ημέρα Louie Louie".
Κι ένα κερασάκι για επιδόρπιο. Όταν τελείωσε η ιστορία με το FBI, ο ντράμμερ των Kingsmen εξομολογήθηκε ότι στο 54ο δευτερόλεπτο του τραγουδιού ακούγεται ένα "fuck". Το είχε ξεστομίσει ο ίδιος επειδή του έπεσε η μια μπακέτα από το χέρι. Ακούστε εδώ εκείνη την άθλια ηχογράφηση και προσέξτε το λάθος μπάσιμο του Ελάυ στο 1'58", καθώς τελειώνει το σόλο της κιθάρας.
--------------------------------------------
(*) Όπως ξεκαθάρισε ο ίδιος ο δημιουργός τού τραγουδιού, στον τίτλο δεν υπάρχει κόμμα ανάμεσα στα δυο Louie: "Louie Louie".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου