ΑΠΟΣΤΟΛΗ «ΧΑΓΙΑΜΠΟΥΣΑ 2» ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΟΕΙΔΗ ΡΙΟΥΓΚΟΥ

Στο δρόμο της επιστροφής με πολύτιμα δείγματα εδάφους

Ο κρατήρας που δημιούργησε το «Χαγιαμπούσα 2» ρίχνοντας πακέτο με εκρηκτικά, που εξερράγη αρκετά μέτρα πάνω από την επιφάνεια του Ριούγκου, ώστε να αποκαλυφθούν πετρώματα βαθύτερων στρωμάτων

Εχοντας ήδη ολοκληρώσει με επιτυχία το ερευνητικό τμήμα της αποστολής του, το ιαπωνικό σκάφος «Χαγιαμπούσα 2», μετά από εντολή που έλαβε από τη Γη στράφηκε προς το μέρος της και ετοιμάζεται να πυροδοτήσει τους κινητήρες του - μάλλον στις 3 Δεκέμβρη - για το ταξίδι της επιστροφής. Οταν φτάσει στον πλανήτη μας περίπου σε ένα έτος από τώρα, θα ρίξει πάνω από την Αυστραλία μια κάψουλα με τα δείγματα εδάφους που συνέλεξε στον αστεροειδή Ριούγκου. Η αποστολή αυτή της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης (JAXA) πέτυχε τη δεύτερη προσεδάφιση που έγινε ποτέ σε αστεροειδή (η πρώτη είχε πραγματοποιηθεί το 2005 από το «Χαγιαμπούσα 1» στον αστεροειδή Ιτοκάβα). Αν όλα πάνε καλά, τα δείγματα εδάφους θα αναλυθούν δίνοντας πολύτιμες πληροφορίες τόσο για τον συγκεκριμένο ιδιόμορφο αστεροειδή (οκταεδρικού σχήματος και αποτελούμενο από πέτρες, με συγκριτικά λίγο χώμα και σκόνη), αλλά και για την πρώιμη εποχή του ηλιακού μας συστήματος, υπόλειμμα της οποίας θεωρείται ο Ριούγκου.
Το «Χαγιαμπούσα 2» πέτυχε εκεί που απέτυχε το πρώτο σκάφος της σειράς, δηλαδή στην εκτόξευση προς τον αστεροειδή ενός βαριδιού, που με την πρόσκρουσή του σ' αυτόν δημιούργησε κρατήρα, εκτοξεύοντας συντρίμμια από βαθύτερα στρώματα του εδάφους. Δείγματα από αυτά τα συντρίμμια συνέλεξε το σκάφος, πραγματοποιώντας κατά την παραμονή του στον αστεροειδή δύο καθόδους και στιγμιαίες προσεδαφίσεις με χαμηλή ταχύτητα. Το «Χαγιαμπούσα 1» είχε αποτύχει να εκτοξεύσει το βαρίδι, με αποτέλεσμα να συλλέξει και να επιστρέψει στη Γη ένα δείγμα ελάχιστης σκόνης. Επειδή στο «Χαγιαμπούσα» δεν υπάρχει αισθητήρας για την ποσότητα υλικού που έχει συλλεγεί, οι επιστήμονες θα μάθουν το μέγεθος του δείγματος μόνο μετά την άφιξή του στη Γη. Η ποσότητα υλικών που αιωρήθηκαν μετά τις προσεδαφίσεις δημιουργεί αισιοδοξία στους ερευνητές ότι αρκετά απ' αυτά θα έχουν καταλήξει μέσα στη χοάνη περισυλλογής. Δεν αποκλείεται σε αυτά τα δείγματα να υπάρχουν και οργανικές ουσίες, από αυτές που δημιουργούνται στους αστεροειδείς υπό τον συνεχή βομβαρδισμό τους με τις υπεριώδεις ακτίνες του Ηλιου. Ορισμένοι θεωρούν ότι ίσως τέτοιας προέλευσης οργανικές ουσίες να συνέβαλαν στην εμφάνιση ζωής στη Γη, καταλήγοντας στον πλανήτη μετά από προσκρούσεις αστεροειδών και κομητών.

Πέτρες και χώματα αιωρούνται λίγο μετά τη στιγμιαία επαφή του «Χαγιαμπούσα 2» με την επιφάνεια του Ριούγκου, καθώς η βαρύτητα του αστεροειδούς είναι πολύ μικρή, ώστε να πέσουν πάλι γρήγορα σ' αυτόν

Το «Χαγιαμπούσα 2», που είχε εκτοξευτεί το 2014 από το Διαστημικό Κέντρο Τανεγκασίμα, εκτός από την απευθείας συλλογή δειγμάτων με τη βοήθεια της ειδικής τηλεσκοπικής συσκευής που φέρει, όσον καιρό χαρτογραφούσε τον αστεροειδή είχε στείλει στην επιφάνειά του και τρεις συσκευές: Την αυτοκινούμενη διαστημοσυσκευή ανίχνευσης «MASCOT» και δύο επίσης αυτοκινούμενα μικρά ρομπότ φωτογράφισης με το όνομα «MINERVA». Τα ρομπότ μετακινούνταν στην επιφάνεια του Ριούγκου όχι πάνω σε τροχούς, αλλά με αναπηδήσεις, αξιοποιώντας το γεγονός της ελάχιστης βαρύτητας πάνω στον αστεροειδή.
Ο αστεροειδής Ριούγκου ανακαλύφθηκε το 1999 και έχει παρόμοια τροχιά με τον Ιτοκάβα, τέτοια που περιστασιακά τον φέρνει αρκετά κοντά στη Γη. Εχει διάμετρο 920 μέτρα και σχήμα οκταέδρου (σαν ζάρι αλλά με οκτώ πλευρές). Σε ένα σημείο του υπάρχει μια πιο φωτεινή περιοχή συγκριτικά με την πολύ χαμηλή λευκαύγεια (albedo) της υπόλοιπης επιφάνειάς του. Εχει αρκετά ομαλή περιστροφή και ο χρόνος περιστροφής του γύρω από τον άξονά του είναι 7,6 ώρες. Ο Ριούγκου ανήκει στην ομάδα αστεροειδών «Απόλλων», που η τροχιά τους τέμνεται με εκείνη της Γης. Τέτοιος ήταν ο μικρός αστεροειδής που κάηκε εντυπωσιακά στην ατμόσφαιρα το 2013 στο Τσελιαμπίνσκ στα νότια Ουράλια, προκαλώντας ζημιές και μικροτραυματισμούς 1.000 ανθρώπων από τα θραύσματα τζαμιών που προκάλεσε το ωστικό κύμα της έκρηξής του. Ο Ριούγκου λόγω του μεγαλύτερου μεγέθους του είναι δυνητικά πολύ πιο επικίνδυνος για τη Γη.

Καθώς πλησιάζει στην επιφάνεια του Ριούγκου, το «Χαγιαμπούσα 2» φωτογραφίζει μαζί με τ' άλλα και τη σκιά του. Σε κόκκινο κύκλο το σημείο στόχος για την προσεδάφιση

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: www.hayabusa2.jaxa.jp, www.esa.int