Δυσοίωνες προβλέψεις για την οικονομία Ευρωπαϊκής Ενωσης - Ευρωζώνης

Δυσοίωνες προβλέψεις για την οικονομία Ευρωπαϊκής Ενωσης - Ευρωζώνης

Το κτίριο της Κομισιόν με τις σημαίες φαίνεται επιβλητικό. Η καπιταλιστική οικονομία έχει ζόρια που τα πληρώνουν οι λαοί

Επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης στην Ευρωζώνη στο 1,4% το 2017, εκτιμά σε πρόσφατη έκθεσή του το ΔΝΤ, από το 1,6% το 2016. Αυτή η εκτίμηση γίνεται με την προϋπόθεση σχετικά γρήγορης διαπραγμάτευσης της Βρετανίας με την ΕΕ, που θα διατηρεί πλήρη αδασμολόγητη πρόσβαση στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι ακόμη και αυτό το σενάριο θα προκαλέσει επιβράδυνση στις επενδύσεις. Λέει ακόμη ότι οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές για την Ευρωζώνη είναι «μέτριες» και περιορίζονται από τα προβλήματα στην καπιταλιστική οικονομία που έχει προκαλέσει έτσι κι αλλιώς η κρίση, όπως η υψηλή ανεργία, το αυξημένο δημόσιο και ιδιωτικό χρέος και οι διαρθρωτικές αδυναμίες.
Την ίδια ώρα, όμως, το ΔΝΤ κάνει εκτιμήσεις και για άλλους παράγοντες, οι οποίοι προκαλούν κινδύνους στην οικονομία της Ευρωζώνης, και μάλιστα είναι εντοπισμένοι σε οικονομίες ισχυρών καπιταλιστών κρατών, όπως Ιταλία, Γαλλία, αλλά και Γερμανία.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ (ΑΠΕ), η ανάκαμψη της ιταλικής οικονομίας «υπόκειται σε κινδύνους», με το ρυθμό ανάπτυξης να προβλέπεται στο 1,1% φέτος και στο 1,3% το 2017. Οι κίνδυνοι προέρχονται, μεταξύ άλλων, από την αστάθεια της χρηματοπιστωτικής αγοράς, την αύξηση των μεταναστών, την επιβράδυνση του παγκόσμιου εμπορίου. Αυτή η διαδρομή της ανάπτυξης θα σήμαινε επιστροφή στα προ της κρίσης (του 2007) επίπεδα παραγωγής μόνο στα μέσα της δεκαετίας του 2020.

Δεν είναι μόνο οι τράπεζες αλλά και η βιομηχανία

Είναι καιρός τώρα που αστικά ΜΜΕ, αναφερόμενα στο τραπεζικό σύστημα της Ιταλίας, γράφουν περίπου τα εξής:
Το τραπεζικό σύστημα της Ιταλίας φαίνεται να έχει εισέλθει στη δίνη μιας νέας χρηματοπιστωτικής κρίσης που προκαλεί «πονοκέφαλο» τόσο στη Φρανκφούρτη όσο και στις Βρυξέλλες. Μετά από πολλά χρόνια ύφεσης το ύψος των «κόκκινων δανείων» ανέρχεται στα 360 δισ. ευρώ. Για το σύνολο της ιταλικής οικονομίας, το ποσό αυτό αποτελεί πλέον ένα επιπρόσθετο βαρύ φορτίο. Οι επενδυτές, από τη μεριά τους, δείχνουν να μην εμπιστεύονται το ιταλικό τραπεζικό σύστημα. Κατά συνέπεια, η χορήγηση νέων δανείων επιβραδύνεται, με αποτέλεσμα να καθυστερεί ολοένα και περισσότερο η προσδοκώμενη οικονομική ανάκαμψη της χώρας. Ταυτόχρονα, υπάρχει μεγάλη πτώση της αξίας των μετοχών των μεγαλύτερων ιταλικών τραπεζών, που σε συνδυασμό με τον τρόπο διάσωσης, δηλαδή το γεγονός ότι πληρώνουν οι μέτοχοι των τραπεζών και οι καταθέτες για τις ζημιές, δεν δημιουργούν συνθήκες προσέλκυσης κεφαλαίων.
Ποιο είναι το μεγάλο πρόβλημα; Τα 360 δισ. ευρώ «κόκκινα δάνεια». Αδυναμία αποπληρωμής, άρα σημάδι κρίσης, πιθανής καταστροφής κεφαλαίου.
Ας δούμε, όμως, πώς προκλήθηκαν τέτοια προβλήματα.
Σε πρόσφατα ρεπορτάζ των «Financial Times» («euro2day»), αναφέρονται τα εξής: «Η Ιταλία είναι αντιμέτωπη με δύο δεκαετίες χαμένης ανάπτυξης, με αρνητικές επιπτώσεις στην ανεργία και στους πραγματικούς μισθούς. Η Ιταλία υποφέρει από χαμηλές επενδύσεις, χαμηλό ποσοστό συμμετοχής του εργατικού δυναμικού και σχεδόν ανύπαρκτη ανάπτυξη της παραγωγικότητας. Ο ΟΟΣΑ υπολογίζει τις προοπτικές ανάπτυξης στο -0,1%. Ο κίνδυνος είναι πως μια όλο και πιο ισχνή ικανότητα να απορροφηθούν οι απώλειες, θα δημιουργήσει πρόβλημα στην ανάπτυξη του τραπεζικού δανεισμού και ως εκ τούτου θα σταματήσει την οικονομική ανάκαμψη, που τώρα ξεκινάει με καθυστέρηση. Αν και η Ιταλία μπορεί να είναι η χώρα στην οποία ηχούν πιο δυνατά τα "καμπανάκια του κινδύνου", ωστόσο η κατάσταση αυτή είναι στην πραγματικότητα ένα απλό στιγμιότυπο στους τριγμούς της οικονομίας της Ευρωζώνης λόγω του υποκεφαλαιοποιημένου τραπεζικού της συστήματος».
Οι συγκεκριμένες αναφορές αναδεικνύουν προβλήματα καπιταλιστικής ανάπτυξης που προκαλούνται από ένα επικίνδυνο μείγμα χαμηλών επενδύσεων και οξύτατων αδυναμιών του χρηματοπιστωτικού συστήματος με κινδύνους για όλη την Ευρωζώνη.

Το ενδεχόμενο «ντόμινου» στην ΕΕ

Την ίδια ώρα, το «Bloomberg» εκτιμά ότι αν η κατάσταση των ιταλικών τραπεζών είναι το ένα τεράστιο πρόβλημα της οικονομίας της Ιταλίας, το άλλο είναι η υποτονική επίδοση της βιομηχανικής της παραγωγής. Τα τελευταία στοιχεία είναι απογοητευτικά και δείχνουν ότι η ιταλική βιομηχανική παραγωγή υποχώρησε 0,6% το Μάη 2016, έναντι αύξησης 0,4% τον Απρίλη. Μάλιστα, η μείωση κατά 0,6% είναι τόσο σε μηνιαία όσο και σε ετήσια βάση.
Δεν είναι δηλαδή οι τράπεζες το μοναδικό άγχος για την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, αλλά και η επίδοση της βιομηχανίας της.
Ταυτόχρονα, η αρνητική κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι ιταλικές τράπεζες μπορεί να υπονομεύσει ακόμη περισσότερο την οικονομία της ΕΕ.
Πρόσφατα στοιχεία από τη «Standard & Poor's», όπως αναφέρει το «Capital.gr», δείχνουν ότι οι τράπεζες σε ολόκληρη την ΕΕ έχουν επενδύσει περισσότερο από ποτέ στο κρατικό χρέος, αυξάνοντας την έκθεσή τους στα 791 δισ. ευρώ από 355 δισ. το Σεπτέμβρη του 2008. Το συνολικό ποσό που έχουν δανείσει οι διεθνείς τράπεζες στην Ιταλία και μόνο αγγίζει τα 550 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Bank For International Settlements (BIS), η χώρα η οποία έχει τη μεγαλύτερη έκθεση στο ιταλικό χρέος και άρα το μεγαλύτερο πιστωτικό ρίσκο σε περίπτωση που επιδεινωθεί η τραπεζική κρίση στην Ιταλία, είναι η Γαλλία.
Η συνολική έκθεση των γαλλικών τραπεζών στο ιταλικό χρέος υπερβαίνει τα 250 δισ. ευρώ. Αυτό είναι τριπλάσιο από το ύψος της έκθεσης της δεύτερης πιο εκτεθειμένης ευρωπαϊκής χώρας, της Γερμανίας, της οποίας οι τράπεζες κατέχουν ιταλικά ομόλογα αξίας 83,2 δισ. ευρώ. Μόνο η Deutsche Bank έχει πάνω από 11,76 δισ. ευρώ έκθεση στα ιταλικά ομόλογα.
Οι άλλες οικονομίες που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο «μόλυνσης» είναι η Ισπανία (44,6 δισ.), οι ΗΠΑ (42,3 δισ.), το Ηνωμένο Βασίλειο (29,770 δισ.) και η Ιαπωνία (27,6 δισ.).
Η Deutsche Bank επίσης έχει τεράστια προβλήματα. Η μετοχή της έχασε το 14% της αξίας της σε μία μόνο μέρα, την επομένη του δημοψηφίσματος στη Βρετανία, υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 30 ετών, ενώ από την αρχή του έτους συνολικά έχει υποχωρήσει κατά 45,22%. Επίσης, το ΔΝΤ στην ετήσια έκθεσή του εκτιμά ότι αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για όλες τις τράπεζες, όχι μόνο της Ευρώπης αλλά παγκοσμίως.
Σε συνδυασμό με την κατάσταση στην Ιταλία, δεν είναι τυχαίο ότι κάνει προτάσεις για ανακεφαλαιοποίηση, όπως, χορήγηση από ευρωενωσιακό ταμείο διάσωσης 150 δισ. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών, ενώ έχει καταθέσει σχέδιο που θα βοηθήσει τον τραπεζικό τομέα της ΕΕ να ξεπεράσει την τρέχουσα κρίση με σημείωμα 37 σελίδων, στο οποίο διατυπώνονται προτάσεις που θα ενισχύσουν τη σταθερότητα του ιταλικού και ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος.
Αρα, ένα το κρατούμενο ο φόβος του ντόμινου στο τραπεζικό σύστημα κρατών - μελών της Ευρωζώνης από την αρνητική κατάσταση των ιταλικών τραπεζών.

Και σε άλλες οικονομίες υπάρχει πρόβλημα

Την ίδια ώρα, το ΔΝΤ εκτιμά ότι το γαλλικό ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 1,25% το 2017, αντί για 1,5% που ήταν η αρχική εκτίμησή του. Βλέπει, δηλαδή, και στη Γαλλία επιβράδυνση.
Να προσθέσουμε εδώ ότι τη δυναμική ανάκαμψη σε Ιταλία - Γαλλία δυσκολεύει εκτός των άλλων και το τεράστιο κρατικό χρέος και για τα δύο κράτη, πάνω από 2,3 τρισ. ευρώ, που σε συνδυασμό με τους δείκτες του Συμφώνου Σταθερότητας εμποδίζει τις δημόσιες επενδύσεις και τη χρηματοδότηση επιχειρηματικών ομίλων για επενδύσεις.
Αλλά και στη Γερμανία δεν είναι ενθαρρυντική η κατάσταση. Το ΔΝΤ βελτίωσε ελάχιστα την πρόβλεψή του για το 2016, ανάπτυξη 1,7%, σε σύγκριση με προηγούμενες προβλέψεις για 1,5%, υποβάθμισε όμως την πρόβλεψή του για το 2017 στο 1,5% από το 1,6%. «Αναμένουμε ότι η κινητήριος δύναμη της ανάπτυξης θα είναι η εσωτερική ζήτηση, παρά η εξωτερική», εκτιμά το ΔΝΤ. Αλλά μόνο με την εσωτερική ζήτηση οι αβεβαιότητες παραμένουν.
Και στην Πορτογαλία η κατάσταση δεν είναι ενθαρρυντική, οι τράπεζές της είναι και αυτές φορτωμένες με επισφαλή δάνεια και έχουν σημαντικές ελλείψεις κεφαλαίων. Σύμφωνα με το «Capital.gr.», «"η χώρα είναι αντιμέτωπη με μια συστημική τραπεζική κρίση. Το πορτογαλικό τραπεζικό σύστημα συνεχίζει να λειτουργεί σε ένα δύσκολο περιβάλλον," όπως είχε προειδοποιήσει το ΔΝΤ σε πρόσφατη έκθεσή του. "Οι τράπεζες έχουν ρευστότητα, αλλά η αδύναμη ποιότητα ενεργητικού, τα χαμηλά περιθώρια επιτοκίων καθώς και η υποτονική αύξηση των χορηγήσεων παραμένουν τροχοπέδη για την κερδοφορία τους".
Η μεγαλύτερη τράπεζα της Πορτογαλίας από άποψη καταθέσεων, η Caixa Geral de Depositos, χρειάζεται μια ένεση μετρητών ύψους 5 δισ. ευρώ, ενώ η μεγαλύτερη ιδιωτική τράπεζά της, η BCP, αντιμετωπίζει παρόμοια ζητήματα και δυνητικά μπορεί να χρειαστεί κεφάλαια ύψους 2,5 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Barclays. Που εκτιμά ότι η ανάπτυξη στη χώρα θα πέσει κάτω από το 1% το 2016».
Να θυμίσουμε εδώ ότι η Κομισιόν «τιμώρησε» Πορτογαλία και Ισπανία επειδή δεν έπιασαν τους δείκτες του Συμφώνου Σταθερότητας.

Ο λαός πληρώνει κρίση και ανάκαμψη

Από την εικόνα που δίνουν τα ίδια τα αστικά επιτελεία αλλά και την πραγματικότητα που εκφράζει αυτή η εικόνα για την καπιταλιστική οικονομία των ΕΕ - Ευρωζώνης αλλά και των κρατών - μελών τους φαίνεται ότι η καπιταλιστική ανάπτυξη που προσδοκούν αφενός δεν έχει δυναμική, αφετέρου δεν έχουν εξαλειφθεί οι κίνδυνοι πιθανού πισωγυρίσματος σε ύφεση.
Και το πληρώνουν οι λαοί είτε σε κρίση είτε σε ανάκαμψη. Για παράδειγμα, στην Ιταλία, σύμφωνα με τα στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας της χώρας Istat για το 2015, οι άνθρωποι που ζούσαν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας ξεπέρασαν τα 4,5 εκατομμύρια (4.598.000) και οι οικογένειες το 1,5 εκατομμύριο (1.582.000) αντιπροσωπεύοντας το 7,6% του πληθυσμού που κατοικεί στη χώρα. Η Istat αναφέρει ότι τα ποσοστά απόλυτης φτώχειας αυξήθηκαν στο βορρά από το 5,7% στο 6,7% και στο νότο από 9% στο 10%. Δεν μεγαλώνει, λοιπόν, μόνο στην Ελλάδα η εξαθλίωση.
Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο της αδύναμης ανάκαμψης, των κινδύνων ακόμη και για ύφεση στην ΕΕ, πασχίζουν καπιταλιστές και αστικό πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα να βγάλουν την οικονομία από την κρίση, αλλά ζορίζονται. Ο ΣΕΒ εστιάζει στις δυσκολίες προσέλκυσης κερδοφόρων επενδύσεων, επισημαίνοντας πως η «επενδυτική άπνοια δεν είναι εύκολο να αντιστραφεί, καθώς το διεθνές οικονομικό περιβάλλον είναι ιδιαίτερα αρνητικό», μιλώντας για «διεργασίες που επηρεάζουν όλες τις χώρες του δυτικού κόσμου». Δηλαδή, φαύλος κύκλος διεθνώς.
Η εργατική τάξη, τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα δεν έχουν τίποτα να περιμένουν, ούτε το πότε θα γίνει καπιταλιστική ανάκαμψη ούτε για δικά τους οφέλη απ' αυτήν. Μονόδρομος η διεκδικητική πάλη για κάλυψη των απωλειών από την κρίση, κατάργηση όλων των αντεργατικών, αντιλαϊκών νόμων, ικανοποίηση όλων των σύγχρονων αναγκών τους σε αντιμονοπωλιακή, αντικαπιταλιστική ρότα.

Λ.