Αυλαία σε μια εντυπωσιακή αποστολή

Αυλαία σε μια εντυπωσιακή αποστολή

Οψη του κομήτη από ύψος 16 χιλιομέτρων καθώς η διαστημοσυσκευή «Ροζέτα» βρισκόταν ήδη σε καθοδική τροχιά πρόσκρουσης

Στο τελικό σημείο όπου θα παραμείνει ίσως για εκατομμύρια χρόνια, με την προϋπόθεση ότι η επιφάνεια του κομήτη δεν θα υποστεί απότομες μεταβολές, βρίσκεται από προχτές η διαστημοσυσκευή «Ροζέτα». Τερματίζοντας την πολύ πετυχημένη αποστολή του και ενώ βρισκόταν σε ύψος 19 χιλιομέτρων, το σκάφος όρισε το βράδυ της περασμένης Πέμπτης πορεία σύγκρουσης με τον κομήτη Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο, καταλήγοντας το επόμενο πρωί σε σημείο του μικρού λοβού του κομήτη, κοντά στους ενεργούς λάκκους της περιοχής Μάατ.
Η αποστολή «Ροζέτα» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) ήταν η πρώτη στην ιστορία της εξερεύνησης του Διαστήματος που πέτυχε συνάντηση με κομήτη, τον συνόδεψε επί 2 χρόνια στην τροχιά του γύρω από τον Ηλιο, κατέβασε άκατο σε αυτόν και στη συνέχεια συνετρίβη ελεγχόμενα πάνω του. Η διαστημοσυσκευή «Ροζέτα», μαζί με την άκατο «Φιλέ» που μετέφερε, έφτασε στον κομήτη 67P/Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο στις 6 Αυγούστου 2014, ύστερα από δεκαετές ταξίδι μέσα στο ηλιακό σύστημα. Στο ταξίδι αυτό έκανε 6 περιφορές γύρω από τον Ηλιο, διανύοντας 8 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα, τρία κοντινά περάσματα από τη Γη και ένα από τον Αρη, έμεινε επί 31 μήνες σε «χειμερία νάρκη» και συνάντησε δύο αστεροειδείς, πριν φτάσει τελικά στον κομήτη. Στο κύριο μέρος της αποστολής της, που κράτησε 786 μέρες, πλησίασε επανειλημμένα την επιφάνεια του κομήτη, αντιμετώπισε απρόβλεπτες εκλύσεις αερίων και σκόνης και ανέκαμψε δύο φορές από κατάσταση λειτουργίας έκτακτης ανάγκης.

Η τελευταία φωτογραφία που έστειλε η «Ροζέτα» πριν από την πρόσκρουση στον κομήτη. Λήφθηκε από ύψος 51 μέτρων, από την κάμερα ευρέος πεδίου. Ο ESA δεν είχε δώσει έως την ώρα δημοσίευσης του παρόντος φωτογραφίες από την κάμερα στενού πεδίου, που αναμένεται να είναι πιο καθαρές

Βρισκόμενη καθημερινά όλο και πιο μακριά από τον Ηλιο, με αποτέλεσμα να δέχεται όλο και λιγότερη ηλιακή ακτινοβολία απαραίτητη ώστε να λειτουργούν τα φωτοβολταϊκά της κύτταρα, η μοίρα της «Ροζέτας» ήταν προκαθορισμένη. Το κέντρο ελέγχου του ESA επιβεβαίωσε τον τερματισμό εκπομπής σήματος από τη «Ροζέτα» αμέσως μετά από την ελεγχόμενη πρόσκρουση, στις 11.19 ώρα Γκρίνουιτς, της περασμένης Παρασκευής.
Η αργή κάθοδος της «Ροζέτας» στον κομήτη έδωσε την ευκαιρία να μελετηθεί εκ νέου το περιβάλλον αερίων, σκόνης και πλάσματος κοντά στην επιφάνειά του, αλλά και να ληφθούν νέες φωτογραφίες της επιφάνειας, πολύ υψηλής ανάλυσης. Ολα τα δεδομένα που συλλέχθηκαν στάλθηκαν στη Γη πριν από την πρόσκρουση. Τώρα δεν υπάρχει πια καμία δυνατότητα επικοινωνίας με το σκάφος.
Στο πλαίσιο της αποστολής έγιναν πολλές εκπληκτικές ανακαλύψεις. Αρχικά διαπιστώθηκε το περίεργο σχήμα του κομήτη, που οι επιστήμονες συμπέραναν τελικά ότι οφείλεται σε χαμηλής ταχύτητας πρόσκρουση των δύο λοβών του τον πρώτο καιρό σχηματισμού του ηλιακού συστήματος. Το σχήμα του κομήτη έδωσε με τη σειρά του εξήγηση στην εμφάνιση ενός είδους εποχών, με εποχιακή μετακίνηση σκόνης στην επιφάνειά του και επίδραση στην πυκνότητα και σύνθεση της κόμης, της «ατμόσφαιρας» γύρω από τον πυρήνα του. Στα αέρια που εκλύονται από τον κομήτη εντοπίστηκαν οξυγόνο, άζωτο και νερό, με διαφορετική ισοτοπική σύνθεση από το νερό των ωκεανών της Γης, αδυνατίζοντας την υπόθεση για προέλευση σημαντικού μέρους του γήινου νερού από κομήτες. Τα στοιχεία αυτά έδειξαν, επίσης, ότι ο συγκεκριμένος κομήτης σχηματίστηκε σε μια πολύ κρύα άκρη του πρωτοπλανητικού δίσκου, πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Στον Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο η αποστολή «Ροζέτα» ανακάλυψε αμινοξέα, τα δομικά υλικά των πρωτεϊνών, φωσφόρο και πλήθος οργανικών ενώσεων.

Αν και το λειτουργικό μέρος της αποστολής τελείωσε, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι θα χρειαστούν ακόμη αρκετά χρόνια, ώστε να επεξεργαστούν και να συνδυάσουν όλα τα δεδομένα που συλλέχθηκαν. Οπως η στήλη της Ροζέτας αποδείχτηκε κλειδί για την κατανόηση των αιγυπτιακών ιερογλυφικών, έτσι και η ομώνυμη διαστημική εξερευνητική αποστολή αναμένεται να αποδειχτεί κλειδί στην κατανόηση του σχηματισμού των κομητών και του ίδιου του ηλιακού συστήματος.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: www.esa.int, www.nasa.gov