Μιλώντας ανάμεσα σε Μοντιλιάνι και Σαγκάλ...

Πριν δυο βδομάδες, ο υπουργός οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος μίλησε σε μια κομματική εκδήλωση του ΣυΡιζΑ, η οποία διοργανώθηκε στο ξενοδοχείο "Θεοξένεια" του Πειραιά, με θέμα "Το σχέδιο της Αριστεράς μετά τα μνημόνια". Πιθανώς δεν μάθατε ποτέ τι είπε ο υπουργός σ' εκείνη την ομιλία του, μιας και το ενδιαφέρον τής κοινής γνώμης μονοπωλήθηκε από τον -διάσημο πλέον- πίνακα του Μοντιλιάνι, ο οποίος κοσμούσε τον τοίχο πίσω του. Δεν πειράζει. Δεν χρειάζεται καν να μπείτε στον κόπο να αναζητήσετε εκείνη την 40λεπτη ομιλία (υπάρχει εδώ). Το ιστολόγιο ξόδεψε αρκετό χρόνο για να την ακούσει, να αποδελτιώσει μερικά ενδιαφέροντα αποσπάσματα και να τα σχολιάσει:

Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, καθώς μιλάει έχοντας πίσω αριστερά του τον πίνακα του Μοντιλιάνι
"Γυμνή κοιμωμένη με τα χέρια ανοιχτά", που προκάλεσε αντιδράσεις...

Έχουμε να κάνουμε με μια τραυματισμένη οικονομία και κοινωνία. Όχι μόνο με την έννοια ότι χάσαμε 25% του ΑΕΠ ή ότι μειώθηκαν οι μισθοί και οι συντάξεις αλλά έχουμε και μια κοινωνία που έχει χάσει πολλά όπλα για να μπορεί η ίδια η κοινωνία να διεκδικήσει. Αυτό δεν είναι μόνο θέμα των μνημονίων, γιατί η ουσία τού νεοφιλελευθερισμού εδώ και πάρα πολλά χρόνια δεν ήταν μόνο να αυξηθούν τα κέρδη και να μειωθούν οι μισθοί και οι συντάξεις αλλά να αποδυναμωθεί η δυνατότητα των εργαζομένων να μπορούν να παλέψουν για μια διαφορετική κοινωνία.

Σε συνάρτηση με την προσφώνηση "Συντρόφισσες και σύντροφοι", στο ξεκίνημα της ομιλίας του ο υπουργός κομμουνίζει επικίνδυνα. Προσπαθώ, ας πούμε, να φανταστώ τον Παφίλη ή την Παπαρήγα στο βήμα και τα παραπάνω λόγια ταιριάζουν μια χαρά στα χείλη τους. Αντίθετα, τα ίδια αυτά λόγια μου φαίνεται παράξενο που τα ακούω από τα χείλη ενός υπουργού. Δηλαδή, από τα χείλη κάποιου μέλους μιας κυβέρνησης που φέρει ακέραιη την δική της ευθύνη για τον τραυματισμό και της οικονομίας και της κοινωνίας. Σαν να μην είναι αυτή η κυβέρνηση που πριν λίγο καιρό πέρασε την διάταξη-καρμανιόλα για τις απεργίες, καταφέροντας βαθύτατο πλήγμα στην "δυνατότητα των εργαζομένων να μπορούν να παλέψουν".

Το θέμα που μπήκε το καλοκαίρι του 2015 ήταν εάν αυτή η επιδίωξη να αντιμετωπίσουμε τον τραμπουκισμό (και με τις δύο έννοιες) γίνεται εντός μνημονίου. Αυτή ήταν η βασική ερώτηση. Έχουμε την δυνατότητα με νέο μνημόνιο να απαντήσουμε σ' αυτά τα ερωτήματα; Δεν ξέρω τι θα γίνει στο τέλος. (...) Η ευθύνη ήταν μεγάλη το 2015 και είναι ακόμη μεγαλύτερη τώρα. Μέσα σε όλα που γίνονται, το βασικό ζήτημα για την Αριστερά είναι το κοινωνικό ζήτημα. (...) Στο ελληνικό πολιτικό σύστημα υπήρχε ένα βρόμικο μυστικό, που δεν το λέει κανένας. Το 1974, μόλις έπεσε η χούντα, η Ελλάδα ήταν μια χώρα που είχε από τις μεγαλύτερες ανισότητες και την μεγαλύτερη φτώχεια σε όλη την Ευρώπη. Και το 2008, λίγο πριν από την κρίση, ίσχυε ακριβώς το ίδιο. Ήμασταν από τις πιο φτωχές και πιο άνισες χώρες στην Ευρώπη. Και το ζήτημα είναι: μέσα σε ένα μνημόνιο, μπορείς να αντιδράσεις σε αυτή την πραγματικότητα;

Προσέξτε: το καλοκαίρι του 2015, η κυβέρνηση που είχε εκλεγεί λίγους μήνες νωρίτερα με σύνθημα την κατάργηση των μνημονίων ("με έναν νόμο με ένα άρθρο"), αναρωτιέται αν μπορεί να λύσει τα προβλήματα εντός μνημονίων! Προφανώς, ο υπουργός ή μας κοροϊδεύει ή είναι ηλίθιος, εφ' όσον και ένα μικρό παιδί αντιλαμβάνεται ότι δεν γίνεται να αντιμετωπίσεις τον τραμπουκισμό των μνημονίων μένοντας εντός μνημονίων. Τους τραμπούκους δεν τους αντιμετωπίζεις παίζοντας το παιχνίδι τους, στο γήπεδό τους και με τους δικούς τους όρους.

Πάμε λίγο παρακάτω. Το καλοκαίρι του 2015, λοιπόν, έχουμε μια κυβέρνηση που αναρωτιέται τι να κάνει: να μείνει στα μνημόνια ή να φύγει; Δυστυχώς, ο υπουργός δεν μας λέει πού κατέληξαν. Δεν ξέρουμε καν αν κατέληξαν κάπου. Το μόνο που ξέρουμε είναι ότι με ένα δημοψήφισμα-ανέκδοτο μας ρώτησαν τι θέλουμε να κάνουν κι εμείς τους είπαμε, μόνο που εκείνοι έκαναν του κεφαλιού τους.

Θέλουμε ένα σχέδιο που βεβαίως και θα πρέπει να είναι αξιόπιστο στις αγορές και στα κράτη-μέλη της ΕΕ, για να μπορούμε να χρηματοδοτηθούμε και να μπορούμε να έχουμε βαθμούς ελευθερίας να κάνουμε πράγματα αλλά πρωτίστως θέλουμε ένα σχέδιο το οποίο θα είναι αξιόπιστο στην ελληνική κοινωνία (...) Ο λόγος που δεν μπορέσαμε να κάνουμε περισσότερα είναι ότι ως Αριστερά είχαμε την πρώτη μας ευθύνη να αντιμετωπίσουμε την ανθρωπιστική κρίση (...) Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν 3,5 δισ. που τα έχουμε βάλει στην μπάντα για να βοηθήσουμε τα μεσαία στρώματα.

Το αξιόπιστο σχέδιο, για το οποίο μιλάει ο υπουργός, το είδαμε. Το βαφτίσαμε κιόλας: "πρόγραμμα μεταμνημονιακής παρακολούθησης"! Σαν να λέμε... μεταμνημόνιο. Δηλαδή, ένα μνημόνιο διαρκείας, όπως προβλέπεται από την ευρωενωσιακή τάξη πραγμάτων, ώσπου να ξεπληρώσουμε το 75% των δανεικών που έχουμε πάρει. Με απλά λόγια, ένα μνημόνιο που θα βαστάξει στον αιώνα τον άπαντα.

Όσο για τα περισσευούμενα 3,5 δισ. που υπάρχουν στην μπάντα, είναι μέρος αυτών που άλλοι λένε "ματωμένα πλεονάσματα". Είναι τα χρήματα που μαζεύονται από την υπερφορολόγηση του λαού (αυξήσεις φόρων, καταβαράθρωση αφορολόγητου κλπ) και από την αποδόμηση του κοινωνικού κράτους (παιδεία, υγεία κλπ). Ουσιαστικά, είναι προϊόν μιας τακτικής, την οποία ο ίδιος ο υπουργός κατακεραυνώνει στην αρχή τής ομιλίας του: χρήματα που μαζεύονται από τους φτωχούς για να μοιραστούν στους φτωχότερους, χρήματα που μαζεύονται από τους πεινασμένους για να μοιραστούν στους εξαθλιωμένους...

... αντίθετα με τον πίνακα του Σαγκάλ "Η Επέτειος", ο οποίος βρισκόταν πίσω δεξιά του και πέρασε απαρατήρητος.

Είπε κι άλλα ο υπουργός. Ενδεικτικά, είπε ότι είναι πεπεισμένος πως πρέπει να μείνουμε στην Ευρώπη, επειδή μόνο με μια πανευρωπαϊκή συνεργασία μπορεί να χτυπηθεί η φοροδιαφυγή, να δουν καλύτερες μέρες οι εργαζόμενοι κλπ. Είπε, επίσης, ότι μέχρι το Γιούρογκρουπ του Ιουνίου θα έχει ολοκληρωθεί η συμφωνία για το χρέος, χαρακτηρίζοντάς την ως κάτι "σημαντικό, που θα αλλάξει τα δεδομένα" και διευκρινίζοντας ότι "θα είμαστε και πάλι υπερχρεωμένη χώρα, αλλά με την έννοια που είναι χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία, δηλαδή θα μπούμε σε μια ομάδα χωρών με κοινά προβλήματα που θα μπορούν σε ένα δεύτερο στάδιο να επαναδιαπραγματευθούν".

Δεν θα συνεχίσω για να μη σας κουράσω περισσότερο. Σας αφήνω να σκεφτείτε αυτά που διαβάσατε και, κυρίως, αυτό το τελευταίο για την συμφωνία περί χρέους. Μια συμφωνία που είναι σημαντική επειδή με αυτήν θα παραμείνουμε μεν υπερχρεωμένοι αλλά θα μας αναβαθμίσει ώστε να μπορούμε στο μέλλον να ματαξαναεπαναδιαπραγματευθούμε και να κάνουμε μια καλή συμφωνία. Χαίρετε.