Ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων (LHC), που άρχισε να λειτουργεί πριν από μερικές μέρες, είναι μια τεράστια συσκευή με την οποία οι φυσικοί ευελπιστούν ότι θα μπορέσουν να προχωρήσουν ένα επίπεδο πιο βαθιά μέσα στην πολυπλοκότητα, την πολυμορφία και την αλληλεξάρτηση της υλικής πραγματικότητας. Να ανακαλύψουν νέα υποατομικά σωματίδια και ενδεχομένως νέους φυσικούς νόμους για την ύλη και την κίνησή της. Κανείς δεν ξέρει τι γνώσεις μπορεί να προσφέρει αυτό το βαθύτερο επίπεδο κατανόησης του κόσμου, που εστιάζοντας στο μικροσκοπικό, μπορεί να έχει άμεσο αντίκτυπο και στο μακροσκοπικό.
Το «σωματίδιο του Θεού» και η «Μεγάλη Εκρηξη»
Αλλά αν αυτό είναι το - διόλου ευκαταφρόνητο - πεδίο δράσης του ισχυρότερου επιταχυντή που έχει κατασκευαστεί στον κόσμο, δε σημαίνει ότι αυτή ήταν η εικόνα που μεταδόθηκε από τα ΜΜΕ, αλλά και ορισμένους από τους ίδιους τους επιστήμονες, που συμμετέχουν στην κατασκευή και λειτουργία του LHC. Η ουσία «εμπλουτίστηκε» όχι μόνο από εντυπωσιασμούς για τη δικαιολόγηση και εξασφάλιση συνέχισης της ογκώδους χρηματοδότησης που χρειάζεται το έργο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών Ερευνών (CERN), αλλά και από την ιδεολογία που κυριαρχεί μέσα στην κοινωνία και στο κομμάτι της που αποτελεί η επιστημονική κοινότητα. Ο ιδεαλισμός και ο αγνωστικισμός - που μεταξύ των επιστημόνων εμφανίζεται ως νεοθετικισμός - μετέτρεψαν τον LHC από όργανο αναζήτησης της επιστημονικής αλήθειας, σε όργανο επιβεβαίωσης των θεολογικών προλήψεων για γένεση του κόσμου εκ του μηδενός από κάποιο υπέρτατο ον και για αναζήτηση του Θεού μέσα στη φυσική πραγματικότητα.
Το υποθετικό σωματίδιο Χιγκς, που σύμφωνα με το Καθιερωμένο Μοντέλο στη φυσική αλληλεπιδρά με τα άλλα σωματίδια με τρόπο που τα τελευταία να εκδηλώνουν μάζα αδράνειας, ονομάστηκε «σωματίδιο του Θεού», γιατί τάχα είναι το πιο θεμελιώδες σωματίδιο. Κι όμως όλη η σύγχρονη φυσική δείχνει ότι όποτε κάποιο σωματίδιο θεωρήθηκε θεμελιώδες, νέες έρευνες ανακάλυψαν κάποια άλλα σωματίδια στα οποία μπορεί να διασπαστεί το ως τότε «θεμελιώδες». Ο διαλεκτικός υλισμός εδώ και πάνω από έναν αιώνα έχει επισημάνει, ότι η ύλη είναι οργανωμένη σε άπειρα επίπεδα συνθετότητας, άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους.
Η θεωρία της Μεγάλης Εκρηξης ερμηνεύει το τμήμα του σύμπαντος που βλέπουμε σήμερα ως αποτέλεσμα μιας «σημειακής έκρηξης», χωρίς ανάλογο στο φυσικό κόσμο που παρατηρούμε. Πέρα απ' αυτό, δεν εξηγεί το σύμπαν στο «σύνολό» του, ενώ τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν οι φωνές αμφισβήτησής της και αυξάνονται οι εναλλακτικές θεωρίες που προτείνονται. Οι θρησκόληπτοι, εντός και εκτός επιστήμης, είδαν στη θεωρία αυτή την επιβεβαίωση της θείας δράσης για τη δημιουργία του σύμπαντος. Αφού, τώρα ο LHC θα μελετήσει ενέργειες που πλησιάζουν εκείνες που θεωρείται ότι υπήρχαν λίγο μετά τη «Μεγάλη Εκρηξη», τότε πρόκειται για το «πείραμα του Θεού», που θα ανιχνεύσει τις... λεπτομέρειες της στιγμής της Δημιουργίας!
Καταστροφολογικά σενάρια
Η ανάγκη των αστικών ΜΜΕ για εντυπωσιασμό στο πλαίσιο του μεταξύ τους ανταγωνισμού και η άγνοια - ή η υποχώρηση στις πιέσεις - κάποιων δημοσιογράφων που κλήθηκαν να γράψουν ή να μιλήσουν για τον LHC, είναι δυο από τους λόγους που έγινε τόσος θόρυβος με τα καταστροφολογικά σενάρια γύρω από τη λειτουργία του επιταχυντή, αλλά δεν είναι οι μόνοι. Στην εποχή του ιμπεριαλισμού, η επιστήμη χρησιμοποιείται όχι για την απαλλαγή της ανθρώπινης ζωής από το μόχθο, τις στερήσεις, την άγνοια, τις προλήψεις, αλλά για την αύξηση των κερδών, με αποτέλεσμα μεγαλύτερη εκμετάλλευση, ανεργία, αποξένωση από το αντικείμενο εργασίας και τον κοινωνικό περίγυρο, νέες μεθόδους καταπίεσης, χειροτέρευση των όρων εργασίας και απομάκρυνση της μάζας των ανθρώπων από τη γρήγορα μεγεθυνόμενη επιστημονική γνώση, που προορίζεται μόνο για την ελίτ. Είναι φυσικό, τόσο η «κοινή γνώμη», όσο και οι διαμορφωτές της να αντιλαμβάνονται και να αντιμετωπίζουν την επιστήμη μέσα σε αυτό το πλαίσιο.
Συχνά η ανησυχία ή ακόμα και ο φόβος για το τι μπορεί να προκύψει από την επιστημονική πρόοδο, μέσα στις συνθήκες του καπιταλισμού που σαπίζει, είναι βάσιμοι και δικαιολογημένοι. Εκείνο που αποκρύπτουν οι διαμορφωτές, εκείνο που διαλανθάνει στη συνείδηση του «κοινού», είναι τα βαθύτερα αίτια αυτών των κινδύνων, που δε βρίσκονται στην τρέλα ή στις αδύναμες ηθικές αρχές κάποιων επιστημόνων, αλλά στο ίδιο το κίνητρο της επιστημονικής έρευνας. Αυτό δεν είναι άλλο από το κίνητρο ολόκληρης της καπιταλιστικής κοινωνίας: το κυνήγι του κέρδους, στη βάση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, με όποιο τίμημα και «παράπλευρη απώλεια», σε μεμονωμένους ανθρώπους, ομάδες ανθρώπων, στην ανθρωπότητα συνολικά.
Τα καταστροφολογικά σενάρια που έκαναν το γύρο του κόσμου τις μέρες πριν την έναρξη λειτουργίας του LHC, είναι επιστημονικοφανή αλλά αβάσιμα, όπως τόνισαν επανειλημμένα οι ερευνητές του CERN και η ειδική επιτροπή που συστάθηκε για τον έλεγχο της ασφάλειας του LHC, από επιστήμονες που δεν εργάζονται στο CERN.
- Μικροσκοπικές μαύρες τρύπες: Σύμφωνα με το σενάριο, ο LHC δημιουργεί μικροσκοπικές μαύρες τρύπες, που συγκολλούνται μεταξύ τους και μεγαλώνουν καταπίνοντας τη γύρω ύλη, μέχρι που να καταπιούν ολόκληρη τη Γη και ό,τι υπάρχει πάνω σ' αυτή. Κατ' αρχήν, σύμφωνα με την πολύπλευρα επιβεβαιωμένη θεωρία της σχετικότητας, στον LHC δεν μπορούν να σχηματιστούν μικροσκοπικές μαύρες τρύπες. Αλλά και σύμφωνα με κάποιες άλλες θεωρίες που υποστηρίζουν ότι κάτι τέτοιο είναι δυνατό, οι τρύπες αυτές θα αποσυντεθούν ακαριαία μετά το σχηματισμό τους. Με άλλα λόγια οι υποθετικές μικροσκοπικές μαύρες τρύπες έχουν πολύ διαφορετική συμπεριφορά από τις γιγαντιαίες (αστρονομικές) μαύρες τρύπες.
- Παραδοξόνια: Παραδοξόνια λέγονται υποθετικά συσσωματώματα «παράξενης ύλης», που περιέχουν περίπου ίσο αριθμό πάνω, κάτω και παράξενων κουάρκ (σωματίδια που σύμφωνα με το Καθιερωμένο Μοντέλο της φυσικής, θεωρούνται συστατικά των υποατομικών σωματιδίων). Κατά το σενάριο, τα παραδοξόνια θα μετασχηματίσουν όλη την ύλη της Γης, σε «παράξενη ύλη». Από το 2000 μέχρι σήμερα στον Σχετικιστικό Επιταχυντή Βαρέων Ιόντων (RHIC) στις ΗΠΑ έχουν γίνει χιλιάδες πειράματα στα οποία θα μπορούσε να είχαν εμφανιστεί παραδοξόνια, αλλά κάτι τέτοιο δεν έγινε.
- Φυσαλίδες κενού: Σύμφωνα με το σενάριο αυτό, διαταράξεις που θα προκαλέσει η λειτουργία του LHC, είναι δυνατό να αναγκάσουν το σύμπαν (!) να μεταβεί σε κατάσταση πιο σταθερή από αυτή που βρίσκεται σήμερα, στην οποία πολλά πράγματα, μεταξύ αυτών και τα ζωντανά όντα, δεν μπορούν να υπάρχουν. Τέτοιες φυσαλίδες κενού δεν έχουν δημιουργηθεί πουθενά στο γνωστό σύμπαν.
- Μαγνητικά μονόπολα: Τα μαγνητικά μονόπολα είναι υποθετικά σωματίδια με ένα μαγνητικό πόλο και σύμφωνα με κάποιες θεωρίες μπορούν να προκαλέσουν την αποσύνθεση των πρωτονίων. Σύμφωνα με τις ίδιες θεωρίες, τα μαγνητικά μονόπολα είναι πολύ βαριά για να μπορούν να σχηματιστούν στον LHC.
Ο LHC, όπως και άλλοι επιταχυντές πριν απ' αυτόν, δεν κάνει τίποτα άλλο από το να αναπαράγει σε ελεγχόμενο, εργαστηριακό περιβάλλον, φαινόμενα που συμβαίνουν συνεχώς στη φύση, εξαιτίας των κοσμικών ακτίνων. Οι κοσμικές ακτίνες είναι σωματίδια υψηλής ενέργειας που διαδίδονται προς κάθε κατεύθυνση μέσα στο σύμπαν, μερικά από τα οποία είναι πολύ υψηλότερης ενέργειας απ' ό,τι μπορεί να πετύχει ο LHC. Στα δισεκατομμύρια χρόνια ύπαρξης της Γης, η φύση έχει κάνει μέσω των κοσμικών ακτίνων, τουλάχιστον ένα εκατομμύριο πειράματα σαν αυτά του LHC και ο πλανήτης μας συνεχίζει να υπάρχει. Συνολικά στο ορατό σύμπαν η φύση κάνει περισσότερα από 10.000.000 πειράματα σαν του LHC κάθε δευτερόλεπτο. Το γεγονός αυτό, βεβαίως, κάνει μάλλον περιττές τις ειδικότερες εξηγήσεις για το αβάσιμο των σεναρίων με τα κάθε λογής υποθετικά σωματίδια και πομφόλυγες...
Την περίοδο της Αναγέννησης, με την αποχώρηση από το προσκήνιο της φεουδαρχίας και την άνοδο στην εξουσία της προοδευτικής τότε αστικής τάξης, η φυσική και η επιστήμη γενικότερα, απαλλάχτηκαν από την ποδηγέτηση της θεολογίας. Ομως, ιδιαίτερα μετά το πέρασμα του καπιταλισμού στην εποχή του ιμπεριαλισμού, στις αρχές του 20ού αιώνα, η φυσική, που αποτελεί τη βάση όλων των θετικών επιστημών, αναπτύσσεται και πάλι κάτω από τον ασφυκτικό ιδεολογικό ζυγό της άρχουσας τάξης. Η επιβολή θεολογικών αντιλήψεων στην κοσμολογία και οι νεοθετικιστικές ερμηνείες της σχολής της Κοπεγχάγης στην κβαντομηχανική - που κι αυτές καταλήγουν στον ιδεαλισμό και τη θεολογία - λειτουργούν ως φραγμός στη σκέψη των επιστημόνων, νέων και μεγαλύτερων, που επιζητούν να εξηγήσουν τα φαινόμενα με καθαρά φυσικό τρόπο. Οποιος διατυπώσει κάποια θεωρία πέρα από τα εσκαμμένα, κινδυνεύει να γίνει το «μαύρο πρόβατο». Ομως η διαλεκτική υλιστική αντίληψη αναβλύζει μέσα από την ίδια την επιστήμη. Ενα νέο άλμα στην κατανόηση της φύσης είναι αναπόφευκτο.
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου