Καθ' οδόν: Στο Μεσοπόλεμο

Καθ' οδόν: Στο Μεσοπόλεμο

Σήμερα πρώτη Κυριακή του τελευταίου μήνα του έτους θα κάνουμε ένα διαφορετικό ταξίδι, ένα ταξίδι στο χρόνο. Θα βρεθούμε σε εκείνα τα χρόνια του Μεσοπολέμου, χρόνια που σε μας ασκούν μια παράξενη και ίσως ανεξήγητη γοητεία. Ο Γιάννης Καιροφύλας ξεναγός μας, και χορηγός μας ο εκδοτικός οίκος «Φιλιππότη»... Η περίοδος αυτή, που άρχισε το 1922 μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, τελειώνει το 1940, με τον Πόλεμο. Περίοδος που είναι γεμάτη σημαντικά, συναρπαστικά και συγκλονιστικά γεγονότα. Η συνθήκη των Βερσαλλιών που υπογράφτηκε στις 29 του Ιούλη του 1919 δεν κατάφερε να φέρει αισιοδοξία, ούτε και να διώξει τα σύννεφα που σκοτείνιαζαν τα ανήσυχα πρόσωπα των Ευρωπαίων. Το πρόβλημα της Αδριατικής όχι μόνο δε λύθηκε αλλά μοιάζει να γίνεται όλο και πιο απειλητικό με την επανάσταση των Αλβανών κατά των Ιταλών, ενώ η Αυστρία λιμοκτονεί και η κατάσταση στο Αιγαίο παραμένει ρευστή. Και, όμως, μέσα στα χρόνια αυτά που μεσολαβούν από τον έναν πόλεμο μέχρι τον άλλον υπάρχουν στιγμές, γίνονται πράγματα και «θάματα», που ερεθίζουν τη φαντασία εκείνων που γεννήθηκαν αργότερα. Σήμερα δε θα σταματήσουμε στα σοβαρά, αλλά στα ιλαροτραγικά ή στα νοσταλγικά γεγονότα εκείνης της περίφημης εποχής.

Φορολογικά

«Ενα πρωινό, γράφει ο συγγραφέας, οι Αθηναίοι ξυπνάνε και διαβάζουν στις εφημερίδες την πληροφορία, ότι ετοιμάζεται ένα φορολογικό νομοσχέδιο, που αφορά τους άγαμους. Ο υφυπουργός των Οικονομικών στα 1928 σκέπτεται να φορολογήσει τα γεροντοπαλίκαρα, για να ενισχύσει με αυτόν τρόπο τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά και για να επιλύσει το πρόβλημα της αναπαραγωγής του γένους. Και άλλοτε έχει τεθεί τέτοιο θέμα σε παλαιότερα χρόνια αλλά δεν υλοποιήθηκε η απόφαση. Το θέμα της φορολογίας των άγαμων προκαλεί πολλές συζητήσεις...».

Είναι αλήθεια, ότι πολλοί Αθηναίοι αποφεύγουν το γάμο. Η οικονομική κρίση γίνεται όλο και μεγαλύτερη, η ανεύρεση στέγης πιο δύσκολη, τα στοιχειώδη είδη διατροφής ακριβότερα. Οι επιχειρήσεις όχι μόνον δεν προσλαμβάνουν προσωπικό αλλά συνεχώς απολύουν.... Παρ' όλα αυτά, παρ' όλη τη δυσπραγία ένας δημοσιογράφος σε κάποιο περιοδικό γράφει σχετικά με την οικονομική κρίση, και αναρωτιέται: «Εχομεν λοιπόν κρίσιν εις τας Αθήνας; Βεβαίως πρέπει να έχομεν. Διότι άλλως, πώς έχομεν δεκαοκτώ χιλιάδας αυτοκινήτων και μία γυναίκα, που να μην είναι βουτηγμένη στο μετάξι; Πώς έχομεν τόσα " ντάνσινγκ" και τόσα μυροπωλεία;... κτλ».

Μα η φορολογία αναστατώνει τους καπνιστές και το 1933. Η νέα χρονιά μπαίνει και πολλές συζητήσεις γίνονται σχετικά με τις νέες φορολογίες. Και πάλι γίνεται λόγος για το θέμα των άγαμων αλλά των καπνιστών, τα τσιγάρα αρχίζουν να ακριβαίνουν και οι θεριακλήδες αρχίζουν να διαμαρτύρονται. Φυσικά καπνίζουν περισσότερο, για να πάει κάτω το φαρμάκι της ακρίβειας... Οι μαθητές ψάχνουν να βρουν τρόπο να εκδηλώσουν τη χαρά για το τέλος της χρονιάς. Μόδα γίνεται το σπάσιμο των μελανοδοχείων στους τοίχους των σπιτιών, με αποτέλεσμα πολλοί νοικοκυραίοι να παραφυλάνε έξω από το σπίτι τους έντρομοι την τελευταία μέρα των μαθημάτων. Πού χρήματα για να ασβεστώνουν.

Τα ζώα

«Τον Οκτώβρη του 1933 γιορτάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα η "ημέρα των ζώων". Την πρωτοβουλία παίρνει - μας πληροφορεί ο Καιροφύλας- η Εταιρεία Προστασίας των Ζώων, νεοσύστατη και αυτή με δράση, όμως, υποδειγματική. Χάρη σ' αυτήν την Εταιρεία έλειψε από την πόλη το απαίσιο θέαμα του μπόγια. Ηταν ένας άνθρωπος ανεβασμένος πάνω σ' ένα αμάξι με ένα μεγάλο κλουβί, άγριος και βλοσυρός, σωστός δήμιος, που με μια πελώρια τανάλια, άρπαζε τα αδέσποτα σκυλιά, όπου τα έβρισκε και τα έβαζε μέσα στο κλουβί και τα μετέφερε κάπου στο Βοτανικό, όπου τα θανάτωναν με φωταέριο.

Το τέλος της συνεργασίας

Το οικονομικό χάος συνεχίζεται, οι εφημερίδες κάνουν λόγο για κύμα αυτοκτονιών για οικονομικά αίτια, ενώ στη πραγματικότητα τα αίτια είναι ερωτικά. Οι ληστείες δίνουν και παίρνουν... ιδίως παίρνουν... Μέσα σε όλες αυτές τις αναστατώσεις έρχεται ακόμα άλλη μια για να αποτελειώσει τους κατοίκους. Καλλιτεχνική αυτή τη φορά: Η συνεργασία Κοτοπούλη -Κυβέλης διαλύεται, το χάος ολοκληρώνεται. Οι δυο μεγάλες πρωταγωνίστριες διασπάστηκαν και αποφάσισαν να συγκροτήσουν χωριστούς θιάσους. Μόνον η επιθεώρηση έχει τα κέφια της. Φαίνεται ότι αυτό το είδος που άκμασε και ακμάζει στην Ελλάδα τρέφεται με τις δυστυχίες. Κατορθώνει, όμως, με τη σάτιρα να κάνει τη δυστυχία χαρά, το δάκρυ γέλιο.

Ο Δελαπατρίδης

Οι πολλοί νέοι αναγνώστες ίσως να μην έχουν καν ακούσει το όνομά του. Ομως θα πρέπει να μάθουν ότι ο Αρμάνδος Δελαπατρίδης υπήρξε ένας, παρανοϊκός ίσως, ευπατρίδης, ένας πρόεδρος μιας φανταστικής κυβέρνησης που θα έσωζε την Ελλάδα. Ο γραφικός αυτός τύπος της Αθήνας, που έβγαζε πύρινους λόγους, τους οποίους συνήθως εκφωνούσε στην πλατεία Συντάγματος, στους θαμώνες του καφενείου «Ζαχαράτου», κλείνεται στο Δημόσιο Ψυχιατρείο και οι Αθηναίοι χάνουν την πιο ευχάριστη νότα, την πιο γραφική και ευφάνταση. Εκείνοι οι Αθηναίοι δε θα μπορούσαν ποτέ να διανοηθούν ότι μετά από 70 χρόνια, όλοι οι τηλεοπτικοί σταθμοί της χώρας μας θα φιλοξενούσαν καθημερινά Δελαπατρίδηδες και θα τους παρακαλούσαν και από πάνω να πούνε τον "πόνο" τους, να " εκφωνήσουν" το λόγο τους. Εκατοντάδες Δελαπατρίδηδες, που δεν έχουν δυστυχώς την ευπρέπεια, την καλαισθησία, την αίγλη και τη φιλοπατρία του αυθεντικού τρελού του Αρμάνδου Δελαπατρίδη...

Λίγες στιγμές μονάχα περάσαμε κοντά σε εκείνα τα μαγικά χρόνια. Χρόνο και χώρο δεν έχουμε, για να επεκταθούμε, θα συνεχίσουμε όμως το « ταξίδι» μας σ' αυτή την εποχή, μιαν άλλη Κυριακή. Ελπίζουμε.

    

Αρχιπέλαγος με ημερομηνία

Ενα εξαιρετικό βιβλίο έχουμε σήμερα να σας προτείνουμε, ένα Ημερολόγιο, που ζωντανεύει ιστορίες, θρύλους, αναμνήσεις, λατρευτικές συνήθειες, αλλά και λογοτεχνικά κείμενα και ποιήματα περιέχει. Πρόκειται για τη Γ` καλαίσθητη έκδοση των εκδόσεων«Ερίννη - Φιλιππότη» με τον τίτλο: «Ημερολόγιο του Αρχιπελάγους 2001». Μέσα στις σελίδες του, εκτός από όλα όσα αναφέραμε παραπάνω, θα βρείτε ακόμη, εορτολόγιο των μηνών, πασχαλιά, εκλείψεις και ώρες των ετών 2001 και 2002, καθώς και ταχυδρομικούς και τηλεφωνικούς αριθμούς των νησιών: Κυκλάδες, Ανατολικό Αιγαίο, Δωδεκάνησα. Το «Ημερολόγιο» είναι διακοσμημένο με φωτογραφίες που έχουν σχέση με τα κείμενα, ενώ το καλλιτεχνικό εξώφυλλο είναι σχεδιασμένο από τον γλύπτηΜπάμπη Κρητικό και την Ντίνα Μπάτα.