ΘΩΜΑΣ ΜΩΛΟΣ Οταν οι αγώνες εμπνέουν...

ΘΩΜΑΣ ΜΩΛΟΣ

Οταν οι αγώνες εμπνέουν...

Εργο του Θ. Μώλου

«

Πιστεύω πως η τέχνη πρέπει να διερευνά και να αναζητά την αλήθεια, ν' ανοίγει δρόμους για ένα καλύτερο μέλλον...». Θωμάς Μώλος. Ζωγράφος, γλύπτης, μακετίστας και γραφίστας. Ενας αυτοδίδακτος δημιουργός, με πενηντάχρονη πορεία στο χώρο των εικαστικών τεχνών. Πριν λίγες μέρες, έκλεισε τα 86 του χρόνια. Ογδόντα έξι χρόνια ζωής και δημιουργίας, αταλάντευτα συνυφασμένα με τις λέξεις άνθρωπος, αγώνας, σεμνότητα και ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.

Πρώτες δημιουργικές αναζητήσεις

Γεννημένος στις 21 Νοέμβρη του 1921 στα Μέγαρα Αττικής, ο Θωμάς Μώλος είχε από παιδί μια ιδιαίτερη διάθεση για το σχέδιο. Η κύρια δουλιά του, πριν ασχοληθεί με τη ζωγραφική, ήταν οικοδόμος. Οπως ο ίδιος γράφει, «δεν είχα την τύχη να νιώσω για πολύ τη ζεστασιά του σχολείου. Με πήρε απότομα και με κάθισε στα θρανία της η σκληρή ζωή!».

Θραμμένος με τα ιδανικά της Εθνικής Αντίστασης, δεν υποχώρησε ποτέ από τις αξίες και τα πιστεύω του. Με ενεργό συμμετοχή στο ΕΑΜ, πέρασε από τα κρατητήρια και την απομόνωση από τους Γερμανούς, για να ακολουθήσει το 1946 ο δρόμος για τις φυλακές Αβέρωφ, τις φυλακές της Κεφαλονιάς και η πεντάχρονη εξορία του στη Λήμνο και τη Μακρόνησο. Η εικαστική του ενασχόληση ξεκίνησε το 1952, ενώ παράλληλα, για βιοποριστικούς λόγους, άσκησε τη γραφιστική, αποκτώντας έτσι τη δυνατότητα, χωρίς δεσμεύσεις και συμβιβασμούς, να ταξιδέψει στο μαγικό κόσμο της τέχνης. Η πρώτη ατομική έκθεση έργων του πραγματοποιήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του '60, για να ακολουθήσουν, το ίδιο διάστημα, συμμετοχές του σε ομαδικές παρουσιάσεις σε δήμους της χώρας μας.

Ο Θωμάς Μώλος

Από την αρχή της εκθεσιακής του περιπλάνησης, ο Θ. Μώλος επέλεξε την παρουσίαση δουλιάς του σε χώρους προσιτούς στον πολύ κόσμο, μακριά από τα εμπορικά κυκλώματα των γκαλερί και τους συμβιβασμούς. Ελάχιστες φορές έδειξε έργα του σε ιδιωτικούς χώρους τέχνης, μένοντας πιστός στην άποψή του, πως «για να έρθει ο κόσμος σε στενότερη επαφή με το έργο τέχνης, πρέπει να γίνονται εκθέσεις όχι μόνο στο κέντρο της Αθήνας, αλλά και στις συνοικίες και την επαρχία».

Η δεκαετία του '70 είναι μεστή για τον Θ. Μώλο, από εκθέσεις και παρουσιάσεις έργων του στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ανάμεσά τους οι δύο ομαδικές εκθέσεις μέσα στη δικτατορία (1971 και 1972). Η πρώτη είχε γίνει στην γκαλερί «Διαμαρτυρία» της οδού Στουρνάρα. Λόγω του αντιστασιακού της περιεχομένου, καθημερινά οι χαφιέδες επισκέπτονταν το δημιουργό... Αλλες σημαντικές παρουσιάσεις αυτής της περιόδου, οι εκθέσεις στην αίθουσα «Περβανιδίου Ινστιτούτου» στη Λάρισα (1974), στη Λέσχη Γραμμάτων και Τεχνών στη Θεσσαλονίκη (1975), η Πανελλήνια Καλλιτεχνική Εκθεση στο Ζάππειο (1975), στο Δημαρχείο Νίκαιας (1977) κ.α.

Ισχυροί δεσμοί

Με τη γενέτειρά του, τα Μέγαρα, ο Θ. Μώλος έχει πάντα ισχυρούς δεσμούς. Η πρώτη ατομική έκθεση έργων του στον Πολιτιστικό Σύλλογο Μεγάρων «Ο Θέογνις» πραγματοποιήθηκε το 1975 για να ακολουθήσει το 1987 και το 1993. Προηγήθηκε (1966) μεγάλη έκθεση μαζί με τον σημαντικό χαράκτη Αλέξανδρο Κορογιαννάκη.

Σημαντική στιγμή από αυτή την εποικοδομητική συνεύρεση, το πολυτελές λεύκωμα «Λαογραφικά των Μεγάρων», το οποίο περιλάμβανε έργα ζωγραφικής του Θ. Μώλου, που αναφέρονται στα ήθη και τα έθιμα των Μεγάρων. Τα Ρουσάλια, ο Χορός της Τράτας, τα παιδικά παιχνίδια, ο Μεγαρίτικος γάμος, ο τρύγος... αποτυπώνονται με επιτυχία από το δημιουργό, βοηθώντας στη διατήρηση της λαογραφικής μας κληρονομιάς. «Για όλη τούτη τη δουλιά» σημειώνει ο Θ. Μώλος, «στηρίχτηκα στις θύμησές μου, όπως τις έζησα μέχρι τα 22 μου χρόνια, και στις αφηγήσεις της μάνας μου, που ήταν λαϊκός καλλιτέχνης... Χρειάστηκα αρκετό καιρό μέχρι να καταλήξω στο υλικό και την τεχνική, για να αποδώσω μέσα από πολλές εικόνες, όσο γινόταν πιο πιστά, το μεγαλείο της λαϊκής δημιουργίας των Μεγάρων. Ακόμα χρειάστηκε να κάνω σχεδιαστικές και χρωματικές αλλαγές, ώστε να μπορέσω να εκφράσω αυτόν τον ατελείωτο λαϊκό πλούτο... Εγώ προσπάθησα, νιώθοντας το χρέος για τον τόπο που γεννήθηκα, έκλαψα και αγάπησα πολύ».

Το εξώφυλλο του περιοδικού «ΕθνικήΑντίσταση» που φιλοτέχνησε ο Θωμάς Μώλος (Σεπτέμβρης 1991)

Η Αθηνά Σχινά, προλογίζοντας το λεύκωμα, σημειώνει: «Ο Θωμάς Μώλος, διαθέτοντας το φυσικό χάρισμα της εικονοπλαστικής επιδεξιότητας, μα κυρίως την ευαισθητοποίηση προς την ανταπόκριση των ερεθισμάτων που δεχόταν από τον κοινωνικό του περίγυρο, ανέλαβε σιωπηλά και σεμνά να αποδώσει με σχεδιογραφήματα, χρώματα και λεζαντοκείμενα τις όψεις της ζωής των Μεγάρων, όπως τις θυμόταν και τις βίωνε, συναναστρεφόμενος και επικοινωνώντας καθημερινά με τους ανθρώπους του μόχθου. Τους ανθρώπους που γνώριζαν να θρηνούν και να γιορτάζουν, να εργάζονται και να αναπαύονται, να φιλοσοφούν προς τη ματαιότητα της ζωής και να διασκεδάζουν, να κοπιάζουν και να ονειρεύονται. Μέσα από τις λεπτομερείς καταγραφές του Θωμά Μώλου αποτυπώνονται τα ήθη, τα έθιμα, οι νοοτροπίες και οι χαρακτήρες των Μεγαρέων της προβιομηχανικής περιόδου...».

Ζωγραφική και γλυπτική

Στη ζωγραφική, αλλά και τη γλυπτική δημιουργία του Θ. Μώλου «ξεδιπλώνεται» η ανθρώπινη ιστορία. Τα ιδανικά της Αντίστασης, οι μαύρες μέρες της εξορίας, αλλά και ερεθίσματα από την πρόσφατη ιστορία (παιδιά Παλαιστίνης, πόλεμος στο Ιράκ κ.ά.) ενεργοποιούν το χρωστήρα και τη σμίλη του. Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Χρήστος Ν. Κουλούρης σε άρθρο του στο πολιτιστικό περιοδικό «Νέα σκέψη» (τεύχος 87), «η ανθρώπινη ιστορία σε όλες τις διαβαθμίσεις, σε όλες τις κλιμακώσεις, από την αρχαϊκή τραγωδία μέχρι τα στρατόπεδα του Αουσβιτς, η πείνα, η εξαθλίωση, η αγωνία δοσμένα όχι με ρηχότητα ή σε σχέδιο εύκολης μπροσούρας, αλλά με βάθος, φαντασία, συμπόνια, σε όλη την έκταση του τραγικού μεγαλείου... Τα σύμβολά του είναι: ο άνθρωπος πάσχων, ο αιχμάλωτος κόσμος... η θέση του ατόμου μέσα στο χρόνο της τεχνικής επικράτειας».

Ιδιαίτερη αναγνώριση είχε το έργο του Θ. Μώλου, «Η ζωή μου στο Μακρονήσι», στην IV Διεθνή Εκθεση Ρεαλιστικής Ζωγραφικής, που πραγματοποιήθηκε στη Σόφια το 1982. Ο μεγάλος σε διαστάσεις πίνακας, που δωρήθηκε πέρυσι από το δημιουργό στο ΚΚΕ μαζί με τον πίνακα «Εθνική Αντίσταση», ξεχώρισε στην έκθεση, αποσπώντας θετικές κριτικές από τον Τύπο (εφημερίδα «Ναρόντα κουλτούρα»). Η εκθεσιακή δραστηριότητα στο εξωτερικό περιλαμβάνει ακόμη τη συμμετοχή του σε ομαδικές παρουσιάσεις στην Τζένοβα (1973), στην ΙΙΙ Τριενάλε Σόφιας (1979), στη Μόσχα (1988), καθώς και ατομική έκθεση (1980) στη Φιλιππούπολη Βουλγαρίας.

Μνημείο της Εθνικής Αντίστασης στην Αρτάκη της Εύβοιας

Από την πλούσια δραστηριότητα που ανέπτυξε στο χώρο της γλυπτικής, σημειώνουμε τις τοποθετήσεις γλυπτών σε δημόσιους χώρους. Πρόκειται για τα Μνημεία Εθνικής Αντίστασης στις περιοχές: Νέα Αρτάκη Εύβοιας, Εγκλοβή Λευκάδας, Μέγαρα Αττικής, Κλειτορία Καλαβρύτων, αλλά και στο Σπίτι του Αγωνιστή στον Υμηττό. Τέλος, ξεχωριστή είναι η προσφορά του Θωμά Μώλου στην επιμέλεια των εξωφύλλων του περιοδικού «Εθνική Αντίσταση», την εικονογράφηση βιβλίων και τη φιλοτέχνηση μεταλλίων συλλόγων και δήμων.

Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ