ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ Ενέργεια από τα βάθη της Γης

ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ

Ενέργεια από τα βάθη της Γης

Μόνο είκοσι τέσσερις χώρες σε όλο τον κόσμο έχουν γεωθερμικά εργοστάσια παραγωγής ενέργειας με συνολική ισχύ μόλις 8,9 γιγαβάτ. Η γεωθερμική είναι μια Ανανεώσιμη Πηγή Ενέργειας (ΑΠΕ) που απαιτεί μεγάλη επένδυση για την έναρξη αξιοποίησής της (κατασκευή εργοστασίου), αλλά μετά έχει ελάχιστο κόστος παραγωγής. Είναι γεγονός ότι δεν είναι πάντοτε φιλική προς το περιβάλλον, αφού τα θερμά νερά που αντλούνται ή αναβλύζουν από το βαθύ υπέδαφος μπορεί να έχουν διαλυμένο μέσα τους διοξείδιο του άνθρακα, υδρόθειο και άλατα μετάλλων, όπως ο ψευδάργυρος. Ανάλογα με το είδος του εργοστασίου, αυτοί οι ρύποι θα πρέπει να συλλεχτούν και να υποστούν την κατάλληλη επεξεργασία (εργοστάσια ταχείας εξάτμισης) ή να επανεισαχθούν στο υπέδαφος (δυαδικά εργοστάσια). Επίσης, αν η άντληση είναι υπερβολική, μπορεί ο βαθύς θερμός υδροφόρος ορίζοντας να εξαντληθεί και να καταστραφεί.

Αν και η γεωθερμία είναι πιο αποδοτική όταν αξιοποιείται σε μεγάλα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί και για τη θέρμανση μεγάλων κτιρίων ή για τον κλιματισμό σπιτιών. Και στην περίπτωση αυτή το κόστος κατασκευής είναι μεγαλύτερο απ' ό,τι αν δοθούν λύσεις με συμβατικά καύσιμα, αλλά στη συνέχεια η λειτουργία των γεωθερμικών συστημάτων έχει πολύ μικρότερο κόστος.

Προσφορότερα είναι βέβαια τα επιφανειακά γεωθερμικά πεδία, αφού δε χρειάζεται να γίνουν βαθιές γεωτρήσεις και αντλήσεις νερού από μεγάλα βάθη. Η χώρα μας έχει τέτοια πεδία, αλλά όπως και τα βαθύτερα μένουν ως τώρα αναξιοποίητα. Η κυβέρνηση προχώρησε τα τελευταία χρόνια στη δημιουργία ενός θεσμικού πλαισίου για να αλλάξει, όπως λέει, αυτή η κατάσταση. Αλλά προς ποια κατεύθυνση; Τι μπορεί να περιμένει ο εργαζόμενος από την αξιοποίηση των ΑΠΕ και στη συγκεκριμένη περίπτωση, που εξετάζουμε εδώ, της γεωθερμίας;

Στο πλαίσιο μιας σοσιαλιστικής οικονομίας βασισμένης στον κεντρικό σχεδιασμό, η γεωθερμία θα μπορούσε μαζί με άλλες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας να ενταχθεί σε μια ορθολογική επιστημονικά επεξεργασμένη ενεργειακή πολιτική, ανθρωποκεντρική, άρα και φιλική προς το περιβάλλον από το οποίο εξαρτάται μεταξύ άλλων η ανθρώπινη ευημερία. Η αξιοποίηση των φυσικών πόρων και των επιτευγμάτων της επιστήμης με τέτοιο τρόπο δεν μπορεί να γίνει στον καπιταλισμό, όπου το κεφάλαιο αποφασίζει με βάση το δικό του συμφέρον και όχι το συμφέρον της κοινωνίας. Ανεξάρτητα από τις φανφάρες της απάτης που λέγεται «κοινωνική ευθύνη» και τη φροντίδα τάχα των βιομηχάνων για το περιβάλλον, το κεφάλαιο ούτε καν επενδύει σε τέτοιους τομείς, αν δεν προσδοκά κέρδη τουλάχιστον ανάλογα με αυτά που θα είχε σε άλλους τομείς δραστηριότητας. Ως αποτέλεσμα, το υπάρχον δυναμικό σε φυσικούς πόρους παραμένει αναξιοποίητο και το διοξείδιο του άνθρακα από τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια συσσωρεύεται στην ατμόσφαιρα.

Οι κυβερνήσεις - διαχειριστές του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, με βάση και τις κατευθύνσεις που δίνονται στο πλαίσιο του ανταγωνισμού της ΕΕ με τις ΗΠΑ και τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, προσπαθούν να δημιουργήσουν τώρα το θεσμικό υπόβαθρο για την «ορθολογική αξιοποίηση» των ανανεώσιμων πηγών, όπως η γεωθερμία. Ομως στην περίπτωση αυτή ο ορθολογισμός αφορά τα συμφέροντα της πλουτοκρατίας. Εχει ή δεν έχει μια χώρα γεωθερμικό δυναμικό, αξιοποιηθεί ή δεν αξιοποιηθεί, μικρή μεταβολή θα υπάρξει στον οικιακό λογαριασμό της ΔΕΗ. Το πιθανότερο είναι μάλιστα να αυξηθεί, αφού από κάπου (δηλαδή από τους εργαζόμενους) θα πρέπει να βγει το κόστος της αρχικής επένδυσης (κατασκευή εργοστασίων), ώστε να μπορεί μετά ο καπιταλιστής να εισπράττει χωρίς ούτε καν να πάρει επενδυτικό ρίσκο.

Οι ΑΠΕ μπορούν να αποδώσουν προς όφελος της κοινωνίας τις τεράστιες δυνατότητές τους μόνο από έναν αποκλειστικά κρατικό, ενιαίο εθνικό φορέα ενέργειας που θα λειτουργεί στο πλαίσιο της λαϊκής οικονομίας με κοινωνικοποιημένα τα βασικά μέσα παραγωγής. Δεν είναι η έλλειψη τεχνικών λύσεων, δεν είναι κάποια οπισθοδρομική λογική που έχει καθυστερήσει την αξιοποίηση της γεωθερμίας στην Ελλάδα (και αλλού). Είναι μόνο το αν και πόσα θα βγάλει το κεφάλαιο επενδύοντας στον τομέα αυτόν. Οταν τελικά θα επενδύσει, το όφελος θα είναι μόνο για τους ιδιοκτήτες των εργοστασίων. Κι αν καταστρέψουν ένα γεωθερμικό πεδίο προσπαθώντας να βγάλουν ακόμα περισσότερα σε λιγότερο χρόνο, αν καταστρέψουν δηλαδή τη λαϊκή περιουσία που εκμεταλλεύονται, ο λαός θα έχει ζημιωθεί, όχι αυτοί.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»