ΠΑΡΙΣ ΠΡΕΚΑΣ Μεγάλος δημιουργός - σπάνιος άνθρωπος

ΠΑΡΙΣ ΠΡΕΚΑΣ

Μεγάλος δημιουργός - σπάνιος άνθρωπος

Καστελλόριζο: Απόψε νύχτωσε νωρίς, 1999, υδατογραφία

«Σκύβοντας στα σαράντα χρόνια της δουλιάς μου βλέπω ένα παλίμψηστο γεμάτο με εικόνες, με θάλασσες, με πλοία, με ιππείς, με μάχες, ιπτάμενες μορφές, τον ίσκιο μιας βελόνας σε επιφάνεια κυρτή. Ολα σύμβολα κάποιων, άγνωστών μου, προθέσεων. Ναι, είναι η περιπέτειά μου. Τα νησιώτικα λιμάνια, ο Πλούταρχος, τα άλογα, ο Ικαρος, τα ποντοπόρα πλοία».

Πάρις Πρέκας: Ενας μεγάλος δημιουργός, ένας σπάνιος άνθρωπος. Οκτώ χρόνια απουσίας του συμπληρώνονται σε λίγες μέρες. Ηταν 1η του Νοέμβρη όταν το ταξίδι της ζωής για «τον καλλιτέχνη της φυγής και της αναζήτησης» σταμάτησε, απρόσμενα, στα 73 του χρόνια. Ο ζωγράφος των «Τάνκερ», και των «Αλόγων», του «Νικητή» και του «Ηττημένου», των «Ικάρων», των τοπίων της Ελλάδας και τόσων άλλων έργων, πέρασε στον κόσμο της σιωπής, αφήνοντας σε όλους όσοι γνώρισαν τον ίδιο και το έργο του, ένα τεράστιο κενό. Ζωγράφος, γλύπτης και διανοούμενος ο Π. Πρέκας διακρινόταν για το ήθος στην προσωπική και καλλιτεχνική του ζωή, την πίστη του σε διαχρονικές αξίες, την αγάπη του για τη φύση και τον αρχαίο ελληνικό κόσμο. «Μία ζωή ζωγράφιζα όπως ανέπνεα», έλεγε χαρακτηριστικά. «Ποτέ δε σκέφτομαι τι και πώς πρέπει να ζωγραφίσω. Δε σκέπτεται κανείς ότι πρέπει ν' αναπνεύσει...».

Πολύπλευρη δραστηριότητα

Κρήτη: Ο φάρος στα Χανιά, υδατογραφία 1985 (λεπτομέρεια)

Μέσα από την τέχνη του, ο Π. Πρέκας εκφράζει με κάθε έννοια το ταξίδι, την τάση της φυγής, τη λαχτάρα αναζήτησης. Ακουαρέλες, λάδια, τοιχογραφίες σε μεγάλες επιφάνειες, κόσμημα, έπιπλο, αλλά και γλυπτική, όταν ο καλλιτέχνης ένιωσε την ανάγκη «να μετουσιώσει τις φόρμες και τους τόνους της ζωγραφικής σε ύλη», ήταν μερικά από τα μονοπάτια που εξερεύνησε. Για τον ίδιο: «Η τέχνη είναι μια γλώσσα που θέλει να μιλήσει. Η μαγεία του έργου τέχνης είναι ότι μπορεί να λέει κάτι πέραν αυτού που δείχνει...». Μεγάλη αγάπη του, μέχρι το τέλος της ζωής του, η ακουαρέλα, υλικό που έδωσε «σάρκα και οστά» στα καλπάζοντα άλογά του, στο γαλάζιο της θάλασσας και του ουρανού...

«Η ακουαρέλα είναι η τέχνη του νερού. Η προσπάθεια του καλλιτέχνη να συγκρατήσει την πρώτη εντύπωση ή μια ιδέα που φοβάται μη χαθεί. Γι' αυτό είναι γρήγορη - νευρική - ατελείωτη...», σημείωνε χαρακτηριστικά. «Το χαρτί κάθετα στημένο, ώστε να κυλάει το νερό. Το πινέλο θα περάσει γοργά για μια και μοναδική φορά, χωρίς επαναλήψεις και χωρίς άσπρο χρώμα, αφού το άσπρο το προσφέρει το χαρτί, λόγω της διαφάνειας του χρώματος, και η ευχή, όταν τελειώσω να 'χω το αίσθημα ότι δεν πρόλαβα να κάνω αυτό που ήθελα. Και εάν πάλι κάποια ευτυχής στιγμή βγάλει μια καλή ακουαρέλα, πιστέψτε με, ένα αίσθημα ζήλιας με διακατέχει, διότι ξέρω πολύ καλά πως δεν πρόκειται να την ξανακάνω».

Ιδιαίτερη θέση στη δημιουργία του κατέχει η θάλασσα και το πλοίο. «Συχνά αναρωτιέμαι γιατί ζωγραφίζω τη θάλασσα και το πλοίο», έλεγε ο Π. Πρέκας. «Λογική απάντηση δεν πήρα. Την πήρα, όμως, μέσα από την ποίηση. Τον Ομηρο, τον Καβάφη, τον Σεφέρη, τον Ελύτη...». «Για τον Π. Πρέκα», σημειώνει ο Χρ. Χρήστου, «η θάλασσα συνδέεται ιδιαίτερα με το μεγάλο βαπόρι, το αγκυροβολημένο στο λιμάνι και με τη στενή γλώσσα της στεριάς που μοιάζει σαν να επιτίθεται. Με την τονισμένη και ενεργητική αντίθεση τόσο θεματικών τύπων - θάλασσας και καραβιού, στεριάς και θάλασσας - όσο και των χρωματικών αξιών, επιβάλλονται σύνολα που διακρίνονται για τον πλούτο της εκφραστικής τους γλώσσας. Πρόκειται, δηλαδή, για μια θαλασσογραφία στην οποία θεματικές ενότητες και χρωματικές αξίες ανταγωνίζονται για να δώσουν και κάτι από το χαρακτήρα της συνάντησης του ανθρώπου με τη θάλασσα. Με την έμφαση άλλοτε στα ήρεμα εξπρεσιονιστικά χαρακτηριστικά, η θαλασσογραφία του Πρέκα μας δίνει τόσο την ήρεμη και εσωτερική επαφή με τη θάλασσα όσο και την προσπάθεια υποταγής της στον άνθρωπο».

Η αρχή της ζωγραφικής περιπέτειας

Λαύριο: Λιμενικές εγκαταστάσεις, υδατογραφία (1991)

Η περιπέτεια της ζωγραφικής ξεκίνησε για τον Π. Πρέκα σαν ένα απλοϊκό παιχνίδι στην «Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών» κοντά στους Δημήτριο Μπισκίνη, Ανδρέα Γεωργιάδη και Ουμβέρτο Αργυρό. Σπουδαστής ακόμα, ενταγμένος στο ΕΑΜ τον καιρό της Κατοχής, ζωγράφισε την «Ελλάδα που σπάει τις αλυσίδες» της σκλαβιάς. Αυτό έγινε αφορμή να συλληφθεί το Δεκέμβρη του 1944 και να σταλεί μαζί με χιλιάδες άλλους αγωνιστές του ΕΑΜ, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ελ Ντάμπα της Αιγύπτου. Αυτές οι βιωματικές εμπειρίες του 18χρονου Π. Πρέκα καταγράφονται ανεξίτηλα στην ψυχή του κι άλλοτε γίνονται βάρος που σε λυγίζει, άλλοτε γίνονται «φτερά του Ικάρου».

Λίγα χρόνια αργότερα (1963), συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης. Η εκθεσιακή του δραστηριότητα ξεκινά το 1955 με ατομική έκθεση της ζωγραφικής του δημιουργίας, στην γκαλερί «Ζαχαρίου». Ακολούθησαν εκθέσεις ζωγραφικής το 1958 και το 1964, ενώ το 1972 και το 1977 παρουσίασε και τη γλυπτική του δραστηριότητα. Από τις πολλές ατομικές παρουσιάσεις της τελευταίας δεκαετίας, σημειώνουμε τις εκθέσεις σε Θεσσαλονίκη (1992), Κατερίνη (1993), Λευκωσία και Σαντορίνη (1994), Αθήνα (1996). Η τελευταία έκθεση έργων του ήταν το 1997 στην «ART Αθήνα 5», στο περίπτερο της γκαλερί «Αργώ». Παράλληλα, ο Πάρις Πρέκας συμμετείχε σε πολλές ομαδικές και θεματικές εκθέσεις, πανελλήνιες 1952-1975, στην Αθήνα, στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη, στα Ιωάννινα κ.α. Πλούσια ήταν και η εκθεσιακή του δραστηριότητα στο εξωτερικό. Ξεκινώντας το 1956, συμμετείχε σε εκθέσεις στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στη Βουλγαρία, στη Ρουμανία, στη Νέα Υόρκη, στην Ιαπωνία, στην Ελβετία, στην «1η Μπιενάλε Νέων Ζωγράφων» (Παρίσι 1959), στην «8η Μπιενάλε Σάο Πάολο» (1965) και «7η Μπιενάλε Αλεξάνδρειας» (1968). Από τις διακρίσεις που απέσπασε, σημειώνουμε τη βράβευσή του το 1962 για τη ζωγραφική του δημιουργία με το «Αργυρό Μετάλλιο της Πόλης των Παρισίων».

Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ