3 Οκτ 2012

Ιστορία του ΔΣΕ, μέρος 69: Ο αγώνας του ΔΣΕ και η στάση της ΕΣΣΔ, 1948-1949 (Β’ μέρος)


Ιστορία του ΔΣΕ, μέρος 69: Ο αγώνας του ΔΣΕ και η στάση της ΕΣΣΔ, 1948-1949 (Β’ μέρος)

Οι ανησυχίες του Στάλιν και η πραγματικότητα στη διεθνή σκηνή
Meros78_Photo1_small.jpg
Αφίσα που κυκλοφόρησε ο Δημοκρατικός Στρατός το 1948
Ενα ερώτημα, που ευθέως προκύπτει απ’ όσα έχουμε αναφέρει προηγούμενα, αφορά το αν το ΚΚΕ ενημερώθηκε – και με ποιο τρόπο – για όσα συζητήθηκαν γύρω από το ελληνικό αντάρτικο στο Κρεμλίνο το Φλεβάρη του ’48. Τα στοιχεία, που έχουμε στη διάθεσή μας, απαντούν θετικά. Η ηγεσία του ΚΚΕ έλαβε γνώση από τους Γιουγκοσλάβους κομμουνιστές ηγέτες, με πρωτοβουλία των τελευταίων. Κι όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, η ενημέρωση που έκαναν οι Γιουγκοσλάβοι κομμουνιστές στην ηγεσία του ΚΚΕ δεν περιλαμβάνει καμιά δήλωση Στάλιν, για σταμάτημα ή αναδίπλωση του ελληνικού αντάρτικου. Γίνεται λόγος απλά, για τις σοβαρές επιφυλάξεις, που είχε ο Σοβιετικός ηγέτης όσον αφορά την πιθανότητα νίκης του ΔΣΕ και για προειδοποίηση από μέρους του προς τη γιουγκοσλαβική πλευρά, για τους κινδύνους που διέτρεχε από τον αγγλοαμερικανικό ιμπεριαλισμό, κινδύνους τους οποίους δεν έπρεπε να αψηφά, λογαριάζοντας στη σοβιετική βοήθεια. Οι πηγές από τις οποίες αντλείται η πληροφόρησή μας γύρω από το θέμα της ενημέρωσης του ΚΚΕ, είναι το ανέκδοτο ημερολόγιο του Γ. Ιωαννίδη – αποσπάσματα του οποίου περιήλθαν στην κατοχή του Φ. Οικονομίδη και δημοσιεύτηκαν από τον ίδιο, πρώτη φορά, στην εφημερίδα “Ελευθεροτυπία” το Φλεβάρη του 1980 – κι ένα υπόμνημα του Ν. Ζαχαριάδη προς την ηγεσία του ΚΚΣΕ, το οποίο βρίσκεται στα “Αρχεία ΚΚΕ – ΑΣΚΙ”
Στο ημερολόγιό του ο Γ. Ιωαννίδης αναφέρει: “Εφυγα στις 15 του Φλεβάρη για το Β (σημ. “Ρ”: Βελιγράδι). Μπήκε ζήτημα απ’ τους φίλους στο Β. να έλθει ο Νίκος (σημ. “Ρ”: Ζαχαριάδης) για να λυθεί το βασικό ζήτημα της δικής μας υπόθεσης. Πραγματικά, από την πρώτη μέρα που έφτασα στο Β. ζήτησα να έλθω σε επαφή με τον ξάδελφο (σημ. “Ρ”: Εννοεί πιθανόν τον Ράνκοβιτς), κυρίως, για να λύσουμε το ζήτημα των μεταφορών υλικού και της μετακίνησης των παιδιών για τις Λαϊκές Δημοκρατίες. Την επόμενη μέρα, δηλαδή στις 18 του Φλεβάρη, με φώναξε και φάγαμε μαζί το μεσημέρι. Μαζί μου ήτανε ο Πετρής (σημ. “Ρ”: Ρούσος). Στο τραπέζι κάθισαν ο συν/ρχης της δουλιάς, ο ξάδελφος και η γυναίκα του. Καθίσαμε εκεί απ’ τις 12 το μεσημέρι μέχρι τις 5 το απόγευμα… Κανονίστηκαν φυσικά ικανοποιητικά μια σειρά ζητήματα που έχουν σχέση με τις ανάγκες μας σε υλικά και τρόφιμα και χρόνος μεταφοράς τους… Μετά ο ξάδελφος μού είπε ότι ο παππούς (σημ. “Ρ”: Στάλιν) έχει επιφυλάξεις σχετικά με τον αγώνα που διεξάγουμε και ότι τους προειδοποίησε πως αυτός δεν μπορεί να έχει καμιά υποχρέωση αν τους συμβεί τίποτε. Αυτοί σκέφτηκαν πως καλό θα είναι να πάει ο Νίκος να δει τον παππού και να λύσει το σοβαρότατο αυτό ζήτημα. Συμφώνησα και κανονίσαμε να φωνάξουμε τον Νίκο. Ο Νίκος ήλθε στις 21 του Φλεβάρη. Το βράδυ στις 6.30 πήγαμε στου Μουργκ, ήταν και τα τρία ξαδέλφια (σημ. “Ρ”: Πιθανόν εννοεί τους Ράνκοβιτς, Κάρντελι, Τζίλας). Μιλήσαμε για το ζήτημα του παππού. Δηλώσαμε ότι θα συνεχίσουμε οπωσδήποτε τον αγώνα μας και μοναχοί μας. Ο Νίκος είπε ότι δε βλέπει το λόγο να ζητήσει να δει τον παππού και ότι θα προσπαθήσουμε να του αποδείξουμε πως δεν έχει δίκιο” (Βλέπε: Εφημερίδα “Ελευθεροτυπία” 5 – 6/2/1980 και Φ. Οικονομίδη: “Πόλεμος, Διείσδυση και Προπαγάνδα”, σελ. 83 – 84).
Αργότερα, με υπόμνημά του προς το ΚΚΣΕ ο Ζαχαριάδης διευκρίνισε ότι κατά τη διάρκεια εκείνης της συνάντησης με την ηγεσία του ΚΚ Γιουγκοσλαβίας, ο Τζίλας ανέφερε ότι ο Στάλιν είχε εκφράσει “αμφιβολία” για τη δυνατότητα νίκης του ΚΚΕ, και ο Κάρντελι είχε προσθέσει ότι ο Σοβιετικός ηγέτης “προειδοποίησε” τους Γιουγκοσλάβους πως “αν βοηθώντας τον ΔΣΕ, τραβηχτούν σε πόλεμο με τους Αγγλοαμερικάνους, η ΕΣΣΔ δε θα τους δώσει καμία βοήθεια”, (Φ. Οικονομίδη: “Πόλεμος, Διείσδυση και Προπαγάνδα”, σελ. 84).
Ηταν δικαιολογημένοι οι φόβοι του Στάλιν;
Εχει αξία – για την πληρέστερη εξέταση του θέματος γύρω από τη στάση της Σοβιετικής Ενωσης απέναντι στον αγώνα του ΔΣΕ το 1948 – να εξετάσουμε αν ευσταθούσαν οι φόβοι του Στάλιν για την πολιτική του αγγλοαμερικανικού ιμπεριαλισμού – ιδιαίτερα των Αμερικανών – σχετικά με το ελληνικό ζήτημα, αλλά και ευρύτερα. Ο Φ. Οικονομίδης στο προαναφερόμενο βιβλίο του (σελ. 84 – 85) λέει σχετικά: “Φυσικά, η θέση του Στάλιν ήταν αποτέλεσμα μιας ευρύτερης ματιάς των Σοβιετικών πάνω στη διεθνή σκακιέρα, όπου το ελληνικό αντάρτικο ήταν ένα από τα βασικά πιόνια στην αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ. Η σοβιετική ηγεσία, διαμέσου των μυστικών της υπηρεσιών είχε πληροφορίες για ύποπτες κινήσεις στην Ελλάδα, που σκόπευαν εναντίον των βαλκανικών λαϊκών δημοκρατιών. Το Σεπτέμβρη του 1947 ο Κρόμι είχε σημειώσει για το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι οι ΗΠΑ όφειλαν “να κάνουν τελείως ξεκάθαρο με λόγια και με έργα” ότι ήταν “αποφασισμένες να υπερασπίσουν την Ελλάδα, όπως θα υπεράσπιζαν το Μανχάταν”.
Οι Αμερικανοί έπρεπε “να έχουν στο μυαλό τους ότι στη διπλωματία, όπως και στον πόλεμο, η καλύτερη άμυνα είναι μια δυναμική επίθεση”, γι’ αυτό έπρεπε “να αρχίσουν να υποσκάπτουν τη Ρωσία στο αδυνατότερό της σημείο, δηλαδή στους Βαλκάνιους γείτονες της Ελλάδας και ιδιαίτερα στην Αλβανία”". Και συνεχίζει ο Φ. Οικονομίδης: “Στις 19Μαρτίου 1948 ο Ράνκιν ρώτησε τον αντιστράτηγο Βαν Φλιτ και τον Γκρίζγουολντ: “Υπό ποίες προϋποθέσεις, αν υπάρχουν, μπορούσαν να μελετηθούν επιθετικές επιχειρήσεις εναντίον της Αλβανίας;”".
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό πως η επιθετικότητα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού απέναντι στο προοδευτικό – κομμουνιστικό κίνημα, όπως ήταν φυσικό, δεν εξαντλούνταν στα στενά πλαίσια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, αλλά με αφορμή αυτόν τον πόλεμο και για τον περιορισμό ευρύτερα του επαναστατικού κινήματος, απειλούσε και τις λαϊκές δημοκρατίες στα βαλκάνια. Οι ΗΠΑ έδειχναν να μη διστάζουν, απεναντίας προετοιμάζονταν σχετικώς, να αναλάβουν ακόμη και ενεργό στρατιωτική δράση στην περιοχή. Κι αυτό φαίνεται και από τα αμερικανικά ντοκουμέντα που δημοσιεύτηκαν το Δεκέμβρη του 1977 στο περιοδικό “Ταχυδρόμος”. Συγκεκριμένα, στις 16 Ιανουαρίου 1948 το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών σε έκθεσή του έγραφε τα εξής: “Η ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής είναι ζωτική για την ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών… Η ασφάλεια όλης της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής θα διατρέξει κίνδυνο αν η Σοβ. Ενωση πετύχει στις προσπάθειές της να αποκτήσει τον έλεγχο οποιασδήποτε από τις ακόλουθες χώρες: Ιταλία, Ελλάδα, Τουρκία ή Περσία. Υπό το πρίσμα των παραπάνω η πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών θα πρέπει, σύμφωνα με τις αρχές και το πνεύμα του χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, να υποστηρίξει την ασφάλεια της Αν. Μεσογείου και της Μ. Ανατολής. Σαν αναγκαία συνέπεια αυτής της πολιτικής οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να βοηθήσουν στη διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας και της πολιτικής ανεξαρτησίας της Ιταλίας, Ελλάδας, Τουρκίας και Περσίας. Ασκώντας αυτή την πολιτική οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να είναι έτοιμες να κάνουν πλήρη χρήση της πολιτικής, οικονομικής και αν είναι ανάγκη και της στρατιωτικής τους δυνάμεως με τον τρόπο που θα θεωρείται πιο αποτελεσματικός” (“Ταχυδρόμος”, 1/12/1977).
Δε χωράει καμία αμφιβολία πως ο Στάλιν ήταν εντελώς μέσα στα πράγματα στις εκτιμήσεις του γύρω από την πολιτική του ιμπεριαλισμού στην Ελλάδα και τους κινδύνους που διέτρεχαν οι βαλκανικές λαϊκές δημοκρατίες.
1949: Η διεθνής κατάσταση οξύνεται
Στα 1949 η διεθνής κατάσταση οξύνθηκε περισσότερο και ο ιμπεριαλισμός εμφανίστηκε πιο απειλητικός, ενώ ο παγκόσμιος συσχετισμός δυνάμεων είχε γείρει ακόμη πιο αποφασιστικά σε βάρος της ΕΣΣΔ και των Λαϊκών Δημοκρατιών. Πέραν των όσων άλλων συνέθεταν το παγκόσμιο σκηνικό εκείνης της εποχής, η τότε συγκρότηση του ΝΑΤΟ είναι αρκετή απόδειξη, για να κατανοήσει κανείς σε χοντρές γραμμές τη νέα κατάσταση που δημιουργούνταν.
Το σύμφωνο του ΝΑΤΟ υπογράφηκε στην Ουάσιγκτον, στις 4 Απρίλη του 1949 από τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας, του Καναδά, της Ιταλίας, της Πορτογαλίας, του Βελγίου, της Ολλανδίας, του Λουξεμβούργου, της Ισλανδίας, της Δανίας και της Νορβηγίας. Με την υπογραφή αυτού του συμφώνου τα δυτικοευρωπαϊκά κράτη έθεταν τις στρατιωτικές τους δυνάμεις κάτω από τον αποφασιστικό έλεγχο του αμερικανικού Πενταγώνου. Ολες οι προαναφερόμενες κυβερνήσεις υπέγραψαν διμερείς στρατιωτικές συνθήκες με τις ΗΠΑ, στις οποίες καθορίζονταν οι όροι για την παροχή της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας, ο εξοπλισμός των ενόπλων δυνάμεών τους κ.ά. Τέλος, τα στρατιωτικά τους δόγματα ενιαιοποιήθηκαν σ’ ένα κοινό αμερικανόπνευστο στρατιωτικό δόγμα, αυτό της Ατλαντικής Συμμαχίας. Ετσι η δημιουργία του ΝΑΤΟ ολοκλήρωνε την ανασυγκρότηση του διεθνούς ιμπεριαλισμού με ηγέτη τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μια ανασυγκρότηση που είχε πρωτοχαραχτεί σε οικονομικοπολιτικό επίπεδο με το “Δόγμα Τρούμαν” και το “Σχέδιο Μάρσαλ”.
Η εξέλιξη αυτή δεν μπορούσε να μην έχει καθοριστική επίδραση στα ελληνικά πράγματα. Βεβαίως, η Ελλάδα δεν κλήθηκε να συμμετάσχει στην ιδρυτική διάσκεψη του ΝΑΤΟ. Μέλος του έγινε τρία χρόνια αργότερα. Αυτό όμως δε σήμαινε τίποτα το ιδιαίτερο, γιατί ήδη ήταν αμερικανικό προτεκτοράτο και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχαν κανένα λόγο να την εντάξουν αμέσως στην ατλαντική συμμαχία, αφού εξυπηρετούνταν άψογα τα συμφέροντά τους και τα σχέδιά τους στην περιοχή.
Η αφίσα είναι από το αρχείο του “Ρ”
Περιεχόμενα

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

TOP READ