Γράφει ο Αλέκος Χατζηκώστας //
Μία από τις πρώτες πράξεις της νεαρής σοβιετικής εξουσίας ήταν η αντιμετώπιση του ζητήματος του χρέους της Τσαρικής Ρωσίας, αλλά και των ανάλογων υποχρεώσεων άλλων χωρών (τα χρέη τους δηλαδή) προς αυτή.
Ο Λένιν έγραφε στο Σχέδιο Διατάγματος τον Δεκέμβρη του 1917: «Όλες οι μετοχικές επιχειρήσεις κηρύσσονται ιδιοκτησία του κράτους. Τα μέλη της διοίκησης και οι διευθυντές των μετοχικών εταιρειών, καθώς και όλοι οι μέτοχοι που ανήκουν στις τάξεις των πλουσίων οφείλουν να παραδώσουν όλες τις μετοχές στην κρατική τράπεζα. Τα κρατικά δάνεια, εξωτερικά και εσωτερικά, ακυρώνονται (σβήνονται). Τα συμφέροντα των μικρών ομολογιούχων, καθώς και των κατόχων κάθε είδους μετοχών, δηλαδή των κατόχων που ανήκουν στις εργαζόμενες τάξεις του πληθυσμού, εξασφαλίζονται ολοκληρωτικά».
Επίσης στο λόγο του Λένιν στη συνδιάσκεψη των εργατών της Πρεσνία (Δεκέμβρης 1918) ανέφερε ακόμη: «Η αστική τάξη διαδίδει αυτές τις ψευτιές, γιατί τα 17 δισ. ρούβλια που χρωστούσε η τσαρική κυβέρνηση στους καπιταλιστές, αυτό το χρέος των 17 δισ. που το ακυρώσαμε και δεν το αναγνωρίσαμε (εμείς δεν σκοπεύουμε να πληρώσουμε γι αυτούς, για τους παλιούς κυβερνήτες – παραδεχόμαστε ότι αυτά τα χρέη υπήρχαν, και λέμε: Πολύ καλά, εσείς δημιουργήσατε αυτά τα χρέη, εσείς ξοφλήστε τα)– οι σύμμαχοι θέλουν να φορτώσουν τα χρέη στις πλάτες μας και να παλινορθώσουν την τσιφλικάδικη, τσαρική εξουσία».
Tην ακύρωση των εσωτερικών και εξωτερικών δανείων που είχαν συνάψει η τσαρική και η Προσωρινή Κυβέρνηση συνόδευσαν μια σειρά οικονομικών μέτρων στον εξωτερικό τομέα ιδιαίτερα σημαντικά και επωφελή για τους λαούς των χωρών και για την χώρα μας και μάλιστα σε κρίσιμες στιγμές γι’ αυτή. Να τονίσουμε ότι αυτή είχε βγει από τη συμμέτοχη της στους πολέμους της περιόδου (Βαλκανικοί, Α’ Παγκόσμιος) ενώ συνεχιζόταν η συμμετοχή της στην ιμπεριαλιστική εκστρατεία στη Μ.Ασία. Να θυμίσουμε ακόμη ότι  η Ελλάδα είχε συμμετάσχει ήδη στην ιμπεριαλιστική επέμβαση για το «πνίξιμο» της Οκτωβριανής Επανάστασης (εκστρατεία στην Ουκρανία 1918)
Στο πλαίσιο αυτής της γενικότερης πολιτικής η σοβιετική κυβέρνηση παραιτήθηκε από τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο που είχαν επιβάλει στην Ελλάδα οι μεγάλες Δυνάμεις μετά την ήττα στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Η νεαρή Σοβιετική Δημοκρατία «απάλλαξε την Ελλάδα από το χρέος που όφειλε στη Ρωσία και ανερχόταν τότε σε 100 εκατομμύρια χρυσά γαλλικά φράγκα». Ακόμη «παραιτήθηκε από τα δικαιώματά της στο Άγιον Όρος καθώς και από τις ιδιοκτησίες του τσαρικού κράτους σε διάφορα ευαγή ιδρύματα στην Ελλάδα (ρωσικό νοσοκομείο Πειραιά , το σημερινό Τζάνειο) κλπ.» (Κώστα Αυγητίδη «Η στρατιωτική επέμβαση των καπιταλιστικών χωρών ενάντια στη Σοβιετική Ρωσία και η Ελλάδα (1918-1920)», σελ. 66-71, «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 1999).
Το ζήτημα του ΔΟΕ και της παραίτησης της Σοβιετικής Ρωσίας απασχόλησε συνεδρίαση της Ελληνικής Βουλής στις 4/7/1921 με αφορμή το θάνατο του εκπροσώπου της …Τσαρικής Ρωσίας, που ουσιαστικά αυθαίρετα και προς όφελος των καπιταλιστών λειτουργούσε, παρά την αντίθετη απόφαση του κράτους που υποτίθεται εκπροσωπούσε. Η συζήτηση στη Βουλή ήταν αποκαλυπτική της στάσης (εθελοδουλεία) των πολιτικών κομμάτων της εποχής και των εκπροσώπων τους, που ουσιαστικά αρνιόταν στην Σοβιετική Ρωσία το δικαίωμά της να μας χαρίσει τα χρέη στο όνομα της μη αναγνώρισης του νέου κοινωνικού καθεστώτος!
81d876cb-62f5-4892-8812-6f0888970305
Στα δημοσιευμένα πρακτικά (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ 5/7/1921-διατηρούμε την ορθογραφία της-υπογραμμίσεις δικές μας) σχετικά με «περί διατάξεων του νόμου ΡΦΝΟ του 1918 περί διεθνούς έλεγχου» διαβάζουμε τα σχετικά πρακτικά της συζήτησης:
«Η εισηγητική έκθεσις υπογεγραμμένη παρά του Υπουργικού Συμβουλίου αναφέρει τους λόγους δια τους οποίους ο αριθμός των μελών της διεθνούς οικονομικής επιτροπής περιωρίσθη εις τρία από εξ, αντιπροσωπεύοντα την Μεγάλην Βρετανίαν, Γαλλίαν και Ιταλίαν. Δια την Ρωσσίαν λέγει ότι δεν αντιπροσωπεύεται αύτη εν τη Επιτροπή διότι καθίσταται αδύνατος η αποκατάστασις του κατά το παρελθόν έτος αποθανόντος αντιπροσώπου της τέως Ρωσσικής αυτοκρατορίας. Και ένεκα τούτου κατ΄ απόφασιν των τριών Δυνάμεων η αντιπροσωπεία των Ρωσσικών συμφερόντων εν τη Επιτροπή ανετέθη προσωρινώς εις τους τρεις αντιπροσώπους των Δυνάμενων τούτων συνολικώς. Αλλά καθ’ ην περίπτωσιν το Ρωσσικόν Κράτος ήθελεν ανασυγκροτηθή το δικαίωμα αυτού να παρίσταται εν τη Επιτροπή δι’ ιδίου αντιπροσώπου δεν δύναται να θιχθή δια των διατάξεων του υποβαλλομένου Νομοσχεδίου.
Ν. ΣΤΡΑΤΟΣ: Λέγει ότι η φρασεολογία της εισηγητικής εκθέσεως του Νομοσχεδίου η ομιλούσα περί συγκροτήσεως του Ρωσσικού Κράτους εμφανίζει την Ελλάδα ως μη αναγνωρίζουσαν την σημερινήν πολιτειακήν συγκρότησιν της Ρωσσίας.
ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΔΑΚΗΣ: Το νομοσχέδιο μου το υπέβαλεν εν αρχή απ’ ευθείας η διεθνής οικονομική επιτροπή. (σ.σ Θυμίζει σημερινή φρασεολογία των κυβερνώντων της χώρας μας). Εζήτησε δε η Επιτροπή να τεθή εν τη εισηγητική εκθέσει το περί περιορισμού της αντιπροσωπεύσεως εν τα επιτροπή των εξ Μεγάλων Δυνάμεων εις τρεις μη θελήσασα εκ λεπτότητος να διατυπωθή τούτο εν τω σώματι αυτού.
Δ. ΓΟΥΝΑΡΗΣ: Το Ελληνικόν Κράτος, η Ελληνική κυριαρχία υφίσταται δια του ελέγχου ένα και τον αυτόν περιορισμόν μιας εκάστης των Δυνάμεων. Δεν είνε δε έργον ημών να εξετάσωμεν εάν αύται παρουσιάζωσιν αυτάς και ως αντιπροσώπους και διαχειριστάς των Ρωσικών συμφερόντων. Εάν η Ρωσσία δεν ασκεί εν τω μεταξύ το δικαίωμά της του ελέγχου δύναται όμως να αναλάβη τούτο πέντε ή δέκα έτη βραδύτερον.
Ν. ΣΤΡΑΤΟΣ: Ορθώτερον θα ήτο να γίνη επιστολή των αντιπροσώπων των τριών Δυνάμενων, ήτις να παρατεθή εις το Νομοσχέδιον και η εισηγητική έκθεσις να είνε απλώς τυπική.
Δ. ΓΟΥΝΑΡΗΣ: Η Ρωσσία παρητήθη της κ των δικαιωμάτων της. Οι απομείναντες των τριών δυνάμεων ελεγκταί δηλουσιν, ότι θα ασκώσι τον έλεγχον και δια λογαριασμόν της Ρωσσίας, είνε εξ αλληλεγγύης είτε δι’ άλλον λόγον. Δεν δυνάμεθα να διαμφησβητήσωμεν ημείς την αποτελεσματικότητα της προθέσεως αυτών ταύτης. Αλλά ημείς ούτε με την Ρωσσίαν την πάλαι έχομενη ήδη να κάμωμεν, ούτε με την Ρωσσίαν την σημερινήν, ήτις δεν ενεφανίσθη δια να ασκήση το δικαίωμα της, αλλά θα έχωμεν να κάμωμεν με την Ρωσσίαν την μέλουσαν.
Χ. ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ: Η νέα Ρωσσία απεκήρυξε πολλάς απόψεις της παλαιάς ω την αξίωσιν επί της Κωνσταντινουπόλεως. Η Ελλάς έχει συμφέρον να αναγνωρίση ως μη υπάρχουσαν δι’ αυτήν την παλαιάν Ρωσσίαν, ούτε τον ενταύθα αντιπρόσωπον της, τον συμπαθέστερον άλως τε κατά την μορφήν. Των δικαιωμάτων της ξενικής εγγυήσεως επί της Ελλάδος εγένετο συμβατική παρένθεσις δυνάμει της συμβάσεως της Κοινωνίας των Εθνών. Αλλ’ εις την παρένθεσιν ταύτην η Ρωσσία δεν υπέγραψε, διότι ούτε ηρωτήθη καν. Επομένως θέσις Ρώσσου αντιπροσώπου εν τω ελέγχω δεν είνε δικαιολογημένη, ούτε και ποθητήν καν.
Ψηίζεται εις πρώτην ανάγνωσιν το νομοσχέδιον».
Και η κριτική από τον ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ
Ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ (τότε ήταν ακόμη εφημερίδα «Σοσιαλιστική» και όχι όργανο της Κ.Ε του ΚΚΕ) σε κύριο άρθρο (5/7/1921) με τίτλο «ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΛΕΓΧΟΥ» με αφορμή το γεγονός αναφέρει: «…Η Σοβιετική Ρωσία καταργήσασα τα χρέη της Τσαρικής Ρωσσίας προν την Ευρώπην αλλά και συγχρόνως παραιτηθείσα κάθε Τσαρικής εδαφικής βλέψεως, ως ήσαν οι βλέψεις των Ρώσσων πανσλαυιστών περί καταλήψεως της Κωνσταντινουπόλεως, παρητήθησαν συγχρόνως και όλων εκείνων των δικαιωμάτων τα οποία συμβάσεις ανήθικαι παραεχώρουν ει την Ρωσσικήν Αυτοκρατορίαν εις βάρος άλλων λαών. Έτσι παρητήθηκαν και του δικαιώματος οικονομικού εκ μέρους της Ρωσσίας ελέγχου επί της Ελλάδος και επομένως και του αναλόγου προς Ρώσσους κεφαλαιούχους μέρους δημοσίου Ελληνικού χρέους. Τι θα είχε επί του προκειμένου να  κάμη η Ελληνική κυβέρνησις; Απλούστατα να επωφεληθή της τοιαύτης στάσεως των Σοβιέτ και ερχομένη εις άμεσον μετ’ αυτών συνεννόησιν να προκαλέση επισομοποίησιν της τοιαύτης από των δικαιωμάτων της Τσαρικής Ρωσσίας  παραίτησιν των εις όφελος της Ελλάδος. Θα καταργείτο τότε κατά μίαν θέσιν ο διεθνής οικονομικός έλεγχος και θα ελεφρύνετο κατά αρκετά εκατομμύρια το δημόσιον Ελληνικόν χρέος και δεν θα είχαν κανένα δικαίωμα οι αντιπρόσωποι των τριών δυνάμεων να υιοθετήσουν τα συμφέροντα των Ρώσσων κεφαλαιούχων. Αλλά, βλέπεται, μία τοιαύτη συνεννόησις θα εσήμαινε και αναγνώρισιν των Σοβιέτ.  Θα ήτο δε τούτο τόλμημα κατά του ορθοδόξου δόγματος της πλήρους της Ελλάδος οικονομικής και πολιτικής υποδουλώσεως εις τους ξένους, το οποίον η κυβέρνησις των αγωνιστών της αυτοτέλειας δεν θα ήτο ικανή να διαπράξη , δεδομένης της αποφάσεως της να δόση σαφή δείγματα της μέχρι τέλους πίστεως και υποτελείας της εις του «συμμάχους». Προτιμά να αγνοήση την Σοβιετικήν Ρωσσίαν και να χάση μαζύ η Ελλάς τα εκ τούτου οικονομικά και πολιτικά ωφελήματα. Προτιμά ο κ. Γούναρης να διαφυλαχτούν ιερά τα οικονομικά συμφέροντα των Ρώσων κεφαλαιοκρατών και η συμμετοχή των εις το διεθνήν έλεγχον, το στίγμα τούτο κατά της Ελληνικής κρατικής υποστάσεως και αυτοτελείας έως ότου η άλλη Ρωσσία «του μέλλοντος» που θα διαδεχθή κατά την γνώμην του και την ευχήν του τα Σοβιέτ, έλθη να διεκδικήση και εξασκήση εκ νέου τα δικαιώματά της.
Αυτά τα χάλια παρουσιάζει το περίφημον αυτό κράτος για το μεγάλωμα του οποίου ο κ. Γούναρης αγωνίζεται. Ένας έλεγχος διεθνής λειτουργεί εν μέσαις Αθήναις και ο έλεγχος αυτό επιβάλλει νομοσχέδια δια της Κυβερνήσεως εις την Βουλήν της Ελευθέρας Ελλάδος. Και μη τολμώντες οι αντιπρόσωποι των δυνάμεων να αμφισβητήσουν οι ίδιοι το κύρος του σημερινού εν Ρωσία καθεστώτος, δια λόγους «διπλωματικής προς την Σοβιετικήν Ρωσίαν λεπτότητος» αποφεύγουν να βάλουν τον περί Ρωσσικής αντιπροσωπέιας όρον μέσα εις το νομοσχέδιον που συνέταξαν και ζητούν από την ανόητον Ελλάδα να κάμη τούτο, αναλαμβάνουσα αυτή την πρωτοβουλίαν και την ευθύνην της μη αναγνωρίσεως του σημερινού Ρωσσικού καθεστώτος και την υποχρέωσιν της αναγνωρίσεως εις την «μέλλουσαν Ρωσσίαν» της διεκδικήσεως των προς τους Ρώσους κεφαλαιούχους χρεών! Και υπάρχουν Έλληνες υπουργοί οι οποίοι δέχονται να εισηγούνται παρόμοια πράγματα εις την Ελληνικήν Βουλήν και υπάρχουν πρωθυπουργοί δεχόμενοι χωρίς εντροπήν να διακηρύξουν ότι θα αναγνωρίσωμεν τον κάθε παγαπόντην που θα παρουσιασθή κάποτε ως διεκδικητής δικαιωμάτων, επί των οποίων παρατήθη, προς όφελος του Ελληνικού λαού, ο Ρωσικός Λαός!
Οι Τούρκοι, οι βάρβαροι και απολίτιστοι, οι οποίοι κατά τον κ. Γούναρην πρέπει να εξοντωθούν και ξεριζωθούν, εις μίαν ανάλογην περίπτωσιν έκαμαν κάτι άλλο. Όταν τα Σοβιέτ παρατήθησαν των διομολογήσεων επί τους Τουρκίας , οι Τούρκοι ηξίωσαν από τας δυνάμεις , να καταργήσουν και αυταί τας διμολογήσεις και αι δυνάμεις ηναγκάσθησαν να τας καταργήσουν.
Η παραίτησις των Σοβιέτ από του δικαιώματος της συμμετοχής εις τον διεθνή έλεγχον ώφειλε να αποτελέση ευκαιρίαν δια την Ελληνικήν Κυβέρνησιν δια να ζητήση και από τας υπολοίπους δυνάμεις την κατάργησιν του αίσχους αυτού που ονομάζεται διεθνής οικονομικός  έλεγχος. Αλλά εμείς βλέπετε δεν είμεθα Τούρκοι! Είμεθα Έλληνες πολιτισμένοι, αξιούντες να εκπολιτίσωμεν και την Ανατολήν! Δια να το αποδείξωμεν, ανάγκη να διαδηλώσωμεν την μεγαλυτέραν δυνατήν δουλοπρέπειαν προς τους ισχυρούς, εις βάρος των συμφερόντων του Ελληνικού Λαού!»