Νοσταλγία για τον κομμουνισμό

 Νοσταλγία για τον κομμουνισμό

απο το leninreloaded

Υπάρχει μεγάλη απογοήτευση με τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις των επαναστάσεων του 1989, οι οποίες έφεραν δραστική παρακμή του βιωτικού επιπέδου για την πλειοψηφία των πρώην πολιτών των κομμουνιστικών κρατών. Η πλατιά απελπισία με την πτώχευση, τη διαφθορά, την εγκληματικότητα και το γενικό κοινωνικό χάος που συνόδευσαν τη μετάβαση  προς τον καπιταλισμό της αγοράς και την δυτικού τύπου δημοκρατία έχει δημιουργήσει μια αυξανόμενη νοσταλγία για το κομμουνιστικό παρελθόν ανάμεσα σε πολλούς συνηθισμένους ανθρώπους που δεν είναι κομμάτια των κοσμοπολίτικων και φιλοδυτικών ελίτ της χώρας τους. Κοιτούν πίσω με αυξανόμενη αγάπη για τους "παλιούς, καλούς καιρούς" του κομμουνισμού—μια τάση που δημιουργεί αμηχανία και είναι γνωστή ως "Σοβιετικό σικ." 

Σύμφωνα με την πρόσφατα δημοσιευμένη Επιθεώρηση της Ρουμανικής Αξιολόγησης και Στρατηγικής, το 45% πιστέυει πως θα ζούσε καλύτερα αν δεν είχε γίνει καν αντικομμουνιστική επανάσταση. Μετά από εικοσιένα χρόνια ταραχώδους μετακομμουνιστικής ζωής, το 61% όσων μετείχαν στη δημοσκόπηση είπαν ότι ζουν πλέον σε πολύ χειρότερες συνθήκες από ό,τι με τον Τσαουσέσκου, ενώ μόλις το 24% δήλωσε ότι είναι καλύτερα τώρα. Αν αυτά τα αποτελέσματα δημοσκοπήσεων είναι βάσιμα (η δημοσκόπηση έγινε στα τέλη του 2010 με δείγμα 1.476 ενήλικες και έχει περιθώριο σφάλματος συν/πλην 2.7%), ο Τσαουσέσκου έχει εξελιχθεί σε μαρτυρική μορφή προς την οποία οι περισσότεροι Ρουμάνοι τρέφουν συμπάθεια. Τουλάχιστο το 84% των ερωτηθέντων θεωρούν πως η εκτέλεσή του χωρίς δίκαιη δημόσια δίκη ήταν άδικα και το 60% μετανιώνει για τον θάνατό του.[5] Σύμφωνα με μια άλλη πρόσφατη δημοσκόπηση, το 59% των Ρουμάνων θεωρεί πως ο κομμουνισμός είναι καλή ιδέα. Περίπου 44% των ερωτηθέντων θεωρεί πως η καλή αυτή ιδέα δεν εφαρμόστηκε σωστά, ενώ μόνο το 15% θεωρεί πως εφαρμόστηκε σωστά. Δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες σε ό,τι αφορά αυτό το ερώτημα, αλλά οι θετικές απόψεις για τον κομμουνισμό σχετίζονται με την ηλικία και τον χώρο κατοικίας. Μια πλειοψηφία αυτών που είναι μεγαλύτεροι από 40 ετών θεωρούν πως ο κομμουνισμός είναι καλή ιδέα (περιλαμβανομένου του 74% όσων είναι μεγαλύτεροι από 60 και το 64% όσων είναι 40-59). Αλλά μόνο μια μειονότητα θεωρεί κάτι ανάλογο στην νεότερη γενιά, που δεν θυμάται καν το καθεστώς Τσαουσέκσου (το 49% όσων είναι 20-39, και μόνο το 31% όσων είναι νεότεροι από 20). Οι ερωτηθέντες από την επαρχία έχουν θετικότερη άποψη —μόνο το 21% από αυτούς θεωρούν τον κομμουνισμό κακή ιδέα, σε σύγκριση με το 34% των ερωτηθέντων στις πόλεις [6]. Και πολλοί Ρουμάνοι θυμούνται με πόθο τις μέρες που οι περισσότεροι είχαν μια σταθερή δουλειά, φτηνές κρατικές κατοικίες, δωρεάν υγειονομική περίθαλψη, και κρατικά πληρωμένες διακοπές στην ακτή της Μαύρης Θάλασσας. "Λυπάμαι που έπεσε ο κομμουνισμός — όχι για μένα, αλλά όταν βλέπω πόσο υποφέρουν τα παιδιά και τα εγγόνια μου", είπε ένας 68χρονος συνταξιούχος μηχανικός. "Εμείς είχαμε ασφαλείς δουλειές και μισθούς με τον κομμουνισμό. Είχαμε φαϊ να φάμε και διακοπές με τα παιδιά μας κάθε χρόνο."[7]

Το"Σοβιετικό σικ" είναι ιδιαίτερα δημοφιλές ανάμεσα στους κατοίκους της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, όπου είναι γνωστό ως "Ostalgie."[8] Σύμφωνα με ένα άρθρο του συντηρητικού γερμανικού περιοδικού Der Spiegel, “η δοξολογία της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας βρίσκεται σε άνοδο δύο δεκαετίες μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Οι νέοι και αυτοί που ζουν καλύτερα είναι ανάμεσα σ' αυτούς που απορρίπτου την κριτική της Ανατολικής Γερμανίας ως παράνομου κράτους." Σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση που παραθέτει το Der Spiegel, περισσότεροι από τους μισούς (57%) των πρώην Ανατολικογερμανών υπερασπίστηκαν την πρώην ΛΔΓ (GDR). “Η ΛΔΓ είχε περισσότερες καλές παρά κακές πλευρές. Υπήρχαν κάποια προβλήματα, όμως η ζωή εκεί ήταν καλή",, ισχυρίστηκε το 49% των ερωτηθέντων. 8% των πρώην Ανατολικογερμανών αρνήθηκαν κάθετα κάθε κριτική της πρώην πατρίδας τους ή συμφώνησαν με την πρόταση ότι "η ΛΔΓ είχε ως επί το πλείστον καλές πλευρές. Η ζωή εκεί ήταν πιο ευτυχισμένη και καλύτερη από αυτή στην επανενωμένη Γερμανία σήμερα." Αυτά τα αποτελέσματα δημοσκοπήσεων oκυκλοφόρησαν για την 20η επέτειο της πτώσης του τείχους του Βερολίνου και αποκαλύπτουν πως η νοσταλγία για την πρώην Ανατολική Γερμανία έχει μπει βαθιά στην καρδιά πολλών πρώην Ανατολικογερμανών. Δεν είναι πια οι νοσταλγικοί γεροντότεροι που θρηνούν για το χαμό της ΛΔΓ. "Έχει διαμορφωθεί μια νέα μορφή Ostalgie,” παρατίθεται να λέει ο ιστορικός Stefan Wolle. "Ο πόθος για τον ιδανικό κόσμο της δικτατορίας ξεπερνά κατά πολύ τους παλιούς αξιωματούχους της κυβέρνησης", παραπονείται ο Wolle. "Ακόμα και οι νέοι, που δεν είχαν σχεδόν καμία εμπειρία της ΛΔΓ, την εξιδανικεύουν σήμερα."[9]

“Ούτε καν οι μισοί νέοι στην Ανατολική Γερμανία δεν περιγράφουν την ΛΔΓ ως δικτατορία, ενώ η πλειοψηφία πιστεύει πως η Στάζι ήταν μια φυσιολογική υπηρεσία πληροφοριών", συμπέρανε ο πολιτικός επιστήμονας Klaus Schroeder, διευθυντής ενός ερευνητικού ινστιτούτου στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, ο οποίος μελετά το πρώην κομμουνιστικό κράτος. "Αυτοί οι νεαροί δεν μπορούν —και στην πραγματικότητα ούτε που θέλουν— να αναγνωρίσουν την σκοτεινή πλευρά της ΛΔΓ. Η έρευνα του ίδιου του Schroeder προσφέρει μια σοκαριστική διόραση στις σκέψεις πολλών απογοητευμένων πολιτών της πρώην ΛΔΓ. "Από την οπτική του σήμερα, εγώ θεωρώ ότι μας έδιωξαν από τον παράδεισο όταν έπεσε το τείχος", λέει ένας Ανατολικογερμανός,  ενώ ένας άλλος, 38χρονος, ευχαρίστησε τον Θεό που πρόλαβε να ζήσει στην ΛΔΓ, γιατί δεν ήταν παρά μετά την επανένωση που είδε για πρώτη φορά άστεγους, ζητιάνους και φτωχούς που φοβούνται για την επιβίωσή τους. Η σημερινή Γερμανία περιγράφεται από πολλούς πρώην Ανατολικογερμανούς ως "κράτος δούλων" και ως "δικτατορία του καπιταλισμού", ενώ πολλοί απ' αυτούς απορρίπτουν απόλυτα την επανενωμένη Γερμανία επειδή την θεωρούν υπεβολικά καπιταλιστική και δικτατορική, και βεβαίως όχι δημοκρατική. Ο Schroeder βρίσκει τέτοιες δηλώσεις ανησυχητικές: “Φοβούμαι πως η πλειοψηφία των Ανατολικογερμανών δεν ταυτίζεται με το υπάρχον κοινωνικοπολιτικό σύστημα.” Σύμφωνα με έναν άλλο πρώην Ανατολικογερμανό πολίτη που παραθέτει το ίδιο άρθρο του Der Spiegel, “Παλιά, οι κατασκηνώσεις ήταν ένα μέρος όπου οι άνθρωποι απολάμβαναν την ελευθερία τους μαζί." Αυτό που του λείπει περισσότερο σήμερα είναι "αυτό το αίσθημα της συντροφικότητας και της αλληλεγγύης." Η ετυμηγορία του για τη ΛΔΓ είναι ξεκάθαρη: "Σε ό,τι με αφορά, αυτό που είχαμε τότε ήταν λιγότερο δικτατορία από αυτό που έχουμε σήμερα." Όχι απλά θα ήθελε να ξαναδεί τους ίσους μισθούς και τις ίσες συντάξεις της ΛΔΓ, αλλά παραπονιέται ότι ο κόσμος κλέβει και λέει ψέμματα παντού στην επανενωμένη Γερμανία, και ότι οι σημερινές αδικίες αναπαράγονται απλά με πιο ύπουλο τρόπο από ό,τι στη ΛΔΓ, όπου οι μισθοί πείνας και το έγκλημα ήταν ολοκληρωτικά άγνωστα πράγματα.[10]

Αντιδρώντας στην εξαπλωμένη σε όλη την περιοχή κομμουνιστική νοσταλγία, καθώς και σε αλλαγές στο κλίμα της εθνικής κοινής γνώμης, όπου ο τελευταίος Πολωνός κομμουνιστής ηγέτης, ο στρατηγός Βόιτσεκ Γιαρουζέλσκι, είναι πολύ δημοφιλέστερος του κάποτε σεβαστού αλλά πλέον περιθωριοποιημένου εμβλήματος του αντικομμουνισμού, του πρώην ηγέτη του συνδικάτου Αλληλεγγύη Λεχ Βαλέσα, οι θερμοί αντικομμουνιστές έχουν αναθεωρήσει τον ποινικό κώδικα ώστε να περιλαμβάνει την απαγόρευση όλων των κομμουνιστικών συμβόλων. Κάτω απ' τον νέο νόμο, που είναι αντάξιος της μεσαιωνικής Καθολικής Ιεράς Εξέτασης, οι Πολωνοί πλέον μπορούν να δεχτούν πρόστιμο και φυλάκιση εάν συλληφθούν να τραγουδούν την "Διεθνή", για παράδειγμα, ή αν κρατούν μια κόκκινη σημαία, μια κονκάρδα με σφυροδρέπανο, ή άλλα σύμβολα της κομμουνιστικής εποχής — ακόμα και ένα μπλουζάκι με τον Τσε Γκεβάρα.  Παρομοίως, η συντηρητική Τσέχικη κυβέρνηση προσπαθεί να κηρύξει εκτός νόμου το Κομμουνιστικό Κόμμα της Βοημίας και της Μοραβίας, αν και αυτό κέρδισε το 11% της λαϊκής ψήφου στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές του Μαϊου του 2010 και εκπροσωπείται και στα δύο σώματα του εθνικού κοινοβουλίου. Ο λόγος υποτίθεται πως είναι επειδή η ηγεσία του αρνείται να σβήσει την ιερόσυλη λέξη "Κομμουνιστικό" από το όνομα του κόμματος. Πολλά πρώην κομμουνιστικά μέλη της ΕΕ πίεσαν πρόσφατα τις Βρυξέλλες να προωθήσουν απαγόρευση σε όλη την ΕΕ της υποτίμησης ή της άρνησης των εγκλημάτων των παλιών κομμουνιστικών καθεστώτων. "Η αρχή του δικαίου πρέπει να εγγυηθεί ότι λαμβάνουν δίκαιη μεταχείριση τα θύματα κάθε ολοκληρωτικού καθεστώτος", έγραψαν οι ηγέτες της Βουλγαρίας, της Τσεχίας, της Ουγγαρίας, της Λάτβια, της Λιθουανίας, και της Ρουμανίας σε επιστολή στον επίτροπο δικαιοσύνης της ΕΕ, επιμένοντας πως "η δημόσια στήριξη, άρνηση και χονδροειδής υποτίμηση των εγκλημάτων του ολοκληρωτισμού" θα πρέπει να ποινικοποιηθεί σε κάθε χώρα της ΕΕ. Με  ενθάρρυνση των αντικομμουνιστών εκπροσώπων των μετακομμουνιστικών χωρών το ευρωκοινοβούλιο έχει ήδη περάσει μια αμφιλεγόμενη απόφαση περί "ολοκληρωτισμού" η οποία εξισώνει τον κομμουνισμό με τον Ναζισμό και τον φασισμό. Αλλά τέτοιου είδους τιμωρητικά μέτρα δεν έχουν καταφέρει να σταματήσουν την επιδημία νοσταλγίας για τον κομμουνισμό: το πιο δημοφιλές μπλουζάκι των Βερολινέζων σήμερα είναι αυτό που λέει: "Δώστε μου το Τείχος μου πίσω. Και αυτή τη φορά, κάντε το δυο μέτρα ψηλότερο!"