Το πρωί στις 16 Ιουνίου του 1976, , περίπου 20 χιλιάδες έγχρωμοι μαθητές και φοιτητές ξεκίνησαν να διαδηλώνουν στο Σοβέτο, μιας παραγκούπολης στα νοτιοδυτικά του Γιοχάννεσμπουργκ στη Νότιο Αφρική, ενάντια της απόφασης του ρατσιστικού κράτους να επιβάλλει τη διδασκαλία των αφρικάανς, τη γλώσσα των λευκών εποίκων (με ολλανδικές ρίζες) στα σχολεία των μαύρων . Ο νόμος για τη διδασκαλία των αφρικάανς είχε δημοσιευτεί το 1975. (Η πόλη ιδρύθηκε το 1886 από μαύρους εργαζόμενους σε ορυχεία της περιοχής. To 1904, οι Βρετανοί άποικοι έδιωξαν τους κατοίκους αυτούς από την περιοχή προκειμένου να δημιουργήσουν ένα στρατόπεδο εκκένωσης. Ωστόσο, κατά τη βιομηχανοποίηση της πόλης κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πολλοί έγχρωμοι επανήλθαν στην περιοχή. Επίσης, εκείνη την περίοδο ιδρύθηκε το πρώτο νοσοκομείο της περιοχής. Το 1947, ο Γεώργιος Στ’)  επισκέφτηκε την πόλη και απένειμε παράσημα στο στρατό στην περιοχή. Αφού οι Μπόερς ανέκτησαν σημαντική δύναμη το 1948, η περιοχή μετατράπηκε σε γκέτο για τους μαύρους κατοίκους)
soweto2
Τον Απρίλη του 1976 οι μαθητές/τριες του Σοβέτο άρχισαν μια αποχή διαρκείας από τα μαθήματά τους. Στις 13 του Ιούνη οργάνωσαν το συντονιστικό της, το Αντιπροσωπευτικό Συμβούλιο Μαθητών του Σοβέτο. Στις 16 Ιούνη ξεχύθηκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν ενάντια σ’ αυτή την προκλητική απόφαση.
Ήταν μια καθόλα ειρηνική διαδήλωση και είχε και την κάλυψη του «Κινήματος της Μαύρης Συνείδησης» (Black Consciousness Movement, BCM), μιας μετριοπαθούς οργάνωσης μαύρων, που κάλυπτε το κενό από την απαγόρευση του ριζοσπαστικού «Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου» (ANC) του Νέλσον Μαντέλα και του «Παναφρικανικού Κογκρέσου» (PAC) του Ρόμπερτ Σομπούκβε. Στη διαδήλωση συμμετείχαν και πολλοί εκπαιδευτικοί για να δώσουν το στίγμα της πειθαρχίας και της ειρηνικής δράσης.
Βλέποντας τον παλμό της διαδήλωσης, η αντίδραση του καθεστώτος του απαρτχάιντ υπήρξε βίαιη. Μέσα σε λίγα λεπτά εξαπέλυσαν κατά των διαδηλωτών εκπαιδευμένα σκυλιά το οποία προκάλεσαν πανικό ενώ σχεδόν αμέσως όταν το πλήθος άρχισε να τρέχει άνοιξαν πυρ χωρίς καμιά προειδοποίηση, με πραγματικές σφαίρες.
Ένας από τους πρώτους νεκρούς ήταν ο 13χρονος μαθητής Χέκτορ Πίτερσον, που έγινε το σύμβολο της εξέγερσης. Η φωτογραφία με το άψυχο σώμα του να μεταφέρεται από ένα μεγαλύτερο παιδί έκανε τον γύρο του κόσμου και προκάλεσε κύμα συμπάθειας για τον αγώνα των μαύρων και οργή για το καθεστώς του απαρτχάιντ. Η αστυνομία με τη βοήθεια του στρατού κατέστειλε τελικά την εξέγερση, η οποία άφησε πίσω της 176 νεκρούς μαθητές (23 κατά την αστυνομία).
Όμως, η νεολαία του Σοβέτο δεν το έβαλε κάτω. Οι διαδηλωτές απάντησαν με πέτρες, μπουκάλια, μολότοφ ακόμα και σχολικές τσάντες εκτοξεύονταν ενάντια στους δολοφόνους. Οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν όλο το βράδυ. Και την επόμενη μέρα 1.500 πάνοπλοι αστυνομικοί οπλισμένοι με αυτόματα και συνοδευόμενοι από τεθωρακισμένα και ελικόπτερα ανέλαβαν να αποκαταστήσουν την «τάξη». Ο στρατός πήρε θέσεις για παν ενδεχόμενο. Ο συνολικός αριθμός των δολοφονημένων είναι ακόμα ανεπιβεβαίωτος. Οι τραυματίες από σφαίρες πρέπει να έφτασαν τους χίλιους.
Η σφαγή του Σοβέτο πυροδότησε ένα κύμα εξεγέρσεων που απλώθηκε σε όλες τις μαύρες παραγκουπόλεις και κράτησε πάνω από ένα χρόνο. Ηγεσία αυτών των εξεγέρσεων στο Σοβέτο και στο Κέιπ Τάουν ήταν η μαύρη νεολαία. Οργανώσεις της κάλεσαν και οργάνωσαν δυο μεγάλες απεργίες αλληλεγγύης τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβρη. Διαδηλώσεις, μποϋκοτάζ, συγκρούσεις με την αστυνομία ήταν καθημερινότητα.Η εξέγερση αυτή έγινε η θρυαλλίδα για το γιγάντωμα εντός της χώρας του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου που ήταν στην παρανομία.
Η διεθνής κατακραυγή ήταν μεγάλη για τη Νότιο Αφρική, με αποκορύφωμα το Ψήφισμα 392 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (19 Ιουνίου 1976), το οποίο καταδίκαζε έντονα τη βάναυση συμπεριφορά της αστυνομίας και το καθεστώς των φυλετικών διακρίσεων. Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μπαλτάζαρ Φόρστερ αναγκάστηκε από τα πράγματα να απαλύνει τους νόμους των φυλετικών διακρίσεων, ενώ το «Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο» βρήκε την ευκαιρία να μεταφέρει τον αγώνα κατά του φυλετικού καθεστώτος των λευκών μέσα στο έδαφος της Νότιας Αφρικής.
Μετά την κατάργηση του απαρτχάιντ το 1993 και στην πρώτη προεδρική θητεία του Μαντέλα, η 16η Ιουνίου ανακηρύχθηκε εθνική γιορτή και ημέρα της νεολαίας.
(Με αξιοποίηση διαφόρων άρθρων στο διαδίκτυο)