Ανοιχτό ... με «προσωρινές λύσεις»

ΑΚΡΩΤΗΡΙ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ

Ανοιχτό ... με «προσωρινές λύσεις»

Δημοτικοί υπάλληλοι στη φύλαξη, προσωρινή ηλεκτρομηχανική συντήρηση και ανέτοιμη έκθεση εποπτικού υλικού συνιστούν ...την «ετοιμότητα» ανοίγματος προς το κοινό του σπουδαίου αυτού αρχαιολογικού χώρου

Το στέγαστρο κατέρρευσε το 2005

Eurokinissi

«(...) η ασφάλεια των επισκεπτών είναι για μας απόλυτη προτεραιότητα. Δεν χωρούν βιασύνες και προχειρότητες σε τέτοια ζητήματα. Θέλαμε, πριν παραδώσουμε τον χώρο στο κοινό, να ελέγξουμε και την τελευταία λεπτομέρεια. Εχουν ολοκληρωθεί όλα τα τεστ που έπρεπε να γίνουν και είμαστε πλέον σε θέση να πούμε ότι οι χιλιάδες επισκέπτες του χώρου μπορούν να τον απολαύσουν άφοβα».

Τα παραπάνω ειπώθηκαν από τον υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού, Π. Γερουλάνο, στις 12/4, με αφορμή την επανέναρξη της λειτουργίας του αρχαιολογικού χώρου του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης, μετά από σχεδόν επτά χρόνια που παρέμενε κλειστός λόγω της κατάρρευσης του - πολυδιαφημιζόμενου, βιοκλιματικού - στεγάστρου του το Σεπτέμβρη του 2005 που στοίχισε τη ζωή σε έναν άνθρωπο.

Η πολιτική όλων των κυβερνήσεων (και) στο ζήτημα αυτού του σπουδαίου αρχαιολογικού χώρου δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας ότι τα αγοραία κριτήρια του αστικού κράτους στη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς γενικά, αλλά και στη διαχείριση του Ακρωτηρίου πιο συγκεκριμένα, έχουν αλλάξει. Αυτά τα κριτήρια ξεπερνούν φυσικά την προεκλογική συγκυρία της επαναλειτουργίας του χώρου και δεν πρέπει να αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού στο λαό του νησιού. Διότι η συγκυβέρνηση, όπως και όλες οι κυβερνήσεις του δικομματισμού που προηγήθηκαν, αυτό που έσπευσαν να εξυπηρετήσουν καταρχήν ήταν τα συμφέροντα του κεφαλαίου στον τουρισμό, που είναι και ο «πολιορκητικός κριός» της εμπορευματοποίησης του πολιτισμού.

Ο αρχαιολογικός χώρος

Το παραπάνω συμπέρασμα προκύπτει από την ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού στις 5/4 - λίγες μέρες πριν την επαναλειτουργία του χώρου δηλαδή - με αφορμή «επείγουσα σύσκεψη» που είχε συγκαλέσει ο υφυπουργός, Π. Αλιζιβάτος, με υπηρεσιακούς παράγοντες, εκπρόσωπο της κατασκευάστριας εταιρείας και των επίσημων αναδόχων, δηλαδή της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Σύμφωνα λοιπόν με εκείνη την ανακοίνωση, «η αρχική προσπάθεια της πολιτικής ηγεσίας» ήταν η «επαναλειτουργία του χώρου πριν από τις εορτές του Πάσχα και την έναρξη της τουριστικής περιόδου». Ηταν μάλιστα τέτοια η «φούρια» που ...«αντιμετωπίστηκε σε προσωρινή βάση» ακόμη και «το θέμα της ηλεκτρομηχανικής συντήρησης του χώρου, έως και την οριστική παραλαβή του έργου»! Και σαν να μην έφτανε αυτό ...η «λύση» που «βρέθηκε» στο μείζον ζήτημα της φύλαξης του αρχαιολογικού χώρου ήταν η «διάθεση προσωπικού» από το Δήμο Θήρας, λόγω της γνωστής έλλειψης ειδικευμένων αρχαιοφυλάκων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία γενικά!

Τα κωμικοτραγικά όμως δεν σταματάνε εδώ. Οπως προκύπτει από την ανακοίνωση του ΥΠΠΟΤ στις 12/4, με αφορμή την επαναλειτουργία του χώρου, δεν έχει ολοκληρωθεί ούτε καν η έκθεση του εποπτικού υλικού, δηλαδή όλων των μέσων που πληροφορούν τον επισκέπτη για το τι βλέπει! Συγκεκριμένα, το ΥΠΠΟΤ αναφέρει ότι η «έκθεση εποπτικού υλικού, η οποία γίνεται με την ευθύνη του ανασκαφέα καθηγητή κ. Χρήστου Ντούμα, θα ολοκληρωθεί στην πορεία και με τον αρχαιολογικό χώρο σε λειτουργία και η οριστική παραλαβή του έργου θα γίνει μέσα στους επόμενους μήνες»!

Ετσι, λοιπόν, ο αρχαιολογικός χώρος άνοιξε με:

1) «Προσωρινή λύση» στην ηλεκτρομηχανική συντήρηση.

2) Δημοτικούς υπαλλήλους στη θέση των αρχαιοφυλάκων.

3) Χωρίς εποπτικό υλικό.

Αναρωτιέται κανείς πώς θα ήταν τα πράγματα ...αν «δεν χωρούσαν» «βιασύνες και προχειρότητες»...

Πολιτικές οι ευθύνες

Αποδεικνύεται για πολλοστή φορά ένας από τους κύριους στόχους του κεφαλαίου και των κυβερνήσεών του, δηλαδή η πλήρης υπαγωγή της πολιτιστικής κληρονομιάς στον τουρισμό. Γι' αυτό και καμία κυβέρνηση δεν μπήκε στον «κόπο» να απαντήσει στο γιατί μέχρι σήμερα δεν υπάρχει επίσημο πόρισμα για τα αίτια της κατάρρευσης του στεγάστρου. Το μόνο που υπάρχει είναι τα συμπεράσματα της επιτροπής εμπειρογνωμόνων που συστάθηκε από το ΥΠΠΟ και παρουσιάστηκαν το Γενάρη του 2006. Από εκείνη την παρουσίαση προκύπτει ουσιαστικά ότι οι εργολάβοι έκαναν ό,τι ήθελαν. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα, ο σημαντικότερος λόγος κατάρρευσης του φατνώματος 7 (ένωνε τους άξονες 7 και 8) του στεγάστρου ήταν η «σημαντική υπέρβαση του προβλεπομένου φορτίου επιχωμάτωσης», που «εξάντλησε σχεδόν πλήρως τους προβλεπόμενους από τους κανονισμούς συντελεστές ασφάλειας». Ο πρόεδρος είχε ρωτήσει τους εργολάβους πώς δεν είδαν αυτή την υπέρβαση. Η απάντηση ήταν ότι τα «φορτηγά είναι δικά μας και μπορούμε να ρίξουμε όσο χώμα θέλουμε»!

Διαπιστώθηκαν, επίσης, κατασκευαστικές ατέλειες και χρήση ακατάλληλων υλικών(!): «Πρόσθετη, αν και μικρή, υπέρβαση των φορτίων επιστέγασης και ψευδοροφής έναντι των προβλεπομένων» και «αύξηση των εσωτερικών δυνάμεων (...) που δημιουργήθηκαν λόγω κατασκευαστικών ατελειών». Κατασκευαστικοί είναι και οι λόγοι για τη «μείωση των αντοχών» των ράβδων του χωροδικτυώματος, ενώ και ο χάλυβας που χρησιμοποιήθηκε για τις ράβδους ήταν προβληματικός.

Αξίζει εδώ να θυμίσουμε ότι ανάμεσα στις πολλές παρεμβάσεις του για το στέγαστρο πριν και μετά την κατάρρευση, το ΚΚΕ έθεσε από το 2001 ακόμα ζήτημα στατικότητας με Ερώτηση προς τον τότε υπουργό Πολιτισμού, Ε. Βενιζέλο. Μεταξύ άλλων ρωτούσε: «Οπου βρέθηκαν αρχαιολογικά ευρήματα που συμπίπτουν με τους χώρους στήριξης του στεγάστρου και τις οικοδομικές ανάγκες του έργου, πώς αντιμετωπίστηκαν, με ποιανού ευθύνη και πώς ξεπεράστηκε τελικά το πρόβλημα αυτό;». Το ερώτημα σχετιζόταν άμεσα με τη στατικότητα του στεγάστρου, αφού ήταν αυτονόητο ότι τα υποστυλώματα θα «έπεφταν» πάνω σε αρχαιότητες και η μελέτη θα έπρεπε να προσαρμόζεται μεν, αλλά με ασφάλεια.

Το 2007 θα αποδεικνυόταν ότι η στατική μελέτη του στεγάστρου ήταν λανθασμένη και ότι το στέγαστρο θα έπρεπε να ξηλωθεί εξ ολοκλήρου και να γίνει από την αρχή...

Ο «καυγάς» του δικομματισμού που ακολούθησε της κατάρρευσης είχε ένα κοινό στοιχείο: Την προσπάθεια αποποίησης πολιτικών ευθυνών. Κι ας ήταν τα κόμματα που κυβερνούσαν όταν ξεκίνησε η κατασκευή του στεγάστρου και όταν κατέρρευσε. Και μόνο αυτό δείχνει τις πολιτικές ευθύνες τους. Οσο για την απουσία επίσημου πορίσματος για τα αίτια της κατάρρευσης, ο μόνος που το επαναφέρει συνεχώς από το 2007 (τελευταία τον Ιούνη του 2011) είναι το ΚΚΕ.

Το παράδειγμα του στεγάστρου του αρχαιολογικού χώρου στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης υπογραμμίζει ακόμη περισσότερο την ανάγκη να περάσει και η διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς σε αυτόν που της ανήκει: Στο λαό.