α ανθρώπινα δικαιώματα θύματα του πλούτου

Τα ανθρώπινα δικαιώματα θύματα του πλούτου

Το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διάλεξε φέτος - καθόλου τυχαία φυσικά - ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) ως κεντρικό άξονα της έκθεσης που παρουσιάζει κάθε χρόνο, απ' το 1990, για την ανθρώπινη ανάπτυξη. Κι αυτό το «καθόλου τυχαία» χρησιμοποιείται, γιατί ο ίδιος ο Οργανισμός παρουσιάζοντας, την προηγούμενη Τρίτη, τη συγκεκριμένη έκθεση προέβλεψε πως «ο 21ος αιώνας ανοίγει με κινδύνους για τις ανθρώπινες ελευθερίες και δικαιώματα» και προειδοποίησε ότι «οι ολοένα αυξανόμενες εθνικές και διεθνείς ανισότητες απειλούν να διαβρώσουν οφέλη σε θέματα ατομικών και πολιτικών ελευθεριών που δύσκολα αποκτήθηκαν».

Οι δύο αυτές προβλέψεις - προειδοποιήσεις δεν αφορούν φυσικά τις χώρες του Τρίτου Κόσμου (γι' αυτές, δυστυχώς, ούτε λόγος να γίνεται για ανθρώπινα δικαιώματα). Αφορούν τις ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου, οι οποίες ευθέως κατηγορούνται ότι παραβιάζουν τα δικαιώματα των μεταναστών. Γράφει συγκεκριμένα η έκθεση για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη 2000: «Η ψηφοφορία από μόνη της δεν εγγυάται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μια δημοκρατικά εκλεγμένη πλειοψηφία μπορεί να συνθλίψει τις μειονότητες». Και συνεχίζει «ακάθεκτη»: «Η βία κατά των μειονοτήτων είναι ένα καυτό πολιτικό θέμα διεθνώς. Ακόμα και με συνταγματική προστασία, οι μειονότητες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν μεγάλες απειλές. Για παράδειγμα, στη Δυτική Ευρώπη οι μειονότητες των μεταναστών συχνά πέφτουν θύματα ρατσισμού και βίας». Τα ερωτήματα βέβαια, μετά τις παραπάνω προειδοποιήσεις, είναι: Τον 21ο αιώνα θα συνθλιβούν μόνο τα δικαιώματα των μειονοτήτων; Μήπως, τελικά, η συγκεκριμένη ιστορία μάς αφορά όλους; Μήπως και ο δικός μας λεγόμενος τρομονόμος ακριβώς προς αυτή την κατεύθυνση δεν κινείται;

Η τραγωδία, ωστόσο, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων - όπως φαίνεται και στη φετινή έκθεση του ΟΗΕ - διαγράφεται, χρόνια τώρα, στις φτωχές χώρες του πλανήτη μας. Κι αυτό γιατί, όπως πολύ σωστά τονίζεται, «υπάρχει άλυτος δεσμός μεταξύ της ανάπτυξης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Με απλά λόγια, δηλαδή, πώς μπορείς να μιλήσεις για ατομικές και πολιτικές ελευθερίες, όταν η φτώχεια και ο υποσιτισμός σκοτώνουν χιλιάδες παιδιά κάθε ημέρα, όταν οι πόλεμοι και οι εμφύλιοι δημιουργούν νεκρούς, τραυματίες και εκατομμύρια προσφύγων ή όταν εκατομμύρια ανθρώπων στερούνται τα ευνόητα δικαιώματα της βασικής εκπαίδευσης, της ιατρικής περίθαλψης ή της πρόσβασης σε καθαρό νερό;

Ο ΟΗΕ επιμένει, πάντως, ότι η φτώχεια είναι θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων τόσο όσο και οι αυθαίρετες συλλήψεις. Σημειώνει ενδεικτικά η έκθεση: «Ενώ ο βασανισμός ενός ανθρώπου προκαλεί οργή, ο θάνατος περισσότερο από 30.000 παιδιών καθημερινά από αιτίες που θα μπορούσαν να αποφευχθούν περνάει απαρατήρητος». Το ίδιο «απαρατήρητα», ωστόσο, δεν μπορούν να περάσουν και τα στοιχεία που δίνει ο Οργανισμός, στοιχεία που επιβεβαιώνουν πως στο 1/3 του πλανήτη οι λέξεις «ανθρώπινα δικαιώματα» είναι παντελώς άγνωστες.

Συγκεκριμένα, μόνο μέσα στη δεκαετία του 1990, ο πόλεμος και οι εσωτερικές συγκρούσεις εξανάγκασαν50 εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, οι εμφύλιοι πόλεμοι ήταν αιτία πέντε εκατομμυρίων θανάτων, ενώ οι ένοπλες συγκρούσεις άφησαν πίσω τους τουλάχιστον έξι εκατομμύρια τραυματίες. Περισσότερα από 100 εκατομμύρια παιδιά ζουν ή εργάζονται στους δρόμους και 115 εκατομμύρια κοριτσιών και γυναικών έχουν υποβληθεί σε κάποια μορφή ακρωτηριασμού των γεννητικών τους οργάνων.

Οσον αφορά, τέλος, τις οικονομικές ανισότητες, ένα και μόνο στοιχείο δείχνει το τρομακτικό χάσμα: Η συνολική περιουσία των 200 πλουσιότερων ανθρώπων στον κόσμο αγγίζει το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια το 1999, ενώ τα συνολικά έσοδα των 582 εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν στις 43 λιγότερο αναπτυσσόμενες χώρες είναι μόλις 146 δισεκατομμύρια!

Μπέρρυ ΤΣΟΥΓΚΡΑΝΗ