Οι «κραδασμοί» των αναδυόμενων οικονομιών εντείνουν φόβους και ανταγωνισμούς

Οι «κραδασμοί» των αναδυόμενων οικονομιών εντείνουν φόβους και ανταγωνισμούς

Associated Press

«Πολιτική αστάθεια», «καθυστέρηση των μεταρρυθμίσεων», «παρωχημένα μέτρα κρατικού προστατευτισμού» αναδεικνύονται στις αναλύσεις του δυτικού Τύπου των τελευταίων ημερών ως οι βασικές αιτίες της φυγής κεφαλαίων από τις αναδυόμενες αγορές, που επιφέρει αντίστοιχες πτωτικές πιέσεις στα εθνικά τους νομίσματα. Αρχικά, οι εκτιμήσεις δυτικών μέσων ενημέρωσης εστίαζαν στη σταδιακή αλλαγή νομισματικής πολιτικής από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (FED) και σε ενδείξεις επιβράδυνσης που παρουσιάζουν οι οικονομικοί δείκτες της Κίνας, όμως τις τελευταίες μέρες το κέντρο «βάρους» φαίνεται ότι πέφτει στις «συστάσεις» προς τις κυβερνήσεις των αναδυόμενων χωρών, να προβούν σε «αναγκαίες» εσωτερικές μεταρρυθμίσεις.
Τηλεγράφημα του «Ρόιτερς», επικαλούμενο στοιχεία του αμερικανικού ιδρύματος «EPFR Global», που ειδικεύεται στις κινήσεις κεφαλαίων των λεγόμενων «επενδυτικών funds» ανά τον κόσμο, αναφέρει ότι χρηματικά κεφάλαια συνολικού ύψους 9 δισ. δολαρίων αποσύρθηκαν από μετοχές και ομόλογα των αναδυόμενων αγορών μέσα σε μία μόλις βδομάδα. Από τις αρχές του χρόνου το ύψος των επενδυτικών κεφαλαίων που έχουν αποσυρθεί από τις «αναδυόμενες» φτάνει τα 12,2 δισ. δολάρια, όταν το σύνολο των εκροών από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες καθ' όλη τη διάρκεια του 2013 υπολογίζεται στα 15 δισ. δολάρια.

Κατάρρευση νομισμάτων

Σοβαρό αντίκτυπο είχε η παραπάνω κατάσταση και στις ισοτιμίες των περιφερειακών νομισμάτων έναντι του ευρώ και του δολαρίου, με τις μεγαλύτερες απώλειες σε σχέση με το ευρώ να καταγράφει το πέσο Αργεντινής, με πτώση μεγαλύτερη του 36%, η τουρκική λίρα πάνω από 22%, το νοτιοαφρικανικό ραντ επίσης πάνω από 21%, σχεδόν 20% το ρεάλ Βραζιλίας και ανάλογες διψήφιες μειώσεις και πολύ κοντά στο 15% τα νομίσματα της Ρωσίας, της Χιλής και της Ινδίας. Οι Κεντρικές Τράπεζες της Ινδίας, της Τουρκίας, της Αργεντινής και της Ν. Αφρικής προσπάθησαν με παρεμβάσεις τους να ανακόψουν την πτώση των εθνικών νομισμάτων - με την «εντυπωσιακότερη» ενέργεια να προέρχεται από την τουρκική Κεντρική Τράπεζα, που αύξησε το επιτόκιο δανεισμού στο 12% από 7,75% - δίχως ωστόσο σημαντικά αποτελέσματα, καθώς οι προβλέψεις αναφέρουν ότι η φυγή κεφαλαίων και οι πιέσεις στις χρηματιστηριακές αξίες και συναλλαγματικές ισοτιμίες θα συνεχιστούν.
Ενώ οι αναλύσεις που προέρχονται από τα ιμπεριαλιστικά κέντρα της Δύσης εστιάζουν στις «ενδογενείς αδυναμίες» των αναπτυσσόμενων οικονομιών, άλλες τοποθετήσεις αποδίδουν την «αναταραχή» σε επιθετικές κινήσεις στις οποίες προβαίνουν οι ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες - όπως η μείωση του προγράμματος παροχής ρευστότητας από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ - ώστε να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα των δικών τους οικονομιών και συνακόλουθα την εσωτερική ανάπτυξη, έστω και σε χαμηλούς ρυθμούς, την οποία προσδοκούν.
Ενδεικτική της έντασης που εκφράζεται το τελευταίο διάστημα μεταξύ αναπτυγμένων καπιταλιστικών κρατών και των λεγόμενων αναδυόμενων είναι η συνέντευξη που παραχώρησε ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Ινδίας - και πρώην στέλεχος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου - Ρ. Ράτζαν, στην τηλεόραση του «Bloomberg», στην οποία υποστηρίζει ότι η «νομισματική συνεργασία σε διεθνές επίπεδο έχει διαλυθεί». Επισήμανε ταυτόχρονα ότι οι αναδυόμενες οικονομίες ήταν αυτές που ενίσχυσαν την παγκόσμια ανάπτυξη μετά το ξέσπασμα της κρίσης το 2008 και σήμερα είναι η σειρά των ανεπτυγμένων οικονομιών «να παίξουν το δικό τους ρόλο».
Μία μέρα νωρίτερα ο ίδιος υποστήριξε ότι οι βιομηχανικές χώρες δεν μπορούν να λαμβάνουν μέτρα ενίσχυσης των δικών τους οικονομιών, δίχως να υπολογίζουν τις συνέπειες που προκαλούνται στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές. Πρόσθεσε ότι η προτροπή των ανεπτυγμένων χωρών προς τις αναπτυσσόμενες να «προσαρμοστούν» στα νέα δεδομένα, ενδεχομένως να οδηγήσει σε μέτρα «προσαρμογής» που δεν θα τους αρέσουν. «Σε ένα εξωτερικό περιβάλλον υπό αναταραχή, οφείλουμε να βάλουμε σε τάξη τα του οίκου μας», είπε χαρακτηριστικά, δίχως να προχωρήσει σε περαιτέρω διευκρινίσεις, ενώ την Παρασκευή επανήλθε με νέες δηλώσεις, καλώντας τις ΗΠΑ να είναι πιο «προσεχτικές» σε ό,τι αφορά τον αντίκτυπο που ασκούν οι αποφάσεις της στον υπόλοιπο κόσμο...

Κάντε μεταρρυθμίσεις...

Δημοσίευμα της «Ντόιτσε Βέλε» απορρίπτει κατηγορηματικά το ενδεχόμενο εκδήλωσης νέας κρίσης σε παγκόσμιο επίπεδο, υποστηρίζοντας ότι οι αναδυόμενες οικονομίες οφείλουν να εισέλθουν σε μία περίοδο «αποτοξίνωσης» από το «εύκολο» χρήμα και να προχωρήσουν σε «μεταρρυθμίσεις» των εσωτερικών τους αγορών. Καταγράφει επίσης την αποτυχία που σημείωσαν οι παρεμβάσεις των Κεντρικών Τραπεζών σε Τουρκία, Βραζιλία και Ινδία να ανακόψουν την πτώση των νομισμάτων τους, καθώς τα «εργαλεία» που χρησιμοποιούν, όπως η αύξηση των επιτοκίων, θεωρούνται «παρωχημένα» υπό τις σημερινές συνθήκες διεθνοποίησης του κεφαλαίου.
Επιπλέον, παρουσιάζει τοποθετήσεις οικονομικών αναλυτών, οι οποίοι προβλέπουν με βεβαιότητα ότι τα όσα συμβαίνουν τις τελευταίες μέρες στις αναδυόμενες οικονομίες δεν μπορούν να αγγίξουν τον δυτικό κόσμο. Στο ίδιο άρθρο απορρίπτεται επίσης ο ισχυρισμός που καθιστά υπεύθυνες τις ΗΠΑ για τη φυγή κεφαλαίων από τον αναπτυσσόμενο κόσμο, και επιρρίπτει τις ευθύνες σε «ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες που αφέθηκαν στο αγαπημένο φτηνό χρήμα των Αμερικανών»... Το δημοσίευμα υπογραμμίζει την «εσωτερική αστάθεια» που επικρατεί στο σύνολο των χωρών αυτών τόσο από πολιτική όσο και οικονομική σκοπιά, εξηγώντας ότι οι «επενδυτές» προτιμούν την «ασφάλεια» που προσφέρει πλέον η οικονομία των ΗΠΑ και σε δεύτερο βαθμό και της Ευρωζώνης, που φαίνεται να «ξεπερνά τα χειρότερα»...
Πάντως, να σημειώσουμε ότι κατά τη διάρκεια των «κραδασμών» που δέχθηκαν χρηματιστήρια και συναλλαγματικές ισοτιμίες από την Αργεντινή μέχρι την Ινδία την περασμένη βδομάδα, υπήρξαν «παράπλευρες απώλειες» και για τις πιο ευάλωτες οικονομίες της Ευρωζώνης, την Πορτογαλία και την Ελλάδα, όπου τα επιτόκια δανεισμού τους πήραν και πάλι την ανιούσα. Την ίδια στιγμή, δημοσίευμα του «Ρόιτερς» το απόγευμα της περασμένης Παρασκευής, εξέφραζε έντονες ανησυχίες για το ενδεχόμενο μετάδοσης των «πιέσεων» και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αναφέροντας χαρακτηριστικά την Ουγγαρία και την Πολωνία, όπου η μεν πρώτη ακύρωσε προγραμματισμένη πώληση κρατικών ομολόγων, η δε δεύτερη μετέθεσε για την ερχόμενη βδομάδα τις ανακοινώσεις για το μηνιαίο δανειοδοτικό της πρόγραμμα, εν αναμονή των εξελίξεων.

Διαφορετικές οπτικές και εντός του ΔΝΤ

Διαφορετικές προσεγγίσεις για τις αιτίες του προβλήματος προβάλλονται και εντός του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου: Την περασμένη βδομάδα η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κρ. Λαγκάρντ, είπε ότι η πολιτική μείωσης της ρευστότητας στις ανεπτυγμένες οικονομίες θα προκαλέσει αστάθεια στις διεθνείς αγορές με ανάλογο αντίκτυπο σε ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες, διαχωρίζοντας ωστόσο τις «σταθερά αναπτυσσόμενες που έχουν περιθώριο για ελιγμούς» και εκείνες που υπολείπονται στη λήψη «μεταρρυθμιστικών» μέτρων. Αλλο στέλεχος του ΔΝΤ, ο J. Vinals, επικεφαλής του τμήματος νομισματικών και κεφαλαιακών αγορών, σε δηλώσεις του στο «Russia Today» εξέφρασε την άποψη ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αναδυόμενες οικονομίες έχουν σχέση με τις δικές τους αδυναμίες και δεν συνδέονται με την απόφαση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ να περικόψει το πρόγραμμα νομισματικής ενίσχυσης της οικονομίας.
Το φαινόμενο βρίσκεται σε εξέλιξη και αυτή τη στιγμή, παρά τις «διαβεβαιώσεις» των ισχυρών ιμπεριαλιστικών κέντρων ότι δεν συντρέχουν λόγοι ανησυχίας για τη Δύση, κανείς δεν μπορεί να προχωρήσει σε ασφαλή «προγνωστικά» με δεδομένο ότι, παρά τα όσα ισχυρίζονται, η καπιταλιστική κρίση δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση παρελθόν. Η αναιμική ανάκαμψη των καπιταλιστικών οικονομιών της Δύσης γίνεται ακόμη πιο εύθραυστη λόγω των προβλημάτων στις λεγόμενες αναδυόμενες καπιταλιστικές οικονομίες και της αλληλεξάρτησής τους. Είναι και αυτός ένας παράγοντας που επιδρά στους οξύτατους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς. Υπ' αυτές τις συνθήκες - κι επειδή όπως είναι γνωστό οι ενδοαστικές συγκρούσεις μόνο δεινά προμηνύουν για τους εργαζόμενους - ας ευχηθούμε οι λαοί να βάλουν το χέρι τους και τη «σφραγίδα» τους στις εξελίξεις...