Η επιδημία «Εμπολα» στη Δυτική Αφρική και η σχέση της με την πανδημία της καπιταλιστικής

Η επιδημία «Εμπολα» στη Δυτική Αφρική και η σχέση της με την πανδημία της καπιταλιστικής ανάπτυξης

Η εξέλιξη της επιδημίας από τον ιό «Εμπολα» θέτει σε προτεραιότητα την αξιοποίηση όλων των τεράστιων δυνατοτήτων που υπάρχουν σε επιστημονική γνώση, τεχνολογικά, φαρμακευτικά μέσα, εξειδικευμένο υγειονομικό προσωπικό, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των ασθενών αλλά και την προστασία των υγιών ανθρώπων.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η κατάσταση στις χώρες της Δυτικής Αφρικής, ιδιαίτερα στη Σιέρα Λεόνε, τη Γουινέα και τη Λιβερία, είναι σοβαρή, τόσο από πλευράς του αριθμού των θυμάτων στον πληθυσμό όσο και από την κατάσταση των υγειονομικών υπηρεσιών αυτών των χωρών, οι οποίες αποδεικνύεται ότι βρίσκονται σχεδόν σε πλήρη αδυναμία από πλευράς στελέχωσης, υποδομών και μέσων να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Ταυτόχρονα, ενισχύονται οι φόβοι η επιδημία αυτή, από το χαρακτήρα που έχει σήμερα ως ενδημική στις χώρες αυτές, ενδεχομένως να μετατραπεί σε πανδημία από τη στιγμή που «περάσει» σε Ευρώπη και Αμερική, κάτι το οποίο -παρά τα μέτρα που λαμβάνονται- δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει.
Οι επιπτώσεις σε αυτήν την περίπτωση θα είναι σοβαρές, πριν από όλα στα φτωχά λαϊκά στρώματα, αφού σε αυτά συνυπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις που δημιουργεί η καπιταλιστική ανάπτυξη, όπως φτώχεια, άσχημες συνθήκες κατοικίας, ελλιπής διατροφή και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ανεπαρκείς κρατικές υπηρεσίες πρόληψης, δημόσιας υγείας κλπ. Αλλωστε, αυτές οι συνθήκες δεν περιμένουν τον ιό «Εμπολα» αλλά ήδη δηλώνουν την παρουσία τους μέσα από την εμφάνιση «ξεχασμένων» ασθενειών, όπως η φυματίωση, η ελονοσία και άλλα λοιμώδη νοσήματα, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες καπιταλιστικές χώρες. Δεν είναι μακρινό παρελθόν η επιδημία της γρίπης Η₁Ν₁, όπου η αναπτυγμένη καπιταλιστική Ευρώπη, με τα τεράστια επιτεύγματα στην επιστήμη και στην τεχνολογία παρουσιάστηκε ως «βασιλιάς ημίγυμνος» σε ό,τι αφορά τις αναγκαίες κρατικές υποδομές και υπηρεσίες, όχι μόνο για την πρόληψη που αποτελεί την πρώτη και κύρια «γραμμή άμυνας» αλλά και στην επάρκεια των μέσων -υποδομές, προσωπικό κλπ.- για τη θεραπεία από τη νόσο. Εχουν καταγραφεί κατ' επανάληψη από επιστήμονες και επιστημονικούς φορείς οι ελλείψεις στην ανάπτυξη των κρατικών υποδομών, στη στελέχωσή τους σε προσωπικό και σύγχρονο εξοπλισμό που θα επέτρεπε την έγκαιρη προετοιμασία και παρακολούθηση του πληθυσμού, την έγκαιρη λήψη όλων αυτών των μέτρων που θα περιόριζε δραστικά τις επιπτώσεις, ανάμεσα στις οποίες και το θάνατο χιλιάδων ανθρώπων.

Στη Λιβερία (εδώ σε ένα δρόμο στην πρωτεύουσα Μονρόβια) καθημερινά χάνονται ζωές από τον επικίνδυνο ιό

Οι διαφορές που υπάρχουν στο συνολικό επίπεδο αυτών των καπιταλιστικών κρατών της Αφρικής με αυτών της καπιταλιστικής Ευρώπης είναι σημαντικές. Εκφράζεται συνολικά στο βιοτικό επίπεδο του λαού αυτών των κρατών αλλά και στο επίπεδο των υπηρεσιών Υγείας, που είναι έως και πρωτόγονο συγκριτικά με την καπιταλιστική Ευρώπη. Αυτό δεν μπορεί να συγκαλύψει το γεγονός ότι είναι αποτέλεσμα της άγριας εκμετάλλευσης των λαών της Δυτικής Αφρικής από το κεφάλαιο και τα μονοπώλια, εκμετάλλευση που βιώνουν αντίστοιχα και οι λαοί της καπιταλιστικής Ευρώπης.

Χώρες με σημαντικό πλούτο που καρπώνονται οι καπιταλιστές

Το γεγονός ότι αυτές οι χώρες της Αφρικής διαθέτουν ορυκτό πλούτο, καλλιέργειες και αλιεία αλλά η ανάπτυξη τους γίνεται σε καθεστώς άγριας εκμετάλλευσης από το κεφάλαιο, έχει αντανάκλαση και στο συνολικό επίπεδο ζωής των λαών τους και φυσικά στο επίπεδο ανάπτυξης των υπηρεσιών Υγείας.
Π.χ., η Γουινέα έχει σημαντικό ορυκτό πλούτο και είναι από τους μεγαλύτερους στον κόσμο εξαγωγείς βωξίτη και αλουμινίου, διαθέτει γόνιμο έδαφος όπου καλλιεργούνται προϊόντα όπως ρύζι, καλαμπόκι, κεχρί, διαθέτει βιομηχανίες τροφίμων και κονσερβοποίησης ψαριών. Αντίστοιχα, η Λιβερία εξάγει σίδηρο, καουτσούκ και ξυλεία, έχει σημαντικές καλλιέργειες και αλιεία. Την ίδια στιγμή μεγάλες πολυεθνικές -κυρίως αμερικανικές- εκμεταλλεύονται τον ορυκτό πλούτο και ελέγχουν τις φυτείες. Η γνωστή πολυεθνική «Bridgestone/Firestone» ελέγχει τις φυτείες καουτσούκ στις οποίες ο αριθμός των εργατών αγγίζει τις 40.000, μεταξύ των οποίων και πολλά παιδιά. Η Σιέρα Λεόνε διαθέτει αξιόλογα κοιτάσματα ορυκτών, το 50% των εξαγωγών αφορά το χρυσό, διαθέτει αρκετές καλλιεργήσιμες εκτάσεις και σημαντικά αλιευτικά πεδία.
Επομένως, το πρόβλημα τόσο στην εμφάνιση της επιδημίας από τον ιό «Εμπολα» όσο και το υποτυπώδες έως ανύπαρκτο σύστημα Υγείας αυτών των χωρών δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ως «φυσικό φαινόμενο». Να αποσυνδεθεί από τον καπιταλιστικό χαρακτήρα της ανάπτυξης, συστατικό στοιχείο της οποίας είναι η γενικότερη καθυστέρησή τους και κατ' επέκταση και το επίπεδο ζωής και υγείας των λαών αυτών. Καθυστέρηση που αφορά τον ίδιο το λαό και τις ανάγκες του και όχι φυσικά την κερδοφόρα αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών από το κεφάλαιο.

Η καθυστέρηση αντιμετώπισης έχει αιτίες

Οταν όμως μιλάμε για «καθυστέρηση» είναι σημαντικό να προσδιοριστεί σε σχέση με τι την ορίζουμε, με τι ακριβώς θα συγκριθεί. Το ασφαλές και ουσιαστικό κριτήριο από την πλευρά των λαϊκών συμφερόντων είναι εάν οι σημερινές δυνατότητες της επιστήμης και της τεχνολογίας αξιοποιούνται 100% με κριτήριο την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών.
Ας σκεφτούμε το εξής: Εάν τα παγκόσμια φώτα δεν έπεφταν στα κράτη αυτά επειδή δεν προέκυπτε η θανατηφόρος επιδημία του ιού «Εμπολα» ή όταν αυτά σβήσουν όταν σταματήσει η επιδημία, σημαίνει ότι «δεν τρέχει τίποτα» με το επίπεδο υγείας των λαών αυτών; Σημαίνει ότι το όριο των απαιτήσεων των λαών της Δυτικής Αφρικής πρέπει να περιορίζεται ίσα - ίσα στο να μην πεθαίνουν από τις επιδημίες ή από την ασιτία ή από την έλλειψη και τη μόλυνση του νερού, γιατί οι επιπλέον απαιτήσεις θα διαμόρφωναν πιο ακριβή εργατική δύναμη για τα μονοπώλια και την αστική τάξη των χωρών αυτών;
Αντίστοιχα εδώ, στην Ελλάδα, ο λαός με τι πρέπει να συγκρίνει; Με τη βολική αντίληψη που διαμορφώνει το κεφάλαιο, αξιοποιώντας την επιδημία στη Δυτική Αφρική, ότι «υπάρχουν και χειρότερα», συνεπώς να είμαστε και ευχαριστημένοι; Πώς πρέπει να σκεφτεί μια τετραμελής λαϊκή οικογένεια που, από τη μία, τη διαβεβαιώνουν ότι εμείς στην Ελλάδα δεν είμαστε «Αφρική» και, από την άλλη, τη διαβεβαιώνουν ότι μπορεί να «ζήσει» με τα 400 Ευρώ το μήνα -ως ανώτατο ποσό- του ελάχιστου «εγγυημένου εισοδήματος»...
Οι επιπτώσεις στο λαό από την ανάπτυξη που έχει ως κριτήριο το κέρδος εκφράζεται με πολλούς τρόπους και στον τομέα της Υγείας. Π.χ., μπορεί να υπάρχει σχεδόν πλήρης απουσία ή υποτυπώδης οργάνωση κρατικών υπηρεσιών Υγείας, όπως συμβαίνει στις χώρες της Δυτικής Αφρικής αλλά και εκεί που είναι αναπτυγμένες, με εξειδικευμένο υγειονομικό προσωπικό, σύγχρονη τεχνολογία κλπ., να δυσκολεύονται ή και να μην μπορούν να τις αξιοποιήσουν λόγω «κόστους». Επίσης, να είναι άναρχα κατανεμημένες, με ελλείψεις ή και απουσία τους από ολόκληρες περιοχές, αφού για την ανάπτυξή τους κυριαρχεί το κριτήριο του κέρδους και του «κόστους - οφέλους». Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία της παντελούς έλλειψης βασικών ειδικοτήτων, π.χ., παιδίατροι, καρδιολόγοι κ.λπ., σε περιοχές της χώρας, ανεπαρκής εμβολιαστική κάλυψη τμημάτων του πληθυσμού, όπως Ρομά, μετανάστες, άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα, μείωση ή και κατάργηση της χρήσης φαρμάκων λόγω κόστους κλπ. Είναι, επίσης, ενδεικτικό ότι πέρασε στα «ψιλά» ο θάνατος από διφθερίτιδα 5.000 ατόμων στη Ρωσία της καπιταλιστικής παλινόρθωσης το 1994 επειδή ανέστειλαν τον εμβολιασμό για τη νόσο αυτή, ενώ πριν δεν είχαν ούτε μια τέτοια περίπτωση. Τώρα η Ρωσία ανακοινώνει ότι είναι στη φάση δημιουργίας 3 εμβολίων για τον ιό «Εμπολα», ενώ ο Ομπάμα ανακοινώνει τη χρηματοδότηση με 1 εκατομμύριο δολάρια για την κατασκευή της πιο πρωτότυπης στολής προστασίας έναντι του ιού.

Η επιδημία αξιοποιείται από τους ιμπεριαλιστές

Ο λαός πρέπει να «κουμπώνεται» από το κύμα «αλληλεγγύης» προς τις χώρες αυτές από το συφερτό των ιμπεριαλιστικών κρατών και ενώσεων. «Βγάζει μάτι» ότι αξιοποιούν την επιδημία από τον ιό «Εμπολα» για να διεισδύσουν στην περιοχή αυτή, υπηρετώντας τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα και επιδιώξεις, να διεκδικήσουν ο καθένας για τα δικά του μονοπώλια, καλύτερη θέση για τον έλεγχο και αξιοποίηση περιοχών, πρώτων υλών, πετρελαίων κλπ.
Ταυτόχρονα, τους απασχολεί η εξάπλωση της επιδημίας εκτός της περιοχής της Δυτικής Αφρικής, πολύ περισσότερο που τα ζητήματα της δημόσιας Υγείας σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης της καπιταλιστικής οικονομίας δεν έχουν «σύνορα». Τους απασχολεί κυρίως από την πλευρά του κόστους που μπορεί να έχει από τις χαμένες εργατοώρες, απώλεια εργατικής δύναμης, κόστη περίθαλψης κλπ. Αλλωστε, από αυτήν τη σκοπιά αντιμετωπίζει η ίδια η ΕΕ το ζήτημα της Υγείας, δηλαδή ως παράγοντα που διαμορφώνει το λεγόμενο εργατικό «κόστος» και επιδρά στην ανταγωνιστικότητα των καπιταλιστικών επιχειρήσεων.

Η φαρμακοβιομηχανία έχει ένα κριτήριο, το κέρδος

Τώρα τα μονοπώλια της φαρμακοβιομηχανίας «θυμήθηκαν» ότι υπάρχουν κάποια φάρμακα και εμβόλια σε «πειραματικό στάδιο». Δεν αποκλείεται να μυρίστηκαν τη διαμόρφωση κατάλληλων συνθηκών, δηλαδή επικερδών αγορών για την προώθηση των εμπορευμάτων τους, φαρμάκων και εμβολίων.
Η πρώτη γνωστή επιδημία του ιού «Εμπολα» ήταν το 1976, κοντά 40 χρόνια πριν. Τι είναι αυτό, όμως, που, ενώ αυτός ο ιός είναι πλήρως γνωστός στους επιστήμονες για τη δομή του, την προέλευσή του, τη μετάδοσή του, την επικινδυνότητά του κλπ., κοντά μισό αιώνα η φαρμακοβιομηχανία, ενώ ερευνά την παραγωγή φαρμάκων εξατομικευμένων για κάθε ασθενή, δεν κατόρθωσε (;) να κατασκευάσει εμβόλια ή φάρμακα για το συγκεκριμένο ιό τόσα χρόνια. Δε χρειάζεται ειδική γνώση για να καταλάβει κανείς ότι το κριτήριο της φαρμακοβιομηχανίας για την έρευνα, την παραγωγή και τη διάθεση των προϊόντων της είναι η εξασφάλιση υψηλής κερδοφορίας. Ακόμα και να σχεδιαστεί ένα φάρμακο, δεν το παράγει εάν δεν ικανοποιείται ο παραπάνω όρος ή και αποσύρει από την αγορά φάρμακα για τον ίδιο λόγο. Στη Δυτική Αφρική, με αφορμή την επιδημία και τις επιπτώσεις της, αναδεικνύεται με τραγικό τρόπο τι σημαίνει για τους λαούς ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, τι επιπτώσεις έχει η θεωρία του «κόστους - οφέλους» με βάση τα επιχειρηματικά συμφέροντα. Οι επιπτώσεις στο λαό όταν οι τομείς της έρευνας και της παραγωγής δε γίνονται σύμφωνα με τις κοινωνικές - λαϊκές ανάγκες αλλά εκεί και στο βαθμό που ικανοποιείται η προσδοκία του κεφαλαίου για υψηλή κερδοφορία και μάλιστα σε συνθήκες οξύτατου ανταγωνισμού.

Η Υγεία προτεραιότητα στην πάλη του εργατικού - λαϊκού κινήματος

Δεν μπορεί να υπάρχει δεύτερη σκέψη ότι τα ζητήματα που σχετίζονται με την πρόληψη, τη θεραπεία και την αποκατάσταση της υγείας του λαού, όπως και αυτά για την προστασία της δημόσιας Υγείας, αποτελούν προτεραιότητα στην πάλη του εργατικού - λαϊκού κινήματος και της κοινωνικής συμμαχίας. Κάθε «έκπτωση» και μείωση των απαιτήσεων του λαού σ' αυτά τα ζητήματα θέτει σε κίνδυνο την υγεία και τη ζωή των λαϊκών στρωμάτων. Οι στόχοι πάλης πρέπει να αντιστοιχούν με την ανάγκη και το δικαίωμα για την πλήρη κρατική και δωρεάν κάλυψη όλων των σύγχρονων αναγκών, με την αξιοποίηση όλων των τεράστιων δυνατοτήτων που παρέχει η επιστήμη, η τεχνολογία, το πολυάριθμο εξειδικευμένο υγειονομικό προσωπικό. Με πλήρη, πανελλαδική ανάπτυξη κρατικών υποδομών και υπηρεσιών σε μόνιμη βάση, προσανατολισμένες στην πρόληψη και στη δημόσια Υγεία και στην πολύπλευρη ενίσχυσή τους σε περιπτώσεις επιδημιών ή άλλων έκτακτων αναγκών.
Για να γίνουν, όμως, αυτά κατοχυρωμένο λαϊκό δικαίωμα, απαιτείται το εργατικό κίνημα και η κοινωνική συμμαχία να κατατείνει την πάλη για να αντιμετωπιστεί και να καταργηθεί ο «Εμπολα» της καπιταλιστικής ανάπτυξης, που καταδικάζει τους παραγωγούς του πλούτου σε όλο τον πλανήτη σε συνεχή αιμορραγία, ακόμα και των προηγούμενων ανεπαρκών δικαιωμάτων.
Η οργάνωση της πάλης για να ανοίξει ο δρόμος της ανάπτυξης υπέρ του λαού, με κοινωνική ιδιοκτησία του πλούτου που ο ίδιος παράγει, είναι το πιο δοκιμασμένο, ασφαλές και αποτελεσματικό «εμβόλιο» που προστατεύει το λαό.

Του Γιώργου ΝΑΝΟΥ
Ο Γιώργος Νάνος είναι μέλος της ΚΕΟΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Υγείας – Πρόνοιας της ΚΕ του Κόμματος