«Οι μπολσεβίκοι μπορούν και πρέπει να πάρουν την εξουσία»

Οι εργάτες που πήραν ενεργό μέρος στην απεργία των οδηγών των τραμ στην πόλη Πιατιγκόρσκ στο Βόρειο Καύκασο το Σεπτέμβρη του 1917

Πλησιάζοντας ο Οκτώβρης του 1917 η κατάσταση στην ήδη επαναστατημένη Ρωσία οξυνόταν. Οι κυρίαρχοι κύκλοι όχι μόνο δεν μπορούσαν να κυβερνήσουν τη χώρα όπως προηγουμένως, αλλά χρεοκοπούσε με γοργούς ρυθμούς και η πολιτική εγκλωβισμού στα αστικά συμφέροντα, που ακολουθούσαν οι μενσεβίκοι και οι εσέροι.
Μόνο το Σεπτέμβρη οι αποφάσεις των Σοβιέτ της Πετρούπολης και της Μόσχας, για το πέρασμα όλης της εξουσίας στα χέρια των εργατών και της αγροτικής φτωχολογιάς, υποστηρίχτηκαν από 80 και πλέον Σοβιέτ.
Οι εξελίξεις αυτές διαμόρφωσαν, μέσα σε λίγες μόνο μέρες, μια κατάσταση την οποία ο Λένιν χαρακτήρισε «απότομη και (...) πρωτότυπη στροφή στη ρωσική επανάσταση»: Η αντεπανάσταση αποδείχτηκε αισθητά εξασθενημένη, τη στιγμή που το επαναστατικό στρατόπεδο είχε δυναμώσει μετά από τον αγώνα κατά του κορνιλοφισμού.
Ο Λένιν εκτιμούσε πως το άμεσο καθήκον είναι η ένοπλη εξέγερση για την ανατροπή της Προσωρινής Κυβέρνησης και την κατάληψη της εξουσίας. Ολη η δουλειά του Κόμματος έπρεπε να προσανατολιστεί σε αυτό το άμεσο καθήκον.
Την ίδια περίοδο, το βασικό ρόλο στις μαζικές οργανώσεις του προλεταριάτου άρχισαν να τον παίζουν οι μπολσεβίκοι. Μέσα στο προλεταριάτο, έγραφε ο Λένιν την 1η Σεπτέμβρη 1917, «παρατηρείται ολοφάνερη πτώση της επιρροής των εσέρων και των μενσεβίκων, ολοφάνερη άνοδος της επιρροής των μπολσεβίκων».

Διαδήλωση του Σεπτέμβρη στη Σιβηρία

Στη συνεδρίαση της Ολομέλειας του Σοβιέτ της Πετρούπολης με πλειοψηφία 279 ψήφων, έναντι 115 κατά και 50 λευκών, υπερψηφίστηκε η απόφαση που πρότειναν οι μπολσεβίκοι, η οποία κατέκρινε την πολιτική των κυβερνητικών συνασπισμών με τα αστικά κόμματα, καλούσε για το πέρασμα όλης της εξουσίας στα χέρια των Σοβιέτ.
Στην απόφαση αυτή το Μπολσεβίκικο Κόμμα, για πρώτη φορά μετά από το 6ο του Συνέδριο, επανήλθε στο σύνθημα «Ολη η εξουσία στα Σοβιέτ», το οποίο είχε προσωρινά αποσυρθεί μετά από τα γεγονότα του Ιούλη. Η αλλαγή της σύνθεσης και των συσχετισμών στη συντριπτική πλειοψηφία των Σοβιέτ της χώρας υπέρ των μπολσεβίκων είχε δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την επαναφορά του συνθήματος «Ολη η εξουσία στα Σοβιέτ!».
Δείκτης ανόδου της επιρροής των μπολσεβίκων στις μάζες αποτέλεσαν και οι εκλογές που έγιναν το Σεπτέμβρη για την ανάδειξη τοπικών συμβουλίων (τοπικές Δούμες) στις πόλεις και τις περιφέρειες.

Η ένοπλη εξέγερση στην ημερήσια διάταξη

Από τα μέσα Σεπτέμβρη το σύνθημα «Ολη η εξουσία στα Σοβιέτ!» έγινε ισοδύναμο με το σύνθημα για ένοπλη εξέγερση. Το Μπολσεβίκικο Κόμμα, υλοποιώντας τις αποφάσεις του 6ου Συνεδρίου, δούλευε εντατικά με σκοπό να ετοιμάσει προσεκτικά και ολόπλευρα τις δυνάμεις για τον ένοπλο αγώνα, αλλά και να μπορέσει σωστά να προσδιορίσει την πιο κατάλληλη στιγμή για την εκδήλωση της εξέγερσης.
Η πανεθνική κρίση φούντωνε ολοένα και περισσότερο σε όλη τη χώρα. Η κυβέρνηση είχε παραλύσει. Η κατάσταση της οικονομίας επιδεινωνόταν συνεχώς, η καταστροφή στη βιομηχανία και τις μεταφορές πήρε πανρωσικές διαστάσεις. Η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε αισθητά. Το 1917 ο όγκος της σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος ελαττώθηκε κατά 36,4%. Η παραγωγή χάλυβα και χυτοσίδηρου μειώθηκε σχεδόν 2 φορές, η εξόρυξη κάρβουνου έπεσε στο επίπεδο του 1911. Οι σιδηροδρομικές μεταφορές είχαν αποδιοργανωθεί σε μεγάλο βαθμό: Δεν επαρκούσαν τα καύσιμα, τα βαγόνια, οι ατμομηχανές, οι γραμμές καταστρέφονταν.
Σε ολόκληρη τη χώρα ξέσπασαν ταραχές εξαιτίας της πείνας. Συνολικά, το Σεπτέμβρη, στις βιομηχανικές επιχειρήσεις είχαν καταγραφεί 169 εκδηλώσεις διαμαρτυρίας με διάφορους τρόπους: 108 απεργίες, 18 εργατικές ταραχές, 33 περιπτώσεις εφαρμογής εργατικής αυτοδιεύθυνσης, 21 συλλήψεις και απομακρύνσεις της εργοστασιακής διεύθυνσης, 8 καταλήψεις επιχειρήσεων κ.λπ. Μεγάλο πολιτικό γεγονός αποτέλεσε μια από τις πιο μαζικές οικονομικές απεργίες της προοκτωβριανής περιόδου, η πανρωσική απεργία των σιδηροδρομικών (24 - 27 Σεπτέμβρη).
Οι επιχειρηματίες, για να καταπολεμήσουν το εργατικό κίνημα που μεγάλωνε, έκλειναν τα εργοστάσια. Για παράδειγμα, την 1η Σεπτέμβρη, στην περιοχή του Ιβάνοβο - Βοζνεσένσκ, οι εργοστασιάρχες πέταξαν στο δρόμο 10.000 υφαντουργούς. Στις 8 Σεπτέμβρη, η διεύθυνση του εργοστασίου χυτηρίου και μηχανουργίας «Παρβιάινεν», με τη δικαιολογία της έλλειψης καυσίμων, ανακοίνωσε την απόλυση 1.630 εργατών.
Επικεφαλής του αγώνα κατά των λοκ άουτ έμπαιναν οι μπολσεβίκοι. Οντας μέλη των εργοστασιακών επιτροπών, εξακρίβωναν το πραγματικό μέγεθος των αποθεμάτων καυσίμων και τροφίμων, εξηγούσαν στους εργάτες τις αληθινές αιτίες των αποφάσεων που έπαιρναν οι επιχειρηματίες, ξεσήκωναν το προλεταριάτο σε οργανωμένο αγώνα κατά του κεφαλαίου.
Παράλληλα, διευρυνόταν και αναπτυσσόταν και το αγροτικό κίνημα, για την κατάπνιξη του οποίου η κυβέρνηση χρησιμοποιούσε τα πιο αυστηρά μέτρα. Στις περιοχές της χώρας, όπου οι αγρότες καταλάμβαναν χωράφια, τσιφλίκια, αγροτικές περιουσίες κ.λπ., στάλθηκαν αποσπάσματα για την καταστολή τους.
Μόνο το Σεπτέμβρη, σε 68 κυβερνεία και περιοχές της Ρωσίας είχαν καταγραφεί 630 αγροτικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας: 83 περιπτώσεις λεηλασίας και 61 περιπτώσεις αρπαγής περιουσιών, 73 περιπτώσεις κατάληψης γης, 63 περιπτώσεις κατάληψης λιβαδιών, 96 περιπτώσεις κατάληψης δασών, 28 περιπτώσεις αρπαγής εργαλείων, 57 περιπτώσεις αρπαγής της σοδειάς κ.λπ.
Αισθητά οξύνθηκε και ο αγώνας των καταπιεσμένων εθνών: Απεργιακό κίνημα και αγροτικές εκδηλώσεις σε Ουκρανία, Λευκορωσία, Βαλτική, εξέγερση στις περιοχές Σεμιρέτσγιε και Τουργκάισκ, «ταραχές» στο Βόρειο Καύκασο.
Η χρησιμοποίηση του στρατού για την καταστολή των λαϊκών διαμαρτυριών γινόταν όλο και πιο δύσκολη. Στις αρχές του Σεπτέμβρη, ορισμένοι λόχοι του 74ου εφεδρικού Συντάγματος Πεζικού στην πόλη Οριόλ αρνήθηκαν να επιτρέψουν τη λειτουργία πειθαρχικών δικαστηρίων στους λόχους τους και αποπειράθηκαν να συλλάβουν τον διοικητή του Συντάγματος, ο οποίος τάχτηκε υπέρ των μέτρων αυτών. Οι στρατιώτες δήλωσαν ότι δεν είχαν εκλέξει αυτοί την Προσωρινή Κυβέρνηση και τον Κερένσκι και γι' αυτό δεν τους αναγνώριζαν.

Οι αστοί τρομάξανε...

Τα σύμμαχα καπιταλιστικά κράτη ενέτειναν τις προσπάθειές τους να στηρίξουν την αδύναμη Προσωρινή Κυβέρνηση. Οι ΗΠΑ παραχώρησαν στην Προσωρινή Κυβέρνηση νέα πίστωση ύψους 125 εκατομμυρίων δολαρίων. Μεγάλο δάνειο ύψους 105 εκατομμυρίων γιεν πήρε η Ρωσία από την Ιαπωνία (70 εκατομμύρια από αυτά δόθηκαν για την πληρωμή παλιών χρεών). Η στήριξη των συμμάχων γινόταν με σκοπό την αποτελεσματική αντιμετώπιση του επαναστατικού κινήματος. Παρουσιαζόταν μια καταπληκτική ομοψυχία και των δύο εμπόλεμων ομάδων της διεθνούς αστικής τάξης απέναντι στο χτύπημα του επαναστατημένου ρωσικού λαού.
Αναζητώντας διέξοδο από την κρίση που είχε προκληθεί, η εσερο-μενσεβίκικη Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή των Σοβιέτ κάλεσε στις 14 Σεπτέμβρη τη λεγόμενη «Πανρωσική Δημοκρατική Σύσκεψη», που αποφάσισε να σχηματίσει Προσωρινό Σοβιέτ της Ρωσικής Δημοκρατίας ή, όπως το είχαν ονομάσει αλλιώτικα, «Προκοινοβούλιο», ένα αντιπροσωπευτικό όργανο πλάι στην Προσωρινή Κυβέρνηση.
Ο Λένιν τάχτηκε αποφασιστικά υπέρ του μποϊκοταρίσματος του Προκοινοβουλίου, δείχνοντας πως η ουσία του συνίσταται στην εξαπάτηση των εργατών και των αγροτών, πως στοχεύει «να τους αποσπάσει από τη νέα επανάσταση που φουντώνει, να ρίξει στάχτη στα μάτια των καταπιεζόμενων τάξεων, ντύνοντας με καινούργια φορεσιά τον παλιό, δοκιμασμένο ήδη, κουρελή και πολυφθαρμένο "συνασπισμό" με την αστική τάξη» (Απαντα, τόμ. 34, σελ. 261, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»).
Στις 25 Σεπτέμβρη, ύστερα από μακρόχρονες διαπραγματεύσεις επιτεύχθηκε ο κύριος στόχος, ο σχηματισμός νέας, της τρίτης (και τελευταίας) κυβέρνησης συνασπισμού. Ο σχηματισμός της νέας κυβέρνησης δεν έσωσε τη χώρα από την πανεθνική κρίση, που όλο και πιο απειλητικά εκδηλωνόταν στην ανικανότητα της εξουσίας, στην οικονομική ερήμωση, στην άνοδο του επαναστατικού κινήματος, στην ολοκληρωτική απομάκρυνση του στρατού από την κυβέρνηση. Διαμορφωνόταν η απαραίτητη για τη νικηφόρα εξέγερση επαναστατική κατάσταση.

Εφτασε η ώρα...

«Η κρίση ωρίμασε», προειδοποιούσε ο Λένιν στις 29 Σεπτέμβρη. «Ολόκληρο το μέλλον της ρωσικής επανάστασης παίζεται κορόνα - γράμματα. Κρίνεται η τιμή ολόκληρου του Μπολσεβίκικου Κόμματος» (Απαντα, τόμ. 34, σελ. 280, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»).
Αναλύοντας το σύνολο των γεγονότων στη χώρα, ο Λένιν συμπέρανε ότι είχε φτάσει η ώρα για την άμεση προετοιμασία της ένοπλης εξέγερσης. «Στις 3 και 4 Ιούλη η εξέγερση θα ήταν λάθος: Δε θα μπορούσαμε να κρατήσουμε την εξουσία ούτε υλικά ούτε πολιτικά. Υλικά, παρά το ότι υπήρχαν στιγμές που η Πετρούπολη ήταν στα χέρια μας, γιατί οι εργάτες και οι στρατιώτες μας δε θα πολεμούσαν, δε θα πέθαιναν τότε για την Πετρούπολη: Δεν υπήρχε τέτοια "μανία'', τέτοιο άσβεστο μίσος ούτε απέναντι στον Κερένσκι ούτε απέναντι στους Τσερετέλι - Τσερνόφ (...) Πολιτικά δε θα μπορούσαμε να κρατήσουμε την εξουσία στις 3 και 4 Ιούλη, γιατί ο στρατός και η επαρχία, πριν τον κορνιλοφισμό, μπορούσαν να βαδίσουν και θα βάδιζαν ενάντια στην Πετρούπολη. Τώρα η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική. Μας ακολουθεί η πλειοψηφία της τάξης που είναι η εμπροσθοφυλακή της επανάστασης, η εμπροσθοφυλακή του λαού, που είναι ικανή να συναρπάσει τις μάζες. Μας ακολουθεί η πλειοψηφία του λαού (...) Η νίκη μας είναι σίγουρη γιατί ο λαός έχει πια φτάσει πολύ κοντά στην απόγνωση κι εμείς προσφέρουμε σε όλο το λαό μια σίγουρη διέξοδο, γιατί του δείξαμε "στις κορνιλοφικές μέρες'' τι αξίζει η καθοδήγησή μας» (Απαντα, τόμ. 34, σελ. 244, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»).
Ο Λένιν υποστήριζε αποφασιστικά: «Οι μπολσεβίκοι μπορούν και πρέπει να πάρουν την εξουσία». Μόνο η πολιτική γραμμή των μπολσεβίκων και η εξουσία των Σοβιέτ μπορούσαν να βγάλουν τη χώρα από την οικονομική καταστροφή, να ικανοποιήσουν τις αξιώσεις της φτωχής αγροτιάς, που στη διάρκεια εφτά μηνών της επανάστασης δεν πήρε τίποτα, παρά κενές υποσχέσεις, να αποτρέψουν τα σχέδια για κατάπνιξη της επαναστατημένης Πετρούπολης και να δώσουν στο λαό την πολυπόθητη ειρήνη.
«Μέση λύση δεν υπάρχει», υπογράμμιζε ο Λένιν. «Δεν μπορούμε να περιμένουμε. Η επανάσταση χάνεται» (Απαντα, τόμ. 34, σελ. 247, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»).
-