Κινηματογράφος στην υπηρεσία του αντικομμουνισμού

Το τελευταίο διάστημα κυκλοφόρησαν δύο ταινίες που αναφέρονται στην ΕΣΣΔ, που επικεντρώνουν σε δύο διαφορετικές μεν στιγμές, αλλά στην ίδια περίοδο, που στο τιμόνι της ΕΣΣΔ βρισκόταν ο Ιωσήφ Στάλιν. Δεν μας εκπλήσσει ότι κυκλοφόρησαν πέρσι, που ήταν χρονιά συμπλήρωσης των 100 χρόνων από τη μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση. Δεν είναι κρυφό ότι η άρχουσα τάξη αξιοποιεί τον κινηματογράφο ως ένα από τα πιο αποτελεσματικά όπλα για την πνευματική χειραγώγηση με τα καπιταλιστικά πρότυπα ζωής και συμπεριφοράς, τον αποπροσανατολισμό, τον ανορθολογισμό και βεβαίως τον αντικομμουνισμό. Και μέσα από τον κινηματογράφο, που αποτελεί μια από τις μαζικότερες και διεισδυτικότερες στην ανθρώπινη συνείδηση τέχνη, θέλουν να «ξορκίσουν» το κορυφαίο κοσμοϊστορικό γεγονός του 20ού αιώνα, που απέδειξε ότι ο καπιταλισμός δεν είναι ανίκητος, ότι μπορεί να οικοδομηθεί μια ανώτερη οργάνωση της κοινωνίας, χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Αυτό είναι το ζητούμενο και ένα από τα βασικά καθήκοντα της Τέχνης σε συνθήκες καπιταλισμού.

***

Η πρώτη ταινία, λοιπόν, έχει τίτλο «Bitter Harvest» και θέμα της είναι, όπως μας ενημερώνει το κείμενο - περίληψη που κυκλοφόρησε η εταιρεία διανομής «ODEON», «μία από τις λιγότερο προβεβλημένες τραγωδίες του 20ού αιώνα... μία δυνατή ιστορία αγάπης, περηφάνιας, επανάστασης και επιβίωσης, μέσα από τα μάτια δύο νεαρών ερωτευμένων που βρίσκονται στην Ουκρανία του '30, όταν ο Ιωσήφ Στάλιν αποφασίζει πρακτικές γενοκτονίας απέναντι στη χώρα».
Ειδυλλιακές εικόνες με αγρότες να δουλεύουν και να ζουν χαρούμενοι στα χωριά τους διακόπτονται ξαφνικά από τρομακτικούς στρατιώτες και μπολσεβίκους, γιατί «πάντα υπήρχαν εκείνοι που ήθελαν να μας στερήσουν την ελευθερία». Σειρά έχουν δολοφονίες, επιθέσεις, βασανιστήρια, λεηλασίες, σωροί από πτώματα... Και ο λόγος; «Για να αυξήσει ο Στάλιν τη δύναμή του. Θα έκανε ένα έθνος να λιμοκτονήσει. Ανακαλύψτε την άγνωστη αληθινή ιστορία...», όπως αποτυπωνόταν και στο τρέιλερ. Ο σκηνοθέτης της ταινίας, Τζορτζ Μέντελουκ, εξηγώντας γιατί επέλεξε να γυρίσει αυτήν την ταινία, υποστήριξε ότι «κάναμε αυτήν την ταινία, γιατί θέλαμε να καταλάβει ο κόσμος πως αυτό το ολοκαύτωμα, το Γολοντομόρ, ήταν το καλύτερα κρυμμένο μυστικό του 20ού αιώνα».
Τι κι αν έχει αποδειχτεί ότι το «καλύτερα κρυμμένο μυστικό του 20ού αιώνα» βασιζόταν σε ψευδή στοιχεία, που πρώτοι «ανέδειξαν» οι ναζί το 1933. Τι κι αν οι φωτογραφίες του Thomas Walker, που υποτίθεται αποτελούν τα αδιάψευστα ντοκουμέντα αυτού του «βάρβαρου σχεδίου», έχουν τραβηχτεί σε άλλες παλιότερες περιόδους. Τι κι αν έχει αποδειχτεί ότι ο συγκεκριμένος δεν βρέθηκε ποτέ στις περιοχές που υποτίθεται ότι είδε, κατέγραψε και φωτογράφισε τα «γεγονότα». Τι κι αν αυτοί που πραγματικά καταδίκασαν το λαό της Ουκρανίας στην πείνα ήταν οι κουλάκοι, οι πλούσιοι αγρότες, που εναντιώνονταν - μέσα από δολιοφθορές, αρνήσεις συγκομιδής, δολοφονίες, ένοπλες επιθέσεις - στη σταδιακή συνένωση των μικρών αγροτικών καλλιεργειών σε μεγάλες παραγωγικές μονάδες, δηλαδή στην κολεκτιβοποίηση. Γεγονότα που παραστατικά αποδίδει το βιβλίο για την Πάσα Αγγελίνα που εκδόθηκε πέρυσι από τη «Σύγχρονη Εποχή»
Ολα αυτά μάλλον αποτελούν ψιλά γράμματα για τους δημιουργούς της ταινίας.

***

Κι αν σε όλα τα παραπάνω διακρίνει κανείς πολύ ωμό αντικομμουνισμό, έρχεται η δεύτερη ταινία με πιο... ραφιναρισμένο αντικομμουνισμό αυτήν τη φορά. Καταρχήν χαρακτηρίζεται μαύρη κωμωδία, που υποτίθεται ότι «παρωδεί» το τι επακολούθησε στην ΕΣΣΔ μετά το θάνατο του Στάλιν. Βέβαια, το δίλεπτο τρέιλερ της ταινίας αρκεί για να αντιληφθεί κανείς ότι πρόκειται για μια ακόμα επιχείρηση διαστρέβλωσης και παραχάραξης της Ιστορίας, καθώς εμφανίζει τον Στάλιν ως «τον φόβο και τον τρόμο του έθνους». Κι αν κάποιος καλόπιστος θεατής δεν πειστεί, η ταινία συνοδεύεται με την υπενθύμιση ότι «στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα».
Αποκαλυπτικό είναι, όμως, και το κείμενο της περίληψης από την εταιρεία διανομής «ODEON», που συνοδεύει την ταινία και δημοσιεύεται στα μέσα ενημέρωσης. «Τη νύχτα της 2ας Μαρτίου του 1953, ένας άνδρας πεθαίνει. Ενα τρομαχτικό εγκεφαλικό επεισόδιο ταράζει ολόκληρο το σώμα του. Γεμίζει σάλια και λερώνει τον εαυτό του... Αυτός ο άνδρας δεν είναι άλλος από τον Ιωσήφ Στάλιν - δικτάτορας, τύραννος και Γενικός Γραμματέας της ΕΣΣΔ. "Ο Θάνατος του Στάλιν" είναι μία σάτιρα για τις ημέρες πριν από τις κηδείες του Εθνοπατέρα. Μέρες που ρίχνουν ένα σαρδόνιο φως σε όλη την τρέλα και την απάνθρωπη κατάσταση του ολοκληρωτισμού. Μέρες που δείχνουν όλους όσοι τον περιστοίχιζαν να μάχονται για να κληρονομήσουν την υπέρτατη εξουσία του».

***

Είναι πολύ χρήσιμο για πολλά συμπεράσματα το γεγονός ότι στις σημερινές συνθήκες, που ο καπιταλισμός εμφανίζεται «καβάλα στο άλογο», η άρχουσα τάξη και οι μηχανισμοί της δημιουργούν τέτοιου τύπου εκτρώματα για να παραχαράξουν και να διαστρεβλώσουν ιστορικά γεγονότα, μόνο και μόνο για να σπιλωθεί στη συνείδηση των λαών, και κυρίως των νέων, μια ολόκληρη ιστορική περίοδος - ορόσημο για την ανθρωπότητα. Ομως, όσες ταινίες κι αν γυρίσουν, όσα ψέματα κι αν πουν, δεν μπορούν να κρύψουν την αλήθεια. Δεν μπορούν να αποσιωπήσουν ότι η ανθρωπότητα έναν αιώνα πριν έκανε ένα τεράστιο άλμα μπροστά, οικοδομώντας την κοινωνία της πραγματικής ελευθερίας, την κοινωνία που ικανοποιεί τις ολοένα και πιο διευρυμένες ανάγκες της εργατικής τάξης και των συμμάχων της. Και κυρίως δεν μπορούν να κρύψουν ότι αυτό θα ξανασυμβεί πιο ώριμα και πιο διδαγμένα σίγουρα, από την πείρα του παρελθόντος, αργά ή γρήγορα στο μέλλον...

Αλ. Πρ.