| Η ελληνική οικονομία από τη σκοπιά των εργατικών και λαϊκών δικαιωμάτων |  |
| 30/09/08 | |
του Δημήτρη Γόντικα Πιστεύουμε, πως θα συμφωνήσετε ότι η δεκαετία που διανύσαμε ήταν πολύ κρίσιμη, ως προς το εξής ζήτημα. Εθεσε σε δοκιμασία και κρίθηκαν και σε θεωρητικό και σε πρακτικό επίπεδο κόμματα και οι πολιτικές τους διακηρύξεις. Μπορούμε με βεβαιότητα να ισχυριστούμε και να αποδείξουμε πως τίποτα δεν επιβεβαιώθηκε από τις διακηρύξεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, αλλά και του ΣΥΝ. Η δημιουργία της ΕΕ, η ΟΝΕ, η επιβολή του ευρώ και η ενσωμάτωση της Ελλάδας σε αυτή την πορεία δεν έφερε την άνοιξη για τους εργαζόμενους της χώρας μας. Γενικότερα η παγκόσμια οικονομία δεν μπήκε σε δρόμους άνθησης. Αντίθετα, όλες οι εξελίξεις έφεραν και πάλι στην επικαιρότητα το δίλημμα «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα;». Το ΚΚΕ δεν έπεσε έξω στις προβλέψεις του και σε ιδεολογικό επίπεδο ο επιστημονικός σοσιαλισμός βγαίνει νικητής, σε πείσμα των νεκροθαφτών του, παλιών και νέων. Ο σοσιαλισμός δεν είπε τον τελευταίο λόγο του. Είμαστε αισιόδοξοι πως η μαζική είσοδος των λαών στην πολιτική πάλη θα είναι το κύριο χαρακτηριστικό του 21ου αιώνα. Τα ζητήματα της οικονομίας βρίσκονται σήμερα στο επίκεντρο της εκλογικής καμπάνιας, του ενδιαφέροντος όλων των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό βρίσκεται στο ότι εμφανίζονται έντονα ανήσυχοι όλοι για το μέλλον και οι «προλετάριοι και οι αστοί». Ζουν σε μια διαρκή αβεβαιότητα που προκαλείται από ένα πλέγμα οξύτατων αντιφάσεων και αντιθέσεων, καθώς ο αναπτυγμένος καπιταλιστικός κόσμος από καιρό έχει χάσει τη μακροχρόνια δυναμική του, μετά τη «χρυσή» εποχή των πρώτων δεκαετιών από τη λήξη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Ολο και πιο δύσκολα μπορούν, οι κρατούντες, να ελέγχουν αυτές τις αντιφάσεις και αντιθέσεις. Τα εργατικά και λαϊκά νοικοκυριά, από τις ΗΠΑ και τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιαπωνία μέχρι την Ελλάδα, χρόνο με το χρόνο, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, με μεγάλες δυσκολίες καλύπτουν τις βασικές ανάγκες της οικογένειας. Υποχρεώνονται σε διαρκείς περικοπές, την ίδια στιγμή που οι πραγματικές, σύγχρονες ανάγκες μεγαλώνουν. Η αβεβαιότητα μεγαλώνει, καθώς ανατρέπονται διαρκώς οι προϋποθέσεις πάνω στις οποίες στήριζαν στοιχειωδώς το νοικοκυριό τους. Δεν μπορούν πια να ζήσουν όπως ζούσαν χτες. Ανατρέπονται η σχετικά σταθερή δουλιά, το 8ωρο, ο σταθερός μισθός, η στοιχειώδης κάλυψη από δημόσιες δαπάνες βασικών κοινωνικών αναγκών, ιδιαίτερα στον τομέα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και της εκπαίδευσης των παιδιών. Υποχρεώνονται να αναζητούν τρίτη και τέταρτη δουλιά και με όρους μάλιστα που επιδεινώνουν παραπέρα τη θέση τους με τη μερική απασχόληση, την ανασφάλιστη εργασία, την υπερχρέωση στις τράπεζες. Η μεγάλη πλειοψηφία των εργατικών και λαϊκών νοικοκυριών με αγωνία και τρόμο αντικρίζει το μέλλον καθώς η ανεργία, η υποαπασχόληση και οι διαρκείς περιορισμοί στην κοινωνική ασφάλιση και σύνταξη μεγαλώνουν. Η απειλή της ανεργίας, της απόλυσης, δηλαδή, η απειλή της σύγχρονης φτώχειας είναι σήμερα η πιο διαδεδομένη, σύγχρονη μορφή κρατικής και εργοδοτικής τρομοκρατίας που απλώνεται πάνω από τα κεφάλια και του εργαζόμενου και του άνεργου. Το κοινωνικό πρόβλημα που αναδείχνεται, κατά τη γνώμη μας, είναι τεράστιο και οξύτατο. Ανησυχούν όμως και οι κεφαλαιοκράτες και όταν ακόμα έχουν συσσωρεύσει τεράστια κέρδη και αμύθητο πλούτο. Χάνουν την ησυχία τους μπροστά στον ασταμάτητο και λυσσώδη ανταγωνισμό, στην απώλεια αγορών, στην πίεση από την τάση να περιορίζεται το ποσοστό κέρδους, τρομοκρατούνται μπροστά στην πιθανή χρεοκοπία. Η ένταξη στην ΟΝΕ, στο ευρώ, η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης με νέες χώρες, η απελευθέρωση των αγορών βεβαίως διεύρυναν το πεδίο κερδοφορίας, αλλά άνοιξαν ταυτόχρονα και τους «ασκούς του Αιόλου». Η ολοκλήρωση των Ολυμπιακών Αγώνων και οι δυσκολίες στη ροή κοινοτικών χρηματοδοτήσεων προκαλούν επίσης νέους πονοκεφάλους. Δεν ανησυχούμε βέβαια για τα προβλήματα των κεφαλαιοκρατών και αρνούμαστε να γίνουμε μέρος τους. Εμείς είμαστε σταθερά με τις άνεργες εργάτριες της ΣΙΣΕΡ ΠΑΛΚΟ και όχι με τους ιδιοκτήτες της, που συνεχίζουν σε άλλα μέρη να προετοιμάζουν νέα θύματα. Τι συμβαίνει λοιπόν; Πού πάμε, ποια είναι η προοπτική; Για το ΚΚΕ δεν υπάρχει τίποτα που να μην έχει την εξήγησή του. Υπάρχει φτώχεια, πολλαπλασιάζονται τα φαινόμενα εξαθλίωσης γιατί όπως αποκάλυψε και πρόβλεψε ο Μαρξ: «...η κοινωνία έχει πάρα πολύ πολιτισμό, πάρα πολλά μέσα ύπαρξης, πάρα πολλή βιομηχανία, πάρα πολύ εμπόριο. Οι παραγωγικές δυνάμεις που διαθέτει, δε χρησιμεύουν πια για την προώθηση των αστικών σχέσεων ιδιοκτησίας. Αντίθετα έγιναν πάρα πολύ μεγάλες γι' αυτές τις σχέσεις, εμποδίζονται από αυτές... οι αστικές σχέσεις έγιναν πάρα πολύ στενές για να περιλάβουν τα πλούτη που δημιουργήθηκαν από αυτές...». Με άλλα λόγια, η ιδιοποίηση του κοινωνικού πλούτου από μια μικρή μειοψηφία που κατέχει τα μέσα παραγωγής είναι η βασική αιτία όχι μόνο της φτώχειας που εξαπλώνεται, αλλά και το εμπόδιο στην κοινωνική πρόοδο. Προκαλεί διαρκώς μεγάλες και οξύτατες κοινωνικές αντιθέσεις, οδηγεί στην καπιταλιστική βαρβαρότητα. Μπροστά στο κέρδος οι αξιώσεις του κεφαλαίου δεν έχουν όρια. Δεν αφήνει τίποτα όρθιο. Ανατρέπει όλες τις κοινωνικές σχέσεις από το 8ωρο, την κοινωνική ασφάλιση ως τα εθνικά σύνορα. Διαμορφώνει «ντε φάκτο» συνθήκες μεγαλύτερου βαθμού εκμετάλλευσης και καταπίεσης και κατόπιν διεκδικεί τη νομοθετική τους κατοχύρωση. Οδηγεί τη μικρή ιδιοκτησία στα όρια της επιβίωσης και μετατρέπει κάθε κοινωνική ανάγκη σε εμπόρευμα. Αυτή η εξέλιξη είναι μπροστά μας, γεννά και αναπαράγει διαρκώς τη μεγάλη αντίθεση πλούτος-φτώχεια και βεβαίως γεννά πολλές συζητήσεις, προβληματισμούς, ανησυχίες, αγώνες, πολιτικές ανακατατάξεις. Υπάρχουν για παράδειγμα προβληματισμοί, αναζητήσεις, διαφοροποιήσεις μεταξύ των αστών οικονομολόγων και επομένως και των αστών πολιτικών, για το ποια μπορεί να είναι η πιο αποτελεσματική συνταγή διαχείρισης της υπάρχουσας κατάστασης. Με μεγαλύτερο ή μικρότερο δημοσιονομικό έλλειμμα, όχι μόνο για την ΕΕ αλλά και για τις ΗΠΑ. Με μείωση ή αύξηση των συντελεστών της όποιας φορολογίας των μεγάλων εισοδημάτων ή και των κερδών των επιχειρήσεων. Με μεγαλύτερα ή μικρότερα ποσοστά φορολογικών δασμών στα εισαγόμενα και στις εξαγωγικές επιδοτήσεις. Με μεγαλύτερα ή μικρότερα ποσοστά του Δημοσίου στις αποκρατικοποιημένες επιχειρήσεις κλπ. Σε αυτή τη βάση μπορούν να προκύψουν διαφορετικές δοσολογίες, διαφορετικές συνταγές, αναλόγως και με τη συγκυρία για την κάθε οικονομία. Ομως, όλες οι συνταγές, όλες οι παραλλαγές έχουν τον ίδιο στόχο και την ίδια αδυναμία: Θέλουν να στηρίξουν το σύστημα, δηλαδή τον εκμεταλλευτικό χαρακτήρα των σχέσεων παραγωγής - κατανομής. Οσες «λύσεις» έδωσε ο καπιταλισμός στη βάση διατήρησης της ατομικής ιδιοκτησίας, «λύσεις» όπως το μονοπώλιο, ιδιωτικό ή κρατικό, υποχρεώθηκε στη συνέχεια να το περιορίσει, να το ελέγξει, αφού γινόταν εμπόδιο στον καπιταλιστικό ανταγωνισμό. Η λύση επομένως των αντιθέσεων για λογαριασμό της εργατικής και λαϊκής πλειοψηφίας και όχι της κεφαλαιοκρατίας, δεν μπορεί να κινείται σε αυτή την κατεύθυνση. Η λύση είναι μόνο στην κατεύθυνση της αντιστοίχισης της κοινωνικής εργασίας με την κοινωνική ιδιοκτησία στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής. Η αλλαγή αυτή είναι επείγον και ώριμο αίτημα της κοινωνικής εξέλιξης. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ Πώς προσεγγίζουν τα άλλα κόμματα το οικονομικό πρόβλημα, κυρίως το ΠΑΣΟΚ και ΝΔ; Και τα δυο κόμματα, έχοντας πλήρη επίγνωση των κοινών στρατηγικών τους επιλογών, καταφεύγουν σε μια πρωτοφανή δημαγωγία και παραπλάνηση του λαού, προκειμένου να συγκρατήσουν τη λαϊκή αγανάκτηση και να συγκαλύψουν τη στρατηγική τους: Τη στήριξη, δηλαδή, των καπιταλιστικών κερδών και τη θωράκιση του συστήματος. Σε γενικό επίπεδο αναγορεύουν ως «εθνικό πρόβλημα» την ενίσχυση της κερδοφορίας του κεφαλαίου κάτω από τα συνθήματα «εθνική ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα» μέσα στην ευρωενωσιακή και διεθνή αγορά. Απαιτούν μονόπλευρα θυσίες από τους εργαζόμενους για να υπάρξει δήθεν όφελος στο μέλλον. Κρύβουν την ταξική τους πολιτική είτε με μικροπαροχές είτε με δημαγωγικές διακηρύξεις, όπως ίσες δυνατότητες, είτε ίσες ευκαιρίες για όλους, ευημερία για όλους τους Ελληνες, κράτος στην υπηρεσία του πολίτη κ.ά. Τέτιες δυνατότητες δεν πρόκειται να υπάρξουν, από τη στιγμή που στην πραγματικότητα η εξουσία των καπιταλιστών δεν καθορίζει την ελευθερία, αλλά την καταπίεση και εξαπάτηση των εργαζομένων γενικά και ειδικά σήμερα, που θεωρούν ως παρελθόν, ως ξεπερασμένο όλο το σύστημα των λίγο - πολύ σταθερών εργασιακών σχέσεων και των κοινωνικών παροχών του περασμένου αιώνα. Στο ξεθωριασμένο πια σύνθημα «σύγκλιση με τις χώρες της ΕΕ» αναζητούν νέα επιχειρήματα για να στηρίξουν ένα απατηλό όραμα ως συνέχεια και συμπλήρωμα της πολιτικής ένταξης στην ΟΝΕ και το Ευρώ, πολιτικές που οδήγησαν στα σημερινά οξύτατα κοινωνικά προβλήματα και έχουν φέρει σε αδιέξοδο μεγάλα τμήματα του ελληνικού λαού. Ολα τα προηγούμενα χρόνια τα κόμματα αυτά στήριξαν από κοινού όλες τις αξιώσεις του κεφαλαίου:
Δεν είναι απάτη τα συνθήματά τους, όταν στην ουσία εκβιάζουν τον εργαζόμενο, το νέο άνεργο, τον αγρότη, με το δίλημμα: Αν θέλεις δουλιά, να μη φύγουν από την Ελλάδα επιχειρήσεις και πάνε στη φτηνότερη Βουλγαρία, στην Τουρκία, στην Κίνα, πρέπει να κάνεις θυσίες. Να δεχτείς να δουλέψεις λιγότερο με μικρότερη αμοιβή, να συμφωνήσεις σε μικρότερη σύνταξη και περισσότερα χρόνια εργασίας, για να αποκτήσουν ισχυρότερα κίνητρα οι επιχειρηματίες και να κρατήσουν τις δουλιές τους στην Ελλάδα, να μπορούν να συναγωνιστούν τις ξένες επιχειρήσεις, μειώνοντας το «κόστος» τους και επομένως αυξάνοντας τα περιθώρια του κέρδους τους, επομένως ρίχνοντας τις τιμές τους για τη διεθνή αγορά. Οταν, δηλαδή, οι επιχειρήσεις θα γίνουν πολύ μεγαλύτερες και ισχυρότερες, τότε θα έχουν όφελος όλοι οι εργαζόμενοι! Η ελληνική οικονομία είναι αλήθεια ότι εξακολουθεί να βρίσκεται σε διαφορετική φάση του κύκλου της καπιταλιστικής κρίσης απ' ό,τι οι περισσότερες και μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ. Βρίσκεται ακόμη σε φάση ανοδική (με ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ γύρω στο 4%), ενώ στην ευρωζώνη εκδηλώθηκε η κρίση από το τέλος του 2002. Το γεγονός αυτό κάνει την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ να υπερηφανεύεται για την οικονομική πολιτική της και τις στρατηγικές της επιλογές. Η αλήθεια είναι ότι η συμμετοχή της Ελλάδας στην ΕΕ, ήταν επιλογή στρατηγικής σημασίας, αλλά μόνο για το κεφάλαιο. Τα αποτελέσματα αυτό επιβεβαιώνουν. Ποσοστά κερδοφορίας ζηλευτά ανά την ΕΕ. Εξαγωγές κεφαλαίου στη βαλκανική αγορά, στην Τουρκία και γενικότερα στην Παρευξείνια Ζώνη, σε χώρες της Βόρειας Αφρικής, ακόμη και μη ευκαταφρόνητες άμεσες επενδύσεις στη Βρετανία και τις ΗΠΑ, στον Καναδά, αλλά και στην Κίνα. Αύξηση της εξαγωγής εμπορευμάτων για αρκετές περιφερειακές αγορές, εκτός της ΕΕ. Βεβαίως το «τίμημα» για τη μεγέθυνση ενός μέρους του κεφαλαίου από την Ελλάδα ήταν η καταστροφή ενός πιο αδύναμου τμήματός του, η καταστροφή μεγάλου τμήματος αγροτών - παραγωγών και άλλων μικρών εμπορευματοπαραγωγών και κυρίως η επιδείνωση στους όρους πληρωμής και διαβίωσης των εργατοϋπαλλήλων σε σχέση με τη νέα παραγωγική πίτα. Αυτή είναι η ουσία της καπιταλιστικής ανάπτυξης των τελευταίων χρόνων στην Ελλάδα. Ηταν οικονομική ανάπτυξη, που όχι απλά διατήρησε την εργατική εκμετάλλευση και τη λαϊκή καταπίεση, αλλά τη βάθυνε. Ηταν ανάπτυξη νόμων και θεσμών που νομιμοποίησαν τους όρους της νέας επιδείνωσης για εργατικές και λαϊκές δυνάμεις. Ηταν ανάπτυξη και εκσυγχρονισμός κατασταλτικών μηχανισμών για τον έλεγχο και την καταστολή των εργατικών και λαϊκών αντιδράσεων. Ηταν και είναι οικονομικές, πολιτικές ρυθμίσεις που βαπτίζονται «κοινωνικό κράτος» και «κοινωνική πολιτική» κατά το ΠΑΣΟΚ, «κοινωνική συνοχή» κατά τη ΝΔ, που έχουν το ρόλο του καρότου σε μια συνολικότερη αντιλαϊκή πολιτική - μαστιγίου για τις λαϊκές δυνάμεις. Οπως δεν κέρδισαν οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα από ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ της τάξης του 3,5 - 4,5% τα προηγούμενα χρόνια, πολύ περισσότερο θα βρεθούν χαμένοι τα επόμενα χρόνια. ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, το κάθε κόμμα για λογαριασμό μιας δικής του διακυβέρνησης, υπόσχονται αδιάκοπη ανάπτυξη του ΑΕΠ. Κάνουν το διακαή πόθο της κεφαλαιοκρατίας σύνθημα προς λαϊκή κατανάλωση. Η αλήθεια όμως είναι ότι τίποτε δεν μπορεί να σταματήσει τον κύκλο της οικονομικής κρίσης. Το πολύ-πολύ κάποιες συγκυρίες να επιμηκύνουν τις φάσεις του, να καθυστερήσουν την εκδήλωση της κρίσης. Η ιδεολογία και η προπαγάνδα της καπιταλιστικής εξουσίας ξέρει πολύ καλά πώς να θολώνει τη συνείδηση, να αδυνατίζει την ιστορική, αλλά και την πρόσφατη πείρα. Εμφάνιζε και εμφανίζει ως «θαύματα» τις ανοδικές φάσεις του κύκλου για κάποια οικονομία, ως απεριόριστη δυνατότητα ανοδικής κίνησης. Παλιότερα πρόβαλε τα «θαύματα» της Γερμανίας και της Ιαπωνίας, μετά της Πορτογαλίας, των ΗΠΑ, μέχρι να διαψευστούν. Συνεχίζεται ο εξωραϊσμός του ιρλανδικού θαύματος, ορισμένες φορές και του ελληνικού. Σε όλες τις περιπτώσεις ο στόχος ήταν ο ίδιος: Να ξεγελαστούν οι εργαζόμενοι, να συναινέσουν στην απώλεια κατακτήσεων στη λογική θυσιών που τάχα οδηγούν σε ένα καλύτερο μέλλον. Να ταυτίζουν την επιδείνωση του βιοτικού τους επιπέδου με μια πολιτική διαχείρισης έναντι άλλης, με ένα κόμμα αστικών συμφερόντων έναντι άλλου. Να επενδύουν ψεύτικες ελπίδες πότε στη λεγόμενη σοσιαλδημοκρατική διαχείριση και πότε στη νεοφιλελεύθερη. Και μιλώντας για τον τόπο μας, να πηγαίνει το ανάθεμα στο ΠΑΣΟΚ και όχι στην καταδίκη της αντιλαϊκής πολιτικής. Και αντιστρόφως: Να ανακόπτεται η καταδίκη της αντιλαϊκής πολιτικής, η αγωνιστική αντιμονοπωλιακή αντιιμπεριαλιστική συσπείρωση και πάλη από τον παραπλανητικό κίνδυνο μιας ανάλγητης φιλελεύθερης διαχείρισης της ΝΔ. Η ΝΔ, στην προσπάθειά της να πείσει ότι είναι ο πολιτικός φορέας μιας καλύτερης και πιο αποτελεσματικής οικονομικής πολιτικής, επικεντρώνει την κριτική της στην ανάδειξη δεικτών που επιβεβαιώνουν την υποδεέστερη θέση της ελληνικής οικονομίας μέσα στην Ευρωζώνη. Χρησιμοποιεί την τελευταία θέση της Ελλάδας ως προς το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, την απόσταση του μέσου μισθού στην Ελλάδα από τον μέσο όρο του μισθού στην ΕΕ, την επιδείνωση του ελλειμματικού εμπορικού ισοζυγίου, για να καταλήξει ότι: «Το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας δεν είναι πρόβλημα στρατηγικής επιλογής, αλλά σωστής διαχείρισής της». Τόσο η ΝΔ όσο και άλλες πολιτικές δυνάμεις, όπως ο ΣΥΝ, αμφισβητούν τους αυξητικούς ρυθμούς μεταβολής του ΑΕΠ, θεωρώντας ότι οφείλονται στις κοινοτικές εισροές, αλλά και πάλι θεωρούν ότι δε γίνεται σωστή αξιοποίηση αυτών των χρηματικών πόρων, λόγω κυβερνητικής ανικανότητας, αλλά, όπως λέει η ΝΔ, και λόγω του ότι το ΠΑΣΟΚ δεν έχει απαλλαγεί από το σοσιαλιστικό του παρελθόν της αντίθεσης στην ΕΟΚ. Επικεντρώνουν την κριτική τους στις ρυθμίσεις ανάθεσης έργων, προμηθειών (μιλώντας για διαφάνεια), διαπλοκή συμφερόντων μεταξύ κρατικών παραγόντων και επιχειρηματιών. Η ΝΔ κάνει κριτική σε σχέση με το ρυθμό, την ταχύτητα, τις μορφές με τις οποίες προχωρά η απελευθέρωση των αγορών και των ιδιωτικοποιήσεων. Ο ΣΥΝ επικεντρώνεται στα ποσοστά της κρατικής συμμετοχής, στους όρους και στο τίμημα πώλησης του κρατικού μεριδίου, υπερασπίζεται τη δήθεν εργατική συμμετοχή στη μετοχοποίηση των πρώην ΔΕΚΟ και την κρατική διαχείριση σε αυτές. Το ΚΚΕ θεωρεί ότι είναι ανώδυνη και σε ορισμένες περιπτώσεις και υποκριτική η κριτική στα σημεία, στις συνέπειες της κυβερνητικής πολιτικής, όταν δεν αμφισβητείται η γενική της κατεύθυνση, που είναι ενταγμένη στο στόχο της Ευρωπαϊκής Ενωσης: να εξασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού κεφαλαίου σε περίοδο ισχνών αγελάδων για τη διεθνή καπιταλιστική αγορά. Σε μια μακρόχρονη περίοδο που χαρακτηρίζεται από την όλο και με χαμηλότερους μέσους ρυθμούς αναπαραγωγή ανά δεκαετία, από την όξυνση του ανταγωνισμού και των αντιθέσεων μεταξύ ΗΠΑ-ΕΕ. Σε περίοδο που διαφαίνονται και ωριμάζουν ανακατατάξεις στο συσχετισμό της ασιατικής αγοράς, με υποχώρηση της ηγεμονικής θέσης της Ιαπωνίας, με τάση διαμόρφωσης Ζώνης Ελευθέρου Εμπορίου στη Νότια και Ανατολική Ασία και την ενίσχυσή της ως ιμπεριαλιστικής περιφέρειας απέναντι στις ΗΠΑ και την ΕΕ. ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Βγαίνουν νομίζουμε ορισμένα γενικότερα συμπεράσματα: Πρώτο: Τα όρια των διαφορών ανάμεσα στα κόμματα του κεφαλαίου καθορίζονται από τις ιστορικές ανάγκες του και όχι από τις ανάγκες του λαού και της κοινωνικής προόδου. Δεν είναι τυχαίο ότι φιλελεύθερα και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα προώθησαν από κοινού τις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις. Από την άλλη, βλέπουμε φιλελεύθερα και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα να περνούν σε προγράμματα εκτεταμένων δημόσιων επενδύσεων, σε συνθήκες εκδήλωσης της κρίσης. Τέτια προγράμματα εφάρμοσε ο φιλελεύθερος Μπους, ετοίμασε η γαλλο-γερμανική κοινοτική ηγεσία, αδιαφορώντας για το Σύμφωνο Σταθεροποίησης, που η ίδια είχε προωθήσει σε άλλες συνθήκες. Το 20ετές Πρόγραμμα Διευρωπαϊκών Δικτύων που επεξεργάστηκαν, αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες διακρατικές παρεμβάσεις και έχει χαρακτηριστεί ως εφάμιλλο του Σχεδίου Μάρσαλ. Οι διαφορές φιλελεύθερων και σοσιαλδημοκρατών, όταν και οι μεν και οι δε αποτελούν μέρος του κρατικού μηχανισμού, οι διαφορές τους για το ρόλο του κράτους, για το είδος της κρατικής οικονομικής παρέμβασης, δεν μπορούν να ξεφύγουν από τα όρια των αναγκών του συστήματος. Π.χ., σε αυτή τη φάση το σύστημα, η κεφαλαιοκρατική παραγωγή, χρειάζεται μια νέα ώθηση συγκεντροποίησης του κεφαλαίου. Δηλαδή, ορισμένα τμήματά του, τα ισχυρότερα, να απορροφήσουν τα πιο αδύνατα, να μεγεθύνουν τα μερίδιά τους στην εγχώρια και εξωτερική αγορά, να πάρουν στα χέρια τους πολύ μεγαλύτερο μέρος της υπεραξίας, που έχει συγκεντρωθεί στο σύνολο της κοινωνίας από εκείνο που παράχθηκε στις δικές τους επιχειρήσεις. Αυτή την ανάγκη έρχεται να ικανοποιήσει ο νέος αναπτυξιακός νόμος, που κατατέθηκε πρόσφατα στη Βουλή. Η ευνοϊκότερη χρηματοδότηση και η ευνοϊκότερη φοροαπαλλαγή είναι η χρηματική έκφραση της μεταφοράς της υπεραξίας στις επιχειρήσεις με τους μηχανισμούς του κράτους. Δεύτερο: Τα ιστορικά όρια του αναπτυγμένου καπιταλισμού δεν επιτρέπουν πλέον να αυξάνεται ή έστω να διατηρείται το μερίδιο των μισθοσυντήρητων στην αυξανόμενη παραγωγική πίτα. Είναι αποκαλυπτικά τα πρόσφατα στοιχεία της Επιτροπής Προϋπολογισμού του αμερικανικού Κογκρέσου, που αποκαλύπτουν ότι το χάσμα μεταξύ φτώχειας και πλούτου βρίσκεται στα επίπεδα του 1929. Πληθώρα άλλων στοιχείων επιβεβαιώνουν την ίδια τάση και για τις «κινητήριες» οικονομίες της Ευρωζώνης και για τη Βρετανία, που τα κόμματα αυτά θεωρούν ως ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής τους. Τρίτο: Ο ανταγωνισμός είναι υπόθεση του κεφαλαίου και όχι του εργαζόμενου. Το κέρδος του κεφαλαίου, σε επίπεδο επιχείρησης, κλάδου, εθνικής, περιφερειακής αγοράς είναι το παρακράτημα, το στέρημα του εργαζόμενου, το προϊόν της εκμετάλλευσής του. Οσο προχωρούν οι παραγωγικές δυνατότητες, όσο βελτιώνονται τα μέσα παραγωγής, η ανάπτυξη της παραγωγικότητας της εργασίας, τόσο αυξάνεται το μέγεθος της εκμετάλλευσης και η απόσταση που χωρίζει το βιοτικό επίπεδο του εργαζόμενου από τις δυνατότητες που έχει δημιουργήσει με την παραγωγή μεγαλύτερου κοινωνικού πλούτου. Οσο διαμορφώνονται νέες δυνατότητες για μείωση του κοινωνικά αναγκαίου εργάσιμου χρόνου, τόσο το κεφάλαιο προχωρά στην αύξηση του χρόνου που ο εργάτης δουλεύει όχι για την επιβίωσή του, αλλά γι' αυτό που θα του αφαιρέσει ο ατομικός και συλλογικός κεφαλαιοκράτης. Αυτές οι εσωτερικές αντιθέσεις του συστήματος, η αντίθεση ανάμεσα στην κοινωνική εργασία και στην ατομική ιδιοποίηση του προϊόντος της είναι ακριβώς που οδηγεί στις περιοδικές κρίσεις, αλλά και στο συνολικότερο φρένο, στη δυναμική ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, γενικότερα στις δυνατότητες που έφερε η επιστήμη και η τεχνολογία να μειωθεί αποφασιστικά ο συνολικός εργάσιμος χρόνος, με ταυτόχρονη ανάπτυξη του επιπέδου κοινωνικής ευημερίας. ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ - ΠΡΟΒΛΕΨΗ Η προοπτική μιας απότομης όξυνσης όλων των εργατικών και κοινωνικών προβλημάτων, μιας απότομης πολλαπλασιαστικής διόγκωσής τους βρίσκεται στον ορίζοντα της ελληνικής οικονομίας, ανεξάρτητα από την αντικειμενική δυσκολία να προσδιοριστεί με χρονολογική ακρίβεια η εκδήλωση της κρίσης. Ηδη υπάρχουν τα σημάδια της επερχόμενης κρίσης. Μείωση εξαγωγών προς την ΕΕ, αυξητικές τάσεις εισαγωγών, στασιμότητα σε πολλούς κλάδους παραγωγής κ.ά. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποιες συγκυρίες μπορεί να επιταχύνουν ή να επιβραδύνουν την εκδήλωση της κρίσης. Ο ίδιος παράγοντας που έδωσε τη δυνατότητα να αναβαθμιστεί η θέση της καπιταλιστικής ελληνικής οικονομίας στην Εγγύς Ν.Α. Ευρώπη, μπορεί να μετατραπεί σε παράγοντα επιτάχυνσης της κρίσης. Στο βαθμό που σταθεροποιείται ο καπιταλισμός στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, μπορεί να προσελκύσει το επενδυτικό ενδιαφέρον των ισχυρότερων κεφαλαίων της ΕΕ και να οξυνθεί ο ανταγωνισμός για το εξαγόμενο κεφάλαιο από την Ελλάδα. Συνοψίζοντας, το πολιτικό πρόβλημα που αναδείχνεται από τη γενίκευση των οικονομικών εξελίξεων, δε βρίσκεται στην εναλλαγή κυβερνήσεων, σε ένα καλύτερο μείγμα, όπως λέγεται, σε διόρθωση λαθών, σε μια πιο δίκαιη πολιτική αναδιανομής. Ολες αυτές οι τακτικές έχουν δοκιμαστεί και σε επίπεδο διακυβέρνησης με τις κεντροαριστερές κυβερνήσεις και σε επίπεδο προγραμμάτων. Γνωρίσαμε και παλιότερα και πρόσφατα και στην Ελλάδα και σε ευρωπαϊκές χώρες διάφορα «κοινωνικά πακέτα» και προγράμματα. Σε τίποτα δεν άλλαξαν τη γενική πορεία. Οι πλούσιοι να γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι. Συγκλίσεις σε αυτή την κατεύθυνση υπάρχουν και θα γίνονται όλο και βαθύτερες. Η επιβολή του ευρώ ως κοινού νομίσματος επιτάχυνε αυτή τη διαδικασία. Το ίδιο θα συμβεί και με τη λεγόμενη Χάρτα Σύγκλισης. Σύγκλιση δε σημαίνει τίποτα άλλο παρά αγώνας δρόμου για να ενισχυθεί η θέση των μονοπωλιακών ομίλων από την Ελλάδα στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι ανελέητος πόλεμος ανάμεσα στους επιχειρηματικούς ομίλους, με θύματα τους εργαζόμενους. Είναι σύγκλιση φτώχειας, όταν σε όλη την Ευρώπη οι λαοί χάνουν κατακτήσεις τους και συγκλίνουν προς τα κάτω. Το πολιτικό πρόβλημα για το λαό βρίσκεται στην αλλαγή κατεύθυνσης και όχι στην εναλλαγή κυβερνήσεων. Βρίσκεται στην αμφισβήτηση της εξουσίας των μονοπωλίων και του ιμπεριαλισμού έως την ανατροπή της εξουσίας τους. Δύναμη που μπορεί να ηγηθεί αυτής της προοπτικής και να συσπειρώσει τις απαραίτητες δυνάμεις σ' ένα ισχυρό ρεύμα αμφισβήτησης, είναι σήμερα μόνο το ΚΚΕ και οι δυνάμεις που συνεργάζονται μαζί του. Αποκτά, επομένως, προτεραιότητα για το ΚΚΕ και όσες άλλες δυνάμεις αναζητούν δικαίωση του φιλολαϊκού τους προσανατολισμού, ν' ανοίξουν αποφασιστικό μέτωπο με τις δυνάμεις που συνθέτουν το σημερινό μπλοκ εξουσίας. Να δώσουμε στο λαό προοπτική, ελπίδα και δύναμη. Η απαγκίστρωση δυνάμεων από το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ δεν μπορεί να γίνει παλεύοντας γενικά το δικομματισμό, χωρίς να θίγεται και να αποκαλύπτεται η στρατηγική τους και κυρίως το κύριο στήριγμα αυτής της στρατηγικής, η συμμετοχή και συμμόρφωση στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς ΕΕ και ΝΑΤΟ. Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΚΕ Η πραγματική αναμέτρηση πρέπει να γίνει έντονα, πλατιά ανάμεσα σε δύο διαφορετικές πολιτικές στρατηγικές. Ανάμεσα στην πολιτική που στηρίζει τα κέρδη και τα κεφάλαια και στην πολιτική που υποστηρίζει αποκλειστικά και μόνο τα συμφέροντα και τις σύγχρονες ανάγκες της εργατικής τάξης, των ΕΒΕ, της μικρομεσαίας αγροτιάς, της νεολαίας. Να εκφραστεί καθαρά και διακριτά ανάμεσα στην πολιτική που υπερασπίζεται την προσαρμογή στις αντιλαϊκές ιμπεριαλιστικές επιδιώξεις της ΕΕ και στην πολιτική που αναγνωρίζει στον ελληνικό λαό, στον κάθε λαό το δικαίωμα να αποφασίζει για το ποια ανάπτυξη, γενικότερα, κοινωνική εξέλιξη τον υπηρετεί και να υπερασπίζεται τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του. Η λύση του οικονομικού προβλήματος για τις εργατικές και λαϊκές δυνάμεις είναι λύση του προβλήματος της ιδιοκτησίας και βεβαίως λύση του προβλήματος της εξουσίας, προς όφελος του λαού. Θεμελιώδης αρχή της οικονομικής πρότασης του ΚΚΕ είναι ότι η κοινωνική εργασία είναι η μόνη πηγή παραγωγής νέου προϊόντος, επομένως και το αποτέλεσμά της είναι κοινωνικός πλούτος που διανέμεται ανάλογα με την προσφορά εργασίας και τις κοινωνικές ανάγκες. Αυτή η θεμελιακή σχέση κοινωνικής εργασίας - κοινωνικής ιδιοκτησίας - κοινωνικής κατανομής του κοινωνικού προϊόντος θέτει στην αντιμονοπωλιακή αντιιμπεριαλιστική συσπείρωση και πάλη, σε δυνάμεις που μπορεί να βλέπουν με διαφορετικό τρόπο το μέγεθος των επιβιώσεων της ατομικής ιδιοκτησίας, το δρόμο για την κατάκτηση, τη διατήρηση της εξουσίας. Ομως και σε δυνάμεις που έτσι και αλλιώς βρίσκονται υπό τη συνεχή πίεση και τάση καταστροφής από το μεγάλο κεφάλαιο, τα μονοπώλια και τις πάσης φύσεως ενώσεις τους. Δεν αρνούμαστε τη δυνατότητα κοινωνικών κατακτήσεων στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος, με τον όρο της όξυνσης της ταξικής πάλης. Η απόσπαση όμως όποιων κατακτήσεων θα είναι πίσω από τις ανάγκες, θα είναι προσωρινές. Βλέπουμε αυτές τις δυνατότητες ως εφαλτήριο για νέους αγώνες και όχι ως εναλλακτικές λύσεις. Βάθρα της οικονομικής πρότασης του ΚΚΕ είναι: Πρώτο: Η κοινωνική ιδιοκτησία στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής στους στρατηγικούς τομείς της οικονομίας και η κεντρικά σχεδιασμένη με κάθετη διακλάδωση οργάνωση/διεύθυνση της παραγωγής που υπηρετεί την κατανομή, με κίνητρο τη λαϊκή ευημερία. Δεν μπορούν αλλιώς να εξαλειφθούν οι παράγοντες που γεννούν την ανεργία σε μαζική κλίμακα, που αποκλείουν τη σταθερή δουλιά με ικανοποιητικές συνθήκες εργασίας και αμοιβής, δωρεάν παροχή κοινωνικών υπηρεσιών. Δεύτερο: Ο εργατικός και κοινωνικός έλεγχος, που ασκείται σε όλη την κλίμακα οργάνωσης/διεύθυνσης της παραγωγής και κατανομής. Τρίτο: Η συνεταιριστική οργάνωση εκεί όπου είναι ακόμα περιορισμένος ο κοινωνικός χαρακτήρας της εργασίας, επομένως και η ανάπτυξη των χρησιμοποιούμενων μέσων παραγωγής. Τέταρτο: Η συνδυασμένη χρήση κριτηρίων, ώστε ο κεντρικός σχεδιασμός να ανταποκρίνεται στις νέες κοινωνικές ανάγκες, στη σταδιακή εξάλειψη των κληροδοτημένων περιφερειακών ανισομετριών, των κληροδοτημένων προβλημάτων από την ανθρώπινη παρέμβαση στο περιβάλλον. Πέμπτο: Η προστασία της εγχώριας παραγωγής από τον εξωτερικό καπιταλιστικό ανταγωνισμό. Ειδικά σ' εκείνους τους τομείς όπου υπάρχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα, διασφαλίζουν το βιοτικό επίπεδο του λαού, δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και στηρίζουν πολιτικές απεξάρτησης από ιμπεριαλιστικές ενώσεις και δεσμεύσεις. Απαιτούνται εκ βάθρων αλλαγές, ανατροπές στο συσχετισμό δυνάμεων, στην οργάνωση, στη μαχητικότητα, στον προσανατολισμό των κοινωνικών αγώνων. Στις μορφές αντίστασης, σύγκρουσης και ρήξης του Μετώπου της εργατικής τάξης με τα μεσαία στρώματα της πόλης και της υπαίθρου ενάντια στην εξουσία του μεγάλου κεφαλαίου, στις ιμπεριαλιστικές ενώσεις της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, στις ξένες βάσεις στην Ελλάδα, στους κατασταλτικούς μηχανισμούς τύπου Σένγκεν, στον Ευρωστρατό και στο Ευρωσύνταγμα. Μόνο σε αυτή τη γραμμή συσπείρωσης, πάλης, πολιτικής συνείδησης και εκλογικής έκφρασης οι εργαζόμενοι, η πλειοψηφία των νέων και των γυναικών, τα προοδευτικού προσανατολισμού κινήματά τους, το αγροτικό και το συνδικαλιστικό κίνημα των ΕΒΕ μπορούν να υπερασπίσουν τα δικαιώματά τους και να έχουν κατακτήσεις σε μια προοπτική. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΚΕ Η πολεμική στην πολιτική πρόταση του ΚΚΕ την παρουσιάζει ως μη ρεαλιστική, ως πολιτική της απομόνωσης και, τέλος, ως πολιτική που δε διδάχθηκε από την αρνητική πείρα του σοσιαλισμού στον 20ό αιώνα. Η ρεαλιστικότητα της θέσης του ΚΚΕ για την οικονομία εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από το συσχετισμό δυνάμεων και βασίζεται στη γνώση των αντιθέσεων του συστήματος και των ορίων του, που έχουν ιστορικό χαρακτήρα. Αυτή την αλήθεια συνειδητά συσκοτίζουν όσοι εξηγούν τα προβλήματα της οικονομίας με όρους διαχειριστικής ικανότητας, με όρους τεχνοοικονομικούς, με την επιφάνεια των φαινομένων, όπως, για παράδειγμα, το ύψος των μισθών, των επιδομάτων. Οσο για την κριτική ότι η πρότασή μας είναι πρόταση της απομόνωσης, διευκρινίζουμε: Το ΚΚΕ έχει πρόταση για την εγχώρια κοινωνική, λαϊκή ανάπτυξη και όχι για την ευρωπαϊκή καπιταλιστική ανάπτυξη. Είναι υποκρισία να κόπτονται ορισμένες πολιτικές δυνάμεις, γιατί επιδεινώθηκε το εμπορικό ισοζύγιο, όταν η επιδείνωση εκφράζεται αποκλειστικά στην αγορά της ΕΕ (δηλαδή αυξήθηκαν οι εισαγωγές από ΕΕ, μειώθηκαν οι ελληνικές εξαγωγές σε αυτήν), αλλά να στηρίζουν τη συμμετοχή στην ΕΕ. Να επισείουν το μπαμπούλα της ακρίβειας, αλλά να ψηφίζουν υπέρ της υιοθέτησης του ευρώ. Το ΚΚΕ έκανε προβλέψεις που επιβεβαιώθηκαν από τη ζωή. Τόλμησε να αναδείξει, σε δύσκολους καιρούς, σε συνθήκες γενικής πολιτικής συναίνεσης και πανηγυριών για τις Συνθήκες του Μάαστριχτ, ότι δε θα είναι μπετόν-αρμέ η ευρωενωσιακή συμμαχία, ότι οι αντιθέσεις θα οξυνθούν και θα διαμορφώσουν ομόκεντρους κύκλους σύγκλισης -ένωσης και απόκλισης- απόσχισης σε οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο. Οτι θα υπάρξουν αντιδράσεις και αποσκιρτήσεις και σε επίπεδο κρατών. Οτι το ευρώ θα επιδεινώσει το βιοτικό επίπεδο, την αγοραστική δύναμη για τις λαϊκές δυνάμεις. Σήμερα έρχεται η έρευνα της ICAP να επιβεβαιώσει ότι το 54% των ελληνικών νοικοκυριών εκτιμά πως η εισαγωγή του ευρώ χειροτέρευσε τα οικονομικά του, ενώ το 2001 ανάλογη εκτίμηση είχε το 41%. Οσο για τα διδάγματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στον 20ό αιώνα: Το πρώτο δίδαγμα είναι ότι το πισωγύρισμα από την κοινωνική στην ατομική ιδιοκτησία, στις καπιταλιστικές σχέσεις, έφερε φτώχεια, εξαθλίωση, πορνεία, εγκληματικότητα, εμπόριο ναρκωτικών, απότομη πτώση όχι μόνο του βιοτικού επιπέδου, αλλά και του μέσου προσδόκιμου ζωής για τους λαούς. Εδωσε στις δυνάμεις του κεφαλαίου τη δυνατότητα για ενιαία επίθεση με στόχο κατάργηση των εργατικών και κοινωνικών κατακτήσεων στην καπιταλιστική Δυτική Ευρώπη. Η αρνητική αυτή εξέλιξη, η πισωδρόμηση, δε δικαιώνει ούτε τον καπιταλισμό, ούτε τους επικριτές του σοσιαλισμού. Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι η πάλη για την πλήρη επικράτηση της κοινωνικής ιδιοκτησίας έναντι των καπιταλιστικών και προκαπιταλιστικών επιβιώσεων είναι πολύ πιο μακρόχρονη και σκληρή, απ' ό,τι είχε συνειδητοποιηθεί. Απαιτεί συσσώρευση γνώσης σε επίπεδο επιστήμης στην Οικονομία και στην πολιτική. Πολύ περισσότερο που οι λαοί που άνοιξαν αυτό το δρόμο βαρύνονταν από σημαντικές επιβιώσεις του καθυστερημένου παρελθόντος και πιέζονταν από έναν ιμπεριαλιστικό περίγυρο, απαλλαγμένο από προκαπιταλιστικές επιβιώσεις. Το τρίτο συμπέρασμα είναι ότι η μελέτη της πείρας της σοσιαλιστικής οικοδόμησης μπορεί να μας κάνει σοφότερους και ικανότερους, αποτελεσματικότερους στη διαχείριση της κοινωνικής ιδιοκτησίας, στην πάλη με τις δυνάμεις που αντιδρούν στην πορεία αυτής της νέας οικονομίας, στην ενεργοποίηση των εργατικών δυνάμεων, στην ανάπτυξη επιστημονικής διανόησης με σοσιαλιστική συνείδηση. ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ Για το ΚΚΕ, το κεντρικό πρόβλημα, το πρόβλημα-κλειδί που θα καθορίσει τους ρυθμούς, το βάθος και την έκταση των αλλαγών που προτείνουμε είναι ο βαθμός οργάνωσης, συνειδητοποίησης και προετοιμασίας των λαϊκών δυνάμεων να υπερασπιστούν με ριζικό τρόπο τα συμφέροντά τους. Εδώ συγκεντρώνει το ΚΚΕ τις κύριες προσπάθειές του, τις συμμαχίες του. Γίνονται υπολογίσιμα βήματα σε αυτή την κατεύθυνση, ωριμάζουν συνθήκες για μεγαλύτερα αποτελέσματα, για να προχωρήσει πιο γοργά η υπόθεση της κοινωνικοπολιτικής συμμαχίας, του λαϊκού Μετώπου. Θα επιμείνουμε ότι κριτήριο προόδου για την επόμενη εκλογική μάχη είναι οι απώλειες των δυνάμεων του δικομματισμού ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, ανεξάρτητα ποιο θα έρθει πρώτο ή δεύτερο, και η ενίσχυση του ριζοσπαστισμού, η ενίσχυση των ψηφοδελτίων του ΚΚΕ και των συνεργατών του. Να συνειδητοποιηθεί ότι υπάρχουν προϋποθέσεις και δυνατότητες για έναν διαφορετικό δρόμο ανάπτυξης, προς όφελος του λαού. Τοποθετούμε αυτή τη ρεαλιστική δυνατότητα πάντα σε συσχετισμό με θετικές τάσεις και εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο, που αναπόφευκτα θα δυναμώνουν και θα επιφέρουν αλλαγές στους συσχετισμούς δύναμης και θα τροφοδοτούν την άνοδο του κινήματος στη μια ή στην άλλη περιοχή. Για τη δημιουργία αυτών των προϋποθέσεων, αγωνιζόμαστε με σταθερότητα και στηρίζουμε με συνέπεια την κοινή δράση και τη συνεργασία δυνάμεων περιφερειακά και διεθνώς. Η ισχυροποίηση, κατά συνέπεια, του ΚΚΕ και των συνεργατών του θα δώσει ένα ισχυρό πλήγμα στη μοιρολατρία, θα δώσει νέα δύναμη στη λαϊκή συμμαχία και κουράγιο στο λαό ότι δεν έχει μόνο το δίκιο, αλλά και την ικανότητα και τη δύναμη να το διεκδικήσει. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου