ΤΟΠΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ Τα χρέη των δήμων και η πραγματική αιτία

ΤΟΠΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ

Τα χρέη των δήμων και η πραγματική αιτία

Γρηγοριάδης Κώστας

Η κουβέντα που γίνεται το τελευταίο διάστημα για τους χρεωμένους δήμους είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα που φέρει τη σφραγίδα της πολιτικής των κυβερνήσεων ΝΔ - ΠΑΣΟΚ και της συντριπτικής πλειοψηφίας των δημάρχων. Η «αγωνία» της ηγεσίας (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝ) της Κεντρικής Ενωσης Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδας (ΚΕΔΚΕ), όπως εκφράστηκε το τελευταίο διάστημα, να αποσαφηνίσει ότι τα χρέη των δήμων δε συγκρίνονται με αυτά των ΔΕΚΟ, δε διαφοροποιεί σε τίποτα τα αποτελέσματα της πολιτικής της. Μιας πολιτικής που διαχρονικά οδήγησε τους δήμους σε επιλογές σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων και σε όφελος του κεφαλαίου.
Μια από αυτές τις επιλογές, που δείχνει και τον προσανατολισμό της συντριπτικής πλειοψηφίας των τοπικών αρχών και των συμφερόντων που εξυπηρετούν, είναι η εκτέλεση ή παράδοση έργων στο επιχειρηματικό κεφάλαιο, κάτι που με τη σειρά του οδήγησε σε χρέη, τα οποία επιχειρεί να εξωραΐσει η ΚΕΔΚΕ. Σε πρόσφατη ανακοίνωσή της διευκρινίζει ότι ο δανεισμός των δήμων της χώρας δεν ξεπερνά τα 1,7 δισ. ευρώ και ότι οι δανειακές υποχρεώσεις αντιστοιχούν στο 15% των αντίστοιχων υποχρεώσεων μιας και μόνο ΔΕΚΟ, αυτής του ΟΣΕ. Συμπληρώνει δε ότι οι υπερχρεωμένοι δήμοι αντιπροσωπεύουν ποσοστό μικρότερο του 3% του συνόλου.
Βέβαια κρύβουν τόσο η ΚΕΔΚΕ όσο και η κυβέρνηση, που διατείνεται τη διαφάνεια στη λειτουργία των δήμων και την «εξυγίανση» των οικονομικών τους, μέσω του «Καλλικράτη», ότι το σημερινό οικονομικό πρόβλημα δημιούργησαν και οι πολιτικές παράδοσης έργων στο κεφάλαιο. Θυμίζουμε ότι το πρόγραμμα «Θησέας», που ενέκριναν κυβερνήσεις ΝΔ - ΠΑΣΟΚ και δήμοι που πρόσκεινται σε ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, επιβάλλει την υλοποίηση έργων στους δήμους μέσω Συμπράξεων με τον Ιδιωτικό Τομέα (ΣΔΙΤ). Κάτι που οδήγησε σε έργα που συμφέρουν το κεφάλαιο, δηλαδή αποφέρουν κέρδη σε αυτό και όχι σε έργα που έχουν ανάγκη οι λαϊκές εργατικές οικογένειες.

Χρήματα στους επιχειρηματίες

Δήμοι επιλέγουν ή προτίθενται να χρηματοδοτήσουν έργα επιχειρηματικής δραστηριότητας, για παράδειγμα τσιμεντονήσι στην Ανατολική Αττική, όταν όλη η περιοχή δεν έχει αποχετευτικό δίκτυο. 'Η δαπανούν χρήματα σε συνεργασία με εταιρείες για παρεμβάσεις τουριστικού τύπου στο Γράμμο και τον Ολυμπο, για γήπεδα γκολφ, για μεγάλα συνεδριακά και εμπορικά κέντρα όπως στα καμένα της Ηλείας. Την ίδια ώρα παιδικοί σταθμοί κλείνουν οδηγώντας σε αδιέξοδο τους εργαζόμενους, αντιπλημμυρικά ή έργα αντισεισμικής θωράκισης μένουν στα χαρτιά, με αποτέλεσμα να απειλούνται ακόμα και ανθρώπινες ζωές.
Είναι σαφής ο προσανατολισμός να δαπανούν οι δήμοι τα «πακέτα» χρημάτων σε επιλογές όπως οι παραπάνω και να καταφεύγουν μετά στο δανεισμό για να καλύψουν βασικές ανάγκες. Δάνεια που πληρώνουν βέβαια οι εργαζόμενοι μέσω της φορολόγησης που επιβάλλουν οι δήμοι. Παράλληλα, σημειώνεται ότι η χρηματοδότηση έργων από την ΕΕ γίνεται με κριτήριο την επιλεξιμότητα, δηλαδή και πάλι το κέρδος που αποφέρει η λειτουργία τους.
Ενα ακόμα στοιχείο: Ορισμένοι δήμαρχοι κατά καιρούς εμφανίζονται υποκριτικά να διαμαρτύρονται για τους παρακρατημένους πόρους. Αν και το ζήτημα είναι υπαρκτό, πρέπει να αναρωτηθούμε το εξής: Μήπως οι δημοτικές αρχές που στηρίζονται από ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ, αν έπαιρναν αυτά τα λεφτά από την κεντρική διοίκηση θα τα ξόδευαν για έργα και δράσεις που θα εξυπηρετούν λαϊκές ανάγκες; Η εμπειρία έχει δείξει το αντίθετο. Αυτή η κατάσταση θα χειροτερέψει ακόμα περισσότερο με τον «Καλλικράτη».

Η διεθνής εμπειρία

Πολλοί δήμοι σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες είναι χρεωμένοι σε τράπεζες. Αυτός είναι ο κανόνας. Η πρακτική του δανεισμού ενός δήμου είναι συνηθισμένη και συμβαίνει έτσι κι αλλιώς και στην Ελλάδα. Αιτιολογία για το δανεισμό αποτελεί το γεγονός ότι δεν υπάρχουν οι απαραίτητοι πόροι για να ασκήσει ένας δήμος μια σειρά αρμοδιότητες. Αυτό έχει δυσάρεστη επίπτωση στο λαϊκό εισόδημα, ιδιαίτερα μάλιστα όταν έρχεται η στιγμή να πληρωθεί ο λογαριασμός αυτής της πολιτικής. Ας δούμε συγκεκριμένα ορισμένα παραδείγματα από τη διεθνή πραγματικότητα:
Στο δήμο του Σεντ Ετιέν, στη Νοτιοανατολική Γαλλία, αυξήθηκαν δύο φορές οι φόροι, μειώθηκε κατά τα 2/3 το σχέδιο ανακαίνισης του τοπικού μουσείου και ματαιώθηκε η κατασκευή γραμμής τραμ.
Στην Ιταλία, στην πόλη Ρεκανάτι, των 22.000 κατοίκων, για να αντιμετωπιστούν τα χρέη, ιδιωτικοποιήθηκε το πάρκο της πόλης, έκλεισαν οι δημοτικοί παιδικοί σταθμοί, μειώθηκαν τα βοηθήματα προς τους ηλικιωμένους και ανεστάλησαν έργα επιδιόρθωσης των γραφικών πλακόστρωτων δρόμων.
Στη Γερμανία, σύμφωνα με τη Γερμανική Ομοσπονδία Δημοτικών Συμβουλίων, τα έσοδα από τους τοπικούς φόρους ήταν κατά 7 δισ. λιγότερα το 2009. Ετσι άρχισαν οι περικοπές. Η πρωτεύουσα της χώρας, το Βερολίνο, για εξοικονόμηση πόρων, προχώρησε σε μείωση προσωπικού, μισθών και υπηρεσιών, κλείνοντας αρκετές εγκαταστάσεις, όπως δημοτικές πισίνες, βιβλιοθήκες, θέατρα ή αυξάνοντας πολύ σε άλλες τις συνδρομές και τα εισιτήρια εισόδου. Επίσης, πολλές πόλεις και δήμοι της Γερμανίας όπως το Λεβερκούζεν επιζούν με μεσοπρόθεσμο δανεισμό.
Τέλος, στην Ισπανία, οι περισσότερες περιφέρειες της χώρας βασίζουν τα έσοδά τους σε μεγάλο βαθμό στη φορολογία, που λόγω της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης προβλέπεται ότι θα έχει δραματικά μειωμένη απόδοση.

Δήμοι - επενδυτές

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει να δούμε και το μηχανισμό μέσα από τον οποίο λειτουργούν κάποιοι δήμοι και ποια η σχέση τους με τους τραπεζίτες και τους επιχειρηματίες.
Ο δήμος του Σεντ Ετιέν προχώρησε σε αγορά 10 παραγώγων (σ.σ. επενδυτικό προϊόν που πωλείται στη δευτερογενή αγορά των χρηματιστηρίων), ευελπιστώντας ότι θα μειώσει τα έξοδα δανεισμού και θα έχει και κέρδη. Με τα παράγωγα που αγόρασε, πόνταρε σε κάποιες μελλοντικές προβλέψεις για ισοτιμίες νομισμάτων (σ.σ. κανονικός τζόγος δηλαδή).
Την πρόταση στο δήμο του Σεντ Ετιέν να προχωρήσει στην επένδυση την έκαναν ...έγκυρες ευρωπαϊκές τράπεζες όπως η Ντόιτσε Μπανκ, η Ρόγιαλ Μπανκ της Σκωτίας, η βελγική Ντέξια και η γερμανική Κόμερζ Μπανκ. Μόνο που το ...στοίχημα απέτυχε.
Τα παράγωγα που είχαν αγοραστεί από το δήμο δεν τα αγόραζε καμία άλλη τράπεζα, ούτε καν εκείνες που το είχαν προτείνει, αφού το αρχικό σίγουρο στοίχημα δε θα μπορούσε να «βγει» ό,τι κι αν γινόταν. Ετσι, εάν οι δημοτικές αρχές, που είχαν πειστεί από τις τράπεζες να «παίξουν» στο συγκεκριμένο παράγωγο, ήθελαν πια να το ακυρώσουν, θα έπρεπε να καταβάλουν συνολικά 100 εκατ. ευρώ!
Αποτέλεσμα; Διπλασιασμός της φορολόγησης για τους κατοίκους...

Ακόμα χειρότερα με τον «Καλλικράτη»

Τα νέα μεγαλύτερα γεωγραφικά και πληθυσμιακά σχήματα, που δημιουργεί ο «Καλλικράτης», εξυπηρετούν το στόχο να αποκτήσουν αυξημένη επιχειρησιακή ικανότητα για να αναπτύσσουν συνεργασίες με μεγάλους μονοπωλιακούς ομίλους, οι οποίοι με τη σειρά τους θα αλώσουν μια σειρά από έργα και υπηρεσίες. Εξυπηρετούν το στόχο να περιορίσουν τους φορείς που διαχειρίζονται τα χρήματα, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερο επιχειρηματικό ενδιαφέρον από τους ιδιώτες.
Οταν θα κληθούν οι δήμοι και οι περιφέρειες να υλοποιήσουν τον Εθνικό Χωροταξικό Σχεδιασμό και τις κατευθύνσεις του ΕΣΠΑ, τότε είναι που θα μετατραπούν πλήρως σε γραφεία και τμήματα πολυεθνικών και μονοπωλιακών ομίλων που θα μοιράζουν έργα... Κάπως έτσι δημιουργούνται τα χρέη που εμφανίζουν οι δήμοι και που τα σπασμένα θα τα πληρώσουν οι εργατικές λαϊκές οικογένειες.
Ενα βασικό κριτήριο ψήφου στις επερχόμενες τοπικές εκλογές του Νοέμβρη πρέπει να είναι και αυτό. Οι σχεδιασμοί της κυβέρνησης και των εκπροσώπων των αστικών κομμάτων στην τοπική διοίκηση έχουν αυτή την κατεύθυνση. Το συμφέρον των εργατών και των λαϊκών στρωμάτων είναι να στηρίξουν τους συνδυασμούς της «Λαϊκής Συσπείρωσης» σε δήμους και περιφέρειες που θα υπερασπίσουν τα συμφέροντά τους.