ΗΦΑΙΣΤΟΣ : Καθ' οδόν: Στον Αη Στράτη

8 Δεκ 2011

Καθ' οδόν: Στον Αη Στράτη

Ο οικισμός του Αη Στράτη από το λόφο του Αγ. Αντώνη

Τα τελευταία 15 χρόνια, στο τέλος κάθε καλοκαιριού, ήμασταν καθ' οδόν για τονΑηΣτράτη. Το επόμενο καλοκαίρι, λέγαμε, σίγουρα θα πάμε στον ΑηΣτράτη.

Η επιθυμία ξεκινούσε από περιγραφές για μοναχικές παραλίες, πλούσιους ψαρότοπους, ήσυχες διακοπές και μια περιέργεια να γνωρίσουμε το νησί, που από τη δεκαετία του '30 έως και του '60, όλες οι κυβερνήσεις, δεξιές και «δημοκρατικές», είχαν επιλέξει για να εκτοπίζουν τους πολιτικούς τους αντιπάλους, κυρίως τους κομμουνιστές.

Το νησί βρίσκεται στο κεντρικό Αιγαίο, έχει τριγωνικό σχήμα και έκταση 50 τ.χλμ. Στη δυτική του πλευρά υπάρχει ο μοναδικός οικισμός. Τόπος τραχύς, που δύσκολα μπορούσε να θρέψει τους κατοίκους της, γι' αυτό από παλιά οι Αηστρατήτες μετανάστευαν πρώτα για Αίγυπτο και Β. Αφρική, μετά για Αυστραλία και Ν. Αφρική. Αυτοί που έμεναν πίσω ασχολιούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και την αλιεία και όσο περνούσαν τα χρόνια αυτοί που έμεναν πίσω ήταν όλο και πιο λίγοι. Από 1.300 άτομα το 1900 έχουν μείνει γύρω στους 200 σήμερα.

Την πορεία της σταδιακής συρρίκνωσης του πληθυσμού του νησιού, ως αποτέλεσμα της εγκατάλειψης, ήρθε να συμπληρώσει ο σεισμός του 1968 και η απόφαση της χούντας να ισοπεδώσει όλο τον παλιό παραδοσιακό οικισμό, που επί αιώνες δέσποζε αμφιθεατρικά χτισμένος στην πλαγιά ενός λόφου πάνω από το λιμάνι, και να μεταφέρει τους κατοίκους στη μοναδική πεδινή έκταση που είχανε τα χωράφια τους, μέσα σε τσιμεντένια προκατασκευασμένα κλουβιά, που, όπως λένε αυτοί που τα κατοικούν, έχουν εξασφαλίσει ζέστη το καλοκαίρι και δροσιά το χειμώνα.

Η παραλία του Αγ. Γεωργίου. 10 λεπτά με τη βάρκα και 45 λεπτά με τα πόδια...

Το οδικό δίκτυο του νησιού είναι μόνο για αυτοκίνητα 4Χ4 ή για πεζοπόρους. Οι παραλίες του νησιού είναι όλες αμμουδερές, τα νερά πεντακάθαρα και τα ψάρια άφθονα, αρκεί να πάει κανείς προετοιμασμένος και όταν λέμε προετοιμασμένος, εννοούμε κυρίως βάρκα ή τουλάχιστον 4Χ4, σύνεργα ψαρικής, αν κάνετε ψαροντούφεκο ακόμα καλύτερα. Αν πάτε σε οποιαδήποτε παραλία του νησιού, εκτός οικισμού, είναι σίγουρο ότι θα είσαστε μόνοι σας και αν τύχει να πάτε στην παραλία του Αγ. Παντελεήμονα στο Αλωνίτσι, σε μια παραλία τουλάχιστον 2 χλμ. αμμουδιάς, θα νιώσετε λίγο σαν τον Ροβινσώνα Κρούσο.

Ακόμα και αν δεν πιάσετε ψάρια, μη στεναχωριέστε, μια επίσκεψη σε ένα από τα δύο ψυγεία όπου δίνει τα ψάρια του ο συνεταιρισμός των ψαράδων του νησιού και θα αγοράσετε φρέσκα και φθηνότερα από οπουδήποτε αλλού τα ψάρια που θέλετε να φάτε. Αν βαριέστε να τα καθαρίσετε, τη δουλιά την αναλαμβάνει ο Νικόλας με ένα μικρό χαρτζιλίκι και για το μαγείρεμα υπάρχουν δύο πρόθυμες ταβερνιάρισσες για να σας τα φτιάξουν όπως θέλετε.

Το νησί του ΑηΣτράτη έχει μια ιδιαίτερη θέση στη σύγχρονη ιστορία του εργατικού κινήματος. Από εδώ έχουν περάσει σαν εξόριστοι ο «ανθός» της προοδευτικής διανόησης: Βάρναλης - Ρίτσος, Κατράκης - Καρούζος, πολιτικοί ηγέτες Γαβριηλίδης - Σαράφης, αλλά και χιλιάδες ανώνυμοι αγωνιστές, που έθεσαν την ίδια τους τη ζωή στην υπηρεσία της εργατικής τάξης και των ιδανικών της.

Η παραλία Αλωνίτσι από ψηλά και από κοντά. Ο παράδεισος των ψαριών και των ψαράδων

Σε 7.000 εκτοπισμένους έφτασε ο καταυλισμός των εξόριστων στη δεκαετία του '50. Είχαμε την τύχη να γνωρίσουμε (από τον ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ που κρατούσε), από την πρώτη μέρα που φτάσαμε, τον παλαίμαχο αγωνιστή Αντώνη Ρακόπουλο, εκτοπισμένο για μια δεκαετία από το '50 έως το '60 στο νησί και σημερινό μόνιμο κάτοικό του, ο οποίος μας περπάτησε για τρεις ώρες στα παλιά μονοπάτια του νησιού και της θύμησής του. «Εδώ ξεκινούσε ο πρώτος τομέας, από εδώ ο δεύτερος, στην άλλη ρεματιά ήταν ο τρίτος. Αυτός εδώ ήταν ο φούρνος μας, το ντεπόζιτο για το πετρέλαιο το είχαμε φτιάξει στο μηχανουργείο μας. Εδώ ήταν το ιατρείο μας, εδώ το μαγειρείο μας, δίπλα του ήταν το συνεργείο και κάπου εκεί ήταν τα λουτρά μας.

Εδώ ήταν η μεγάλη σκηνή του θεάτρου. Εδώ ο Κατράκης έπαιξε τον Προμηθέα Δεσμώτη. Αυτό ήταν το νοσοκομείο μας, όπως βλέπετε έχει διατηρηθεί αναλλοίωτο.

Εδώ πέρα μέσα, στο παλιό σχολείο, ο φασίστας διοικητής της Χωροφυλακής το 1942 έκλεισε γύρω στους 40 εξόριστους και άφησε να πεθάνουν 26 από αυτούς από ασιτία. Κάποιοι άλλοι κατάφεραν να το σκάσουν και με τη βοήθεια του ΕΛΑΝ να περάσουν στη Χαλκιδική».

Τελευταίος σταθμός ο λόφος του Αγ. Μηνά, πίσω ακριβώς από τον οικισμό. Εκεί υπάρχει ένα μισοεγκαταλειμμένο κενοτάφιο όπου φυλάσσονται τα λείψανα των 26 αγωνιστών που καταδικάστηκαν από το φασίστα δήμιό τους να πεθάνουν από την πείνα.

Φεύγουμε από το νησί δικαιωμένοι για την εμμονή μας να το επισκεφτούμε. Αισθανόμαστε τυχεροί γιατί βρήκαμε έναν αγωνιστή να μας δείξει και να μας εξηγήσει αυτά που έγιναν πάνω σε αυτόν το βράχο.

Φεύγουμε όμως και πικραμένοι, γιατί όσο και να ψάξεις δε θα βρεις ούτε μια πλάκα με δυο λόγια γραμμένα γι' αυτά που γίνανε. Δε θα βρεις ούτε ένα μνημείο με δυο λόγια αφιερωμένα σε αυτούς που μαρτύρησαν. Ούτε δυο λόγια ευγνωμοσύνης για όλα αυτά τα παλικάρια που κράτησαν ψηλά την τιμή και την υπόληψη της γενιάς τους και της πατρίδας μας.

Αυτό είναι ένα χρέος και κάποια στιγμή πρέπει η πολιτεία, η Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι σύλλογοι των αγωνιστών να το εκπληρώσουν.