Ανεξήγητη παγκόσμια αύξηση του νεανικού διαβήτη

Αν και ήπειροι όπως η Αφρική και η Ασία ξεκινούν από πιο χαμηλά επίπεδα σε σύγκριση με τη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, σχεδόν σε όλες τις περιοχές του κόσμου εμφανίζεται αύξηση του διαβήτη τύπου 1. Εξαίρεση η περιοχή της Κεντρικής Αμερικής - Καραϊβικής, όπου η μείωση οφείλεται αποκλειστικά σε μία χώρα, την Κούβα

Συνήθως η συζήτηση για την αύξηση της εμφάνισης διαβήτη αφορά το διαβήτη τύπου 2. Περίπου το 90% από τα 350 εκατομμύρια που πάσχουν από διαβήτη σε όλον τον κόσμο πάσχουν από αυτόν τον τύπο της ασθένειας. Εμφανίζεται συνήθως στις ηλικίες μετά τα 40 ή τα 50 και σχετίζεται με παραπανίσια κιλά, που δυσκολεύουν τη ρύθμιση του σακχάρου από τον οργανισμό. Ιστοί που μεταβολίζουν τη γλυκόζη του αίματος, όπως το συκώτι, οι μύες και ο λιπώδης ιστός γίνονται λιγότερο ευαίσθητοι στην ινσουλίνη, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να παράγει περισσότερη, μέχρι που φτάνει στα όριά του, ή χάνει εξολοκλήρου την ικανότητα αυτή.

Ο άλλος τύπος διαβήτη, ο διαβήτης τύπου 1, ή νεανικός, ή ινσουλινοεξαρτώμενος, χτυπάει στην παιδική ηλικία και συνοδεύει τον άνθρωπο ως το τέλος της ζωής του, αναγκάζοντάς τον να παίρνει καθημερινά δόσεις ινσουλίνης, αφού τα β-κύτταρα του παγκρέατος έχουν σε μεγάλο βαθμό καταστραφεί και ο οργανισμός δεν μπορεί να παράγει την απαραίτητη ινσουλίνη. Ο διαβήτης τύπου 1 είναι αυτοανοσολογική νόσος, καθώς είναι το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, που επιτίθεται και καταστρέφει τα κύτταρα παραγωγής ινσουλίνης. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι παρόμοιο με τις πολύ βαριές περιπτώσεις διαβήτη τύπου 2, αλλά η αιτία είναι διαφορετική.

Ρυθμός διπλασιασμού ως το 2020

Για λόγους που προς το παρόν είναι αδιευκρίνιστοι, η συχνότητα εμφάνισης διαβήτη τύπου 1 αυξάνεται παγκόσμια, με μέσο ποσοστό αύξησης 3-5% το χρόνο. Αν και αφορά μικρότερο αριθμό ανθρώπων, η τάση αυτή προβληματίζει έντονα την επιστημονική κοινότητα, καθώς ο νεανικός διαβήτης μπορεί να οδηγήσει στην αναπηρία ή το θάνατο σε πολύ μικρότερη ηλικία, σε σχέση με το διαβήτη τύπου 2. Σύμφωνα με μελέτη, από το 1985 ως το 2004 πενταπλασιάστηκε η συχνότητα εμφάνισης νεανικού διαβήτη σε παιδιά ηλικίας μέχρι 5 ετών. Αν η αύξηση συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό, τότε ως το 2020 η συχνότητα εμφάνισης θα είναι διπλάσια της σημερινής.

Προς το παρόν κανείς δεν ξέρει πού οφείλεται η μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης ινσουλινοεξαρτώμενου διαβήτη. Οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν, όμως, ότι τόσο μεγάλη μεταβολή σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα δεν μπορεί να εξηγηθεί από κάποια γενετική αλλαγή. Κύρια αιτία πρέπει να είναι περιβαλλοντικοί παράγοντες, που εμφανίστηκαν ιδίως τις τρεις τελευταίες δεκαετίες σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Και το σχεδόν ίσως έχει σημασία, καθώς από μελέτες για τη δεκαετία 1990-1999, φαίνεται ότι από ολόκληρο τον κόσμο μόνο στην Κούβα εμφανίζεται μείωση της συχνότητας εμφάνισης. Το φαινόμενο δεν έχει να κάνει με το κλίμα της χώρας, γιατί τότε θα έπρεπε να υπάρχει ανάλογη μείωση και σε άλλες χώρες της Καραϊβικής, καθώς και στην πολιτεία του Μαϊάμι των ΗΠΑ. Ενδεχομένως το εμπάργκο που έχουν επιβάλλει οι ιμπεριαλιστές στην Κούβα, να εμποδίζει τη χρήση κάποιων υλικών συσκευασίας, χημικών υλών, τροφίμων ή φαρμάκων, που επενεργούν μέσω του παγκόσμιου εμπορίου σε ολόκληρο τον υπόλοιπο κόσμο. Κάτι τέτοιο θα είχε αποτέλεσμα τη σταθερότητα του ποσοστού εμφάνισης νεανικού διαβήτη, άρα η μείωση ενδέχεται να σχετίζεται και με το υψηλό επίπεδο παροχών Υγείας από το σοσιαλιστικό κράτος ή άλλους παράγοντες της ποιότητας ζωής.

Διαφοροποιήσεις ανά ήπειρο

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι διαφοροποιήσεις ανά ήπειρο, στο ετήσιο ποσοστό αύξησης της εμφάνισης νεανικού διαβήτη, στις τρεις πρώτες πενταετίες της ζωής. Αγνωστο για ποιο λόγο, στην Ωκεανία η ετήσια αύξηση στα παιδιά μέχρι 5 ετών φτάνει το 11,1%, ενώ στη νότια Αμερική είναι τα παιδιά από 5 - 10 ετών που εμφανίζουν μεγάλη αύξηση (9,2%). Οι επιστήμονες πρέπει να ερμηνεύσουν όλες αυτές τις πλευρές και εκδηλώσεις του φαινομένου, αλλά προς το παρόν έχουν διατυπωθεί μόνο εικασίες που βασίζονται σε ένα κύριο παράγοντα και δεν έχουν γενική εφαρμογή. Ισως, βέβαια, να μην είναι ένας περιβαλλοντικός παράγοντας η αιτία, αλλά συνδυασμός παραγόντων.

Ορισμένοι ερευνητές, με δεδομένο ότι η βιταμίνη D φαίνεται να σχετίζεται με το διαβήτη, θεωρούν ότι η ζωή ...υπό σκιάν μπροστά σε μια οθόνη, μείωσε την έκθεση στον ήλιο, ελαττώνοντας τα επίπεδα βιταμίνης D σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Είναι ένα ερώτημα πώς αυτή η επιστημονική εικασία ερμηνεύει την εμφάνιση νεανικού διαβήτη σε τρίχρονα παιδιά. Μια άλλη εκδοχή ενοχοποιεί την υπερβολική υγιεινή, εξαιτίας της οποίας οι άνθρωποι δεν εκτίθενται πια από μικρή ηλικία σε διάφορα παθογόνα, που απασχολούσαν και εκπαίδευαν το ανοσοποιητικό σύστημα, ώστε να αντιδρά ισορροπημένα. Τρίτη εκδοχή ενοχοποιεί τη χρήση αγελαδινού γάλακτος στη σύνθεση του γάλακτος που δίνεται στα νεογνά. Παραλλαγή της θεωρεί υπεύθυνη τη γλουτένη (πρωτεΐνη που υπάρχει το αλεύρι) λόγω της μεγαλύτερης κατανάλωσης άσπρου ψωμιού, ή την εισαγωγή πιο νωρίς σε σχέση με το παρελθόν των λαχανικών στη διατροφή των μωρών. Μια ακόμα υπόθεση για τις αιτίες αύξησης της συχνότητας νεανικού διαβήτη είναι η έκθεση επί μακρόν σε οργανικούς ρύπους.

Πρόσφατα, η σχετική έρευνα πήρε νέα τροπή. Καθώς δεν υπάρχουν ισχυρά στοιχεία που να επιβεβαιώνουν κάποιες από τις αιτίες που προτάθηκαν, ορισμένοι επιστήμονες στρέφονται στον παλιό εχθρό, που σχετίζεται με το διαβήτη τύπου 2: το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία. Υποστηρίζουν ότι το μεγάλο βάρος και η υπερπροσπάθεια του οργανισμού να παράξει την απαραίτητη ινσουλίνη, έχουν αποτέλεσμα την καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος, από πολύ μικρή ηλικία, τουλάχιστον σε παιδιά που έχουν προδιάθεση για διαβήτη, ή τα β-κύτταρά τους δέχονται επίθεση και από άλλο παράγοντα. Οι υποστηρικτές αυτής της εξήγησης επισημαίνουν την αύξηση του βάρους και του ύψους των παιδιών τον τελευταίο αιώνα. Αν αυτή είναι η αιτία, τα πράγματα είναι δύσκολα, καθώς τα ποσοστά των υπέρβαρων και παχύσαρκων ανθρώπων αυξάνονται, σε ένα κόσμο που η υγιεινή ζωή τείνει να γίνει υπόθεση μόνο για τους πλουσίους και η επιρρεπής στην αύξηση του βάρους φτώχεια εξαπλώνεται και βαθαίνει.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»

    

Η αγριωπή Ρέα

Γεμάτη κρατήρες η επιφάνεια της Ρέας, του δεύτερου μεγαλύτερου δορυφόρου του Κρόνου. Ο πιο μεγάλος κρατήρας που εικονίζεται είναι ο Μαμάλντι, διαμέτρου 480 χιλιομέτρων και ο αμέσως μικρότερος ο Τιράβα, διαμέτρου 360 χλμ. Η φωτογραφία τραβήχτηκε στις 10 Μάρτη 2012, από απόσταση 42.096 χιλιομέτρων, με μια από τις κάμερες της διαστημοσυσκευής «Κασσίνι». Το σκάφος είναι τμήμα της κοινής αποστολής «Κασσίνι-Χόιγκενς» της αμερικανικής NASA και του ευρωπαϊκού ESA, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον δακτυλιοφόρο πλανήτη.

    

Σελ. /16