ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Σκάβοντας εκ των ενόντων

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

Σκάβοντας εκ των ενόντων

Το αστικό κράτος υποχρηματοδοτεί συνειδητά την αρχαιολογική επιστημονική έρευνα την ίδια στιγμή που εκμεταλλεύεται πολιτικά τα αποτελέσματά της

Βεργίνα: Το χρυσό στεφάνι ελιάς

Εν μέσω της εξελισσόμενης επίθεσης του αστικού κράτους στον δημόσιο χαρακτήρα της διάσωσης και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς πραγματοποιήθηκε η φετινή, 25η κατά σειρά, ετήσια αρχαιολογική συνάντηση για την εξέλιξη της επιστημονικής έρευνας στην Μακεδονία και τη Θράκη, από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Η σημασία αυτών και ανάλογων συναντήσεων είναι πολύ μεγάλη αφού αφορούν στα τεκμήρια της πολιτιστικής περιουσίας του ελληνικού λαού, ανεξάρτητα από τις ερμηνείες και τις προσεγγίσεις που προτείνονται κάθε φορά για τα ευρήματα. Ομως, η αρχαιολογική έρευνα, τόσο σε επίπεδο Αρχαιολογικής Υπηρεσίας όσο και στις αρχαιολογικές πανεπιστημιακές σχολές, υφίσταται την ίδια αποσύνθεση και απαξίωση με το σύνολο των κρατικών ερευνητικών υποδομών και με τον ίδιο στόχο: Να «καλυφθεί», κάποια στιγμή, το, τεχνητά δημιουργημένο, «κενό» από την «αγορά».

Οπως το έθεσαν οι έκτακτοι αρχαιολόγοι σε ανακοίνωση του σωματείου τους, το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και Θράκη, όπως και σε όλη τη χώρα, «είναι ένα έργο που παίζεται σε δύο "πράξεις"». «Στην πρώτη, ένας αριθμός επιστημονικού και εργατοτεχνικού δυναμικού με ζήλο, μεράκι και περισσή αγάπη αποκαλύπτει, τεκμηριώνει και καταγράφει κάθε αρχαίο εύρημα. Στη δεύτερη, το επιστημονικό προσωπικό σε συνεργασία με το μόνιμο της αρχαιολογικής υπηρεσίας καταγράφει τις πιο λαμπρές στιγμές της πρώτης συνοψίζοντας σε ουσιαστικές επιστημονικές επισημάνσεις. Οι δύο πράξεις είναι αλληλένδετες μεταξύ τους και απαραίτητη προϋπόθεση για να διεκπεραιωθεί η δεύτερη είναι να έχει εκτελεστεί η πρώτη με τον ορθό τρόπο και τους κατάλληλους ανθρώπους. Οταν οι έκτακτοι αρχαιολόγοι θα αποκλείονται από την εργασία γιατί δεν πληρούν τις προϋποθέσεις πρόσληψης των εργολάβων ή γιατί ξεπέρασαν το επιτρεπτό διάστημα πενταετούς εργασίας, το έργο χάνει πολύτιμο εργατικό δυναμικό με εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία. Οταν η διάθεσή μας να επενδύσουμε τις γνώσεις των πολυετών σπουδών μαςέρχεται σε αντίθεση με την ασκούμενη πολιτική του ΥΠΠΟΤ που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των κατασκευαστών, αντί της προστασίας των αρχαιοτήτων, τότε η "παράσταση" τελειώνει, οι κουρτίνες κλείνουν και το προσωπικό φεύγει από το επαγγελματικό σκηνικό. Με τους προβολείς να φωτίζουν την σκοτεινή εργασιακή πραγματικότητα του έκτακτου Ελληνα αρχαιολόγου και το προσωπικό δέσμιο των συμφερόντων, η δεύτερη πράξη - τα λαμπρά συνέδρια και οι ανακοινώσεις - είναι δύσκολο έως αδύνατον να πραγματοποιηθεί» (σ.σ. οι υπογραμμίσεις δικές μας).

Οι συνέπειες της υποχρηματοδότησης

Βεργίνα: Θραύσμα αμφορέα με εγχάραξη

Χαρακτηριστική του πώς προσπαθεί να λειτουργήσει η πανεπιστημιακή αρχαιολογική έρευνα στις παραπάνω συνθήκες, είναι η ανακοίνωση, στην επιστημονική συνάντηση, των «πεπραγμένων και μελλούμενων στον απόηχο των πρόσφατων ευρημάτων από την αγορά των Αιγών». Οπως αναφέρεται στην περίληψη της ανακοίνωσης, «η πανεπιστημιακή ανασκαφή της Βεργίνας κατά το 2011 είχε ελάχιστα κονδύλια στη διάθεσή της, λόγω της γενικότερης μείωσης του τακτικού προϋπολογισμού του ΑΠΘ. Το δεδομένο αυτό οδήγησε σε μια ιεράρχηση των εξόδων, προκαλώντας ταυτόχρονα την επιμονή μας για επίτευξη των βασικών στόχων μας, έστω και με περιορισμένα κονδύλια.

Στον τομέα της αρχαίας αγοράς, ειδικότερα, η μικρότατης κλίμακας ανασκαφική έρευνα διενεργήθηκε χωρίς εργάτες, αλλά με δέκα φοιτητές του πανεπιστημίου μας και επτά αλλοδαπούς προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα "Θεσσαλονίκη-Σταυροδρόμι Πολιτισμών" του ΥΠΠΟΤ»!

Η υποχρηματοδότηση λοιπόν, σήμανε την απουσία εξειδικευμένου εργατοτεχνικού προσωπικού σε μια από τις σημαντικότερες πανεπιστημιακές ανασκαφές, αυτή της Βεργίνας. Και αν αυτό συμβαίνει στη Βεργίνα, αναρωτιέται κανείς τι περιμένει τον μη προβεβλημένο, τουριστικά, αρχαιολογικό πλούτο της χώρας. Να σημειώσουμε εδώ, όπως αναφέρει η ανακοίνωση, ότι «οι εργασίες συντήρησης των πολύτιμων ευρημάτων του 2008 και 2009 προχώρησαν με αργούς ρυθμούς, αλλά εντυπωσιακά αποτελέσματα: το χρυσό στεφάνι ελιάς που εντοπίστηκε κατά τις εργασίες συντήρησης μέσα στον ασημένιο παναθηναϊκό αμφορέα άρχισε να αποκτά κάτι από την αρχική του εικόνα, χάρη στην κατάρτιση της συντηρήτριας Π. Παπαγεωργίου. Το ίδιο το αγγείο, μοναδικό στο είδος του, αλλά με μεγάλα προβλήματα διάβρωσης στην επιφάνεια, διατηρεί χαράξεις μιας κάποτε εντυπωσιακής παράστασης, απροσδιόριστου για την ώρα θέματος».

Αξίζει να θυμίσουμε ότι το πρόγραμμα «Θεσσαλονίκη - Σταυροδρόμι Πολιτισμών» είχε παρουσιαστεί από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού το 2010 ως «ο συντονισμός της δράσης των πολιτιστικών φορέων της Θεσσαλονίκης, ώστε ο σημαντικός πλούτος της πόλης - που ξεκινά από τον αρχαίο πολιτισμό, το Βυζάντιο και φτάνει στη νέα δημιουργία - να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και η Θεσσαλονίκη να εκπέμψει τόσο προς τα Βαλκάνια όσο και προς την Αθήνα μια ενιαία πολιτιστική και τουριστική ταυτότητα». Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι το εν λόγω πρόγραμμα είναι ενταγμένο στο γενικότερο ρόλο που έχει αναλάβει η Ελλάδα στο πλαίσιο των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής, προς το παρόν, αυτό που «εξασφάλισε» το πρόγραμμα ήταν... τζάμπα εργατικό ανασκαφικό δυναμικό...

Ολα αυτά βέβαια σε τίποτα δεν εμποδίζουν το κράτος να εκμεταλλεύεται τον κόπο και το μεράκι των επιστημόνων για εξωτερική «πολιτιστική» πολιτική. Ετσι, ενώ η πανεπιστημιακή ανασκαφή υποχρηματοδοτείται... «τα ευρήματα της μακρόχρονης ανασκαφικής δραστηριότητας του ΑΠΘ στη Βεργίνα, συμμετείχαν το 2011 σε δύο αρχαιολογικές εκθέσεις στην Οξφόρδη και το Παρίσι. Συγκεκριμένα, στο Λούβρο, «το χρυσό στεφάνι βαλανιδιάς που βρέθηκε το 2008 στην αγορά των Αιγών, "υποδεχόταν" σε περίοπτη θέση τους πολυπληθείς επισκέπτες της εξαιρετικά επιτυχημένης αυτής έκθεσης που πραγματοποίησε το ΥΠΠΟΤ σε συνεργασία με το Λούβρο, προβάλλοντας, με τρόπο εντυπωσιακό, τις σημαντικές επιδόσεις της πανεπιστημιακής αρχαιολογικής έρευνας του ΑΠΘ στη Βεργίνα»...