Γράφει ο Αλέκος Χατζηκώστας //
Μισοκοιμόταν, έχοντας δίπλα του ένα αστυνομικό βιβλίο – μόνιμος σύντροφος του το συγγραφικό αυτό είδος τα τελευταία χρόνια – που μόλις είχε κλείσει. Πάντα τα βράδια της Παρασκευής τού έβγαινε η κούραση ολόκληρης της βδομάδας και ξάπλωνε από νωρίς. Ίσως μεγάλωσε πια σκεφτόταν συχνά μελαγχολικά, παρηγοριόταν όμως με την ιδέα ότι «δεν του φαινόταν» όπως τον κολάκευαν οι φίλοι του.
Η φωνή του μικρού του γιου τον σήκωσε απότομα: «Μπαμπά, τρέχα. Έγινε πραξικόπημα στην Τουρκία»!
Πετάχτηκε όρθιος και αμέσως άνοιξε την ένταση της τηλεόρασης: Η φωνή του εκφωνητή ταραγμένη: «Σύμφωνα με πληροφορίες μας από την Τουρκία εκδηλώθηκε πριν από λίγο στρατιωτικό πραξικόπημα. Τανκς έκαναν την εμφάνιση τους στους δρόμους της Άγκυρας και της Κωνσταντινούπολης. Η τύχη του πρωθυπουργού Ερντογάν αγνοείται».
Η οικογένεια μαζεύτηκε στο σαλόνι. Όπως τότε, τον μακρινό Απρίλη του 1967, όταν και ο ίδιος μαζί με τους γονείς του, ζούσε τις πρώτες ώρες του πραξικοπήματος των «συνταγματαρχών» στην Ελλάδα.
-«Μην βιάζεστε για συμπεράσματα», τους είπε στηριγμένος στην μακρόχρονη εμπειρία του με τα κοινά. «Θα δούμε μέχρι το πρωί το ποιος τελικά θα επικρατήσει. Όσο για το τι υπάρχει από πίσω…».
Σώπασε, κοιτώντας ξανά την οθόνη. Ήδη ο εκφωνητής έκανε λόγο «για συγκέντρωση απλών πολιτών στους δρόμους»… Σαν να αναθάρρησε και είπε ξανά:  «Πάντως δύσκολα να επικρατήσουν μια και εάν τελικά βγει ο λαός στο δρόμο, τα πράγματα δυσκολεύουν γι’ αυτούς. Ας τα βλέπουν αυτά όσοι έχουν την ευθύνη για το ότι το ’67 μας έπιασαν με τις πυτζάμες στη χώρα μας».
Ζήτησε από τη γυναίκα του να του φτιάξει τον αγαπημένο του βαρύγλυκο ελληνικό. Η νύχτα απόψε θα ήταν μεγάλη. Και αυτός έστω και μόνος του, θα την περνούσε παρακολουθώντας τα δελτία ειδήσεων.
Μετά τις 2 όταν άρχισαν να ξεκαθαρίζουν τα πράγματα, οι υπόλοιποι πήγαν για ύπνο. Δεν τους ακολούθησε. Η νύχτα άλλωστε προσφέρεται για αναμνήσεις. Και από το σεντούκι της δικής του μνήμης,  είχε πολλά να ανασύρει.
Η τσάντα με τα ενθυμήματα της φοιτητικής του ζωής άνοιξε για μία ακόμη φορά. Φωτογραφίες, φυλλάδια, εφημερίδες, προκηρύξεις. Εδώ και λίγα χρόνια είχε φροντίσει να τα τακτοποιήσει έτσι ώστε να μην χάνεται σ’ αυτές κάθε φορά που ήθελε κάτι να θυμηθεί.
Πήρε στα χέρια του τα αποκόμματα με το ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ: Οι αναφορές σε ένα ανάλογο «πετυχημένο» αυτή τη φορά πραξικόπημα, αυτό του Εβρέν, το Σεπτέμβρη του 1980 πρωτοσέλιδες: «Αλληλεγγύη στο λαό της Τουρκίας. Αγανάκτηση και κατακραυγή σ’ όλη τη χώρα. Πικετοφορίες και διαδηλώσεις σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πειραιά». Ο φάκελος περιείχε ακόμη, ψηφίσματα Γενικών Συνελεύσεων φοιτητικών συλλόγων, αποφάσεις Δ.Σ. κ.α.
«Ο Σύλλογος Φοιτητών της…. Αθήνας καταδικάζει το πραξικόπημα των στρατοκρατών της Άγκυρας που ολοκλήρωσε τη λογική που είχε ανοίξει η ίδια η κυβέρνηση της Δεξιάς στην Τουρκία με την επιβολή του στρατιωτικού νόμου σε πολλές επαρχίες, με το καθεστώς των εκτάκτων μέτρων   και απηνών διώξεων σε βάρος των δημοκρατικών δυνάμενων. Είναι φανερό ότι οι ιμπεριαλιστές σχεδιάζουν να χρησιμοποιήσουν το στρατοκρατικό καθεστώς της Τουρκίας για να διευκολύνουν την επιβολή ατλαντικών ρυθμίσεων στην Ν.Α πτέρυγα του ΝΑΤΟ και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ο ελληνικός λαός και η νεολαία του καταδικάζει αποφασιστικά τη κατάλυση του τελευταίου ίχνους κοινοβουλευτικής τάξης στη γείτονα χώρα , καταγγέλλει την άμεση ανάμειξη του ιμπεριαλιστικού παράγοντα στην εξέλιξη αυτή και εκφράζει την αγωνιστική του αλληλεγγύη στους Τούρκους δημοκράτες που συνεχίζουν, σε σκληρότερες συνθήκες την πάλη ενάντια στη στρατοκρατία και το φασισμό για τη δημοκρατία και την εθνική ανεξαρτησία». Θυμήθηκε τις πολύωρες προσπάθειες για να βγουν τα ψηφίσματα αυτά, αλλά και τις περιοδείες στις γειτονιές της Αθήνας για το μοίρασμα τους, τις πικετοφορίες…
Άλλοι καιροί τότε, σκέφτηκε. Με το αίμα της νέας γενιάς να «βράζει», άλλωστε και οι μνήμες από την ντόπια δικτατορία νωπές, με πληγές ακόμη ανοικτές.
Η περιπλάνηση στα σχετικά υλικά συνεχίστηκε. Ώσπου έφτασε σ’ αυτό που από την αρχή έψαχνε. Κοίταξε προσεκτικά τη ΦΩΤΟ. Την γύρισε να δει την ημερομηνία: «Οκτώβρης 1983. Σε συγκέντρωση αλληλεγγύης με τον γραμματέα της Κ.Ν Τουρκίας Α.Τ» .
Όλο χαρά περίμενε την οικογένεια να ξυπνήσει για να τους διηγηθεί την ιστορία της. Το σχετικό ντοκουμέντο θα τον διευκόλυνε να γίνει πιστευτός από τα συνήθως δύσπιστα παιδιά του, που ενώ εύκολα «κατάπιναν αμάσητα» όσα διάβαζαν στα διάφορα δήθεν «ψαγμένα site», ήταν «κουμπωμένοι» όταν άκουγαν ιστορίες από τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης. Ίσως, πίστευε, η προπαγάνδα για τη «γενιά της μεταπολίτευσης που είναι υπεύθυνη για όλα τα χάλια της χώρας μας», να είχε τα αποτελέσματά της και στα παιδιά του.
Στο τραπέζι της βεράντας, με το πρωινό άρχισε να διηγείται την ιστορία του:
«Μετά το πραξικόπημα πολλοί ήταν αυτοί που ήρθαν στην Ελλάδα. Κυρίως αγωνιστές της Αριστεράς, όσοι μπόρεσαν και γλύτωσαν από το πογκρόμ που πραγματοποίησε σε βάρος τους η στρατιωτική δικτατορία. Μεταξύ τους και η τότε ηγεσία του Κ.Κ και της νεολαίας του. Τους αγωνιστές αυτούς περιμάζεψαν και συντηρούσαν με χίλιες προφυλάξεις αγωνιστές από τη χώρα μας. Τα χρόνια της Ν.Δ τα πράγματα ήταν εξαιρετικά δύσκολα γιατί σε περίπτωση ανακάλυψης τους, η κυβέρνηση θα τους έστελνε πίσω και τα περίφημα λευκά κελιά θα ήταν οι πια μόνιμοι τόποι κατοικίας τους, όσοι βέβαια ήταν «τυχεροί» και δεν «εξαφανιζόταν» κατά την επιστροφή τους. Με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση τα πράγματα –λόγω μιας σειράς συγκυριών- «χαλάρωσαν» αρκετά και έτσι μπορέσαμε να τους αξιοποιήσουμε σε εκδηλώσεις αλληλεγγύης που πραγματοποιήθηκαν σε αμφιθέατρα και συνοικίες.
Η εκδήλωση στο μεγάλο αμφιθέατρο είχε προγραμματιστεί για το πρωί της Παρασκευής. Τον είχαν ειδοποιήσει ότι αυτός θα ήταν ο συντονιστής-ομιλητής της εκδήλωσης από μέρους της ελληνικής πλευράς, ενώ χαιρετισμό θα έκανε ο γραμματέας της Κ.Ν Τουρκίας.
Το ραντεβού γνωριμίας τους στα γραφεία το απόγευμα της Πέμπτης , ακολούθησε ένα σύντομο πέρασμα από γνωστή γραφική ταβέρνα, στέκι των παλιών αριστερών της Αθήνας. Ήταν μετρίου αναστήματος, μελαχρινός με κοφτερό βλέμμα που κυριολεκτικά …σάρωνε τα εσώψυχα του συνομιλητή του. Και εκείνα τα οργωμένα χέρια του, όταν τον χαιρέτισαν ένοιωσε ότι θα έλιωναν τα δικά του. Ο διερμηνέας που ήταν μαζί τους βοήθησε για τη συνομιλία. Όπως και η κοινή τους αγάπη για εκείνο το γιοματάρι από το Μαρκόπουλο.
Πάντως και αυτός κάτι ήξερε από τούρκικα. Λίγες λέξεις, που του έμειναν από εκείνη την πρόσφυγα  γειτόνισσα απέναντι από το πατρικό του , που μέχρι το τέλος της ζωής της αρνήθηκε να μιλήσει τα ελληνικά. Έμαθε πολλά για τη ζωή του και κυρίως για τα βάσανα του γείτονα λαού. Αλλά και για τον ηρωισμό του να είναι όλα τα προηγούμενα χρόνια κάποιος αριστερός, κομμουνιστής σ’ αυτή. Στο τέλος, ο διερμηνέας τού έδωσε σε ένα φύλλο χαρτί την ομιλία-χαιρετισμό του, τονίζοντας με έμφαση ότι θα έπρεπε να τον συναγωνιστεί στην ένταση της φωνής του…
Το πρωινό της Παρασκευής το αμφιθέατρο ήταν γεμάτο. Εκατοντάδες φοιτητές και φοιτήτριες είχαν έλθει για να εκφράσουν και μ’ αυτόν τον τρόπο την αλληλεγγύη τους.
Στο προεδρείο οι δυο τους. Η εκδήλωση ξεκίνησε με ομιλία από μέρους του. Γραπτή όπως πάντα όταν επρόκειτο για τέτοιου είδους εκδηλώσεις ώστε σύντομα και με σαφήνεια, χωρίς απεραντολογίες, να δίνεται το νόημα.
Στη συνέχεια και πριν το προβλεπόμενο καλλιτεχνικό πρόγραμμα, χαιρετισμό έκανε ο επίσημος προσκεκλημένος. Η φωνή του βροντερή, γέμισε το αμφιθέατρο με ρίγη συγκίνησης και ενθουσιασμού:
« arkadaşı ve kız arkadaşı…»
Έχοντας μάθει απέξω τον χαιρετισμό του στα ελληνικά τοποθέτησε το χαρτί  που του είχε δώσει ο μεταφραστής, στο τραπέζι σε σημείο που δεν ήταν ορατό από το ακροατήριο. Ο συγχρονισμός του με τον ομιλητή ήταν άψογος, ενώ και συναγωνισμός τους σε βροντάδα φωνής, μάλλον τους έβγαλε ισόπαλους…
Η εκδήλωση στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Ο τούρκος ομιλητής δεν προλάβαινε να δέχεται χειραψίες, φιλιά, αλλά και χειροκροτήματα από τους παρευρισκόμενους. Όμως και αυτός δεν θα έπρεπε να ήταν παραπονεμένος. Εκείνη η ξανθιά πρασινομάτα που μέχρι τώρα δεν του είχε χαρίσει ούτε ένα χαμόγελο, τώρα τον πλησίασε και αφού το έσκασε ένα φιλί στο μάγουλο του είπε όλο χάρη: «Όλα τα περίμενα από εσένα σαν βορειοελλαδίτη. Όμως και να ξέρεις τόσο καλά τα τούρκικα…». Πάντως τι ήθελε και το άκουσε το πειραχτήρι της οργάνωσης που έτυχε να βρίσκεται κοντά. Του έβγαλε αμέσως το παρατσούκλι: Ο «μεταφραστής», που τον ακολουθούσε στα μετέπειτα φοιτητικά του χρόνια».
Την οικογενειακή σύναξη διέκοψε το τελευταίο δελτίο ειδήσεων: «Η κυβέρνηση έχει ανακτήσει τον έλεγχο σε όλη την Τουρκία και παρότι ορισμένες ομάδες πραξικοπηματιών αντιστέκονται στην Κωνσταντινούπολη, δεν συνιστούν πλέον απειλή. Με βάση τον απολογισμό που δόθηκε στη δημοσιότητα οι νεκροί ξεπερνούν τους 250 και οι τραυματίες τους 1.200. Εκτός από στρατιωτικούς, οι τουρκικές αρχές έχουν συλλάβει περίπου 2.800 δικαστικούς και εισαγγελείς, όπως μεταδίδουν τουρκικά μέσα.»
Έβαλε ξανά τη ΦΩΤΟ στο αρχείο. Ήπιε την τελευταία γουλιά από τον πρωινό καφέ του και μουρμουρίζοντας μπήκε στο δωμάτιο: « Ο λαός πάλι θα είναι χαμένος. Γλύτωσε από τη Σκύλα, αλλά είναι δέσμιος της Χάρυβδης. Ως πότε θα ποτίζει ξένες γλάστρες;».