6 Ιαν 2012

η Αθήνα των Ευεργετών"****


***** Με την ευκαιρία της Εκθεσης "η Αθήνα των Ευεργετών"****
"Εθνικοί ευεργέται":
Η αστική τάξη για την αστική τάξη
"Ευεργεσία" - ληστεία του προλεταριάτου και της αγροτιάς και σήμερα ολόκληρου του δημοσίου
Προς το τέλος της σχολικής χρονιάς σε ουρά στέκονταν τα σχολεία, για να επισκεφθούν (προφανώς κατ' εντολήν; ) την έκθεση του Δήμου Αθηναίων στο Πνευματικό Κέντρο για τους "εθνικούς ευεργέτες" στην Αθήνα.
Ολη η έκθεση, ήταν φυσικά δομημένη σε πνεύμα δουλικής ευγνωμοσύνης προς τους ευεργέτας μας, άνευ των οποίων "θα ζούσαμε στη φτώχεια και χωρίς καμία κοινωνική παροχή". Αυτό που λένε συνήθως: "πώς θα ζούσατε εσείς οι φτωχοί αν δεν υπήρχαμε εμείς οι πλούσιοι για να σας ελεούμε;"!
Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά των ευεργετών, και θα πρέπει να απαντηθεί το απλούστατο ερώτημα "και πού τα βρήκατε βρε τα πλούτη από τα οποία μάς ελεείτε;".
Μέχρι τον 20ό αιώνα, οι ευεργεσίες αποτελούσαν μέρος της ιδεολογίας της τότε προοδευτικής αστικής τάξης, και ειδικά στην Ελλάδα και τμήμα της ιδεολογίας της - όχι προοδευτικής - "Μεγάλης Ιδέας". Στην προεπαναστατική εποχή εκφράστηκαν σε σχολεία, σε χωριά και πόλεις για την ανάπτυξη της παιδείας στο υπόδουλον έθνος, και στην περίπτωση αυτή ήταν θετικές. Αλλωστε συνήθως έδρασαν αντίθετα στο εκκλησιαστικό κατεστημένο και τη δική του αντίληψη περί παιδείας (Ζωσιμάδες, Καπλάνης, Φιλιππίδης, Κωνσταντάς,και άλλοι συνήθως Ηπειρώτες).
Μετά το '21 οι ευεργεσίες κατευθύνθηκαν σε λειτουργίες που αφορούσαν άμεσα την ανώτερη αστική τάξη ή που απλά συμπλήρωναν την αναιμική τότε κοινωνική πρόνοια. Πάντα βέβαια με τελικό αποτέλεσμα τη στήριξη της αστικής τάξης είτε έμμεσα αμβλύνοντας την εξαθλίωση των λαϊκών μαζών είτε και απ' ευθείας, όπως με την ίδρυση φυλακών, πολύ προσφιλής τομέας των ευεργετών.Εχουμε έτσι το "Αρσάκειο Παρθεναγωγείο",φυτώριο νεαρών χαριτοβρύτων υπάρξεων των πολύ ανώτερων στρωμάτων της αστικής τάξης. Ομοια το "Βαρβάκειο" για τα αγόρια, και η "Αναργύρειος"και "Κοργιαλένειος" σχολή Σπετσών, σε στιλ αγγλικού κολεγίου, την Ακαδημία Αθηνών, το "Βασιλικό Θέατρο".Και από την άλλη μεριά, έχουμε μια σειρά βασικών κοινωνικών λειτουργιών και λειτουργιών πρόνοιας που θα όφειλε το κράτος να τα ιδρύσει, όπως τοΠανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο,η Εθνική Βιβλιοθήκη,το Μαράσλειο Διδασκαλείο,και μια σειρά νοσοκομεία (Ευαγγελισμός, Αρεταίειο, Αιγινίτειο, Συγγρού κ. ά.).
Πού βρέθηκαν όμως αυτά τα κεφάλαια;
Θα πρέπει να ξεχωρίσουμε δύο φάσεις στις "εθνικές ευεργεσίες":
Η πρώτη στον 19ο - αρχές του 20ού αιώνα, όπου οι ευεργεσίες προέρχονταν από τα κεφάλαια των "ευεργετών" από την καταλήστευση ξένων λαών και η δεύτερη, η σημερινή, όπου είτε τα κεφάλαια αυτά προέρχονται από την καταλήστευση τη δική μας, είτε είναι κεφάλαια του ίδιου του ελληνικού δημοσίου,τα οποία "συμπληρώνουν" την αρχική "ευεργεσία".
Μια σειρά βαθύπλουτων Ελλήνων ήταν εκείνοι της "διασποράς" οι οποίοι είτε είχαν κτήματα (ουσιαστικά, φέουδα) σε "υποτελείς" χώρες, όπως η Ουγγαρία, ("επαρχία" τότε της Αυστρίας), η Αίγυπτος (αγγλική κηδεμονία), η νότια Ρωσία (φεουδαλική περιοχή της τσαρικής αυτοκρατορίας), Ρουμανία κ. ά. Τα μεγάλα κέρδη τους, προέρχονταν από εκμετάλλευση αγροτικών προϊόντων (μπαμπάκι και σιτάρι κυρίως) είτε ως γαιοκτήμονες είτε ως έμποροι. Βέβαια δε χρειάζεται να θυμίσουμε σε τι κατάσταση ένδειας ήταν οι φελάχοι της Αιγύπτου ή οι χωρικοί της Ουκρανίας για να βρούμε σε αριθμούς τα ποσά της υπεραξίας που έρεαν στις τσέπες των πρώιμων αποικιοκρατών συμπατριωτών μας, (του Μπενάκη,τουΑρσάκη,του Ζάππα,των Βαρώνων Σίνα, Αβέρωφ, Τοσίτσα κ. ά) και βέβαια καμία από τις "ευεργεσίες" τους δεν απευθύνθηκε σε εκείνους από τους οποίους απομύζησαν τον ιδρώτα τους και έφτιαξαν τα κεφάλαιά τους.Υπήρξαν ευεργεσίες στους τόπους δράσης τους αλλά απευθύνονταν είτε στους συμπατριώτες τους είτε στις κυβερνήσεις των κρατών αυτών.
Μια άλλη ομάδα, ήταν εκείνοι που είτε από την αρχή είτε στη συνέχεια, ασκούσαν χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες. Οχι βέβαια μικροτραπεζιτών, αλλά δανειστών της ίδιας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του ελληνικού κράτους. Στην περίπτωση αυτή έχουμε μιαανώτερης βαθμίδας ληστεία, που γίνεται μέσα από τον χρηματιστικό δρόμο, κυρίως η απόληψη υπεραξίας. Δάνειζαν σε κυβερνήσεις, με επαχθείς όρους για το κράτος, αλλά πολύ επωφελείς για αυτούς και τους συνενόχους τους, κρατικούς λειτουργούς. Η δωροδοκία (το μπαχτσίς) έπεφτε σύννεφο - τύφλα να 'χει ο Κοσκωτάς... Μερικές φορές ξέπεφταν και άρπαζαν και απ' ευθείας. Αλλά αυτό φαινόταν αμέσως όταν ο κόσμος έχανε τις μικροοικονομίες του. Η ληστεία κατ' ευθείαν από το κράτος ήταν και λιγότερο ορατή και μοιραζόταν στο σύνολο των φορολογουμένων.
Κλασική περίπτωση ο Ανδρέας Συγγρός ο οποίος ήταν δανειστής και χρηματιστής της οθωμανικής κυβέρνησης. Ο Συγγρός, κυριολεκτικά "έπαιζε" στο χρηματιστήριο. Με τη διαφορά ότι αυτός διαμόρφωνε κατά το δοκούν τις τιμές και θησαύριζε σε βάρος του οθωμανικού δημοσίου από τη μια και των μικροεπενδυτών από την άλλη.Και βέβαια δεν ξεχνάμε τα "Λαυρεωτικά" όπου θησαύρισε πουλώντας άχρηστες μετοχές των μεταλλείων, ληστεύοντας έτσι όλες τις μικροοικονομίες των μεσαίων και ακόμη χειρότερα των χαμηλών οικονομικών στρωμάτων του πληθυσμού.
Και έμποροι όπλων...
Πριν κλείσει η πρώτη αυτή περίοδος, θα πρέπει να γίνει ιδιαίτερη μνεία σε μία χαρακτηριστική περίπτωση, αλλά όχι μοναδική, τον σερ Μπάζιλ Ζαχάροφ.Ο Ζαχάροφ, έδρασε ως έμπορος όπλων και θησαύρισε πουλώντας αδιάκριτα σε όλους τους εμπολέμους.Για την Ελλάδα έχει χαρακτηριστεί "εθνικός ευεργέτης" για δωρεάν παροχές οπλισμού μέχρι το 1920, όταν "παίξαμε τον ρόλο μας" στο παζάρι των πετρελαίων της Μοσούλης και δε μας χρειάζονταν οι "σύμμαχοί" μας για πίεση στην Τουρκία (έδωσε ο Κεμάλ τη Μοσούλη στη ΒΡ και την Sokony και γλίτωσε όλα τα άλλα). Τότε ο "εθνικός ευεργέτης μας" και οι "σύμμαχοί μας", μας άφησαν στο Αφιόν Καραχισάρ να βρούμε τη "Μεγάλη Ιδέα" μόνοι μας, με τη γνωστή κατάληξη τηςΜικρασιατικής Καταστροφής.
Να θυμηθούμε ότι και ο Μποδοσάκης το 1914 - 18 εφοδίαζε τον τουρκικό στρατό. Η, ότι κάποια ελληνικά ιδιωτικών συμφερόντων διυλιστήρια πουλούσαν πετρέλαιο στον τουρκικό στόλο την κρίσιμη εποχή μετά τη μεταπολίτευση. Η, άλλους που θησαύρισαν από τις εμπορικές και άλλες σχέσεις τους με τους κατακτητές στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο...
Να αναφερθούμε και στη σημερινή εποχή; Τώρα το σύστημα έχει "βελτιωθεί" και η συνταγή είναι γνωστή. Δωρίζει ο "ευεργέτης" ένα μικρό τμήμα του συνολικού κόστους του "έργου" (αν πρόκειται για μουσείο δωρίζει κάποια συλλογή του για την οποία κανείς δεν τον ρωτά πού τη βρήκε και πόσο έχει παραβεί τον νόμο περί αρχαιοτήτων), ιδρύεται μια εταιρία "μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα" και από κει και πέρα τα άλλα (που συνήθως είναι πάνω από το 90%) τα αναλαμβάνει... το ελληνικό δημόσιο! Και το προκλητικό είναι ότι οι όροι που υπαγορεύει ο "δωρητής" είναι από τους χειρότερους: συνήθως επιλέγει το οικόπεδο, σε δημόσιο χώρο που του τον δίνει δωρεάν το κράτος, μετέχει καθοριστικά στη διοίκηση και διαχείριση της "ευαγούς εταιρίας", πολλές φορές εξασφαλίζει ο "δωρητής" και κατοικία στο κτίριο του Μουσείου κ. ά. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις το Μουσείο Πασσά,το Μέγαρο Μουσικής,το Μουσείο Γουλανδρή (των κυκλαδικών και το Μοντέρνας Τέχνης) και ένα σωρό άλλα.
Για να μην αναφερθούμε στα "βιογραφικά" τόσων και τόσων σύγχρονων "ευεργετών", από όπου θα δούμε και το πού βρήκαν τα κεφάλαιά τους, αλλά και τι κέρδη αποκομίζουν από τις δήθεν ευεργεσίες τους.
Μήπως θα ήταν χρήσιμο ο "Ριζοσπάστης" να δημοσιεύσει κάποιες τέτοιες χαρακτηριστικές περιπτώσεις, παλαιών και συγχρόνων "ευεργετών" για να δυναμώσουμε την ταξική μας συνείδηση, που τόσο έχει ταλαιπωρηθεί τώρα τελευταία;
Γεώργιος Μ. ΣΑΡΗΓΙΑΝΝΗΣ

ByΦιλιππος Ανθης στις

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

TOP READ