Περιπλέκονται από τις «προσαρμογές» στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας

Περιπλέκονται από τις «προσαρμογές» στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας

Μεγάλο ενδιαφέρον είχαν οι δηλώσεις μετά την προχτεσινή συνάντηση Λαβρόφ - Τσαβούσογλου (φωτ.)

Τη βδομάδα που πέρασε, σημειώθηκαν εξελίξεις για την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας που είναι σίγουρο πως θα επιδράσουν στους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς στην «εύφλεκτη» περιοχή της Μέσης Ανατολής, αλλά και την Ανατολική Μεσόγειο.

• Την Τρίτη 28 Ιούνη, Τουρκία και Ισραήλ υπέγραψαν επίσημα τη συμφωνία αποκατάστασης των σχέσεών τους, η οποία από την πρώτη στιγμή συνδέθηκε με «τεράστιες επιπτώσεις» στην οικονομία και φυσικά με πολλές αναλύσεις για το ότι «ανοίγει ο δρόμος» για φιλόδοξες ενεργειακές μπίζνες με προορισμό μεγάλες αγορές της Δύσης, αλλά όχι μόνο.
• Την Τετάρτη 29 Ιούνη, ο Πρόεδρος, Ρ. Τ. Ερντογάν, είχε τηλεφωνική επικοινωνία με το Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν, όπου οι δύο συμφώνησαν για «τη σημασία της εξομάλυνσης των σχέσεων ανάμεσα στην Τουρκία και τη Ρωσία». Το τηλεφώνημα ήταν πρωτοβουλία του δεύτερου, μετά την επιστολή που είχε στείλει δυο μέρες πριν ο Ερντογάν, για να πει ότι «ποτέ δεν είχαμε την επιθυμία ή τη σκόπιμη επιδίωξη να καταρρίψουμε το αεροσκάφος της Ρωσικής Ομοσπονδίας» (σ.σ. τον περασμένο Νοέμβρη), αλλά και ότι είναι έτοιμος «να κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να αποκατασταθούν οι παραδοσιακά φιλικοί δεσμοί μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας», «να εργαστούν μαζί (οι δύο χώρες) για την αντιμετώπιση κρίσεων στην περιοχή και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας». Την ίδια κιόλας μέρα της συνομιλίας, δόθηκαν εντολές να ξεκινήσει σταδιακά η άρση όλων των περιορισμών που η Μόσχα είχε επιβάλλει στις διμερείς οικονομικές συναλλαγές.

Τα παραπάνω δεν είναι έκπληξη. Εδώ και καιρό, μεγάλες μερίδες του τουρκικού κεφαλαίου ζητούσαν να γίνουν «προσαρμογές» στην εξωτερική πολιτική της χώρας, μιλώντας για «απομόνωση» της χώρας από τις αγορές, σε συνθήκες που δυναμώνει η ανησυχία για την ντόπια οικονομία (ειδικά οι επιπτώσεις από το «πάγωμα» των ρωσο-τουρκικών σχέσεων ήταν ραγδαίες και έντονες).
Από την άλλη μεριά, απλουστευτικές ερμηνείες του τύπου «η Τουρκία πιέζεται και παίρνει μέτρα», δε βοηθάνε τη μελέτη των εξελίξεων με ταξικά κριτήρια, που καταγράφονται σε μια περίοδο που η τουρκική επιθετικότητα συνεχίζει να είναι προκλητική: αυτό δείχνει η σφοδρότητα των «αντιτρομοκρατικών» επιχειρήσεων στις νοτιοανατολικές επαρχίες, που στο όνομα της «αντιμετώπισης του ΡΚΚ» έχουν ισοπεδώσει δεκάδες εργατικές - λαϊκές συνοικίες, σκορπώντας θάνατο και τρόμο στα λαϊκά στρώματα των περιοχών. Αυτό δείχνει και η στρατιωτική ετοιμότητα που επιδεικνύει εδώ και πολύ καιρό, ειδικά στη μεθόριο με τη Συρία, στοχοποιώντας ανοιχτά όχι μόνο δυνάμεις του ISIS, αλλά και κουρδικών οργανώσεων που θεωρεί «τρομοκράτες». Ενώ, φυσικά, την επιθετικότητα της τουρκικής πλουτοκρατίας βεβαιώνει και η κατάσταση στο Αιγαίο, με τις ασταμάτητες παραβιάσεις του εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων της Ελλάδας, αλλά και οι τοποθετήσεις της στο Κυπριακό, όπου μπορεί από τη μια να «στηρίζει» τις διαπραγματεύσεις, από την άλλη όμως καθόλου δε σταματά να θυμίζει ότι πάντα υπάρχουν και τα «σχέδια Β'» (πρόσφατα ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης καλούσε σε ετοιμότητα και ένα «νέο, πιο ισχυρό όραμα σε περίπτωση που ...δεν επιτευχθεί συμφωνία ή εάν δεν γίνει μια κυπριακή διαπραγμάτευση που να αποδέχεται την ύπαρξη στην Κύπρο δύο χωριστών κοινοτήτων»).
Αυτή, ακριβώς, η αποφασιστικότητα της τουρκικής αστικής τάξης να προστατέψει τα συμφέροντά της σε ένα πεδίο σφοδρών ανακατατάξεων και διεργασιών, είναι που τροφοδοτεί και εξελίξεις στο διπλωματικό επίπεδο. Με δεδομένο, μάλιστα, ότι τον προβληματισμό της Αγκυρας μεγαλώνει εδώ και πολύ καιρό η αναβάθμιση των Κούρδων στην περιοχή, η «επιστροφή» δυνάμεων όπως το Ιράν, τα ολόπλευρα παζάρια για την κυριαρχία στους δρόμους και τις αγορές της Ενέργειας.

Επιπτώσεις και για τη Συρία

Πριν από μερικές μέρες, μιλώντας στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του κόμματός του, ο πρωθυπουργός, Μπιναλί Γιλντιρίμ, τόνισε: «Ευθύνη μας ως κυβερνήτες είναι να εξομαλύνουμε τις έκτακτες καταστάσεις... Μια κρίση αποτελεί εξαίρεση, η επιστροφή στην ομαλότητα έχει ουσιαστική σημασία». Ο ίδιος, άλλωστε, προανήγγειλε εξελίξεις και στις σχέσεις της χώρας με την Αίγυπτο, υποστηρίζοντας ότι «σε υπουργικό επίπεδο οι σχέσεις θα μπορούσαν ακόμα και να επανεκκινήσουν», αλλά και εξηγώντας: «Με την Αίγυπτο βρισκόμαστε στην ίδια περιοχή. Ακόμα κι αν το θέλαμε, δεν μπορούμε να διακόψουμε όλες τις σχέσεις μαζί της. Εχουμε γεωγραφικό δεσμό και είμαστε γείτονες. Γι' αυτό και δίνουμε έμφαση στο πώς άλλαξε το καθεστώς και στις άδικες τιμωρίες του Μόρσι και της ομάδας του...».
Χαρακτηριστικές για τη «ρευστότητα» των εξελίξεων ήταν οι δηλώσεις που έγιναν μετά την προχτεσινή συνάντηση των ΥΠΕΞ Τουρκίας - Ρωσίας, στο περιθώριο συνάντησης της Οργάνωσης για την Οικονομική Συνεργασία στη Μαύρη Θάλασσα, στο ρωσικό Σότσι.
Ο μεν Μεβλούτ Τσαβούσογλου είπε ότι «μπορούμε να συζητήσουμε με τη Ρωσία για κάθε θέμα, θετικό ή αρνητικό, γιατί ο διάλογος που είχε διακοπεί ξανάρχισε και οι σχέσεις μας επιστρέφουν στον παλιό καιρό». Ειδικά για τη Συρία, επέλεξε να επισημάνει ότι «η πολιτική λύση είναι η καλύτερη λύση. Γι' αυτό, συμφωνούμε ήδη για το ότι το επόμενο καθεστώς στη Συρία πρέπει να είναι κοσμικό και χωρίς αποκλεισμούς. Επίσης, στο παρελθόν, είχαμε διαφορετικές απόψεις για το αν ο Ασαντ θα έμενε ή όχι. Αυτή τη στιγμή, είναι δύσκολο να ειπωθεί ότι έχουμε την ίδια γνώμη. Ωστόσο, το να συζητάς ακόμα και διαφορετικές απόψεις με καθαρό και ειλικρινή τρόπο είναι πάντα επωφελές».
Ο δε Σεργκέι Λαβρόφ τόνισε πως οι δυο χώρες δεν έχουν (πια) διαφορές ως προς το ποιοι θεωρούνται «τρομοκράτες» στη Συρία. Οτι αποφασίστηκε να επαναληφθούν οι δραστηριότητες της «Ομάδας Εργασίας για τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» που συγκροτούν στελέχη των δύο ΥΠΕΞ και των Υπηρεσιών Πληροφόρησης. Οτι «η κοινή μας δράση κατά της τρομοκρατίας αποκτά ιδιαίτερη σημασία, αλλά και ότι επαφές θα αναπτυχθούν και από άλλους διαύλους, συμπεριλαμβανομένων των στρατών των δύο χωρών, λαμβάνοντας υπόψιν τις ενέργειες των εναέριων δυνάμεών μας, σε συμφωνία με την πρόσκληση της συριακής κυβέρνησης, αλλά και λαμβάνοντας υπόψιν ότι η Τουρκία είναι μέλος της συμμαχίας υπό τις ΗΠΑ». Ακόμα, ότι Ρωσία - Τουρκία «θα μπορέσουν να συζητήσουν όλα τα θέματα, ακόμα και τα πιο δύσκολα».

Καταλύτης ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας»

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, το νέο μακελειό που σημειώθηκε, το βράδυ της περασμένης Τετάρτης, με τουλάχιστον 44 νεκρούς και 240 τραυματίες, στο διεθνές αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, ήρθε να αναζωπυρώσει όλες τις ενδοαστικές και ενδοϊμπεριαλιστικές διεργασίες, που ούτως ή άλλως αξιοποιούν τα αστικά και ιμπεριαλιστικά κέντρα για να επιταχύνουν τα αντιλαϊκά τους σχέδια.
Ελάχιστες ώρες μετά το «λουτρό αίματος», φούντωσαν αναλύσεις για το πόσο «ευάλωτη χώρα» είναι η Τουρκία, αλλά και τις προσδοκίες που γεννά η αναθέρμανση των σχέσεων με «γείτονες» για την υπεράσπιση της «ασφάλειας» σε όλη την περιοχή.
Ωστόσο, υπήρξαν και αναλύσεις με ένα ενδιαφέρον παραπάνω, όπως αυτή που εμφανίστηκε στη φιλοκυβερνητική «Σαμπάχ», την επομένη της πολύνεκρης επίθεσης:
«Στα πρώτα στάδια της κρίσης (σ.σ. στη Συρία), προτεραιότητα της Αγκυρας ήταν να σταματήσει τον Μπασάρ Ασαντ... αλλά σήμερα, η θυγατρική του ΡΚΚ στη Συρία, το PYD, κερδίζει μια αυτόνομη περιοχή κατά μήκος των τουρκικών συνόρων με τη βοήθεια της αμερικανο-καθοδηγούμενης συμμαχίας κατά του "Ντάες"... Οι απειλές που αναδύονται από τη συριακή μεθόριο μαζί με μια φονική τρομοκρατική επιχείρηση εντός της χώρας, αναγκάζει την Αγκυρα να αλλάξει τις προτεραιότητές της στη Συρία και να εγκαταλείψει την πολιτική που είχε έως τώρα» σημείωνε η αρθρογράφος.
Ενώ, τη δική τους σημασία έχουν και αναλύσεις προηγούμενων ημερών, που ανέφεραν ότι χώρες όπως η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και το Ισραήλ «στράφηκαν προς τις ΗΠΑ, το στενότερο και πιο παραδοσιακό τους εταίρο, ώστε να βρουν καταφύγιο από την καταιγίδα, διαπιστώνοντας όμως πως η διοίκηση Ομπάμα ήταν πολύ απασχολημένη με το να κάνει νέες φιλίες στην περιοχή». Σύμφωνα με τους ίδιους, η τετράδα αυτή «εξελίσσεται αργά σε μια συμμαχία σταθερότητας για τη Μέση Ανατολή», με «ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες» ότι «υπάρχει μια θέση που έχει κρατηθεί στο τραπέζι και για την Αίγυπτο».

Κίνδυνοι για τους λαούς

Καθώς η Τουρκία «ανασκουμπώνεται» σε όλα τα επίπεδα για να διασφαλίσει τη θέση της, αυτό δεν μπορεί παρά να αντανακλαστεί στην κατάσταση και των ελληνοτουρκικών σχέσεων και στο Κυπριακό.
Αλλωστε, τα αστικά επιτελεία τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο αναγνωρίζουν ανοιχτά το ενδεχόμενο να ενισχυθεί η θέση της Τουρκίας και ανάλογα καθορίζουν τα ανταλλάγματα που οι ίδιες θα διεκδικήσουν από πιθανές νέες κολεγιές στην ευρύτερη περιοχή, χωρίς να αποκλείουν ακόμα και «διεύρυνση» των σχημάτων συνεργασίας (βλ. «τριμερείς) με τη συμμετοχή της Τουρκίας.
Στην Ελλάδα, διατυπώνονται απόψεις όπως ότι «οι συνεργασίες με γειτονικά κράτη και η σύναψη συμμαχιών σε τακτικό και στρατηγικό επίπεδο μπορεί να αποτελέσουν ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για την προώθηση των εθνικών συμφερόντων... Αυτή η "τριγωνική" συνεργασία θα πρέπει να υλοποιηθεί στη βάση κοινών συμφερόντων και θα πρέπει να είναι ανοιχτή και σε άλλες χώρες της περιοχής (π.χ. Ιορδανία ή ακόμη και Τουρκία), εφόσον μεταβάλλει τη συμπεριφορά της σε σειρά θεμάτων...» (βλ. άρθρο στην «Καθημερινή»).
Στην Κύπρο, επαναφέρονται περιγραφές για τα οφέλη που μια «λύση» θα έχει και για την Τουρκία, εξηγώντας ότι έτσι θα αποτελέσει μέρος μιας ισχυρής περιφερειακής συνεργασίας, όπως και ότι θα δοθεί ώθηση και στις σχέσεις ΕΕ - ΝΑΤΟ και ΕΕ - Τουρκίας (βλ. πρόσφατη τοποθέτηση του κυβερνητικού εκπροσώπου, Ν. Χριστοδουλίδη, σε εκδήλωση αμερικανικής «δεξαμενής σκέψης»).
Οι διεργασίες σε βάρος των λαών δυναμώνουν σε όλα τα επίπεδα και με όλη τη «λύσσα» υπεράσπισης των μονοπωλιακών συμφερόντων, χωρίς να αποκλείεται κανένα ενδεχόμενο.