Η εισβολή των Αμερικάνων στον Κόλπο των Χοίρων

ΚΟΥΒΑ

Η εισβολή των Αμερικάνων στον Κόλπο των Χοίρων

Πορεία επαναστατών το 1960

Raul Corrales

Ηταν 17 Απρίλη 1961, 2 μ.μ. τοπική ώρα, όταν οι κουβανέζικοι ραδιοσταθμοί μετέδωσαν μήνυμα του Φιντέλ Κάστρο, με το οποίο ο λαός της Κούβας πληροφορούνταν ότι τα χαράματα της ίδιας μέρας μερικές χιλιάδες αντεπαναστατών, με την υποστήριξη πλοίων και αεροπλάνων των ΗΠΑ, πατήσανε πόδι σε διάφορα σημεία του νησιού, ενώ ο πιο συγκροτημένος πυρήνας τους είχε αποβιβαστεί στον Κόλπο των Χοίρων, στο μεσημβρινό τομέα της επαρχίας της Ματάντζας. Αργότερα ο Ραδιοσταθμός της Αβάνας μετέδωσε στην Κούβα και σε ολόκληρο τον κόσμο την παρακάτω σύντομη, αλλά και συγκλονιστική ταυτόχρονα ανακοίνωση¹:

«Ο βορειοαμερικανικός ιμπεριαλισμός εξαπόλυσε την εισβολή που είχε προαναγγείλει κατά του λαού της Κούβας. Οι αντεπαναστατικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν σ' ένα σημείο του εδάφους μας και ο λαός αγωνίζεται μ' ενθουσιασμό κατά των εισβολέων. Η κουβανέζικη κυβέρνηση απευθύνει έκκληση σ' όλους τους λαούς της Λατινικής Αμερικής και του κόσμου, για να την υποστηρίξουν στον αγώνα της κατά των ξενικών δυνάμεων.

Ο κόσμος πρέπει να γνωρίζει ότι όλοι οι εργάτες, οι φοιτητές, οι διανοούμενοι της Αμερικής είναι με το μέρος της κουβανέζικης επανάστασης και εναντίον του ιμπεριαλισμού των γιάγκηδων. Αυτός είναι ο αγώνας του λαού. Η Κούβα, με την επανάστασή της, τη λυτρωτική των ταπεινών, και με την επαναστατική της κυβέρνηση, θα δυναμώσει τον αγώνα της κατά του κύριου εχθρού της ανθρωπότητας, του ιμπεριαλισμού των γιάγκηδων. Ο αγώνας μας είναι ο αγώνας όλων σας. Η Κούβα ανακράζει: Πατρίδα ή Θάνατος! Η Κούβα θα νικήσει».

Εισβολείς στον Κόλπο των Χοίρων, που πιάστηκαν αιχμάλωτοι από κουβανικά στρατεύματα. Από τους 1.197 αιχμαλώτους εισβολείς, οι 100 ήταν ιδιοκτήτες φυτειών, οι 67 εκμισθωτές διαμερισμάτων, οι 24 ιδιοκτήτες μεγάλων περιουσιών, οι 112 μεγάλοι επιχειρηματίες, οι 194 πρώην στρατιώτες του Μπατίστα, οι 179 «αργόσχολοι πλούσιοι», οι 35 μεγιστάνες της βιομηχανίας κ.ο.κ

Χωρίς αμφιβολία, ο κίνδυνος που διαγραφόταν ήταν μεγάλος ή τουλάχιστον έτσι μπορούσε να εκτιμηθεί, αφού κανείς δεν ήταν σε θέση εκείνες τις ώρες να προβλέψει τις εξελίξεις και ειδικότερα μέχρι ποίου σημείου οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν διατεθειμένες να φτάσουν τα πράγματα. Πριν, όμως, δούμε αυτήν την πλευρά του θέματος, οφείλουμε να πάμε πίσω στο χρόνο και να παρακολουθήσουμε με περισσότερες λεπτομέρειες το σχεδιασμό της επιχείρησης στον Κόλπο των Χοίρων.

«Επιχείρηση 40»

Στα τέλη της δεκαετίας του '50, όταν η κουβανέζικη επανάσταση έφτανε στην κορύφωση και στη νίκη, οι επενδύσεις των Ηνωμένων Πολιτειών στην Κούβα άγγιζαν το ένα δισεκατομμύριο δολάρια, αποτελώντας το 1/8 του συνόλου των επενδύσεων των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική και την Ευρώπη². Και μόνον αυτό το γεγονός αν ληφθεί υπόψη, γίνεται αμέσως κατανοητό γιατί οι αμερικανικές πολυεθνικές, η κυβέρνησή τους και οι κρατικές υπηρεσίες θέλησαν να ανατρέψουν τη νεαρή επαναστατική εξουσία στο νησί, μόλις αυτή έδωσε τα πρώτα δείγματα του ριζοσπαστισμού της. Γράφει σχετικά ο Χιλιανός καθηγητής και δημοσιογράφος Πάκο Πένια³: «Με το θρίαμβό της, το 1959, η Επανάσταση της Κούβας προκάλεσε ένα σεισμό σε όλη την ήπειρο. Σε μερικά χιλιόμετρα από τις ακτές των ΗΠΑ, εγκαθιδρύθηκε μια επαναστατική εξουσία, που θα γινόταν ο εφιάλτης εννέα Προέδρων των Ηνωμένων Πολιτειών. Μετά το διάταγμα της κυβέρνησης της Κούβας για την αγροτική μεταρρύθμιση, οι Βορειοαμερικανοί αρνήθηκαν ως αντίποινα να διυλίζουν το σοβιετικό πετρέλαιο που εισαγόταν στην Κούβα και σταμάτησαν ν' αγοράζουν την κουβανέζικη ζάχαρη. Δεν άργησαν ν' ακολουθήσουν προκλήσεις και επιθετικές ενέργειες».

1956. Ο Φιντέλ Κάστρο και οι 82 επαναστάτες του «Γκράνμα» αποβιβάζονται σε μια ελώδη περιοχή ρυζοφόρων στο Οριέντε. Χωρικοί τους προσφέρουν υλική βοήθεια και υποστήριξη. Στη φωτό, ο οδηγός Κρεσένσιο Πέρες, δίπλα στον Φιντέλ, προσφέρει στους επιζήσαντες του «Γκράνμα» την αλληλεγγύη των χωρικών της Σιέρα Μαέστρα

Fernando Garcia - Oscar Sola

Οντως, τα πρώτα επαναστατικά μέτρα που πάρθηκαν, όπως απαλλοτρίωση της γης και των φυσικών πόρων και ανασυγκρότηση του δημόσιου τομέα σε φιλολαϊκή κατεύθυνση, δεν άφηναν περιθώρια στο βορειοαμερικανικό ιμπεριαλισμό να μην αντιληφθεί πως εδώ δεν είχε να κάνει με μια εναλλαγή προσώπων στην εξουσία, αλλά με κάτι πολύ ουσιαστικότερο και πολύ βαθύτερο. Ετσι, από τις αρχές του 1960, ξεκίνησε η «Επιχείρηση 40», που πήρε την ονομασία της από την ομάδα που σχηματίστηκε υπό την αιγίδα του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ - την «Ομάδα των 40» - έργο της οποίας ήταν να βρει βραχυπρόθεσμες λύσεις στο κουβανικό ζήτημα⁴.

Το αρχικό σχέδιο που επεξεργάστηκαν οι αμερικανικές υπηρεσίες στο πλαίσιο της «Επιχείρησης 40» για την ανατροπή της επαναστατικής εξουσίας στην Κούβα προέβλεπε την πρόκληση «γενικής εξέγερσης» στο νησί με τη βοήθεια και εξόριστων αντεπαναστατών, ούτως ώστε προοπτικά να νομιμοποιηθεί μια άμεση επέμβαση των ίδιων των Ηνωμένων Πολιτειών. «Η εξορία - έγραφε το Δεκέμβρη του 1960 ο ορκισμένος αντίπαλος της κουβανέζικης επανάστασης Ιβ Γκιλμπέρ, που φαίνεται να γνώριζε κάτι από τους προαναφερόμενους σχεδιασμούς - δεν μπορεί εντούτοις να είναι παρά μια αφετηρία για την οργάνωση και την προπαγάνδα, ένας μοχλός για τις επιχειρήσεις της αποβάσεως που ονειρεύονται οι πιο μαχητικοί να παίξει ένα ρόλο πολύ σημαντικό. Αλλά αν η δικτατορία του Κάστρο πρέπει να πέσει κάτω από το χτύπημα των αντιπάλων του, ο αποφασιστικός ρόλος ανήκει στους μαχητές του εσωτερικού, στην ένοπλη επανάσταση επάνω στο ίδιο το έδαφος της Κούβας»⁵.

1958. Σιέρα Μαέστρα. Γυναίκες στο αντάρτικο. Η Αϊντέ Σανταμαρία και πίσω της η Σέλια Σάντσες, επιστήθια φίλη του Φιντέλ Κάστρο

Fernando Garcia - Oscar Sola

Για την υλοποίηση του σχεδίου δόθηκαν αρκετά χρήματα από Αμερικανούς επιχειρηματίες, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο πατέρας του σημερινού Αμερικανού Προέδρου, ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζ. Μπους. Επίσης έγιναν οι κατάλληλες στρατολογίες στελεχών ανάμεσα στους Κουβανούς εξορίστους, ούτως ώστε να δημιουργηθεί η «κουβανέζικη ηγεσία» της συνωμοσίας, ενώ άνοιξαν και στρατολογικά γραφεία για τη στρατολογία στην επιχείρηση όσων Κουβανών ήθελαν, από αυτούς που ζούσαν στις ΗΠΑ. «Ολα είχαν αρχίσει - γράφει ο Τζέιμς Χέπμπορν⁶ - με διαταγή του Προέδρου Αϊζενχάουερ, που, ενδίδοντας στις πιέσεις του περιβάλλοντός του, είχε επιτρέψει στις 17 Μαρτίου 1960 την παράνομη εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των Κουβανών ατάκτων. Η επιχείρηση διευθυνόταν άμεσα από τον Ρίτσαρντ Μέρβιν Μπίσελ Τζούνιορ, λαμπρό πτυχιούχο της Οικονομικής Σχολής του Λονδίνου, παλαιό καθηγητή του Γέιλ και του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης, που μπήκε στη CIA στα 1954».

Για την εκπαίδευση των Κουβανών αντεπαναστατών, χρησιμοποιούνταν οι αμερικανικές βάσεις μέσα στο αμερικανικό έδαφος και οι καλύτεροι «σπουδαστές» στέλνονταν για μετεκπαίδευση στη βάση Τραξ στη Γουατεμάλα, ενώ ορισμένοι από αυτούς συνέχιζαν σε έναν άλλο πυρήνα επιχειρήσεων, στο Φορτ Γκάλικ στον Παναμά⁷. Το στάδιο της εκπαίδευσης στη Γουατεμάλα μάλλον ήταν και το βασικό στη στρατιωτική προετοιμασία των αντεπαναστατών. Ο Τζέιμς Χέπμπορν γράφει αναφορικά με το πώς οργανώθηκε εκεί η βάση εκπαίδευσης⁸: «Από τις αρχές Απριλίου 1960, ο πρώτος γραμματέας της πρεσβείας των Ηνωμένων Πολιτειών στη Γουατεμάλα (στην πραγματικότητα, αρχηγός του τοπικού γραφείου της CIA), ο Ρόμπερτ Κένταλ Ντέιβις, ήρθε σ' επαφή με τον Πρόεδρο Ιντιγκόρας, που τον δέχτηκε στην κατοικία του, η οποία, για λόγους προφύλαξης, βρισκόταν στον περίβολο της στρατιωτικής σχολής της Γουατεμάλας (Ο προκάτοχος του Ιντιγκόρας, ο Πρόεδρος Κάρλος Καστίλο Αρμας, που είχε καταλάβει την εξουσία στα 1954, ύστερα από ένα πραξικόπημα, οργανωμένο από τη CIA, είχε δολοφονηθεί στο προεδρικό μέγαρο). Ο Ιντιγκόρας, που δεν αισθανόταν συμπάθεια για τον Κάστρο και που έπρεπε επίσης ν' αντιμετωπίσει τις προσωπικές δαπάνες του, δέχτηκε να επιτρέψει την εκπαίδευση των "ειδικών δυνάμεων" στη Γουατεμάλα. Η CIA διάλεξε μια φυτεία καφέ, επιφανείας 200 εκταρίων, που ονομαζόταν Ελβετία και που μπορούσε να φυλαχτεί εύκολα. Αυτή η φυτεία διέθετε ένα κέντρο εκπαίδευσης για το σαμποτάζ, την έφοδο και τη μάχη, όπως και μια πισίνα για τους εκπαιδευόμενους.

Αύγουστος 1958. Οι φάλαγγες του Τσε Γκεβάρα και του Καμίλιο Σιενφουέγος αρχίζουν την εισβολή στο δυτικό τμήμα του νησιού. Διανύουν 550 χιλιόμετρα σε 47 μέρες, πεζή, μέσα απ' τα βουνά, έχοντας να αντιμετωπίσουν, σ' έναν καθημερινό ανελέητο κλεφτοπόλεμο, το στρατό του Μπατίστα, με στόχο να φτάσουν στο Εσκαμπράι. Στη φωτογραφία, ο Τσε Γκεβάρα με αγωνιστές του δεύτερου μετώπου του Εσκαμπράι

Fernando Garcia - Oscar Sola

Στα τέλη Μαΐου 1960, με τη φροντίδα της CIA, συγκεντρώθηκαν οι αντιπρόσωποι πέντε ομάδων Κουβανών εξόριστων, που σχημάτισαν ένα κοινό αντεπαναστατικό μέτωπο, με την ονομασία "Κουβανικό Επαναστατικό Συμβούλιο", στο οποίο η CIA άνοιξε πολλούς τραπεζικούς λογαριασμούς στη Νέα Υόρκη, στη Νέα Ορλεάνη και στο Μαϊάμι. Οι περισσότεροι από τους Κουβανούς εξόριστους βρίσκονταν τότε στη Φλόριντα και στη Λουιζιάνα. Ανάμεσά τους, κυκλοφόρησε γρήγορα η φήμη ότι ετοιμαζόταν ένα "μεγάλο εγχείρημα" κι ότι τα μέσα δεν έλειπαν.

Οι εθελοντές άρχισαν να συρρέουν και μια πρώτη δύναμη από 32 άνδρες, που χαρακτηρίστηκαν "τοπογράφοι μηχανικοί", έφυγε για τη Γουατεμάλα, στα τέλη Μαΐου 1960.

Η CIA, τους πλαισίωσε με ειδικούς επί των πληροφοριών και ξένους εκπαιδευτές, ιδιαίτερα Γερμανούς και Ιάπωνες, που τους είχε προσλάβει με συμβόλαιο. Αυτοί οι εκπαιδευτές πήραν στα χέρια τους τους Κουβανούς, που ακολούθησαν μαθήματα ειδικότητας, όπως χειριστές ασυρμάτου, αλεξιπτωτιστές, βατραχάνθρωποι σαμποτέρ, ΒΟΑ (τεχνική περισυλλογής και υποδοχής προσωπικού και υλικού, που ριχνόταν κατά κανόνα με αλεξίπτωτο).

Τον Αύγουστο, ο διάδρομος προσγείωσης αποπερατώθηκε. Καμουφλαρισμένα σε πολιτικά, τα πρώτα αεροπλάνα της CIA έφτασαν στο Ρεταλουλέου. (Οι επίσημες υπηρεσίες της Γουατεμάλας εξήγησαν στους ξένους διπλωματικούς κύκλους ότι επρόκειτο για αεροπλάνα ιδιωτικών εταιριών, που μετέφεραν φρούτα και γαρίδες). Μια αεροπορική γέφυρα λειτούργησε γρήγορα μεταξύ Ρεταλουλέου και των βάσεων της CIA στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι εθελοντές, που παρουσιάζονταν κάτω από διάφορους κοινωνικούς λόγους στα στρατολογικά γραφεία του Μαϊάμι και της Νέας Ορλεάνης, ανακρίνονταν, φιλτράρονταν, εξετάζονταν στα πεδία εκπαίδευσης της CIA στους βάλτους, κοντά στο Μαϊάμι ή στη λίμνη Πονσαρτρέν, στη Λουιζιάνα. Αν κρίνονταν κατάλληλοι, τους προωθούσαν προς ένα κρυφό αεροδρόμιο στην Οπα Λόκα ή στο Ρ. Δύο, απ' όπου πετούσαν για τη βάση».

Από τον ...Πλούτωνα στο ...Ζαπάτα

Μια μέρα μετά την επίθεση των ΗΠΑ - στις 16 Απρίλη 1961, ο Φιντέλ, στην κατάμεστη Πλατεία της Επανάστασης, διακηρύσσει το σοσιαλιστικό χαρακτήρα της επανάστασης. Η απάντηση από τους ένοπλους Κουβανούς είναι ομόφωνη: «Πατρίδα ή Θάνατος»

Fernando Garcia - Oscar Sola

Το σχέδιο για την πρόκληση γενικής εξέγερσης μέσα στην Κούβα, την οποία θα συνεπικουρούσαν οι εξόριστοι αντεπαναστάτες, φάνηκε πολύ γρήγορα ότι δεν ήταν εφαρμόσιμο. Η επανάσταση διέθετε ισχυρό λαϊκό έρεισμα, γεγονός που καθιστούσε αδύνατη μια γενική εξέγερση εκ των έσω ή, εν πάση περιπτώσει, μια ισχυρή δράση των αντεπαναστατικών δυνάμεων στο εσωτερικό του νησιού. Ετσι, από τον Αύγουστο του 1960, αποφασίστηκε τροποποίηση του σχεδίου. Η έμφαση τώρα πια δινόταν στις δυνάμεις των εξορίστων αντεπαναστατών, οι οποίοι έπρεπε να προετοιμαστούν κατάλληλα και να επιχειρήσουν να επιτύχουν τους σκοπούς τους, κάνοντας απόβαση στις κουβανικές ακτές.

Προς τα τέλη του 1960, το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ ενέκρινε την «Επιχείρηση Πλούτωνας». Στρατιωτικά τμήματα ξηράς, θάλασσας και αέρα, συνολικής δύναμης 2.000 ανδρών, θα ήταν έτοιμα να δραστηριοποιηθούν και να καταλάβουν την περιοχή, όταν εκστρατευτική δύναμη θα αποβιβαζόταν στο Τρινιδάδ, στη νότια ακτή της Κούβας. Η επιχείρηση αποφασίστηκε να διεξαχθεί κάποια Κυριακή του Απρίλη 1961. Αργότερα αποφασίστηκε να μη γίνει απόβαση στο Τρινιδάδ, αλλά στον Κόλπο των Χοίρων, στη χερσόνησο Ζαπάτα, να διατηρηθεί μια παραστρατιωτική ταξιαρχία σαν κύρια δύναμη εισβολής με ένα στρατιωτικό τμήμα των ΗΠΑ σαν τελικό στήριγμα. Το σχέδιο αυτό, που ενεκρίθη και από τον Πρόεδρο Κένεντι ο οποίος εκείνο το διάστημα είχε αναλάβει τα προεδρικά του καθήκοντα, πήρε την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Ζαπάτα»⁹. Αναλύοντας αργότερα το σκοπό αυτής της επιχείρησης, ο Φιντέλ Κάστρο έλεγε¹⁰: «Ο συγκεκριμένος σκοπός ήταν να καταληφθεί μέρος του εδάφους της Κούβας, να σχηματιστεί εκεί προσωρινή κυβέρνηση και να ζητηθεί ...από τις ΕΠΑ να επέμβουν».

Στο μεταξύ, στο εσωτερικό της Κούβας η CIA εργαζόταν πυρετωδώς για την οργάνωση και δραστηριοποίηση όσων αντεπαναστατικών δυνάμεων μπορούσαν να συγκεντρωθούν. Οι Αμερικανοί πράκτορες είχαν νόμιμη παρουσία στο νησί, αφού εμφανίζονταν ως μέλη της διπλωματικής αποστολής των Ηνωμένων Πολιτειών. Το γεγονός αυτό, όπως ήταν φυσικό, δεν μπορούσε παρά να προκαλέσει την αντίδραση της κουβανικής κυβέρνησης, η οποία, στις 2 Γενάρη του 1961, ζήτησε από τις ΗΠΑ να μειώσουν το πολυάριθμο διπλωματικό τους προσωπικό σε αριθμό που να είναι ίσος με τον αριθμό του προσωπικού της κουβανέζικης πρεσβείας στην Ουάσιγκτον. Στη δικαιολογημένη αυτή απαίτηση, ο Λευκός Οίκος βρήκε το πρόσχημα και την επομένη ανακοίνωσε τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων με την Κούβα¹¹. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ έθεσαν σε εφαρμογή το σχέδιο απομόνωσης της Κούβας από τα κράτη της υπόλοιπης Λατινικής Αμερικής και για το λόγο αυτό μπήκε μπροστά η «μηχανή» της εκτεταμένης εξαγοράς.

«Ο Κένεντι, σε αντίθεση με τον Αϊζενχάουερ και τους αδελφούς Ντάλες - γράφει ο Σοβιετικός μελετητής Ι. Λαβρέτσκι¹²- πίστευε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να συγκρατήσουν την εξέλιξη της επαναστατικής διαδικασίας στη Λατινική Αμερική, όχι μόνο με τη χρησιμοποίηση της βίας, αλλά και με την εξασθένηση της αυξανόμενης εκεί κοινωνικής έντασης: Με τη διεύρυνση των επενδύσεων και την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, που επιταχύνουν την ανάπτυξη του καπιταλισμού στις χώρες αυτές. Ετσι, γεννήθηκε η ιδέα να φορέσουν στην αντεπανάσταση τον κόκκινο μπερέ, σύμφωνα με την εύστοχη έκφραση του Γενικού Γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ουρουγουάης, Ρουντενέι Αρισμέντι. Η ιδέα αυτή ενσαρκώθηκε στη δημιουργία της «Ενωσης χάριν της προόδου», που, όπως ισχυρίζονταν οι Αμερικανοί προπαγανδιστές, έπρεπε ν' ανοίξει νέα εποχή στις αμοιβαίες σχέσεις της Ουάσιγκτον και της Λατινικής Αμερικής. Ασφαλώς! Γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες, που λίγο πριν απ' αυτό λήστευαν τους νότιους γείτονές τους, τώρα υπόσχονταν να τους παραχωρήσουν, μέσω της «Ενωσης χάριν της προόδου», για τις ανάγκες της ανάπτυξης 20 δισεκατομμύρια δολάρια, 2 δισεκατομμύρια το χρόνο, ποσό επιβλητικό ακόμα και για τον απίστευτα πλούσιο «θείο Σαμ».

Ο Πρόεδρος Τζον Κένεντι δεν έχασε καθόλου καιρό στην εφαρμογή αυτών του των σχεδίων. Ετσι, στο πρώτο ραδιοφωνικό του μήνυμα ως Προέδρου των ΗΠΑ, στις 20 Γενάρη 1961, κάλεσε τις χώρες της Λατινικής Αμερικής να συγκροτήσουν αυτήν την περιβόητη «συμμαχία για την Πρόοδο» και στις 13 Μάρτη του 1961 κάλεσε τους Λατινοαμερικανούς πρεσβευτές και τους ενημέρωσε σχετικά¹³.

Δολιοφθορές και απόπειρες δολοφονίας

Το ίδιο διάστημα, κι ενώ συνέβαιναν όλα αυτά, οι δολιοφθορές στο εσωτερικό της Κούβας από τη CIA και τους αντεπαναστάτες όλο και εντείνονταν. Στόχος ήταν να δημιουργηθεί η εντύπωση πως η επανάσταση είναι ασταθής, ότι υπάρχει ενεργός αντίσταση σε αυτήν, ενώ δεν εγκαταλειπόταν ο στόχος να δολοφονηθούν οι κορυφαίοι ηγέτες της, και κυρίως ο Φιντέλ Κάστρο και ο Τσε Γκεβάρα. «Η ζωή ενός επαναστάτη - φέρεται να είχε εξομολογηθεί εκείνη την περίοδο ο Τσε στον παιδικό του φίλο R. Rojo - είναι γεμάτη κινδύνους. Συχνά κρέμεται από μια τρίχα. Η CIA εκπαιδεύει δολιοφθορείς, πώς να ξετρυπώνουν τους αρχηγούς της επανάστασης και να τους σκοτώσουν»¹⁴.

Τον Φιντέλ, για παράδειγμα, εκείνη την περίοδο σχεδίαζαν να τον δολοφονήσουν με δηλητηριώδεις κάψουλες, τις οποίες θα του τις χορηγούσαν μυημένοι στο σχέδιο υπάλληλοι των καζίνο που ανήκαν στον Σάντος Τραφικάντε ή οι υπάλληλοι ενός εστιατορίου που ονομαζόταν «Πεκίνο», χώρους τους οποίους επισκεπτόταν συχνά ο Κάστρο, στο πλαίσιο της φιλοξενίας ξένων αντιπροσωπειών¹⁵.

Αναφορικά με τον Τσε, που κυκλοφορούσε, απ' ό,τι φαίνεται, σε περισσότερα μέρη κι ερχόταν σε επαφή με πολύ κόσμο επιχειρήθηκαν ένοπλες απόπειρες δολοφονίας. Στα αποχαρακτηρισμένα, για παράδειγμα αρχεία του FBI, τα οποία έχουν δει το φως της δημοσιότητας και στην Ελλάδα, υπάρχει μια αναφορά με ημερομηνία 28/2/1961, η οποία γράφει¹⁶: «Ο λοχαγός Εκτορ ΣΑΛΙΝΑΣ υπέκυψε στα τραύματα που υπέστη χτες το πρωί, όταν αποπειράθηκε να δολοφονήσει τον Ερνέστο Γκεβάρα. Η κρατική εφημερίδα Compata αναφέρει το θάνατο του Σαλίνας, αλλά δε γράφει τίποτα για την απόπειρα δολοφονίας του Γκεβάρα. Σύμφωνα με ανεπίσημες πηγές, σημειώθηκε ανταλλαγή πυροβολισμών, καθώς και πυρών από αυτόματα όπλα, σε απόσταση ενός οικοδομικού τετραγώνου από την κατοικία του Γκεβάρα στο Μιραμάρ. Λέγεται ότι ένας πολίτης, ηλικίας 21 ετών, ονόματι Πέδρο Λεγκάδο Ντουάρτε, από την επαρχία Λας Βίγιας πυροβολήθηκε στη λεκάνη».

Το γεγονός της απόπειρας κατά του Τσε επιβεβαιώνει κατά κάποιον τρόπο και ο R. Rojo, ο οποίος γράφει ότι τη μέρα που επρόκειτο να ορκιστεί ο Τσε υπουργός Βιομηχανίας (ορκίστηκε στα τέλη Φλεβάρη του 1961) «αλλεπάλληλοι πυροβολισμοί ακούστηκαν κάτω από περίεργες συνθήκες - στις οποίες ο Γκουεβάρα δεν έδωσε καμία προσοχή - στη διασταύρωση της εβδόμης Λεωφόρου και της 18ης οδού, στην περιοχή του Μιραμάρ. Το σπίτι του Γκουεβάρα βρισκόταν λιγότερο από εκατό μέτρα απόσταση». Ο R. Rojo, έχοντας ιδία αντίληψη των πραγμάτων, γιατί εκείνο τον καιρό βρισκόταν στην Κούβα, αναφέρει επίσης: «Ολος ο Μάρτης του 1961 πέρασε με εκδηλώσεις βίας και επιθετικές απόπειρες. Ριπές πολυβόλων αντηχούσαν μέρα και νύχτα και οι δυναμίτες προκαλούσαν εκρήξεις στα μεγάλα ξενοδοχεία. Ηταν κοινό μυστικό πως τα σχέδια για την εισβολή ήταν πάντα στην επικαιρότητα και πως οι μυστικές υπηρεσίες των Ηνωμένων Πολιτειών δυνάμωναν τις προσπάθειες για να εκπαιδεύσουν δολιοφθορείς και να τους ξεμπαρκάρουν στα παράλια του νησιού»¹⁷.

Παρ' όλα αυτά, όσο πλησίαζε η μέρα της επέμβασης, το εσωτερικό μέτωπο της αντεπανάστασης καθίστατο σχεδόν ανύπαρκτο. Ανάμεσα στο Μάρτη και τον Απρίλη του 1961, πιάστηκαν όλοι οι κύριοι αντεπαναστάτες ηγέτες στην Κούβα και οι ομάδες που δρούσαν στα βουνά Εσκαμπράι διαλύθηκαν.

Η εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων

Στις 14 Απρίλη του 1961, οι Κουβανοί είχαν τη σημαντικότερη προειδοποίηση ότι η ανοιχτή εισβολή των αντεπαναστατών και των Αμερικανών στο νησί τους ήταν ζήτημα ελάχιστου χρόνου. Επρόκειτο για μια ενέργεια, που έκλεινε με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο το κεφάλαιο των δολιοφθορών και της προβοκάτσιας. Πολυάριθμα βομβαρδιστικά, μεταμφιεσμένα με τα σήματα της κουβανέζικης επαναστατικής αεροπορίας, πετούσαν πάνω από το νησί και βομβάρδιζαν για να δοθεί η εντύπωση ότι επρόκειτο για εσωτερική εξέγερση με τη συμμετοχή ενόπλων δυνάμεων. Οκτώ νεκροί και δεκάδες τραυματίες ήταν ο τραγικός απολογισμός εκείνης της επιδρομής. Στις 17 Απρίλη, με το χάραμα της μέρας, μερικές χιλιάδες αντεπαναστατών, οι gusanos (σκουλήκια), όπως ονόμασαν οι Κουβανοί τους εισβολείς, με την υποστήριξη αεροπλάνων και πλοίων των ΗΠΑ, αποβιβάστηκαν σε διάφορα σημεία του νησιού, ενώ ο πιο συγκροτημένος πυρήνας τους αποβιβάστηκε στον Κόλπο των Χοίρων. Γράφει σχετικά ο Πάκο Πένια¹⁸: «Η CIA, που για την απόβαση χρησιμοποίησε Κουβανούς αντι-Καστρικούς και μισθοφόρους από την Κεντρική Αμερική, πίστευε ότι η είδηση της απόβασης θα προκαλούσε μια εξέγερση στο νησί. Αυτή όμως τη φορά, ο μικρότερος αδελφός Ντάλες είχε κάνει λάθος. Μέσα σε μερικές μέρες, οι Κουβανοί πολιτοφύλακες συνέτριψαν την απόπειρα εισβολής και περισσότεροι από 1.000 gusanos αιχμαλωτίστηκαν». Οι συλληφθέντες ήταν μάλλον 1.190, αριθμός που αντιστοιχεί σε όσους οδηγήθηκαν σε δίκη αργότερα και καταδικάστηκαν σε τριάντα χρόνια κάθειρξη ο καθένας¹⁹.

Ο Κένεντι, που προσγειώθηκε απότομα στην πραγματικότητα της πανωλεθρίας στην οποία οδηγήθηκε όλη η επιχείρηση, αρχικά αρνήθηκε την ανάμειξη των ΗΠΑ στην υπόθεση. Οταν, όμως, παρουσιάστηκαν αδιάψευστες αποδείξεις - όπως οι Βορειοαμερικανοί πιλότοι που αιχμαλωτίστηκαν μετά την κατάρριψη των αεροπλάνων τους από την αντιαεροπορική άμυνα της Κούβας - ο Κένεντι ανέλαβε με τα ακόλουθα λόγια την ευθύνη για την αποτυχία²⁰:

«Αν ποτέ το δια-αμερικανικό δόγμα της μη επέμβασης χρησιμεύσει ως προπέτασμα ή επιτρέψει μια πολιτική παθητικότητας, αν τα έθνη αυτού του ημισφαιρίου αποτύχουν στον αγώνα τους εναντίον της κομμουνιστικής διείσδυσης, θέλω να καταστήσω σαφές ότι τότε η κυβέρνησή μου δε θα διστάσει ν' αναλάβει τις ευθύνες της... Αν έρθει ποτέ αυτή η στιγμή, δεν έχουμε την πρόθεση να επιτρέψουμε να μας κάνουν υποδείξεις υπέρ της μη επέμβασης...».

Ως συνέχεια αυτής της παραδοχής, οι Ηνωμένες Πολιτείες διαπραγματεύτηκαν την απελευθέρωση των κρατουμένων αντεπαναστατών. Τελικά, επιτεύχθηκε συμφωνία να γίνει η απελευθέρωση, υπό την προϋπόθεση ότι θα παραδιδόταν στην Κούβα, μέσω του «Ερυθρού Σταυρού», μεγάλη ποσότητα φαρμακευτικού υλικού. Στις 23 Δεκέμβρη 1961, οι κρατούμενοι εγκατέλειψαν τα κελιά τους κατά μικρές ομάδες και διά θαλάσσης οδηγήθηκαν στις ΗΠΑ. Από την αντίθετη κατεύθυνση, το τελευταίο φορτίο με φάρμακα έφτασε στην Αβάνα στις 3 Ιούλη 1963. Η κουβανέζικη επανάσταση είχε δώσει ένα γερό μάθημα στο βορειοαμερικανικό ιμπεριαλισμό, το οποίο βεβαίως θα ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθεί, αν δεν υπήρχε ένα ισχυρό παγκόσμιο κίνημα αλληλεγγύης των λαών και, φυσικά, το σοσιαλιστικό στρατόπεδο, με επικεφαλής την ΕΣΣΔ.

1 Φιντέλ Κάστρο: «Η επανάσταση της Κούβας», εκδόσεις «ΓΝΩΣΕΙΣ», Αθήνα 1963, σελ. 366

2 Κλαούντια Φουριάτι: «Επιχείρηση Καραμπίνα ZR - Η συνωμοσία για τη δολοφονία του Κένεντι και του Κάστρο», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 25

3 «Η Μαύρη Βίβλος του Καπιταλισμού» (συλλογικό), εκδόσεις «Α. Α. Λιβάνη», σελ. 491

4 Κλαούντια Φουριάτι, στο ίδιο, σελ. 28.

5 Ιβ Γκιλμπέρ: «Η Κούβα του Κάστρο», εκδόσεις «Σύγχρονοι Ανεμοι», Αθήνα 1961, σελ. 220

6 Τζέιμς Χέπμπορν: «Η Αμερική Φλέγεται», εκδόσεις «ΡΗΣΟΣ», σελ. 397

7 Κλαούντια Φουριάτι, στο ίδιο, σελ. 33

8 Τζέιμς Χέπμπορν, σελ. 397-399

9 Κλαούντια Φουριάτι, στο ίδιο, σελ. 35-38

10 Φιντέλ Κάστρο: «Εισήγηση στο πρώτο συνέδριο του ΚΚ Κούβας», εκδόσεις ΣΕ, σελ. 40

11 Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ: «Η Εξωτερική Πολιτική των ΗΠΑ», εκδόσεις ΣΕ, σελ. 541.

12 Ι. Λαβρέτσκι: «Ερνέστο Τσε Γκουεβάρα», εκδόσεις «Ακάδημος», σελ. 235

13 Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ, στο ίδιο, σελ. 541-542 και Ι. Λαβρέτσκι, στο ίδιο, σελ. 236.

14 R. Rojo: «Τσε Γκουεβάρα - Η ζωή και ο θάνατος ενός φίλου», εκδόσεις «Δημιουργία», σελ. 92

15 Κλαούντια Φουριάτι, στο ίδιο, σελ. 44-45

16 Μάικλ Ράτνερ, Μάικλ Στίβεν Σμιθ: «Ο Τσε Γκεβάρα και το FBI - Ο απόρρητος φάκελος των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών», εκδόσεις «Μαύρη Λίστα», σελ. 93

17 R. Rojo, στο ίδιο, σελ. 102-103

18 «Η Μαύρη Βίβλος του Καπιταλισμού» (συλλογικό), εκδόσεις «Α. Α. Λιβάνη», σελ. 491-492

19 Ζαν Κορμιε, Ιλδα Γκεβάρα Γκαδέα, Αλμπέρτο Γρανάδο Χιμένες: «Τσε Γκεβάρα», εκδόσεις «Καστανιώτη», σελ. 223.

20 «Η Μαύρη Βίβλος του Καπιταλισμού» (συλλογικό), εκδόσεις «Α. Α. Λιβάνη», σελ. 492

Γιώργος ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ