ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΑΠΟ ΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΚΕ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
1917
• Παραίτηση βασιλιά Κωνσταντίνου. Η Ελλάδα διακόπτει τις σχέσεις της με τις Κεντρικές δυνάμεις και μπαίνει στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, στο πλευρό της Αντάντ. • Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση. Ιδρύεται το πρώτο εργατικό - αγροτικό κράτος στην ιστορία.
• Στην Ελλάδα, γίνεται μερική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Σε αυτήν συμμετέχουν οι πρωτεργάτες του «Εκπαιδευτικού Ομίλου» (Μ. Τριανταφυλλίδης, Αλ. Δελμούζος και ο κομμουνιστής λόγιος Δ. Γληνός). Εισάγεται η διδασκαλία της δημοτικής γλώσσας στις τρεις πρώτες τάξεις του δημοτικού.
• Ο Κώστας Καβάφης κυκλοφορεί την πρώτη του ποιητική συλλογή. Πρωτότυπο ποιητικό πνεύμα, καταγράφει με περισσή διαύγεια την παρακμή των Ελλήνων αστών παροίκων στην Αλεξάνδρεια.
• Αγγελος Σικελιανός: «Μήτηρ Θεού». Στις πρώτες του συλλογές, ο Λευκάδιος ποιητής εμφανίζεται υπέρμετρα λυρικός και μεγαλόστομος.
1918
• 29/9: Υπογράφεται στη Θεσσαλονίκη ανακωχή ανάμεσα στην ελληνική και στη βουλγαρική Κυβέρνηση.
• 31/10: Υπογράφεται η «ανακωχή του Μούδρου», ανάμεσα στις νικήτριες δυνάμεις της Αντάντ και την Οθωμανική αυτοκρατορία. Η Ελλάδα αποκτά το δικαίωμα να στείλει στρατό στην Κωνσταντινούπολη και πλοία στο Βόσπορο, προωθώντας έτσι τη «Μεγάλη Ιδέα».
• Αρχές Νοέμβρη: Ιδρύεται στον Πειραιά η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ).
• 4(17) - 10(23)/11: Συνέρχεται στον Πειραιά, στην αίθουσα του συνδέσμου Μηχανικών Ατμόπλοιων το 1ο Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο. Οι εργασίες του καταλήγουν στην ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (αργότερα ΚΚΕ). • Υπογραφή Συνθήκης του Μπρεστ - Λιτόφσκ. Η Σοβιετική Ρωσία αποχωρεί από τον Παγκόσμιο Πόλεμο. Αγγλογαλλικά στρατεύματα καταλαμβάνουν την Κωνσταντινούπολη.
• Κάτω από την επίδραση της Οκτωβριανής Επανάστασης, ιδρύονται σε μια σειρά χώρες κομμουνιστικά κόμματα. • Αγγελος Σικελιανός: «Το Πάσχα των Ελλήνων».
• Βλαδιμήρ Μαγιακόφσκι: «Ωδή στην Επανάσταση». Ο ποιητής καθιερώνεται ως ο βάρδος της Οκτωβριανής Επανάστασης. Θέτει όλες του τις δυνάμεις - καλλιτεχνικές και προσωπικές - στην υπηρεσία της επαναστατικής προπαγάνδας.
• Συγκέντρωση των «Σουπρεματιστών» με τον Μόλεβιτς στη Ρωσία.
• «Κονστρουκτιβισμός» το νέο κίνημα ανθεί στη Ρωσία.
• Μνημείο Ροβεσπιέρου στη Μόσχα.
1919
• Μάιος: Ελληνικά στρατεύματα αποβιβάζονται στη Σμύρνη, στα πλαίσια του διαμελισμού της Τουρκίας από τις δυνάμεις της Αντάντ.
• 1/5: Πανελλαδική απεργία, με αιτήματα την αύξηση των ημερομισθίων, την καθιέρωση του οκτάωρου και της κοινωνικής ασφάλισης και με δραστήρια συμμετοχή του ΣΕΚΕ. Η κυβέρνηση Βενιζέλου απαγορεύει τις εκδηλώσεις στην Αθήνα και στον Πειραιά.
• 18-24/5 (31/5-5/6): Πρώτη Σύνοδος του Εθνικού Συμβουλίου του ΣΕΚΕ. Αποφασίζεται η αποχώρηση του κόμματος από τη Δεύτερη Διεθνή και η ένταξή του στην Γ' Κομμουνιστική Διεθνή. Το Συνέδριο καταδικάζει την ιμπεριαλιστική ουκρανική εκστρατεία και τη συμμετοχή ελληνικού σώματος σε αυτήν.
• Ιούνιος: Καθαιρούνται πραξικοπηματικά 5 συνδικαλιστές, μέλη της διοίκησης της ΓΣΕΕ. Συλλαμβάνονται και εξορίζονται στη Φολέγανδρο.
• Ιούλιος: Το ΣΕΚΕ οργανώνει την πρώτη Πανελλαδική απεργία με αιτήματα την απελευθέρωση των συνδικαλιστών και την κατάπαυση της τρομοκρατίας. Η Κυβέρνηση αναγκάζεται να τους απελευθερώσει (πλην του Αβραάμ Μπεναρόγια).
• Οκτώβρης-Δεκέμβρης: Μεγάλες απεργίες σε πολλούς κλάδους (μυλεργάτες, αρτεργάτες, καπνεργάτες στην Καβάλα και στη Δράμα). • Εκστρατεία των δυνάμεων της Αντάντ στην Ουκρανία, εναντίον του νεοσύστατου κράτους των Μπολσεβίκων, με τη συμμετοχή και ελληνικού εκστρατευτικού σώματος.
• Ιδρύεται στη Μόσχα η Τρίτη Διεθνής.
• Ιανουάριος: Καταπνίγεται η εξέγερση των «Σπαρτακιστών» στη Γερμανία. Εκτελούνται οι κομμουνιστές ηγέτες Ρόζα Λούξεμπουργκ και Καρλ Λίμπκνεχτ.
• 21/3: Εργατική εξέγερση στην Ουγγαρία. Η χώρα ανακηρύσσεται σοβιετική δημοκρατία, με επικεφαλής τον Μπέλα Κουν.
• 1/5: Ανατρέπεται η νεοεγκαθιδρυμένη σοβιετική εξουσία στη Βαυαρία.
• 5/7: Ανατρέπεται η σοβιετική δημοκρατία στη Σλοβακία.
•1/8: Βάναυση επέμβαση των δυνάμεων της Αντάντ καταλύει τη σοβιετική δημοκρατία της Ουγγαρίας.
• Νοέμβριος: Ιδρύεται η Κομμουνιστική Διεθνής των Νέων.
• Αντρέ Ζιντ: «Ποιμενική Συμφωνία».
• Τόμας Μαν: «Κύριος και δούλος».
• Βλαδιμήρ Μαγιακόφσκι: «Αριστερό Εμβατήριο».
• Στη Σοβιετική Ρωσία γίνονται τα πρώτα πειράματα ραδιοφωνικών εκπομπών.
• Μορφοποιείται το σουρρεαλιστικό κίνημα στη Λογοτεχνία και στην Τέχνη.
1920
• Εξελίσσεται η Μικρασιατική εκστρατεία. Ο Βενιζέλος πυροβολείται και τραυματίζεται στο χέρι στο σταθμό της Λυών, καθώς επιστρέφει από το Παρίσι, μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών. Οι βενιζελικοί εξαπολύουν τρομοκρατία κατά των αντιπάλων τους. Δολοφονείται ο αντιβενιζελικός λόγιος Ιων Δραγούμης.
• Το ΣΕΚΕ αντιτάσσεται σθεναρά στη μικρασιατική εκστρατεία. Οι κομμουνιστές στρατιώτες συγκροτούν κομματικές οργανώσεις στο μέτωπο.
• Το Κόμμα των Φιλελευθέρων χάνει τις εκλογές. Μετά το θάνατο του βασιλιά Αλέξανδρου, από τυχαίο συμβάν και μετά από νόθο δημοψήφισμα, επανέρχεται στην Ελλάδα ο Κωνσταντίνος.
• 5-12 (18-25)/4: Συνέρχεται το 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ. Αποφασίζεται οριστικά η προσχώρηση του Κόμματος στην Γ' Διεθνή. Προστίθεται στον τίτλο η λέξη (Κομμουνιστικό). Αναγνωρίζεται η δικτατορία του προλεταριάτου, καθιερώνεται ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός και αποκλείεται η ύπαρξη οργανωμένων τάσεων μέσα στο Κόμμα. Αποφασίζεται επίσης να τεθεί ο «Ριζοσπάστης» υπό τον έλεγχο της ΚΕ του Κόμματος.
• 14/6: Το ΣΕΚΕ (Κ) διοργανώνει στους Στύλους του Ολυμπίου Διός μεγάλο συλλαλητήριο κατά της ακρίβειας και της υπερτίμησης του ψωμιού.
• Σεπτέμβριος: Συνέρχεται το 2ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Αθήνα. Αποφασίζεται η «οργανική σύνδεση» της Συνομοσπονδίας με το ΣΕΚΕ.
• 16-19/9 (29/9-2/10): Το έκτακτο εκλογικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Κ) αποφασίζει την ανεξάρτητη κάθοδο του Κόμματος στις εκλογές, με πρόγραμμα την άμεση κατάπαυση της μικρασιατικής εκστρατείας, την αναγνώριση της Σοβιετικής Ρωσίας κλπ.. Στις εκλογές, το Κόμμα συγκεντρώνει 100.000 ψήφους.
• 27/10: Ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος, νεοεκλεγμένος γραμματέας του Κόμματος, δολοφονείται στη Μαύρη Θάλασσα, ενώ επιστρέφει με πλοιάριο από τη Μόσχα (όπου βρισκόταν για να παραβρεθεί στις εργασίες της Διεθνούς). Η δολοφονία αποδόθηκε σε Λαζούς ληστοπειρατές ... • Ιδρύεται η Κοινωνία των Εθνών. Υπογράφεται η Συνθήκη των Σεβρών, με την οποία οι νικήτριες δυνάμεις του πολέμου διευθετούν τη διεθνή κατάσταση σύμφωνα με τα συμφέροντά τους.
• Η Βαλκανική Σοσιαλιστική Ομοσπονδία μετονομάζεται σε Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία και εντάσσεται στη Διεθνή.
• Μεγάλες απεργιακές εκδηλώσεις στην Ιταλία, οδηγούν σε κατάληψη εργοστασίων από τους εργάτες.
• Καλοκαίρι: Με πρωτοβουλία της ΚΔ ιδρύεται το Διεθνές Συμβούλιο Συνδικάτων.
• Ιούλιος: Διεθνής διάσκεψη των εργατριών στη Μόσχα.
• 19/7: 2ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, στο Λένινγκραντ και στη Μόσχα. Στοχος, η δημιουργία και εδραίωση Κομμουνιστικών Κομμάτων σε όλες τις χώρες του κόσμου.
• Κωνσταντίνος Θεοτόκης: «Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα». Ο συγγραφέας που προσεγγίζει τις σοσιαλιστικές ιδέες και τα σοσιαλιστικά ιδανικά, παρουσιάζει με ρεαλισμό την προσωπική και κοινωνική παρακμή ενός χαρακτηριστικού τύπου της κερκυραϊκής υπαίθρου.
• Κώστας Καρυωτάκης: «Νηπενθή». Ο ποιητής των μελαγχολικών τόνων, δεν παρουσιάζει μόνο το προσωπικό του αδιέξοδο, αλλά το αδιέξοδο μιας ολόκληρης γενιάς διανοουμένων, που δεν έχουν συνειδητοποιήσει τους νέους δρόμους που ανοίγει μπροστά τους η κοινωνική πραγματικότητα.
• Το θεατρικό έργο του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι «Μυστήριο Μπούφο» παρουσιάζεται στη Γερμανία, στο 2ο Συνέδριο της ΚΔ.
• Οι ζωγράφοι Ποπόβα, Στεφάνοβα, Ροτσένκο στην υπηρεσία της Επανάστασης.
• Ο γλύπτης Τατλίν κατασκευάζει τη μακέτα του μνημείου της Τρίτης Διεθνούς.
• Εμφανίζεται το κίνημα Ντανταϊστών στη Γαλλία.
• Ανθίζει ο γερμανικός ρεαλισμός με εκπροσώπους τους Οττο Ντιξ, Κέτε Κόλβιτς, Γκρος κλπ.
1921
• Η ελληνική επίθεση στο εσωτερικό της Τουρκίας ανακόπτεται από τις δυνάμεις του Κεμάλ.
• Ιανουάριος: Μεγάλες διαδηλώσεις καπνεργατών στην Καβάλα και στη Δράμα.
• Κυκλοφορεί για πρώτη φορά η Κομμουνιστική Επιθεώρηση, σαν θεωρητικό όργανο του Κόμματος.
• 15 (28)/2: Μεγάλη απεργία και διαδήλωση των εργατών και του λαού του Βόλου, οργανωμένη από το ΣΕΚΕ (Κ) εναντίον των άθλιων συνθηκών ζωής. Οι εργάτες καταλαμβάνουν για δύο μέρες την πόλη. Η εξέγερση καταπνίγεται με τη χρησιμοποίηση στρατιωτικών δυνάμεων.
• Μάιος: με απόφαση της ΚΕ του ΣΕΚΕ (Κ) συγκροτείται ειδική Κεντρική Επιτροπή των κομμουνιστών στρατιωτών του μετώπου.
• Μαχητικές απεργίες στη Θεσσαλονίκη. Συμμετέχουν και οι στρατιώτες ενός σώματος στρατού, το οποίο στασίασε, επειδή δεν ήθελε να πάει στη Μικρά Ασία.
• Καλοκαίρι: Αλλεπάλληλες φυλακίσεις και διώξεις μελών και στελεχών του Κόμματος.
• 1/8: Ο «Ριζοσπάστης» γίνεται επίσημο όργανο του Κόμματος.
• Νοέμβριος: Μεγάλη απεργία της Ομοσπονδίας Ηλεκτρισμού και Ηλεκτροκίνησης. Μετά από πολιτική επιστράτευση των απεργών, γίνονται συλλήψεις και καταδίκες από στρατοδικεία. Απεργίες των αρτεργατών στη Δράμα και στη Θεσσαλονίκη. Απεργούν επίσης οι καπνεργάτες, οι ναυτεργάτες, οι εργάτες φωταερίου, οι τσαγκαράδες κ.ά. • Ιούνιος: Συνέρχεται στη Μόσχα το 3ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
• Ο Β. Καντίνσκι στη Ρωσία θεμελιώνει την ανεικονική Τέχνη.
• Ιδρύεται η Ακαδημία Τεχνών στη Μόσχα με αντιπρόεδρο τον Β. Καντίνσκι.
1922
• Κατάληψη της Σμύρνης από τις δυνάμεις του Κεμάλ και Μικρασιατική καταστροφή. Ενάμιση εκατομμύριο Μικρασιάτες έρχονται στην Ελλάδα Σαν πρόσφυγες. Πυκνώνει η εργατική τάξη. Η Ελλάδα περνά οριστικά στο καπιταλιστικό στάδιο ανάπτυξης.
• Την ίδια χρονιά, φιλοβενιζελικοί αξιωματικοί, με επικεφαλής το Ν. Πλαστήρα, στασιάζουν στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Δίκη των Εξ και εκτέλεσή τους στο Γουδί.
• 6 (19)/2: Α' Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΣΕΚΕ (Κ).
• 14/3: Απεργούν οι εργάτες ατμοπλοίων, του λιμανιού και των τελωνείων της Θεσσαλονίκης. Ακολουθούν πολλές άλλες απεργίες.
• 15/6: Αρχίζει στη Χαλκίδα η δίκη 34 προφυλακισμένων συνδικαλιστών για τα γεγονότα του Βόλου, στα οποία συμπεριλαμβάνονται πολλά στελέχη του Κόμματος.
• 20/6: Καταδίκη του Αλ. Παπαναστασίου και έξι συνεργατών του από το Κακουργιοδικείο Λαμίας, για τη δημοσίευση του «Δημοκρατικού Μανιφέστου» (Κείμενο με το οποίο καταδικαζόταν η Μικρασιατική Εκστρατεία, σε κατεύθυνση όμως που να επισύρει την ευμένεια των δυνάμεων της Αντάντ).
• Αρχές Ιουλίου: Συλλαμβάνονται μέλη της ΚΕ του ΣΕΚΕ (Κ) και της ΓΣΕΕ, με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Σύλληψη 22 στρατιωτών του μετώπου, για την αντιπολεμική τους δράση.
• 20-31/10 (2-13/11): Συνέρχεται στην Αθήνα έκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Κ).
• 28/11: Ιδρυση της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδος (ΟΚΝΕ). • Στην Ιταλία, ο Μουσολίνι σχηματίζει κυβέρνηση και επιβάλλει φασιστικό καθεστώς.
• Κώστας Βάρναλης: «Το φως που καίει». Η συλλογή που σηματοδοτεί τη στροφή του ποιητή από τον πανηδονισμό και την αρχαιολατρία, στην εξύμνηση των σοσιαλιστικών ιδανικών, μετά τη γνωριμία του με τη μαρξιστική κοσμοθεωρία.
• Τ. Σ. Ελλιοτ: «Η έρημη χώρα». Πρόκειται για ποιητικό έργο που καθιέρωσε το δημιουργό του ως έναν από τους μεγαλύτερους ποιητές του 20ού αιώνα.
• Τζέϊμς Τζόϋς: «Οδυσσέας». Εργο πρωτότυπο που διακρίνεται για την ιδιαιτερότητα στη χρήση της γλώσσας.
• Ρ. Μ. Ρίλκε: «Σονέτα για τον Ορφέα».
• Στέφαν Τσβάϊχ: «Αμόκ».
• Ο Β. Καντίνσκι και ο Βάλτερ Γκρόπιους ξεκινούν μαζί τη Σχολή του Μπάουχαουζ στη Βαϊμάρη.
1923
• Ξεκινά η αγροτική μεταρρύθμιση, που αφορά μόνο το 1/3 της απαλλοτριώσιμης γης. Τα μισοφεουδαρχικά κατάλοιπα δεν εξαλείφονται. Οι αγρότες φορτώνονται τα βάρη για την εξαγορά των απαλλοτριωμένων γαιών.
• 21/5: Σύγκληση του Εθνικού Συμβουλίου του Κόμματος στην Αθήνα.
• Αύγουστος: Γενική απεργία, στην οποία συμμετέχουν περίπου 150.000 εργάτες, με οικονομικά και πολιτικά αιτήματα. Με εντολή της κυβέρνησης Πλαστήρα, η συγκέντρωση των απεργών στο Πασαλιμάνι διαλύεται με τα όπλα. Σκοτώνονται 11 εργάτες.
• 19/9: Συγκαλείται έκτακτο εκλογικό συνέδριο του Κόμματος. • Ιδρύεται η Ενωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών.
• Ο Κεμάλ πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Υπογράφεται η Συνθήκη της Λωζάννης.
• Οκτώβριος: Εξέγερση του ΚΚ Βουλγαρίας κατά του δικτάτορα Τσαγκώφ. Η εξέγερση αποτυγχάνει και το ΚΚ Βουλγαρίας δέχεται ισχυρότατο πλήγμα.
• Δεκέμβριος: Συνέρχεται στο Βερολίνο η 6η Συνδιάσκεψη της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας, που υιοθέτησε τη θέση για σχηματισμό «ενιαίας και ανεξάρτητης Μακεδονίας και Θράκης».
• Στην Ελλάδα, καθιερώνεται το Γρηγοριανό Ημερολόγιο (16/2-1/3).
• Ο Βλαδιμήρ Μαγιακόφσκι ιδρύει το Αριστερό Μέτωπο Τέχνης (ΛΕΦ), που με τους προβληματισμούς του συνέβαλε στην ανάπτυξη της σοβιετικής κουλτούρας.
• Μαξίμ Γκόρκι: «Τα πανεπιστήμιά μου» (Γ΄ μέρος της αυτοβιογραφικής του τριλογίας).
• Γιαροσλάβ Χάσεκ: «Ο καλός στρατιώτης Σβέικ». Αντιπολεμικό, σατιρικό αριστούργημα του Τσέχου κομμουνιστή λογοτέχνη.
• Ο Μπέρτολντ Μπρεχτ γράφει το θεατρικό του έργο: «Ταμπούρλα στη νύχτα», αφιερωμένο στην εξέγερση των Σπαρτακιστών.
• Μπέρναρ Σω: «Αγία Ιωάννα».
1924
• Ανακήρυξη Ελληνικής Δημοκρατίας. Η δυναστεία των Γκλίσμπουργκ κηρύσσεται έκπτωτη.
• 3-8/2: Συγκαλείται στην Αθήνα το Εθνικό Συμβούλιο του ΣΕΚΕ (Κ) με σκοπό την εξέταση της οξυμένης εσωκομματικής διαπάλης (είχαν εμφανιστεί δεξιές και αριστερές οπορτουνιστικές αποκλίσεις).
• 12/3: Η ελληνική κυβέρνηση υποχρεώνεται να αναγνωρίσει τη Σοβιετική Ενωση και να συνάψει διπλωματικές σχέσεις μαζί της.
• 1/5: Ο στρατός διαλύει με τα όπλα τη μαχητική απεργιακή συγκέντρωση των εργαζομένων.
• Μάιος: Αιματηρή καταστολή διαδήλωσης στη Θεσσαλονίκη. Ξεσπούν παντού μεγάλες απεργίες.
• 18/6: Ανατροπή της κυβέρνησης Παπαναστασίου.
• Σεπτέμβριος - Νοέμβριος: Μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις.
• 26/11 - 3/12: Γ' έκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Κ). Αντιμετωπίζονται οι δεξιές και αριστερές οπορτουνιστικές τάσεις και το κόμμα μετονομάζεται σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ) • Θάνατος του Λένιν.
• Ξεσπά η Μεγάλη Κινεζική Επανάσταση.
• 10/6: Στην Ιταλία οι φασίστες δολοφονούν το σοσιαλιστή βουλευτή Ματεότι.
• 17/6-8/7: 5ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
• Ιούλιος: Συνέρχεται στη Μόσχα η 7η Συνδιάσκεψη της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας.
• 26/11: Ανακήρυξη της ΛΔ της Μογγολίας. • Ο Σεργκέϊ Αϊζενστάϊν γυρίζει την «Απεργία».
• Ευγένιος Ο Νηλ: «Πόθοι κάτω από τις λεύκες».
• Βλαδιμήρ Μαγιακόφσκι: «Βλαντιμήρ Ιλιτς Λένιν».
• Εμφανίζεται στα γράμματα ο Πάμπλο Νερούδα με την ποιητική συλλογή: «20 ερωτικά ποιήματα και ένα θλιμμένο Τραγούδι».
• Μανιφέστο του υπερρεαλισμού. Οι οπαδοί του νέου αυτού φιλολογικού καλλιτεχνικού ρεύματος ισχυρίζονται ότι πλήττουν την αστική τάξη πλήττοντας τον αστικό ορθολογισμό.
• Ο μεξικανός αριστερός ζωγράφος Ντιέγο Ριβέρα διακοσμεί με νωπογραφία το «Μέγαρο Εργασίας» του Μεξικού.
1925
• Γενάρης-Φλεβάρης: Μεγάλες αγροτικές κινητοποιήσεις στη Λάρισα, στη Λειβαδιά και στα Τρίκαλα. Η κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου διαλύει τις διαδηλώσεις με τα όπλα. Ωστόσο, εξαναγκάζεται να αποδεχτεί ορισμένα αιτήματα των αγροτών.
• Μάρτιος: Απεργίες σε πολλούς κλάδους. Η κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου προβαίνει σε μαζικές συλλήψεις στελεχών και μελών του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ.
• 8-26/3: Μεγάλη απεργία των σιδηροδρομικών, με τη συμπαράσταση και άλλων κλάδων. Η απεργία λήγει μετά τις τρομοκρατικές απολύσεις των κομμουνιστών συνδικαλιστών.
• Ιούνιος: Το ΚΚΕ δίνει στη δημοσιότητα τις θέσεις του για το αγροτικό ζήτημα. Με βάση την ανάλυση της ταξικής διαστρωμάτωσης της υπαίθρου, καθορίζει τα στρώματα εκείνα που μπορούν να συμμετέχουν σε ενιαίο μέτωπο, με την εργατική τάξη.
• 25/6: Στρατιωτικό κίνημα και δικτατορία του Θεόδωρου Πάγκαλου.
•Το Σεπτέμβριο, διαλύεται η Εθνοσυνέλευση. Εξαπολύεται άγρια τρομοκρατία ενάντια στο ΚΚΕ και στο λαϊκό κίνημα. Απαγορεύεται η έκδοση του «Ριζοσπάστη», της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης» και της «Νεολαίας» (οργάνου της ΟΚΝΕ). Παραπέμπονται με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας πολλά στελέχη του Κόμματος, με πρόσχημα την τότε θέση για «ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονία». Το Κόμμα περνά, για πρώτη φορά από την ίδρυσή του, στην παρανομία.
• Οκτώβριος: Στις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές, ο συνδυασμός του Ενιαίου μετώπου (στηριζόμενου από το ΚΚΕ) σημειώνει σημαντικές επιτυχίες. Στη Θεσσαλονίκη, στην Ξάνθη, στη Λάρισα, το ψηφοδέλτιο συγκεντρώνει την πλειοψηφία. Ο Πάγκαλος ακυρώνει τις εκλογές της Θεσσαλονίκης. Στην επανάληψή τους (20/12) το ψηφοδέλτιο συγκεντρώνει ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό. • 26/4: Ο στρατάρχης Χίντεμπουργκ εκλέγεται πρόεδρος της Γερμανικής Δημοκρατίας.
• 25/10: Πρώτο συνέδριο των μαύρων εργατών στο Σικάγο.
• Τον Οκτώβριο, ξεσπούν μαζικές διαδηλώσεις και απεργίες στη Γαλλία.
• Ιδρυση του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
• Κώστας Βάρναλης: «Ο Σολωμός χωρίς μεταφυσική». Ο κομμουνιστής ποιητής επιχειρεί μια μαρξιστική προσέγγιση στο έργο του Σολωμού που τόσο θαυμάζει.
• Σεργκέϊ Αϊζενστάϊν: «Το θωρηκτό Ποτέμκιν». Μέχρι σήμερα η σπουδαία αυτή δημιουργία του σοβιετικού σκηνοθέτη αφιερωμένη στην επανάσταση του 1905, θεωρείται το ωραιότερο φιλμ στην ιστορία του κινηματογράφου.
• Τσάρλι Τσάπλιν: «Ο χρυσοθήρας». Στην ταινία, καταδείχνεται ότι η δίψα του χρυσού, που καλλιεργείται στον άνθρωπο του καπιταλισμού τον οδηγεί στην εξαθλίωση.
• Σε όλο τον κόσμο αρχίζουν να πραγματοποιούνται εκπομπές τηλεόρασης.
• Ο πρωτοπόρος αρχιτέκτονας Λε Κορμπυζιέ εκδίδει το βιβλίο «Πολεοδομία».
1926
• Μάρτιος: Συγκαλείται το 3ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ. Μετά τη σύλληψη 110 αριστερών συνέδρων, επικρατούν οι ρεφορμιστές.
• 15/3: Ο Πάγκαλος προκηρύσσει αιφνιδιαστικά εκλογές. Το ΚΚΕ προσπαθεί να συμπήξει μέτωπο με άλλα κόμματα ώστε οι εκλογές να πάρουν αντιδικτατορικό και αντιμοναρχικό χαρακτήρα. Τελικά, εξ αιτίας του ανελεύθερου χαρακτήρα των εκλογών, το ΚΚΕ δεν παίρνει μέρος σε αυτές.
• 9/4: Απόπειρα ανατροπής του καθεστώτος Πάγκαλου, από αξιωματικούς στη Θεσσαλονίκη. Οι πρωτεργάτες καταδικάζονται σε θάνατο, αλλά τους χορηγείται αμνηστεία.
• Τέλος Ιουλίου: Απεργία των καπνεργατών του Αγρινίου. Η απεργία διαρκεί περισσότερο από ένα μήνα και λήγει με επιτυχία.
• 22/8: Η δικτατορία ανατρέπεται με στρατιωτικό κίνημα του στρατηγού Γεωργίου Κονδύλη.
• 7/11: Στις βουλευτικές εκλογές, το ΚΚΕ συγκεντρώνει 4,38% και εκλέγει 10 βουλευτές. • Διεθνής Συνθήκη για την κατάργηση της δουλείας.
• Μάιος: Απεργία των ανθρακωρύχων στην Αγγλία. Σύντομα, εξελίσσεται σε γενική απεργία ολόκληρου του αγγλικού προλεταριάτου.
• Λειτουργία της Ακαδημίας Αθηνών.
• Πωλ Ελυάρ: «Η πρωτεύουσα του πόνου». Σουρεαλιστής στα πρώτα του βήματα ο γάλλος ποιητής, θα συνδέσει σύντομα τη ζωή και το έργο του με το κομμουνιστικό κίνημα.
• Κάφκα: «Η δίκη». Πρόκειται για το έργο στο όποίο περιγράφεται ο τρόμος του απλού ανθρώπου απέναντι σ΄ ένα πανίσχυρο, απρόσωπο κράτος.
• Αντρέ Ζιντ: «Οι κιβδηλοποιοί». Εργο στο οποίο προβάλλεται με οξύτητα η καταστροφική επίδραση του καπιταλισμού στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση.
1927
• Ιανουάριος: Μεγάλη απεργία των λεωφορειούχων και των οδηγών ταξί της Αθήνας.
• Φεβρουάριος: Πανελλαδική απεργία καπνεργατών.
• Μάρτιος: Γενική απεργία των επαγγελματοβιοτεχνών της Αθήνας. Η διαδήλωση αντιμετωπίζεται με πρωτοφανή αγριότητα από την αστυνομία και τη χωροφυλακή.
• Μάρτιος: Συνέρχεται το 3ο Τακτικό Συνέδριο του ΚΚΕ. Στις εργασίες του καταπολεμήθηκαν οι λικβινταριστικές θέσεις και ενισχύθηκε η ιδεολογική και οργανωτική συσπείρωση του Κόμματος με βάση τις αρχές του Μαρξισμού-Λενινισμού.
• Τέλη Μαΐου: Μεγάλη απεργία των καπνεργατών στη Μακεδονία και στη Θράκη, με την καθοδήγηση της Κομματικής Οργάνωσης του ΚΚΕ.
• 10/6: Ψηφίζεται το νέο σύνταγμα της Ελλάδας. Προσπάθεια της αστικής τάξης να συμβιβάσει τις όποιες φιλελεύθερες παραδόσεις της με την παρεμπόδιση των καταπιεζομένων στρωμάτων να παρέμβουν στην πολιτική ζωή.
• Νοέμβριος: Απεργία διαρκείας των φοιτητών του Πανεπιστημίου της Αθήνας.
• 11-18/12: Συζήτηση στη Βουλή για την άρση της ασυλίας και τη δίωξη των κομμουνιστών βουλευτών. Στις μεγάλες πόλεις συγκροτούνται διαδηλώσεις διαμαρτυρίας εναντίον των διώξεων και της οικονομικής πολιτικής. • 22/3: Στην Κίνα επαναστατημένοι εργάτες και μονάδες του εθνικού - επαναστατικού στρατού απελευθερώνουν τη Σαγκάη.
• 23/8: Εκτελούνται στις ΗΠΑ οι συνδικαλιστές εργάτες Σάκο και Βαντσέτι. • Κώστας Βάρναλης: «Σκλάβοι πολιορκημένοι»
• Νίκος Καζαντζάκης: «Ασκητική». Το ιδεολογικό μανιφέστο του συγγραφέα, στο οποίο διατυπώνει τη μεταφυσική κοσμοθεωρία του.
• Αγγελος Σικελιανός: «Δελφικός λόγος». Ηδη στο έργο αυτό, ο ποιητής πραγματοποιεί στροφή στη θέαση και στην εξύμνηση της ανθρώπινης μοίρας.
• Σεργκέϊ Αϊζενστάϊν: «Οκτώβρης».
• Βλαδιμήρ Μαγιακόφσκι: «Χαρασό» (Καλά πάμε).
• Ι. Ιλφ και Ε. Πετρόφ: «Οι δώδεκα καρέκλες». Κλασικό σατιρικό σοβιετικό μυθιστόρημα.
• Εκδίδεται ο «Απολογισμός του Σουπρεματισμού».
1928
• Ιανουάριος-Φεβρουάριος: Εξέγερση Κρητικών αγροτών ενάντια στα φορολογικά μέτρα της κυβέρνησης.
• Μάιος: η ρεφορμιστική ηγεσία της ΓΣΕΕ εκδιώκει παράνομα πάνω από τους μισούς αριστερούς αντιπροσώπους.
• 11/6: Το ΚΚΕ ρίχνει το σύνθημα για γενική πανελλαδική απεργία. Εξ αιτίας της ρεφορμιστικής πολιτικής της ΓΣΕΕ απεργούν μόνο μερικοί κλάδοι.
• 4/7: Σχηματισμός κυβέρνησης από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Στις εκλογές, το Κόμμα των Φιλελευθέρων συγκεντρώνει μεγάλη πλειοψηφία και απορροφά πολλούς δυσαρεστημένους. Το ΚΚΕ υφίσταται μείωση της εκλογικής του δύναμης.
• Οκτώβριος: Ο Βενιζέλος επισκέπτεται επίσημα τη Ρώμη και υπογράφει με το Μουσολίνι σύμφωνο αμοιβαίας φιλίας και συνεργασίας.
• 10-15/12: 4ο Τακτικό Συνέδριο του ΚΚΕ. Η προσπάθεια να καθοριστεί ο συγκεκριμένος χαρακτήρας της επανάστασης στην Ελλάδα (που εκτιμάται ως χώρα με μέσο επίπεδο ανάπτυξης), με βάση τις αποφάσεις της ΚΔ, μετατίθεται για το 5ο Συνέδριο. Ξεσπά έντονη φραξιονιστική διαπάλη μέσα στην ίδια την ηγεσία του Κόμματος. • 15 Ιουλίου - 1 Σεπτεμβρίου: Συνέρχεται στη Μόσχα το 6ο Συνέδριο της ΚΔ (Συνέδριο Προγράμματος της ΚΔ). Καθορίζονται, με βάση τη λενινιστική διδασκαλία για την ανισόμετρη ανάπτυξη του καπιταλισμού, οι ρυθμοί ανόδου του προλεταριάτου στην εξουσία και τα διάφορα μεταβατικά στάδια. Οι χώρες, ως προς το οικονομικό - κοινωνικό τους σύστημα, χωρίζονται σε τρεις τύπους (του αναπτυγμένου καπιταλισμού, με μέσο επίπεδο ανάπτυξης, χώρες όπου οι προλεταριακές επαναστάσεις θα είχαν κυρίως καθήκοντα αστικοδημοκρατικού χαρακτήρα).
• 6/11: Ο Χέρμπερτ Χούβερ εκλέγεται πρόεδρος των ΗΠΑ. • Λόρκα: «Ρομανσέρο Χιτάνο». Ενα λαϊκό έπος, που συμπυκνώνει γλαφυρά τις παραδόσεις των τσιγγάνων της Ισπανίας. Η λαϊκότητα του έργου του ποιητή ήταν ένα από τα στοιχεία που τον κατέστησαν μισητό αργότερα στους φασίστες του Φράνκο.
• Αλεξάντερ Μπλοκ: «Οι δώδεκα». Ποιητική σύνθεση στην οποία ο μεγάλος σοβιετικός ποιητής αποτυπώνει την κατάρρευση του παλιού κόσμου και το θρίαμβο της Επανάστασης.
• Βλαδιμήρ Μαγιακόφσκι: «Ο κοριός». Θεατρικό έργο στο οποίο ο ποιητής παρουσιάζει τις ανησυχίες του για το μέλλον της επανάστασης.
• Μπέρντολντ Μπρεχτ: «Η όπερα της πεντάρας». Μέσα από μια ιστορία παρανόμων, κριτικάρεται αμείλικτα η αστική κοινωνία.
• Ολοκληρώνεται η μουσική σύνθεση του Μωρίς Ραβέλ: «Μπολερό».
• Ο Αλέξανδρος Φλέμινγκ ανακαλύπτει την πενικιλίνη.
1929
• Το παγκόσμιο οικονομικό κραχ έχει ολέθριες συνέπειες και στην ελληνική οικονομία.
• 21/1: Απεργία των τσιμεντεργατών του Βόλου. Λήγει με επιτυχία στις 12/2.
• Φεβρουάριος-Μάρτιος: Μαχητική απεργία των μεταλλωρύχων του Λαυρίου. Εναντίον τους ασκείται αιματηρή τρομοκρατία. Ωστόσο, η απεργία λήγει με επιτυχία.
• 3/2: Αρχίζουν οι εργασίες του Ενωτικού Πανελλαδικού Εργατικού Συνεδρίου. Ιδρύεται η Ενωτική ΓΣΕΕ.
• 25/7: Ψηφίζεται ο νόμος 4229 «περί μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών» (το διαβόητο «ιδιώνυμο»). Ο νόμος προέβλεπε τη διάλυση των κομμουνιστικών σωματείων και των κομμουνιστικών συγκεντρώσεων. Στρεφόταν κυρίως κατά του ΚΚΕ και της δράσης του, αλλά και συνολικά κατά του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος.
Ξεκινά απηνής διωγμός των κομμουνιστών, που εκδηλώνεται με εξορίες, φυλακίσεις, βασανιστήρια, ακόμα και καταδίκες σε θάνατο. Εναντίον του νόμου, ξεσηκώνεται η εργατική τάξη, αλλά και πολλοί διανοούμενοι στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. • Μεγάλη οικονομική κρίση («κραχ») που ξεσπά στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει αντίκτυπο σε ολόκληρο τον κόσμο. Ανακόπτεται η καπιταλιστική σταθεροποίηση των ετών 1925-1928. Εντείνονται τα μαζικά φαινόμενα εξαθλίωσης.
• Ερνεστ Χέμινγουαιη: «Αποχαιρετισμός στα όπλα», αντιπολεμικό έργο που αναφέρεται στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο.
• Βλαδιμήρ Μαγιακόφσκι: «Το χαμάμ» (θεατρικό).
• Αλμπέρτο Μοράβια: «Οι αδιάφοροι». Μια κυνική ματιά πάνω στην «καλή κοινωνία» της Ρώμης.
• Ρεμάρκ: «Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο». Το αντιπολεμικό αριστούργημα που, πρώτο, ανάμεσα σε πολλά λογοτεχνικά βιβλία, επέσυρε το μίσος του ναζιστικού καθεστώτος.
• Ο Τατλίν κατασκευάζει σχέδιο μηχανής για πέταγμα.
1930
• Αναπτύσσεται εργατικό κίνημα, με τη συμμετοχή του Κόμματος στην καθοδήγησή του, αλλά και με πολλά αυθόρμητα χαρακτηριστικά.
Ιανουάριος: 3η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Προτείνεται γενική πολιτική απεργία, που ταυτίζεται με τη σοσιαλιστική επανάσταση. • 12/3: Αρχίζει η καμπάνια της πολιτικής ανυπακοής στην Ινδία. • Στρατής Μυριβήλης: «Η ζωή εν τάφω». Αντιπολεμικό έργο αναφερόμενο στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Ο ίδιος ο συγγραφέας του υπονόμευσε τη δύναμη του περιεχομένου του, αφαιρώντας κεφάλαια, για να γίνει δεκτός στην Ακαδημία Αθηνών.
• Κοσμάς Πολίτης: «Το λεμονόδασος».
• Αυτοκτονία του Μαγιακόφσκι.
• Ανακάλυψη του πλανήτη Πλούτωνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου