ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 
ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

Την εποχή αυτή, το διεθνές κομμουνιστικό - και γενικότερα το εργατικό και αντιιμπεριαλιστικό - κίνημα βρίσκεται μπροστά σε νέα προβλήματα, αλλά και σε νέα, υψηλά καθήκοντα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι, εν πολλοίς, η αξιοποίηση εκ μέρους του της μαρξιστικής - λενινιστικής κοσμοθεωρίας, η ενότητα που θα έπρεπε να το χαρακτηρίζει, σε επίπεδο θεωρητικών επεξεργασιών και πολιτικής δράσης, είναι αναντίστοιχες με τις ανάγκες της εργατικής τάξης στο σημερινό κόσμο. Δεν μπορούμε ωστόσο να υποτιμήσουμε και τα θετικά βήματα που έχουν γίνει, σε όλα αυτά τα ζητήματα, μετά την οξύτατη κρίση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, που κορυφώθηκε με τις τραγικές ανατροπές του 1989-1991. Για όλα αυτά τα ζητήματα, για την προβληματική, την προσπάθεια ενιαίας δράσης και τις προοπτικές των Κομμουνιστικών Κομμάτων, η ΚΟΜΕΠ συζήτησε με τους σ. Ηλία Λέγγερη, μέλος της ΚΕ και του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ του ΚΚΕ και Ελισαίο Βαγενά, μέλος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ του ΚΚΕ.


ΕΡΩΤΗΣΗ: Το 15ο Συνέδριο του κόμματός μας (Μάης 1996) έθετε ως επείγον πρόβλημα και υποχρέωση την ανασυγκρότηση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος από την κατάσταση κρίσης και υποχώρησης που βρισκόταν. Σχεδόν δυο χρόνια μετά, πως εκτιμάτε τις εξελίξεις ως προς αυτό το πρόβλημα και καθήκον;
ΗΛΙΑΣ ΛΕΓΓΕΡΗΣ: Πράγματι στο 15ο Συνέδριο του κόμματος τον Μάη του 1996, είχαμε εκτιμήσει ως επείγον καθήκον που απαιτούν οι συνθήκες της πάλης ενάντια στη διεθνή ενότητα του κεφαλαίου, ενάντια στον ιμπεριαλισμό, την ανασυγκρότηση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος και την ανάγκη να βγει από την κατάσταση κρίσης και υποχώρησης  στην οποία είχε περιέλθει.
Ασφαλώς, η κατάσταση αυτή δεν ήταν προϊόν μιας μέρας, ούτε εκδηλώθηκε ομοιόμορφα και ταυτόχρονα μέσα στο κομμουνιστικό κίνημα.
Σε μερικά κόμματα οι διαδικασίες αυτές είχαν εμφανιστεί πολύ νωρίτερα, από τη δεκαετία του ΄60 για παράδειγμα, και η αντεπανάσταση του ΄89-΄91 επιτάχυνε ακόμα περισσότερο τα φαινόμενα κρίσης και υποχώρησης που είχαν αναπτυχθεί από πολύ πριν στις γραμμές τους. Αλλα επηρεάστηκαν πολύ κατά τη διάρκεια της 5ετούς «περεστρόικα» και άλλα φαίνεται να συγκλονίστηκαν και να έχασαν το κουράγιο τους, αν μπορούμε να το πούμε έτσι, με το ξέσπασμα του νέου κύματος της αντεπανάστασης στις σοσιαλιστικές χώρες, τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης και την ανατροπή των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής. Αλλα αυτοδιαλύθηκαν ή διασπάστηκαν. Αλλα κόμματα, αν και δοκιμάστηκαν και αυτά σκληρά από την πολιτική της «περεστρόικα» και τα αντεπαναστατικά γεγονότα, κατόρθωσαν να αντιδράσουν και να αποκαταστήσουν, σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα, πάνω στη βάση της επαναστατικής θεωρίας του μαρξισμού-λενινισμού, τις οργανωτικές αρχές συγκρότησης και λειτουργίας του κόμματος νέου τύπου, του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Φυσικά, μιλώντας για αυτή την κατάσταση δεν πρέπει καθόλου να ξεχνάμε τον εσωτερικό παράγοντα σε κάθε χώρα, το ιδιαίτερο ενδιαφέρον και την ιδιαίτερη παρέμβαση της μονοπωλιακής αστικής τάξης να παρέμβει και να ελέγξει προς όφελός της τέτοιου είδους εξελίξεις. Ετσι η εικόνα που περιέγραψαν τα ντοκουμέντα του 15ου Συνεδρίου ήταν αρκετά σύνθετη.
Εχει τη σημασία του να θυμίσουμε ότι διαπιστώναμε πως ορισμένα κόμματα που διατηρούσαν ακόμα τον τίτλο του Κομμουνιστικού ή Εργατικού, είχαν προχωρήσει ταυτόχρονα και σε αναθεώρηση του μαρξισμού - λενινισμού. Αλλα, είτε είχαν διαγράψει από το καταστατικό τους τη βασική αρχή του Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού και κατοχύρωναν τις διάφορες ιδεολογικές και πολιτικές πλατφόρμες, νομιμοποιώντας τις οργανωμένες ομάδες στις γραμμές τους και άλλα έχουν καταργήσει τη βασική αυτή αρχή στην πράξη. Με παρόμοιες αποφάσεις άλλα κόμματα άρχισαν στην ουσία να μετεξελίσσονται σε σοσιαλδημοκρατικά.
Δημιουργήθηκαν και νέα κόμματα που προήλθαν είτε από διασπάσεις είτε από την ανάγκη να πληρωθεί το κενό που δημιουργήθηκε σε μερικές χώρες από την αυτοδιάλυση Κομμουνιστικών και Εργατικών κομμάτων. Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως όλα εμφανίστηκαν με τα χαρακτηριστικά που έχει ένα κόμμα νέου τύπου. Κάθε άλλο. Αρκετά παλεύουν ακόμα και σήμερα να διαμορφώσουν την κομμουνιστική τους ταυτότητα και δεν είναι σίγουρο πως όλα θα το καταφέρουν.
Για να αποφύγουμε όσο γίνεται λάθη ή υποκειμενικές κρίσεις για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, στην εκτίμησή μας εφαρμόζουμε μια σειρά κριτήρια που όπως αποφασίσαμε στο 15ο Συνέδριο, είναι βασικά και απαραίτητα για να αποκτήσουμε όσο γίνεται μια πιο σωστή εικόνα.
Τέτοια κριτήρια είναι: Η αποδοχή του μαρξισμού - λενινισμού, του προλεταριακού διεθνισμού, η εκτίμηση του ρόλου και της προσφοράς του σοσιαλιστικού συστήματος που διαμορφώθηκε στον 20ό αιώνα και άρχισε με τη νικηφόρα Οκτωβριανή σοσιαλιστική επανάσταση στη Ρωσία το 1917. Είναι η στάση απέναντι στην αναγκαιότητα συντονισμού και κοινής δράσης πρώτα απ΄ όλα των ΚΚ, στη συμβολή του καθενός κόμματος στην επεξεργασία μιας ενιαίας στρατηγικής ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τη διεθνή ενότητα του κεφαλαίου.
Στα κριτήρια και στις κατευθύνσεις αυτές στηρίξαμε τη μέχρι τώρα δράση μας με στόχο να προχωρήσει αποφασιστικά ο συντονισμός και η κοινή δράση, ο διάλογος και η συζήτηση για την ιδεολογική ταυτότητα του κομμουνιστικού κινήματος, τη στρατηγική του σύγχρονου αντιιμπεριαλιστικού αγώνα, της πάλης για την κοινωνική απελευθέρωση, για το σοσιαλισμό. Διαδικασίες που είναι απόλυτα συνδεδεμένες με την αποφασιστική πάλη και αντίκρουση των οπορτουνιστικών και ρεφορμιστικών αντιλήψεων και των διαφόρων θεωριών που στόχο έχουν την ενσωμάτωση και χειραγώγηση της εργατικής τάξης και των άλλων εργαζομένων στο καπιταλιστικό σύστημα που, για το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, των κατακτήσεων γνώσης και τεχνικής, έχει γίνει αφάνταστα εκμεταλλευτικό.
Στο δίχρονο σχεδόν διάστημα που μεσολάβησε από το Συνέδριο, οι δραστηριότητές μας κινήθηκαν προς αυτή την κατεύθυνση. Πύκνωσαν οι διμερείς επαφές μας με άλλα Κομμουνιστικά και Εργατικά κόμματα καθώς και η συμμετοχή μας σε περιφερειακές και διεθνείς συναντήσεις. Κάνοντας μια εκτίμηση γι΄ αυτό το διάστημα, θάλεγα πως η κατάσταση που αναλύαμε στο 15ο Συνέδριο, δεν έμεινε στάσιμη. Σημειώθηκαν μια σειρά εξελίξεις. Και θετικές και αρνητικές.
Στις θετικές μπορώ να σημειώσω ότι, σε μια σειρά κόμματα. άρχισαν να παγιώνονται τα κομμουνιστικά τους χαρακτηριστικά. Επίσης, σε σχέση με το προηγούμενο διάστημα, σήμερα πιο πολλά κόμματα τάσσονται ανοιχτά υπέρ της ανάγκης του συντονισμού και της κοινής δράσης των ΚΚ και αναζητούν από κοινού τους τρόπους και τη μορφή που θα εκφραστούν αυτά. Βελτίωση παρουσιάζει και το σοβαρότατο μέτωπο της ιδεολογικής αντιπαράθεσης.
Στις αρνητικές θα μπορούσα να αναφέρω τις εξελίξεις που σημειώνονται σε μια σειρά κόμματα που δρουν σε βασικές ιμπεριαλιστικές χώρες, χώρες που αποτελούν ηγετικές δυνάμεις μέσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση και είναι μέλη της «Ομάδας των 7» ισχυρότερων ιμπεριαλιστικών χωρών. Εκεί έχουμε βαθιές «μεταλλαγές» που αφορούν το χαρακτήρα ενός Κομμουνιστικού Κόμματος, προβάλλεται η άποψη για έναν «νέο κομμουνισμό» που ως αφετηρία έχει τις ιδέες της γαλλικής αστικής επανάστασης του 1789 και συνοδεύεται με την αρνητική έως και  εχθρική αποτίμηση της  πολύτιμης πείρας που προσφέρουν στο επαναστατικό κίνημα οι προηγούμενες προλεταριακές επαναστάσεις. Λείπει και κάθε αναφορά, όχι τυχαία βέβαια, στην Κομμούνα του Παρισιού. Υποδηλώνει τέλος με σαφήνεια μια ρήξη με το μαρξισμό και το λενινισμό. Κυριαρχεί επίσης, η εκλογική και κυβερνητική συνεργασία με τη σοσιαλδημοκρατία, η συνυπευθυνότητα στη διαχείριση της σημερινής κρίσης του συστήματος. Αυτές οι επιλογές, αυτοί οι προσανατολισμοί, έχουν την άμεση αρνητική αντανάκλασή τους στην επείγουσα ανάγκη της αυτόνομης παρουσίας των ΚΚ, του συντονισμού και της κοινής δράσης τους και ιδιαίτερα για την περιοχή, των ΚΚ της ΕΕ καθώς και των ΚΚ των άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Αξιολογώντας λοιπόν τη γενική κατάσταση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος με βάση τα κριτήρια που θέσαμε, η εκτίμηση που μπορεί να δώσουμε είναι ότι παρά τα θετικά βήματα που έχουν σημειωθεί σε μια σειρά κόμματα, παρά το ότι κερδίζει έδαφος η ανάγκη να επιτευχθεί ο συντονισμός και η κοινή δράση, η κρίση συνεχίζεται και η πάλη για την αποκατάσταση της ενότητάς του θα είναι σχετικά μακρόχρονη.
ΕΛΙΣΑΙΟΣ ΒΑΓΕΝΑΣ: Η σημερινή κατάσταση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος  παρ’ όλο που παρουσιάζει και νέα στοιχεία τα τελευταία δύο χρόνια, ωστόσο, δεν έχει αλλάξει ριζικά. 
Βέβαια υπάρχουν θετικές τάσεις στην πορεία ανασυγκρότησης των κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων και στην προσπάθεια συντονισμού της δράσης τους, αν και αυτή η κατάσταση δεν είναι παντού ομοιόμορφη, δεν αγγίζει μέχρι στιγμής όλα τα κόμματα, δεν είναι μια πορεία χωρίς παλινδρομήσεις. 
Ετσι βλέπουμε για παράδειγμα, σε αυτήν την περίοδο των δύο χρόνων, να έχουν αναληφθεί σοβαρές πρωτοβουλίες, να έχουν γίνει διεθνείς συναντήσεις κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων (όπως στη Μόσχα τον Απρίλη του ΄97 και στο Λένινγκραντ το Νοέμβρη του ΄97), όπως και σημαντικές περιφερειακές συναντήσεις, όπως η συνάντηση της Αθήνας (το Μάρτη του ΄97, των κομμάτων της Ανατολικής Μεσογείου, Περσικού Κόλπου και Ερυθράς Θάλασσας). 
Ταυτόχρονα, όμως, με αυτές τις θετικές εξελίξεις, δεν γίνεται αισθητή μια συνολικότερη αλλαγή στο παγκόσμιο κίνημα. Αυτό φαίνεται να σχετίζεται με το γεγονός ότι σε μια σειρά μεγάλες καπιταλιστικές χώρες, ιδιαίτερα της Δύσης, τα κομμουνιστικά κόμματα ταλανίζονται ακόμη από την αδιέξοδη αντίληψη «δεξιάς-αντιδεξιάς», τροφοδοτούν «κεντροαριστερές» πολιτικές διαχείρισης του συστήματος, τρέφουν αυταπάτες και συνεργάζονται με τη σοσιαλδημοκρατία, εξακολουθούν να κρατούν μια μηδενιστική στάση προς το σοσιαλισμό που γνωρίσαμε, έχουν εγκαταλείψει σημαντικές θέσεις του μαρξισμού-λενινισμού, υιοθετούν για την ερμηνεία των εξελίξεων του καπιταλιστικού συστήματος αστικές και μικροαστικές θεωρίες.
Οπωσδήποτε, αυτή η κατάσταση, θα λέγαμε μιας συμβιβαστικής, μη επιθετικής τακτικής που ακολουθούν ΚΚ σε χώρες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, δε βοηθά στην εμφάνιση μιας θετικότερης αλλαγής του διεθνούς κλίματος στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα. 
Από την άλλη, όμως, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το καπιταλιστικό σύστημα, η παγκόσμια προσπάθεια αναπροσαρμογής που κάνει σε βάρος των κατακτήσεων των εργαζομένων με σκληρούς αγώνες, της υποδούλωσης νέων χωρών και λαών, η όλο και μεγαλύτερη χρησιμοποίηση τέτοιων διεθνών οργανισμών, όπως το ΔΝΤ, ο ΟΗΕ και το ΝΑΤΟ, ως μοχλοί επέμβασης των ιμπεριαλιστών, αντικειμενικά «σπρώχνει» τα κομμουνιστικά κόμματα να επεξεργαστούν μια κοινή στρατηγική απέναντι στον ιμπεριαλισμό. Ηδη, αυτά τα τελευταία δύο χρόνια δείχνουν πως αυξήθηκαν στον κόσμο τα ΚΚ που θεωρούν όχι απλώς χρήσιμη τη συνεργασία και το συντονισμό των ΚΚ, που όχι μόνο δεν την αντιπαραθέτουν στη συνεργασία ευρύτερων αντιιμπερια¬λι¬στικών δυνάμεων, αλλά αντίθετα τη βλέπουν ως προϋπόθεση της ανάπτυξης αυτού του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος. Αυτό απέδειξε μεταξύ άλλων και η τελευταία διεθνής συνάντηση των κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων στο Λένινγκραντ.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Θα θέλαμε να επιμείνουμε στο φαινόμενο της ενίσχυσης οπορτουνιστικών απόψεων σε ορισμένα κόμματα της Δ. Ευρώπης. Θέλω να πω, πέρα από την αιτιολόγησή του στα πλαίσια της γενικής κρίσης του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος που κορυφώθηκε με αυτοδιαλύσεις, αυτομεταλλαγές κομμουνιστικών κομμάτων υπό τη γενική επίδραση της ανατροπής των σοσιαλιστικών καθεστώτων στη περίοδο ΄89-΄91, μπορείτε να αναλύσετε τους προγενέστερους ή μεταγενέστερους παράγοντες;
ΗΛΙΑΣ ΛΕΓΓΕΡΗΣ: Οπως είπαμε, σε μια σειρά κόμματα τέτοιες απόψεις είχαν εμφανιστεί από καιρό. Ας θυμηθούμε μόνο το λεγόμενο ρεύμα του ευρωκομμουνισμού.
Και είναι χρήσιμο να σημειώσουμε τί λέγαμε στις Θέσεις για το 10ο  Συνέδριο του Κόμματος (Μάης 1977) γι΄ αυτό το ρεύμα: Μια εξελικτική αντίληψη για τη μετάβαση στο σοσιαλισμό, υποτίμηση του ηγετικού ρόλου της εργατικής τάξης στην επανάσταση, μια πολιτική συμμαχιών που απομακρύνεται από την ταξική θέση της εργατικής τάξης, άρνηση της επαναστατικής εξουσίας της, μια όχι ταξική αντίληψη της έννοιας της ελευθερίας και δημοκρατίας, διαστρέβλωση της έννοιας της ειρηνικής συνύπαρξης, νόθευση και εγκατάλειψη της έννοιας του προλεταριακού διεθνισμού κ.ά.
Από τότε προβαλλόταν ένα «μοντέλο» του σοσιαλισμού ξένο προς τη μαρξιστική-λενινιστική αντίληψη, που αρνιόταν βασικές νομοτέλειες της σοσιαλιστικής αλλαγής, απέρριπτε την πείρα της οικοδόμησης του σοσιαλισμού στη Σοβιετική Ενωση και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες της Ευρώπης κλπ. Οι απόψεις αυτές επέδρασαν και σε κόμματα εξουσίας πχ. στην Τσεχοσλοβακία.
Εχουμε λοιπόν μια συνέχεια σε αυτές τις αντιλήψεις που εμφανίζονται και σήμερα και οι οποίες δεν περιορίζονται βέβαια γεωγραφικά μόνο στην Ευρώπη.
Ασφαλώς οι αντιλήψεις αυτές συνεχίζουν να υπάρχουν κάτω από νέες συνθήκες. Η αντεπανάσταση του ΄89 - ΄91 έσπρωξε περισσότερο αυτές τις αντιλήψεις να εμφανιστούν ακόμα πιο καθαρά και επιτάχυναν μια σειρά διαδικασίες μέσα στα ίδια τα κόμματα. Το Ιταλικό ΚΚ αυτοδιαλύθηκε και έγινε κόμμα της «δημοκρατικής αριστεράς», ενώ άλλα κόμματα που διατηρούν ακόμα στον τίτλο τους το κομμουνιστικό, έχουν αποβάλλει μέσα από αυτή την πορεία, σταδιακά, τα χαρακτηριστικά του κόμματος νέου τύπου.
Οι εξελίξεις αυτές δεν μπορούν να δικαιολογηθούν, μπορούν όμως να εξηγηθούν. Πρόκειται κατά τη γνώμη μου, για την επίδραση της ιμπεριαλιστικής ιδεολογίας στις γραμμές της εργατικής τάξης, που παίρνει είτε απροκάλυπτη είτε κάπως σκεπασμένη, συγκαλυμμένη μορφή και επηρέασε άμεσα και τις ηγεσίες μιας σειράς ΚΚ.
Ο Λένιν πολύ σωστά είχε επισημάνει ότι η ιμπεριαλιστική ιδεολογία διεισδύει και στην εργατική τάξη, γιατί δεν τη χωρίζουν σινικά τείχη από τις άλλες τάξεις και ότι ασφαλώς η αντιμετώπιση των αντιθέσεων που γεννά ο ιμπεριαλισμός δε μπορεί να γίνει από τη θέση μιας «μικροαστικής - δημοκρατικής αντιπολίτευσης» που είχε εμφανιστεί από τότε σχεδόν σε όλες τις ιμπεριαλιστικές χώρες. Η απάντηση της εργατικής τάξης στην οικονομική πολιτική του χρηματιστικού κεφαλαίου, στον ιμπεριαλισμό, δεν μπορεί να είναι άλλη εκτός από το σοσιαλισμό.
Οπως φαίνεται στην πάλη ανάμεσα σε αυτές τις δυο τάσεις θα συνεχίσει ν΄ αναπτύσσεται και σήμερα η ιστορία του εργατικού κινήματος.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Πού επικεντρώθηκαν οι δραστηριότητες του ΚΚΕ κατά τη τελευταία διετία;
ΕΛΙΣΑΙΟΣ ΒΑΓΕΝΑΣ: Στο διάστημα που μεσολάβησε μετά το 15ο συνέδριο,  το κόμμα είχε μια πολύπλευρη δραστηριότητα στις διεθνείς του σχέσεις. Κατά το διάστημα αυτό πραγματοποιήθηκαν στην κυριολεξία εκατοντάδες διμερείς συναντήσεις εκπροσώπων του ΚΚΕ με άλλα, κυρίως κομμουνιστικά και εργατικά κόμματα, αλλά και με άλλες αντιιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Το κύριο βάρος όμως δόθηκε στη συμμετοχή και συμβολή στις πολυμερείς συναντήσεις κομμουνιστικών και άλλων κομμάτων που έγιναν αυτό το διάστημα.
Ετσι είχαμε καταρχήν περιφερειακές συναντήσεις αρκετά χρήσιμες για την εξέταση της κατάστασης σε συγκεκριμένες περιοχές και το συντονισμό της δράσης των ΚΚ, όπως ήταν η συνάντηση της Αθήνας (τον Μάρτη του ΄97, των κομμάτων της Ανατολικής Μεσογείου, Περσικού Κόλπου και Ερυθράς Θάλασσας), που έγινε με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, αλλά και τη συνάντηση των υπεύθυνων για τα αγροτικά, των ΚΚ των χωρών της Μεσογείου -μελών της ΕΕ - στο Μπάρι της Ιταλίας (τον Σεπτέμβρη ΄97), που, μεταξύ των άλλων, εξέφρασε την αλληλεγγύη της και στους αγωνιζόμενους και διωκόμενους έλληνες αγρότες.
Είχαμε επίσης διεθνείς συναντήσεις κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων με σκοπό την ανάλυση των παγκόσμιων εξελίξεων και τον παραπέρα συντονισμό της δράσης των ΚΚ, όπως η συνάντηση της Μόσχας τον Απρίλη του ΄97, με πρωτοβουλία της Ενωσης Κομμουνιστικών Κομμάτων-ΚΚΣΕ. Υπήρξαν και θεωρητικά φόρουμ στα οποία συμμετείχε το Κόμμα μας με θέματα θεωρητικά, όπως η συνάντηση του ΡΟΥΣΟ («Ρώσων επιστημόνων σοσιαλιστικού προσανατολισμού»), για τα ζητήματα της ανατροπής του σοσιαλισμού (Οκτώβρης ΄96), αλλά και η εκδήλωση για τον Γκράμσι που οργάνωσε το κόμμα της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης στην Ιταλία.
Μια σημαντική προσπάθεια διεθνούς συνάντησης που επιχείρησε να συνδυάσει τα ζητήματα πρακτικού συντονισμού των ΚΚ με τη θεωρητική αναζήτηση ήταν η συνάντηση που έγινε στο Λένινγκραντ (το Νοέμβρη του ΄97), με πρωτοβουλία του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος της Ρωσίας.
Είχαμε επίσης την συμμετοχή του κόμματός μας σε μια σειρά άλλες περιφερειακές συναντήσεις που διοργανώθηκαν με πρωτοβουλία άλλων κομμάτων και στην οποία συμμετείχαν όχι μόνο ΚΚ, αλλά και άλλες δυνάμεις. Εγιναν έτσι συναντήσεις στη Μαδρίτη (για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, Ιούλης 1997), στη Λισσαβόνα (στις 24 Μάη 1997) με πρωτοβουλία του Πορτογαλικού ΚΚ, «για την απασχόληση με κοινωνικά δικαιώματα, για μια Ευρώπη της Ειρήνης, της κοινωνικής προόδου και της συνεργασίας», όπου αναδείχτηκε η αντίθεση στο Μάαστριχτ και την ΟΝΕ, που μάλιστα συνοδεύτηκαν και από μαζικές συγκεντρώσεις και στις οποίες πήρε μέρος και το ΚΚΕ.  Το Κόμμα μας συμμετείχε επίσης στη συνάντηση που διοργάνωσε το ΚΚ Κούβας στην Αβάνα, για να τιμήσει τον Τσε Γκεβάρα, 30 χρόνια μετά τη δολοφονία του (Οκτώβρης ΄97), στην οποία από τη μεριά μας αναδείχτηκαν τα αδιέξοδα του καπιταλισμού και η επικαιρότητα του σοσιαλισμού. Εγινε επίσης η συνάντηση της Γιουγκοσλαβικής Αριστεράς για την «Αριστερά και τις πολυεθνικές κοινωνίες» (Σεπτέμβρης ΄97), στην οποία θέσαμε το θέμα της επέμβασης των ιμπεριαλιστών στην πολυεθνική περιοχή των Βαλκανίων και την ανάγκη συγκρότησης ενός ισχυρού αντιιμπεριαλιστικού και φιλειρηνικού κινήματος στην περιοχή. Με τη συνδρομή του Κόμματός μας πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβρη του ΄97 στη Λέσβο συνάντηση εκπροσώπων των κομμάτων που συνεργάζονται στην Ομάδα της «Ενιαίας Ευρωπαϊκής Αριστεράς» στο Συμβούλιο της Ευρώπης, στην οποία αναδείχτηκαν ιδιαίτερα οι συνέπειες της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ για την κατάσταση στα Βαλκάνια, αλλά και την ασφάλεια στην Ευρώπη.
Ετσι λοιπόν μπορούμε να υποστηρίξουμε πως, παρά το γεγονός ότι η πορεία ανασυγκρότησης του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος δεν είναι μια διαδικασία εύκολη, εξαιτίας προβλημάτων έλλειψης ιδεολογικής, πολιτικής και οργανωτικής ενότητας των κομμουνιστικών δυνάμεων, ωστόσο όλες αυτές οι δραστηριότητες και η συμβολή του κόμματός μας σε αυτές βοήθησαν, προώθησαν παραπέρα το στόχο που έχει βάλει με τα ντοκουμέντα που ψήφισε το 15ο Συνέδριο του κόμματος. Δηλαδή τη δουλειά για τη διαμόρφωση όρων προώθησης μιας κοινής στρατηγικής των ΚΚ ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τη διαμόρφωση μιας σύγχρονης φυσιογνωμίας του κομμουνιστικού κινήματος που θα στηρίζεται στον μαρξισμό - λενινισμό, τον προλεταριακό διεθνισμό, την αναγνώριση του ρόλου του σοσιαλιστικού συστήματος στον 20ό αιώνα.  
ΕΡΩΤΗΣΗ: Εκτιμάτε ότι υπάρχουν κάποια θέματα θεωρητικού και ιδεολογικού χαρακτήρα, στα οποία μπορεί να ανοιχθεί πολυμερής διάλογος - αλλά και άλλες μορφές διαλόγου - ώστε να διαμορφώνονται όροι συνεπεξεργασίας και συναντίληψης στην ανάπτυξη της μαρξιστικής - λενινιστικής κοσμοθεωρίας σε θέματα της θεωρίας του επιστημονικού σοσιαλισμού - κομμουνισμού;
ΕΛΙΣΑΙΟΣ ΒΑΓΕΝΑΣ:  Στις σημερινές συνθήκες που εκτιμούμε πως το κομμουνιστικό κίνημα χαρακτηρίζεται από σοβαρές ιδεολογικοπολιτικές διαφορές, τα θέματα που μπορούν να ανοίξουν και να καταλήξουν οι κομμουνιστές δεν είναι και λίγα. Είναι αναγκαίο να γίνει μια σωστή εκτίμηση για τα θέματα, τις μορφές και τον τρόπο με τον  οποίο μπορεί να ανοίξει ο διάλογος. 
Θέματα που θα μπορούσαν να απασχολήσουν σήμερα το διάλογο μεταξύ των ΚΚ είναι:
Α. Θεωρία - επιστημονικός σοσιαλισμός, ζητήματα ανάπτυξης με βάση τις εξελίξεις.
Β. Η επικαιρότητα του σοσιαλισμού, ο δρόμος προς το σοσιαλισμό.
Γ. Η κομμουνιστική ταυτότητα.
Δ. Ο ρόλος της εργατικής τάξης, η επίθεση που δέχεται κλπ.
Ε. Ιμπεριαλισμός, σύγχρονες εξελίξεις, «παγκοσμιοποίηση».
Ζ. Το εργατικό - συνδικαλιστικό, αντιιμπεριαλιστικό κίνημα.
Η. Οι ανατροπές, εκτιμήσεις κλπ. 
Εννοείται πως θα μπορούσαν να συζητηθούν και ζητήματα που προκύπτουν από την επικαιρότητα και απαιτούν την κοινή δράση των ΚΚ.
Σε αυτήν την κατεύθυνση απαιτείται ένας ειλικρινής συντροφικός διάλογος που μπορεί να γίνει τόσο στις διεθνείς και περιφερειακές συζητήσεις - συνδιασκέψεις, αλλά και μέσα από συζητήσεις και άρθρα που μπορούν να δημοσιευτούν σε περιοδικά, μέσα από την επεξεργασία κοινών θέσεων - ανακοινώσεων, μέσα από εκδηλώσεις αλληλεγγύης, αλληλοενημέρωσης και κοινής δράσης. Δεν είναι τυχαίο το ότι στις διεθνείς συναντήσεις που έγιναν το 1997 στη Μόσχα και το Λένινγκραντ κοινό ήταν το αίσθημα πως χρειάζεται να υπάρξει ένα δελτίο αλληλοενημέρωσης των ΚΚ, όπως κι ένας μηχανισμός ταχείας πληροφόρησης των ΚΚ, κυρίως στα ζητήματα αλληλοενημέρωσης.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Τί προοπτικές διαβλέπετε όσον αφορά το συντονισμό δράσης των κομμουνιστικών κομμάτων και με άλλες αντιιμπεριαλιστικές δυνάμεις σε διεθνές επίπεδο ή καλύτερα σε περιφερειακό επίπεδο, ανάλογα και με το πώς εκδηλώνονται οι συνέπειες από την προώθηση των στόχων της νέας ιμπεριαλιστικής τάξης πραγμάτων, καθώς και η ενδεχόμενη όξυνση των διιμπεριαλιστικών αντιθέσεων;
ΗΛΙΑΣ ΛΕΓΓΕΡΗΣ: Θάθελα να επισημάνω από την αρχή δύο βασικά στοιχεία σχετικά με το αντιιμπεριαλιστικό κίνημα σήμερα.
Το πρώτο στοιχείο: Γενικά υπάρχει μια πληθώρα δυνάμεων στον κόσμο, που με τον έναν ή άλλον τρόπο αμφισβητούν βασικές επιλογές του ιμπεριαλισμού. Βλέπουμε ότι ένα ευρύτερο φάσμα δυνάμεων συνειδητοποιεί τις επιπτώσεις στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες και στους εργαζόμενους από την ηγεμονία των ΗΠΑ και ιδιαίτερα μέσω των ληστρικών αποφάσεων του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τράπεζας και άλλων διεθνών οργανισμών όπου κυριαρχούν οι ιμπεριαλιστές (όπως για παράδειγμα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου -πρώην ΓΚΑΤΤ), παρ΄ όλα αυτά η απόσταση μεταξύ της επίθεσης και της αντίστασης είναι σήμερα πιο μεγάλη από ό,τι σε προηγούμενη χρονική περίοδο. 
Το δεύτερο στοιχείο βρίσκεται στη διαπίστωση ότι είναι αδύνατο να υπάρχει σοβαρή αντίσταση και συγκροτημένο αντιιμπεριαλιστικό κίνημα χωρίς την ανάπτυξη των κομμουνιστικών κομμάτων και της κοινής τους δράσης, χωρίς την επεξεργασία από τα κομμουνιστικά και εργατικά κόμματα μιας κοινής στρατηγικής στην πάλη ενάντια στη νέα τάξη πραγμάτων. Και στο σημείο αυτό, οι κάποιες προσπάθειες είναι πολύ πιο πίσω από τις ανάγκες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, πίσω από τις δυνατότητες.
Διαπιστώνουμε πάντως ότι στη Δυτική Ευρώπη αναπτύσσονται και σταθεροποιούνται σημαντικά κινήματα κατά του Μάαστριχτ, της ΟΝΕ ή των νεοφιλελεύθερων συντηρητικών μέτρων των κυβερνήσεων που αυξάνουν την ανεργία, τη λιτότητα και τη φτώχεια.
Σε ορισμένες πρώην σοσιαλιστικές χώρες φαίνεται να διαμορφώνεται μια καλύτερη κατάσταση σε κινήματα, όπως των αντιφασιστών, της ειρήνης, της αντίστασης στην επέκταση του ΝΑΤΟ.
Η αυξημένη επιθετικότητα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού και η όξυνση του ανταγωνισμού ιδιαίτερα μεταξύ ΗΠΑ, Γαλλίας και Γερμανίας, η ίδια η πείρα των λαών όσον αφορά την Παξ Αμερικάνα και τους πραγματικούς σκοπούς των στρατιωτικών επεμβάσεων για «ανθρωπιστικούς λόγους», οι συνέπειες από τις συμφωνίες της GATT, από την πολιτική του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας κυρίως στη Λατινική Αμερική και στην Ασία έχουν αναδείξει νέες δυνάμεις που παλεύουν για την εθνική ανεξαρτησία και για το δικαίωμα κάθε λαού να καθορίζει εκείνος την πορεία ανάπτυξής του.
Τέτοιες αντιστάσεις σημειώνονται επίσης στις χώρες της Μ. Ανατολής, στη Βοσνία, στην Ινδία, σε ορισμένες από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, στην Αγκόλα, σε χώρες της Κ. Αμερικής, σε μερικές από τις «νέες βιομηχανικές χώρες», όπως μας δείχνουν οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων στις λεγόμενες ασιατικές «τίγρεις» που φούντωσαν μετά από την κρίση των χρηματιστηρίων και τα μέτρα του ΔΝΤ.
Επίσης, στις χώρες της Μέσης Ανατολής, ένα ευρύ φάσμα δυνάμεων αντιστέκεται τόσο στα αμερικάνικα σχέδια, όσο και στην «ευρωμεσογειακή συνεργασία» που προωθεί η ΕΕ.
Δείγμα των εμποδίων για τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις είναι επίσης οι αντιδράσεις στις γαλλικές πυρηνικές δοκιμές, οι αντιστάσεις στην καθιέρωση της λέσχης των 5 πυρηνικών δυνάμεων, η σχεδόν ολοκληρωτική απομόνωση των ΗΠΑ σχετικά με την Κούβα.
Παρά τις εξελίξεις αυτές μένουν πολλά ακόμα να γίνουν ώστε να δημιουργηθεί  ένα ισχυρό και ενιαίο κίνημα ενάντια στη νέα τάξη πραγμάτων που θέλει ο ιμπεριαλισμός.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Υπάρχουν προβλήματα ως προς την προώθηση του αντιιμπεριαλιστικού μετώπου πάλης - περιφερειακά και διεθνώς - σε σχέση με την προώθηση της συντονισμένης πάλης και ενιαίας στρατηγικής των ΚΚ απέναντι στη στρατηγική του διεθνούς κεφαλαίου;
ΕΛΙΣΑΙΟΣ ΒΑΓΕΝΑΣ: Δυστυχώς ορισμένα κόμματα, κυρίως της Δυτικής Ευρώπης, εκτιμούν ακόμη, λαθεμένα κατά την άποψή μας, πως ο συντονισμός, η κοινή δράση των ΚΚ θα εμποδίσει τη δημιουργία ενός ευρύτερου μετώπου αντιιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Η θέση τους αυτή εκφράζει και μια θολή αντίληψη περί «αριστερών» πολιτικών δυνάμεων.
Η πραγματικότητα βέβαια είναι διαφορετική. Τα κομμουνιστικά κόμ¬μα¬τα όχι μόνο δεν μπορεί να σταθούν εμπόδιο στην ανάπτυξη του αντιιμπερια¬λιστικού κινήματος, αλλά αντίθετα η κοινή δράση τους, η χάραξη μιας κοινής στρατηγικής τους απέναντι στον ιμπεριαλισμό θα έχει ευεργετικά αποτελέσματα και για τη συσπείρωση και άλλων αντιιμπεριαλιστικών δυνάμεων. 
Ενα αρκετά χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ζήτημα της επέκτασης του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς. Στην πρώην ΕΣΣΔ, τα ΚΚ, από την πρώτη στιγμή και χωρίς ιδιαίτερες διαβουλεύσεις, τάχθηκαν ενάντια σε αυτήν την επέκταση του στρατιωτικοπολιτικού ιμπεριαλιστικού οργανισμού. Η σταθερή τους αυτή στάση βοηθά ώστε και άλλες πολιτικές δυνάμεις να αρχίσουν να εκδηλώνονται ενάντια στα ιμπεριαλιστικά σχέδια. Αυξάνει και δυναμώνει το αντι-ΝΑΤΟικό και φιλειρηνικό κίνημα στην περιοχή.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Πώς εκτιμάτε την ύπαρξη άλλων κινημάτων, πχ. κινημάτων ειρήνης, τον προσανατολισμό και την εμβέλεια της δράσης τους;
ΕΛΙΣΑΙΟΣ ΒΑΓΕΝΑΣ: Τα τελευταία χρόνια, όσο προχωρά και η ανασυγκρότηση των κομμουνιστικών κομμάτων, ισχυροποιούνται σε  διάφορες χώρες και τα διάφορα κινήματα, όπως το κίνημα ειρήνης, που μάλιστα υιοθετεί όλο και πιο ολοκληρωμένες αντιιμπεριαλιστικές θέσεις. 
Είναι αλήθεια πως το κίνημα ειρήνης πέρασε μια δύσκολη περίοδο, μετά τις ανατροπές των σοσιαλιστικών καθεστώτων στην ΕΣΣΔ και τις άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, που οδήγησαν στην αλλαγή των παγκόσμιων συσχετισμών υπέρ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Οπως όμως δείχνουν οι εξελίξεις των τελευταίων χρόνων, προχωρά η ανασυγκρότηση του κινήματος ειρήνης, που έγινε εμφανής και με την πραγματοποίηση του Συνεδρίου του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης στο Μεξικό, τον Οκτώβρη του 1996, ενώ όπως είναι γνωστό στην Αθήνα πραγματοποιήθηκε το Μάη του ΄97 η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη των κινημάτων ειρήνης. Ακολούθησαν επίσης μια σειρά σοβαρές πρωτοβουλίες, όπως η συνάντηση των Μεσογειακών κινημάτων ειρήνης (Γαλλία, Οκτώβρης ΄97), η παγκόσμια συνάντηση στην Ιαπωνία (Νοέμβρης ΄97) ενάντια στις ξένες βάσεις και τους στρατιωτικούς συνασπισμούς, η συνάντηση των αμερικανικών κινημάτων ειρήνης στην Κούβα (Νοέμβρης ΄97). Ολες αυτές οι δραστηριότητες, καθώς και η μαζική και συνεχώς αυξανόμενη λαϊκή συμμετοχή στις φιλειρηνικές-αντιιμπεριαλιστικές εκδηλώσεις, που γίνονται τόσο στη χώρα μας όσο και σε πολλές ακόμη χώρες του κόσμου, δείχνουν έμπρακτα πως το κίνημα ειρήνης ανασυγκροτείται.
Θεμελιακό στοιχείο σε αυτήν την πορεία ισχυροποίησης των κινημάτων ειρήνης είναι ο αγώνας ενάντια στο ΝΑΤΟ, ενάντια στην διεύρυνσή του, ενάντια στα σχέδια και τις επεμβάσεις του σε νέες περιοχές, ενάντια στη σύσταση και αποστολή πολυεθνικών στρατιωτικών δυνάμεων επέμβασης και καταστολής των λαϊκών κινημάτων. Στη χώρα μας ο αγώνας ενάντια στις μεθοδεύσεις και τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς διευρύνεται και με τον αγώνα ενάντια στις ΝΑΤΟ-αμερικανικές βάσεις, για την έξοδο της χώρας από τον πολιτικο-στρατιωτικό συνασπισμό του ΝΑΤΟ και την οριστική διάλυσή του.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Τί εξελίξεις υπάρχουν στο κομμουνιστικό κίνημα στο έδαφος της πρώην ΕΣΣΔ;
ΕΛΙΣΑΙΟΣ ΒΑΓΕΝΑΣ: Στην πρώην ΕΣΣΔ η κατάσταση στο κομμουνιστικό κίνημα, μετά την ανατροπή, δεν είναι απλή. Το κίνημα πέρασε και συνεχίζει να περνά στάδιο ανασυγκρότησης, μετά από την ανατροπή του σοσιαλισμού. Η ανασυγκρότηση αυτή χαρακτηρίζεται από την πολυδιάσπαση τόσο στη βάση των νέων εθνικών κρατών που έχουν εμφανιστεί, όσο και στη βάση σοβαρών ιδεολογικοπολιτικών διαφορών, που δεν είναι απλώς διαφορές προσώπων ή διαμάχες για την πρωτοκαθεδρία όπως σε μερικούς φαίνεται. Με άλλα λόγια η πορεία ανασυγκρότησης του κινήματος στην ΕΣΣΔ, μετά από μια τέτιας εμβέλειας επικράτηση της αντεπανάστασης, αφορά όχι μόνο την οργανωτική, αλλά κυρίως την πολιτική και ιδεολογική πλευρά.
Παρόλα αυτά όμως, δεν πρέπει να παραλείψουμε να σημειώσουμε πως σήμερα σε χώρες όπως στη Ρωσία, Λευκορωσία, Ουκρανία, Τατζικι¬στάν, Μολδαβία, Κιργκιζία, Αρμενία, τα ΚΚ είναι αρκετά ισχυρές και υπολογί¬σι¬μες στην πολιτική ζωή δυνάμεις, ενώ σε άλλες όπως στη Λιθουανία, Εσθονία, Λετονία, Ουζμπεκιστάν, Καζαχστάν, Γεωργία, Τουρκμενιστάν, Αζερμπαϊτζάν στον έναν ή τον άλλο βαθμό ασκούνται σοβαρές διώξεις και διακρίσεις από τις αρχές σε βάρος των κομμουνιστών και άλλων ριζοσπα¬στικών δυνάμεων, επειδή ακριβώς οι αρχές «τρέμουν» στην κυριολεξία την απήχηση που μπορεί να έχουν στον λαό τα ΚΚ. Ολα αυτά αποδεικνύουν πόσο αβάσιμοι ήταν οι ισχυρισμοί των αστικών πολιτικών και ΜΜΕ το 1991, πως το κομμουνιστικό κίνημα είναι παρελθόν.
Κέντρο των πολιτικών εξελίξεων στο κομμουνιστικό κίνημα της πρώην ΕΣΣΔ, παραμένει η κατάσταση στο κομμουνιστικό κίνημα της Ρωσίας. Παρά την ύπαρξη πολλών ΚΚ στη Ρωσία, δύο είναι αυτά που έχουν οργανώσεις στις περισσότερες περιοχές της χώρας και γύρω από αυτές συσπειρώνεται η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που θεωρούν τον εαυτό τους κομμουνιστή. Πρόκειται για το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσικής Ομοσπον¬δίας (ΚΚΡΟ) και το Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα της Ρωσίας (ΚΕΚΡ).
Και τα δύο αυτά κόμματα σημειώνουν στα προγραμματικά τους ντοκουμέντα πως καθοδηγούνται από τον μαρξισμό-λενινισμό (το ΚΚΡΟ χρησιμοποιεί τη φράση «καθοδηγείται από την αναπτυσσόμενη μαρξιστικο-λενινιστική θεωρία, την υλιστική διαλεκτική,..»), καθώς και δηλώνουν την πίστη τους στον προλεταριακό διεθνισμό, όμως το ΚΚΡΟ, με απόφαση Συνεδρίου του, έχει παραιτηθεί από το σύνθημα του Κομμουνιστικού Μανιφέστου «Προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε!».
Το ΚΚΡΟ, που ανασυστάθηκε τον Φλεβάρη του 1993, θεωρεί πως «το σημερινό κυβερνών καθεστώς πασχίζει με απάτη και βία να επαναφέρει τους λαούς της Πατρίδας μας στο βάρβαρο, πρωτόγονο καπιταλισμό... Η Ρωσία χάνει όλο και περισσότερο την κρατική κυριαρχία και μετατρέπεται σε ημιαποικιακό εξάρτημα πρώτων υλών της Δύσης» . Γι΄ αυτό και το ΚΚΡΟ που, με τα παραπάνω, εκτιμά πως στη χώρα δεν έχει ολοκληρωθεί η παλινόρθωση του καπιταλισμού, δεν κάνει λόγο για επανάσταση. Συγκεκριμένα σημειώνεται: «οι κομμουνιστές θεωρούν ότι η ιστορική διαδικασία πραγματώ¬νεται με εξελικτικές και επαναστατικές μορφές, υποστηρίζουν εκείνες που ανταποκρίνονται πραγματικά στα συμφέροντα των ανθρώπων της εργασίας. Επιδιώκοντας τους σοσιαλιστικούς μετασχηματι¬σμούς, υποστηρίζουν τις ειρηνικές μεθόδους πραγματοποίησής τους. Το κόμμα αντιτάσσεται στον αστικό και μικροαστικό εξτρεμισμό, που κρύβουν τον τεράστιο κίνδυνο του εμφυλίου πολέμου» . Ετσι το ΚΚΡΟ προωθεί 3 στάδια που, μέσα από ευρύτερες συμμαχίες «των πατριωτικών δυνάμεων», θα οδηγήσουν στη «σταθερή (αέναη) σοσιαλιστική ανάπτυξη» . Στα πλαίσια αυτά ήδη το ΚΚΡΟ έχει δημιουργήσει τη «Συμμαχία των Λαϊκών και Πατριωτικών Δυνάμεων», ενώ, στο 4ο Συνέδριό του, διακήρυξε την ανάγκη συμμαχίας αυτών των «πατριωτικών» δυνάμεων με τμήμα επιχειρηματιών σε βάρος του «κομπραδόρικου» τμήματος της αστικής τάξης. «Στόχος -υποστηρίζεται - πρέπει να είναι η δημιουργική οικονομική πολιτική στη βάση της αλληλοσυμφέρουσας συνεργασίας με το θερμοενεργειακό σύμπλεγμα. Οι κοινές προσπάθειες με αυτό, ενάντια στην κυριαρχία του κερδοσκοπικού τομέα της οικονομίας» . Στην κατεύθυνση αυτή συμμετείχε έως πρόσφατα με υπουργό στην κυβέρνηση, ενώ απαιτεί τη σύσταση «κυβέρνησης συνασπισμού» χωρίς να διευκρινίζεται ο προσανατολισμός αυτής της κυβέρνησης. Ψήφισε τον προϋπολογισμό του ‘97, ενώ τον προϋπολογισμό του ΄98 ψήφισε και το 1/3 της κοινοβουλευτικής του ομάδας, ποσοστό που ήταν καθοριστικό για την έγκριση τελικά του προϋπολογισμού του 1998. Ενέκρινε επίσης μια σειρά νόμους που πρότεινε η κυβέρνηση.
Είναι δύσκολο  να βρει κανείς κάποια δράση του ΚΚΡΟ εκτός «τειχών» κοινοβουλίου, που συνήθως περιορίζεται στη διοργάνωση και συμμετοχή σε διάφορες επετειακές εκδηλώσεις, ενώ οι προσπάθειες προσέγγισης του εργατικού κινήματος σταματούν στην επαφή και τις σχέσεις με την εκφυλισμένη ηγεσία των λεγόμενων «ανεξάρτητων συνδικάτων».
Ακόμη και η τεράστια προσπάθεια που έκαναν οι κομματικές οργανώσεις του κόμματος το ΄97, συγκεντρώνοντας εκατομμύρια υπογραφές ενάντια στην κυβερνητική πολιτική, «πήγε στράφι»,  αφού το ΚΚΡΟ απέσυρε τη μομφή προς την κυβέρνηση, πριν αυτή προλάβει να συζητηθεί στην Δούμα. 
Μεγάλο τμήμα της ηγεσίας του ΚΚΡΟ, με επικεφαλής τον Πρόεδρο του κόμματος λειτουργούν μαζί με άλλες δυνάμεις στα πλαίσια του φορέα «Πνευματική Κληρονομιά» που διακηρύσσει ως στόχο του τη δημιουργία μιας «Μεγάλης ρωσικής Ιδέας».
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιές είναι οι ιδέες που κυοφορούνται στα πλαίσια αυτού του οργανισμού;


ΕΛΙΣΑΙΟΣ ΒΑΓΕΝΑΣ: Πρόκειται για απόψεις που υποστηρίζουν:
 ότι στην σημερινή εποχή δεν χρειάζονται επαναστάσεις, γιατί, λόγω των επικίνδυνων τεχνολογιών υπάρχει ο κίνδυνος της καταστροφής του πλανήτη,
 ότι «ο αγώνας των διάφορων κοινωνικών τάσεων είναι αναπό¬φευκτος, αλλά δεν πρέπει να οδηγήσει στην καταστροφή του κράτους, της οικονομίας του, της κοινωνικής και πνευματικής σφαίρας»,
 ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε την ιδεολογική πάλη που χαρακτηρί¬ζεται και ως ιδεολογική βεντέτα: ότι χρειάζεται σήμερα η επεξεργασία μιας «ιδεολογίας πατριωτισμού», που θα γίνει «το θεμέλιο της ιδεολογίας του ρωσικού κράτους» και θα μετατρέψει τη Ρωσία σε ένα «ισχυρότατο εναλ¬λακτικό κέντρο παγκόσμιας επιρροής»,
 ότι καθοριστικό ρόλο σήμερα στις παγκόσμιες εξελίξεις δεν παίζει τόσο η πάλη των τάξεων, όσο η πάλη και οι σχέσεις μεταξύ των πολιτισμών.
Αυτές οι απόψεις δεν έχουν βέβαια τίποτα κοινό με την ανάπτυξη του μαρξισμού-λενινισμού, αντίθετα οδηγούν στο αδυνάτισμα των όποιων κομμουνιστικών χαρακτηριστικών του ΚΚΡΟ και το στρέφουν σε λαθεμένη κατεύθυνση, κάτι που άλλωστε εκτιμούν και στελέχη αυτού του κόμματος με το «Ανοιχτό Γράμμα προς τον Γκενάντι Ζιουγκάνοφ» που έδωσαν στη δημοσιότητα μερικά επιφανή στελέχη του ΚΚΡΟ, τον Οκτώβρη του 1996.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιά η μέχρι σήμερα πορεία του Κομμουνιστικού Εργατικού Κινήματος της Ρωσίας (ΚΕΚΡ); Ποιές οι απόψεις και ο δρόμος που αυτό ανοίγει;
ΕΛΙΣΑΙΟΣ ΒΑΓΕΝΑΣ: Από την μεριά του το ΚΕΚΡ, ξεκινά από τη θέση πως στην Ρωσία έχει παλινορθωθεί ο καπιταλισμός: «Σήμερα η Ρωσία είναι μια τυπική αστική χώρα μισό-αποικιακού τύπου, στην οποία κυριαρχεί η μεταπρατική αστική τάξη, που χρησιμοποιεί για τη διατήρηση της εξουσίας της ένα καθεστώς που πηγαίνει προς το δρόμο της φασιστικοποίησης» . Ετσι θέτει ως στόχο του τη δημιουργία των προϋποθέσεων για τη «σοσιαλιστική επανάσταση, η οποία ανοίγει τη μεταβατική περίοδο από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό», η οποία θα γίνει μέσω της αναγέννησης της σοβιετικής εξουσίας, της ανασυγκρότησης νέων σοβιέτ: «Η εργατική τάξη άρχισε κιόλας στην ουσία την αναγέννηση της Σοβιετικής εξουσίας, σαν εξουσία των εργαζομένων. Στις κολεκτίβες συγκροτούνται όργανα αυτοδιοίκησης (απεργιακά, εργατικές επιτροπές, Σοβιέτ των εργατών, Σοβιέτ των κολεκτίβων, κλπ.), προορισμένα να γίνουν οι βασικοί πυρήνες των Σοβιέτ». Το ΚΕΚΡ, που ανασυστάθηκε το Δεκέμβρη του 1991, παρά τη συγκεκριμένη πολιτική και οργανωτική παρουσία του αυτά τα χρόνια στην πολιτική σκηνή της Ρωσίας, εκτιμά πως δεν έχει συγκροτηθεί ακόμη ως κόμμα νέου τύπου. Το πρόσφατο 6ο Συνέδριό του έθεσε το ζήτημα ως εξής: «θα γίνουμε Κόμμα νέου τύπου ή θα «παγιωθούμε» στο επίπεδο του κινήματος». Σε αυτήν την κατεύθυνση το ΚΕΚΡ ψήφισε και προσπαθεί να υλοποιήσει μια σειρά αποφάσεις του, που αφορούν την επεξεργασία του Προγράμματός του, τη δουλειά στην εργατική τάξη, την νεολαία, τον κομματικό τύπο. Με τις αποφάσεις των τελευταίων δύο Συνεδρίων του ΚΕΚΡ διαφώνησε ο Β. Ανπίλοφ, ο οποίος θεωρεί πως το μαζικό κίνημα πρέπει να βρίσκεται πάνω από το Κόμμα. Με τη διαγραφή του Ανπίλοφ, το ΚΕΚΡ έκανε ένα σημαντικό βήμα στο ξεκαθάρισμα των θέσεών του και στην ισχυροποίηση της κομματικής πειθαρχίας, όμως δεν έχει πλήρως αποδεσμευτεί από τυχοδιωκτικές απόψεις (πχ. η άποψη του Μπιλάφσκι, γραμματέα της Νεολαίας, πρώην αναπληρωματικού μέλους της ΚΕ του ΚΕΚΡ, ότι η απαγόρευση της δράσης του ΚΚ είναι υπέρ των κομμουνιστών, γιατί απελευθερώνει το κόμμα από τον «κομματικό βάλτο» και το ριζοσπαστικοποιεί), που φαίνεται πως υπάρχουν σε ορισμένα στελέχη της οργάνωσης νεολαίας, που προσπαθεί να δημιουργήσει το ΚΕΚΡ και που οδήγησε στην καθαίρεση και πρόσφατη διαγραφή του γραμματέα της νεολαίας από την ΚΟΒ, για αντικομματικές απόψεις και ενέργειες.
Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στη διαμόρφωσή του και το ΚΕΚΡ, είναι φανερό πως κινείται στη γραμμή διατήρησης της μαρξιστικολενινιστικής θεωρίας ως κοσμοθεωρίας του Κόμματος, ισχυροποίησης των κομμουνιστικών και επαναστατικών χαρακτηριστικών του. Ετσι βλέπουμε το τελευταίο διάστημα, σε αντίθεση με το ΚΚΡΟ, το ΚΕΚΡ να τάσσεται σταθερά ενάντια στον «εθνικό διάλογο» και το «στρογγυλό τραπέζι» με τον Γέλτσιν και να δυναμώνει η δράση του στο εργατικό και απεργιακό κίνημα. 
Γύρω από το ΚΕΚΡ, συσπειρώνονται στη Ρωσική Κομμουνιστική Ενω¬ση ορισμένα ακόμα μικρότερα ΚΚ, με στόχο την μελλοντική ενοποίησή τους σε ένα κόμμα. Αυτές οι δυνάμεις μαζί με ορισμένες κοινωνικές οργανώσεις, έχουν δημιουργήσει το συνασπισμό «Κομμουνιστές -  Εργα¬ζό¬μενη Ρωσία - Για τη Σοβιετική Ενωση».
Το φαινόμενο να υπάρχουν πάνω από ένα ΚΚ υπάρχει σήμερα πέρα από τη Ρωσία, στην Ουκρανία, στη Λευκορωσία (όπου το ένα ΚΚ στηρίζει τον Πρόεδρο Λουκασένκο και το άλλο τον πολεμά). Σχεδόν όλα τα ΚΚ, εκτός του ΚΚ Αρμενίας και του ΚΚ Λευκορωσίας (το τμήμα που αντιμάχεται τον Λουκασένκο), είναι μέλη της Ενωσης Κομμουνιστικών Κομμάτων - ΚΚΣΕ.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Μπορείτε να μας δώσετε ορισμένες πληροφορίες για τη διάσπαση του κομμουνιστικού κινήματος στη Λευκορωσία;
ΕΛΙΣΑΙΟΣ ΒΑΓΕΝΑΣ: Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται μια ιδιόμορφη, σε σχέση με τις υπόλοιπες πρώην Δημοκρατίες της ΕΣΣΔ, κατάσταση στη Λευκορωσία.
Από το «τιμόνι» της χώρας μετά από εκλογές και αλλεπάλληλα δημοψηφίσματα απομακρύνθηκαν οι ακραιφνείς φιλοκαπιταλιστικές και φιλοδυτικές δυνάμεις, που τάσσονταν υπέρ της συνέχισης με ακόμη γρηγορότερους ρυθμούς της καπιταλιστικοποίησης και της ενσωμάτωσης της Λευκορωσίας στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Επικεφαλής της χώρας βρέθηκε ο Αλεξάντρ Λουκασένκο που σθεναρά αντιτάχθηκε όχι μόνο στην ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ, αλλά και στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, «μπαίνοντας» για τα καλά στο μάτι των ιμπεριαλιστών. Ταυτόχρονα, από τα μέχρι στιγμής στοιχεία που έχουμε, φαίνεται να σταμάτησε τις ιδιωτικοποιήσεις, να προχώρησε σε ορισμένες επανεθνικοποιήσεις, να στήριξε τους αγροτικούς συνεταιρισμούς. Τον βλέπουμε από τη μια να τάσσεται υπέρ της σύσφιξης των σχέσεων της χώρας του με τη Ρωσία, αλλά ταυτόχρονα αρνείται τόσο στους διεθνείς οργανισμούς όσο και στη Ρωσία, να επέμβουν στην οικονομικο-κοινωνική πολιτική που ακολουθεί.
Ο Λουκασένκο, πολλές φορές τα τελευταία χρόνια, έχει ανοικτά εκφραστεί ενάντια στη διάλυση της ΕΣΣΔ (από τη στιγμή που αυτή έγινε), ενώ την άνοιξη του ΄97 βοήθησε να πραγματοποιηθεί στο Μίνσκ το Συνέδριο των Λαών της ΕΣΣΔ, μιας ομοσπονδίας πολιτικών κομμάτων (κυρίως των ΚΚ της ΕΣΣΔ), αλλά και ευρύτερων μαζικών οργανώσεων από την πρώην ΕΣΣΔ, που προσπαθεί να δημιουργήσει ένα κίνημα υπέρ της ανασυγκρότησης της ΕΣΣΔ.
Από την άλλη, με τα δημοψηφίσματα που έκανε ο Λουκασένκο ήρθε σε σύγκρουση με το κοινοβούλιο στο οποίο κυριαρχούσαν δεξιές και κεντρώες δυνάμεις. Με το δημοψήφισμα που προκάλεσε ο Λουκασένκο εγκρίθηκε με μεγάλη πλειοψηφία η πολιτική του προέδρου της χώρας και το νέο Σύνταγμα που του δίνει περισσότερες εξουσίες, ενώ το νέο κοινοβούλιο διαμορφώθηκε από τους βουλευτές που αποδέχτηκαν τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος (και αναγνώρισαν το νέο Σύνταγμα).
Πάνω σε αυτή τη βάση έγινε η διάσπαση του Κόμματος των κομμουνιστών της Λευκορωσίας. Η ηγεσία του κόμματος αυτού θεώρησε πως εμφανίζονται δικτατορικές τάσεις στον Λουκασένκο. Αντίθετα ένα άλλο σημαντικό τμήμα του Κόμματος (που αποχώρησε και στη συνέχεια επανίδρυσε το Κομμουνιστικό Κόμμα της Λευκορωσίας) εκτίμησε πως πρέπει να στηριχθεί ο Λουκασένκο στις σημερινές συνθήκες αφού η πολιτική του στις κύριες κατευθύνσεις της είναι σήμερα σωστή και ο Λουκασένκο αναδεικνύεται σε πόλο αντίστασης στο έδαφος της ΕΣΣΔ, τόσο κατά των ιδιωτικοποιήσεων, της διάλυσης των συνεταιρισμών, της αγοραπωλησίας της γης, κλπ., όσο και της παραπέρα ενσωμάτωσης των χωρών που προήλθαν από την ΕΣΣΔ στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς ΝΑΤΟ - ΕΕ.
Είναι χαρακτηριστικό πως το ανασυγκροτημένο ΚΚ της Λευκορωσίας έκανε αίτηση και έγινε αποδεκτό στην Ενωση Κομμουνιστικών Κομμάτων - ΚΚΣΕ, σε αντίθεση με το Κόμμα των κομμουνιστών της Λευκορωσίας, που σήμερα παραμένει το μόνο ΚΚ, από την πρώην ΕΣΣΔ, που είναι εκτός της ΕΚΚ - ΚΚΣΕ.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Τί είναι και τί πρωτοβουλίες παίρνει η ΕΚΚ-ΚΚΣΕ;
ΕΛΙΣΑΙΟΣ ΒΑΓΕΝΑΣ:  Η ΕΚΚ-ΚΚΣΕ αποτελεί ουσιαστικά τόπο συνάντησης και συντονισμού των ΚΚ της πρώην ΕΣΣΔ και για τη σημερινή κατάσταση του κομμουνιστικού κινήματος, μια από τις σημαντικότερες μορφές περιφερειακής συνεργασίας ΚΚ. Η ΕΚΚ-ΚΚΣΕ, εκφράζοντας τις κυρίαρχες διεθνιστικές διαθέσεις στους κόλπους της, τάσσεται υπέρ της στενότερης συνεργασίας των ΚΚ της πρώην ΕΣΣΔ με τα υπόλοιπα ΚΚ του κόσμου. Ετσι τον Απρίλη του 1997 πραγματο¬ποίη¬σε στη Μόσχα Διεθνή Συνάντηση Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων, στην οποία πήραν μέρος 35 κόμματα (απ΄ αυτά τα 21 ήταν από την πρώην ΕΣΣΔ). Στη συνάντηση αυτή φάνηκε πως τα περισσότερα κόμματα των Δημοκρατιών της ΕΣΣΔ εξαντλούν τη δράση τους στην προσπάθεια ανασύστασης της ΕΣΣΔ χωρίς να έχουν βαθύνει στην επεξεργασία κάποιας τακτικής που να παίρνει υπ΄ όψη της τις νέες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί σήμερα. Δεν έχουν ακόμη συνείδηση πως το κομμουνιστικό κίνημα δρα και έξω από τα όρια της ΕΣΣΔ, πως υπάρχουν κοινά προβλήματα των εργαζομένων και είναι ανάγκη να αναδειχτούν κοινοί στόχοι, όχι μόνο σε ένα επίπεδο αφηρημένου διεθνισμού, αλλά στη συζήτηση και ανάδειξη αυτών των κοινών στόχων.
Επίσης, μάλλον δεν είναι σαφές στην ηγεσία της ΕΚΚ-ΚΚΣΕ, πως αυτή η διαδικασία μπορεί σήμερα να αναπτυχθεί μόνο στη βάση της ισότιμης συνεργασίας των ΚΚ.