ΤΟ «ΧΡΥΣΟ ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟ»
του Ελισαίου Βαγενά
Λίγες μέρες πριν το νέο ιμπεριαλιστικό πόλεμο στο Αφγανιστάν και όπως θα έπρεπε να αναμένουμε, πολλές είναι οι προσπάθειες σε ιδεολογικό και πολιτικό επίπεδο, για να πειστεί ο λαός της χώρας μας για την ορθότητα της αμερικανικής επιθετικότητας. Ανάμεσα στα «επιχειρήματα» που ακούστηκαν ήταν και αυτό του κ. Θ. Πάγκαλου σε τηλεοπτική συνέντευξη ότι η επίθεση στο Αφγανιστάν γίνεται για να εξασφαλιστεί φθηνό πετρέλαιο, για να μη «κλειδώσουμε» όλοι τα Ι.Χ. μας! Με τη λογική αυτή, δικαιολογείται, λοιπόν, η ηγεσία της χώρας μας, μαζί με τις υπόλοιπες χώρες της «Δύσης» να μετατρέψουν όλο τον υπόλοιπο κόσμο σ’ ένα περιφραγμένο στρατόπεδο που θα δουλεύει γι’ αυτές και θα προσκομίζει «αγαθά» που, τάχατες, θα μοιράζονται στους λαούς των «αναπτυγμένων» χωρών.
Αν νομίζει κανείς ότι πρόκειται για χοντροκομμένο αστείο κάνει λάθος. Είναι ένα επιχείρημα, που εντάσσεται σε μια ολόκληρη λογική που αναπαράγουν χρόνια ολόκληρα τα αστικά ιδεολογικά επιτελεία, με στόχο να πείσουν τους εργαζόμενους της χώρας μας και άλλων χωρών, πως δεν έχουν τίποτα κοινό με τους λαούς των φτωχότερων χωρών. Και ακόμη ότι θα πρέπει, αν δε θέλουν να βρεθούν στη θέση τους, να ταχθούν με τους «ισχυρούς» της γης. Και αν ακόμη εξακολουθούν να λυπούνται για τα παιδιά που πεθαίνουν σε αυτές τις χώρες από την πείνα και τις επιδημίες, ε! τότε ας πάνε σε κάποια φιλανθρωπική οργάνωση, ντόπια ή διεθνή, σαν αυτές που διαφημίζονται από την τηλεόραση. Αφήνοντας εκεί τον οβολό τους θα ξεμπερδέψουν και με το ανθρώπινο χρέος τους. Το βασικό όμως είναι, έτσι και αλλιώς, να μείνουν «απ' εδώ», δηλαδή με την «ισχυρή Ελλάδα», με τον «πολιτισμένο κόσμο», με τον «πλούσιο Βορρά», τη «μεταβιομηχανική κοινωνία» ή με το λεγόμενο «χρυσό δισεκατομμύριο».
Δεν είναι η πρώτη φορά και ούτε θα είναι η τελευταία που γίνεται μια προσπάθεια συγκάλυψης της κύριας αντίθεσης του σημερινού κόσμου, της αντίθεσης δηλαδή ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία. Και από το παρελθόν είναι γνωστά πολλά επιχειρήματα που χρησιμοποιούνταν γι’ αυτό το λόγο. Υπάρχουν πολλά «σκαλοπάτια» αρχίζοντας από τον επιχειρηματία που λέει στους εργαζόμενους της επιχείρησής του «μια οικογένεια είμαστε, αν πάει καλά η δουλειά θα κερδίσετε κι εσείς, αν χάσω εγώ θα χάσετε και εσείς τη θέση σας». Κάτι αντίστοιχο κάνουν και οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις, γενικά οι πολιτικοί-ιδεολογικοί εκπρόσωποι του κεφαλαίου, αλλά και οι οπορτουνιστές. Στο όνομα των συμφερόντων του «έθνους» και της «εθνικής οικονομίας» καλούν την εργατική τάξη στις αναπτυγμένες χώρες σε «συναίνεση» και θυσίες για να κρατηθεί η πρωτοπορία στην ανταγωνιστικότητα, στις λιγότερο αναπτυγμένες σε «συναίνεση» και θυσίες για να αναβαθμιστεί - αναπτυχθεί η χώρα, να γίνει ανταγωνιστική η οικονομία κ.ο.κ.
Τα τελευταία χρόνια «κοινός τόπος» στην επιχειρηματολογία των αστικών κομμάτων στη χώρα μας είναι τα συνθήματα υπέρ της «ισχυρής Ελλάδας». Ετσι βλέπουμε το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ να καλούν τους πολίτες «αν δε θέλουν να γίνουμε Αλβανία και Γιουγκοσλαβία, να στηρίξουν μια σύγχρονη και ισχυρή Ελλάδα»,που σημαίνει «ανταγωνιστικότητα», δηλαδή πιο πολλά κέρδη και ευκαιρίες για τους επιχειρηματίες, αλλά και το να συμμετέχει η χώρα μας ενεργά στους σχεδιασμούς και στην υλοποίηση των ιμπεριαλιστικών σχεδίων του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.
Επιστρέφοντας στο «χρυσό δισεκατομμύριο», διευκρινίζουμε ότι έτσι αποκαλείται ο πληθυσμός των 30 «πολιτισμένων» χωρών που είναι ενταγμένες στον ΟΟΣΑ, οι «τυχεροί» που ζουν στις χώρες: Αυστραλία, Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελβετία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ηνωμένες Πολιτείες, Ιαπωνία, Ισλανδία, Ισπανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Καναδάς, Κάτω Χώρες, Λουξεμβούργο, Μεξικό, Νέα Ζηλανδία, Νορβηγία, Ν. Κορέα, Ουγγαρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Σουηδία, Τουρκία, Τσεχία, Φινλανδία, δηλαδή βασικά η Β. Αμερική, οι χώρες της ΕΕ-ΝΑΤΟ και η Ιαπωνία.
Τι γίνεται όμως και με τις κάμποσες εκατοντάδες εκατομμύρια άνεργους, φτωχούς, μισθωτούς των χωρών του «χρυσού δισεκατομμυρίου», που για να ζήσουν είναι εξαναγκασμένοι να πουλούν την εργατική τους δύναμη; Μα αυτοί, λένε οι υποστηρικτές αυτής της αντίληψης, ζουν πολύ καλύτερα σε σύγκριση με τους μισθωτούς των άλλων χωρών, άλλωστε η ζωή τους συνεχώς θα καλυτερεύει, αφού μέσα στις χώρες του «χρυσού δισεκατομμυρίου» οι κοινωνικές, ταξικές διαφορές αμβλύνονται σιγά-σιγά, είτε μεταφέρονται σε παγκόσμιο επίπεδο. Να τι υποστηρίζει στο τελευταίο βιβλίο του ο Γκενάντι Ζιουγκάνοφ, πρόεδρος του ΚΚΡΟ: «Οι σχέσεις εκμετάλλευσης και όλες οι αντιθέσεις που τις συνοδεύουν δεν έχουν ξεπερασθεί από τον καπιταλισμό, αλλά απλώς έχουν αλλάξει μορφή, πέρασαν σε ένα άλλο επίπεδο. Αν μπορούμε να πούμε, με γνωστή δόση σχετικότητας, για κάποια άμβλυνση των κοινωνικό-ταξικών αντιθέσεων στο εσωτερικό της κοινωνίας του «χρυσού δισεκατομμυρίου», ταυτόχρονα είναι φανερό γεγονός η ισχυρότερη όξυνση όλων εκείνων των αντιθέσεων σε διεθνές πλάνο. Αυτές απλώς βρέθηκαν στριμωγμένες στην παγκόσμια πολιτική και πλέον χωρίζουν τον κόσμο στη βάση του άξονα «πλούσιος Βορράς - φτωχός Νότος» όχι λιγότερο ριζοσπαστικά απ’ ό,τι πριν αυτές χώριζαν τον προλετάριο από τον εκμεταλλευτή του στα πλαίσια μιας ξεχωριστής χώρας»[1].
Ετσι λοιπόν βλέπουμε ότι η θέση περί σύγχρονου διαχωρισμού των λαών σε «πλούσιους» και «φτωχούς» χρησιμοποιείται ως επιχείρημα όχι μόνο από τα δεξιά ή τόσο χοντροκομμένα, όπως κάνει ο κ. Πάγκαλος, αλλά και από τ’ «αριστερά». Είναι όμως έτσι όπως μας τα παρουσιάζουν και πού μπορεί να οδηγήσει μια τέτια αντίληψη;
Στόχος του άρθρου αυτού δεν είναι να εξαντλήσει από θεωρητική άποψη το θέμα, αλλά να εντοπίσει και να προβάλει μια σειρά σοβαρά πολιτικά ζητήματα που προκύπτουν.
ΙΣΧΥΕΙ ΤΟ ΣΥΝΘΗΜΑ «ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ, ΕΝΩΘΕΙΤΕ!»;
Ισως κάποιοι ν’ αναρωτηθούν: «Μα θ’ ανακαλύψουμε πάλι τον τροχό και τη φωτιά;» Δυστυχώς οι συνέπειες της αντεπανάστασης που εκδηλώθηκε στην ΕΣΣΔ και στις άλλες σοσιαλιστικές χώρες δεν έχουν πλήρως «κάνει τον κύκλο» τους. Δεν ήταν μόνο η απαγόρευση των ΚΚ σε μια σειρά χώρες, η αυτοδιάλυση και η αλλαγή του τίτλου του «κομμουνιστικού κόμματος» σε κάποιες άλλες περιπτώσεις. Υπάρχουν σοβαρές ιδεολογικο-πολιτικές πλευρές, που σε μεγάλο βαθμό προϋπήρχαν των ανατροπών και που ασκούν και σήμερα σημαντική επίδραση στη ζωή και δράση των ΚΚ.
Διαβάζουμε, σχετικά με το θέμα μας, σε πρόσφατο άρθρο του Γιούρι Μπελόφ, μέλους του Προεδρείου της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ): «Η θεωρία του «χρυσού δισεκατομμυρίου» (του πληθυσμού που βρίσκεται μέσα στα σύνορα των ΗΠΑ και των κυρίαρχων χωρών της Δυτικής Ευρώπης) εφαρμόστηκε στην πράξη. Οι λαοί της Ρωσίας, όπως και άλλοι λαοί, οικονομικά και πολιτικά εξαρτημένοι από τη Δύση, βρέθηκαν στη θέση του παρία. Η αλύπητη εκμετάλλευσή τους εξασφαλίζει την κοινωνική ευημερία του «χρυσού δισεκατομμυρίου»…
Στις ανεπτυγμένες αστικές χώρες, που εντάσσονται στο «χρυσό δισεκατομμύριο» και όπου έχει συγκεντρωθεί η εργατική τάξη, είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη η εργατική γραφειοκρατία. Μάλιστα μπορούμε ακόμη να πούμε ότι ακόμη και ο χαμηλόμισθος (με τα δυτικά μέτρα) Γερμανός, Αγγλος, Γάλλος εργάτης, χωρίς καν να αναφέρουμε τον Αμερικάνο, παίρνει πολλές φορές περισσότερα απ΄ ότι ο Λατινοαμερικάνος, Ρώσος και Αφρικανός εργάτης. Οι πρώτοι σε σχέση με τους δεύτερους είναι αριστοκράτες. Να λοιπόν γιατί στους πρώτους πέφτουν όχι απλώς ψίχουλα, αλλά πολύ σημαντικά κομμάτια από το τραπέζι των μυθικών υπερκερδών που βγαίνουν από την εκμετάλλευση των δεύτερων.
Οι εργάτες της Δύσης δεν έχουν αυτήν την προλεταριακή συνείδηση και τον προλεταριακό διεθνισμό, που ήταν φοβερή δύναμη στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Ο ιμπεριαλισμός έχει βγάλει διδάγματα από τον Οκτώβρη του 1917.
Σε ό,τι αφορά την εργατική τάξη των μη αναπτυγμένων χωρών, αυτή είναι ικανή μόνο για αυθόρμητες εκρήξεις αντίστασης στο κεφάλαιο, μιας και από αυτήν λείπει το πρωτοπόρο τμήμα της: οι υψηλά ειδικευμένοι εργαζόμενοι. Αυτοί στην πλειοψηφία τους έχουν έρθει από τη Δύση, αφού δυτική είναι και η τεχνολογία της πρωταρχικής επεξεργασίας των πρώτων υλών. Η πείνα και η αντιπνευματικότητα (και απλώς η αμορφωσιά) ποτέ δεν αποτέλεσαν συνειδητή βάση του συνειδητού, δηλαδή του ενεργού προλεταριακού κινήματος. Τα Κομμουνιστικά Κόμματα της πλούσιας Δύσης και της φτωχής Ανατολής (ή όπως συνηθίζεται να αναφέρεται, του Βορρά και του Νότου) βρέθηκαν σε τέτοιες ιστορικές συνθήκες, τις οποίες δεν μπορούσαν να είχαν προβλέψει οι κλασσικοί του μαρξισμού.
… η πραγματικότητα του σύγχρονου κόσμου και της Ρωσίας είναι τέτια ώστε να μην υπάρχουν τα εκατομμύρια των προλεταρίων, που θα ήταν ικανά να ενωθούν. Να λοιπόν γιατί το ΚΚΡΟ απέχει από το σύνθημα «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε!», έως ότου αυτό γίνει επίκαιρο από την ίδια την ιστορία»[2].
Δε θα σταθούμε ιδιαίτερα στο επιχείρημα που αναφέρεται στο ότι η «εργατική τάξη των μη αναπτυγμένων χωρών είναι ικανή μόνο για αυθόρμητες εκρήξεις...», άλλωστε μια σειρά παραδειγμάτων, άλλο δείχνει. Συγκεκριμένα θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ως επίκαιρο παράδειγμα τον πολύχρονο και ένοπλο αγώνα των λαϊκών δυνάμεων στην Κολομβία, που κάθε άλλο παρά «αυθόρμητη έκρηξη» θυμίζει.
Θα θέλαμε όμως να σταθούμε στο επιχείρημα ότι οι εργαζόμενοι στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες έχουν γίνει «αριστοκράτες», που συχνά συνοδεύεται από τη θέση του Λένιν σχετικά με τη δημιουργία της «εργατικής αριστοκρατίας». Πως δηλαδή ο ιμπεριαλισμός, χάρη στα κέρδη που αποκτά, είναι σε θέση να «δημιουργεί την οικονομική δυνατότητα για την εξαγορά των ανώτερων στρωμάτων του προλεταριάτου και έτσι τρέφει, διαμορφώνει, δυναμώνει τον οπορτουνισμό»[3]. Ομως ο Λένιν κάνει, στο ίδιο έργο, λόγο για «στρώμα» μέσα στην εργατική τάξη και όχι βέβαια για όλη την τάξη.
Ο Κ. Μαρξ έγραφε: «Οσο πιο παραγωγική είναι μια χώρα σε σύγκριση με μια άλλη στην παγκόσμια αγορά, τόσο πιο ψηλοί είναι οι μισθοί εργασίας σε αυτήν, συγκρινόμενοι με τους μισθούς των άλλων χωρών. Στην Αγγλία είναι υψηλότερος όχι μόνο ο ονομαστικός, αλλά και ο πραγματικός μισθός εργασίας απ' ό,τι στην ηπειρωτική Ευρώπη. Ο εργάτης τρώει περισσότερο κρέας, ικανοποιεί περισσότερες ανάγκες... Ομως, ο μισθός εργασίας στην Αγγλία είναι υψηλότερος όχι στον ίδιο βαθμό, στον οποίο η παραγωγικότητα των Αγγλων εργατών ξεπερνάει την παραγωγικότητα των εργατών των άλλων χωρών»[4]. Η θέση αυτή επιβεβαιώνεται και στις συνθήκες του σύγχρονου καπιταλισμού. Αν είναι λοιπόν να κάνουμε συγκρίσεις, γιατί αυτές τις συγκρίσεις θα πρέπει να τις κάνουμε «προς τα κάτω» και όχι «προς τα πάνω»; Γιατί θα πρέπει να κρίνουμε με μέτρο τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες και όχι με βάση τις δυνατότητες για την κοινωνική ευημερία που ξανοίγει η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνικής για ολόκληρη την ανθρωπότητα ή γιατί όχι με μέτρο τις κατακτήσεις της εργατικής τάξης στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες;
Ομως, αν η βάση για ένα ανώτερο επίπεδο ζωής είναι μια μεγαλύτερη παραγωγικότητα της εργασίας, μια ανώτερη συσσώρευση που έχει επιτευχθεί στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, μέσω και της εκμετάλλευσης άλλων λαών αλλά όχι αποκλειστικά, υπάρχει κάτι ακόμη που συχνά ξεχνιέται. Οι συνθήκες διαβίωσης της εργατικής τάξης της κάθε χώρας είναι συνάρτηση και της ανόδου της ταξικής πάλης, των κατακτήσεων που αυτή αποσπά κάθε φορά από την εκάστοτε αστική κυβέρνηση. Γι’ αυτό υπάρχουν όχι ευκαταφρόνητες διαφορές στο επίπεδο ζωής της εργατικής τάξης μεταξύ των αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών.
Είναι αλήθεια ότι μετά το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο σε μια σειρά ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, τόσο λόγω μιας σειράς συγκυριών, όσο και εξαιτίας της πίεσης που ασκούσε το σοσιαλιστικό σύστημα στην Ευρώπη, έγινε μια μεγάλη προσπάθεια να διαμορφωθεί το λεγόμενο «κράτος πρόνοιας». Εγιναν δηλαδή από την άρχουσα τάξη ορισμένες οικονομικές υποχωρήσεις προς τους εργαζόμενους, πάνω στις οποίες συχνά οικοδομήθηκαν αυταπάτες για το χαρακτήρα του καπιταλιστικού συστήματος, για το «δημοκρατικό», «ειρηνικό» και «εθνικό» δρόμο περάσματος στο σοσιαλισμό, «άνθισε» ο οπορτουνισμός του «ευρωκομμουνισμού» και αδυνάτισε αποφασιστικά η ενότητα του κομμουνιστικού κινήματος. Σήμερα βλέπουμε και πάλι στη βάση μιας στρεβλούς ερμηνείας της καπιταλιστικής κοινωνίας και του παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού συστήματος να γίνεται προσπάθεια «θεωρητικής» θεμελίωσης του «ανέφικτου» της ενότητας της παγκόσμιας εργατικής τάξης και της πολιτικής πρωτοπορίας της, των Κομμουνιστικών Κομμάτων. Τι άλλο μπορεί να σημαίνει η άποψη ότι το σύνθημα «Προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε!» πρέπει να μπει σε αχρηστία;
Στο Πρόγραμμα του ΚΚΡΟ, που εγκρίθηκε στο 4ο συνέδριο του κόμματος το 1997 αναφέρονται τα εξής: «Στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα χάρη στη χρησιμοποίηση νέων εκλεπτυσμένων μεθόδων αποικιοκρατίας, αρπακτικής εκμετάλλευσης των υλικών, εργατικών και διανοητικών αποθεμάτων της μεγάλης πλειοψηφίας του πλανήτη, μια ομάδα ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών, το λεγόμενο «χρυσό δισεκατομμύριο», πέρασε στο στάδιο της «καταναλωτικής κοινωνίας», στο οποίο η κατανάλωση από φυσική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού μετατρέπεται σε νέα «ιερή υποχρέωση» του ατόμου, που από την ένθερμη υλοποίησή της καθορίζεται ολοκληρωτικά το κοινωνικό του επίπεδο…»[5].
Σύμφωνα με το ίδιο ντοκουμέντο, το πιο επικίνδυνο σενάριο που ανοίγεται μπροστά στην ανθρωπότητα είναι να «διαιωνιστεί ο διαχωρισμός της ανθρωπότητας σε «χρυσό δισεκατομμύριο» και εκμεταλλευόμενη από αυτό περιφέρεια, η εγκαθίδρυση μιας παγκόσμιας κυριαρχίας των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών με τη βοήθεια της "νέας τάξης πραγμάτων"»[6].
Οπως είναι γνωστό, ήδη το 3ο Συνέδριο του ΚΚΡΟ το 1995 είχε απορρίψει την επαναφορά, την αποδοχή από το κόμμα του συνθήματος «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε!».
Αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που όσο ποτέ άλλοτε γίνεται φανερό πως τα Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα, αν θέλουν να πετύχουν τους προγραμματικούς τους στόχους, θα πρέπει όχι απλώς να συντονίσουν τη δράση τους, αλλά να διαμορφώσουν μια κοινή στρατηγική απέναντι στον ιμπεριαλισμό, θα πρέπει να ενισχύσουν την ενότητά τους όπως και να συντονίσουν παραπέρα τη δράση τους και με άλλα αντιιμπεριαλιστικά κινήματα και οργανώσεις.
Και κάτι ακόμη. Αν οι κομμουνιστικές δυνάμεις παραιτηθούν από το σύνθημα της προλεταριακής διεθνιστικής αλληλεγγύης και προσχωρήσουν στην ιδέα του διαχωρισμού του κόσμου στη βάση του «Βορρά-Νότου» ή του «χρυσού δισεκατομμυρίου», δε θα πέσουν εύκολα στην παγίδα της «ενότητας» με το λεγόμενο «εθνικά προσανατολισμένο κεφάλαιο», δηλαδή με την αστική τάξη της χώρας τους (ή με τμήμα της), που αποζητά μια καλύτερη θέση στον παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα για τον εαυτό της; Το πρόβλημα όμως των κομμουνιστών είναι μια καλύτερη θέση της χώρας τους στην παγκόσμια καπιταλιστική αγορά, μια καλύτερη διαχείριση του καπιταλισμού ή η ανατροπή του και η σοσιαλιστική οικοδόμηση;
Από άλλη σκοπιά, στα πλαίσια όμως ανάλογης ανάλυσης για τις παγκόσμιες αντιθέσεις, κινείται η «νέα γραφή» που αποφάσισε να διακηρύξει ο γνωστός εθνικιστής Β. Ζιρινόφσκι, ο οποίος δήλωσε στο πρόσφατο συνέδριο του κόμματός του, πως το Φιλελεύθερο-Δημοκρατικό Κόμμα της Ρωσίας από εδώ και στο εξής απαλείφει από το πρόγραμμά του κάθε προγραμματική θέση που περιλαμβάνει αντιαμερικανικές, αντιδυτικές και αντινατοϊκές διαθέσεις. Και αυτό γιατί πλέον η αντίθεση «Δύση - Ανατολή» έχει στις μέρες μας «μεταλλαχθεί» σε αντίθεση «Βορρά - Νότου». Σε αυτήν την αντίθεση η θέση της Ρωσίας θα πρέπει να είναι «με το βόρειο πολιτισμό: τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την ενωμένη Ευρώπη»[7].
Η αλήθεια πάντως είναι ότι σε κάθε περίπτωση, είτε από τα δεξιά είτε από τα αριστερά τίθεται η βασική διαχωριστική γραμμή της εποχής μας με κριτήριο το επίπεδο ανάπτυξης των χωρών, στο μόνο που μπορούν να οδηγηθούν οι εργαζόμενοι και τα κινήματά τους, αν ακολουθήσουν αυτή τη λογική, είναι να συνταχθούν με την κάθε φορά «εθνική πολιτική» που διαμορφώνουν τα επιτελεία της άρχουσας τάξης, δηλαδή με τους στόχους που βάζει η αστική τάξη των χωρών τους.
Δεν αμφισβητούμε εδώ το γεγονός ότι σήμερα οι λαοί στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες στον κόσμο βρίσκονται σε καθεστώς φοβερής εξαθλίωσης και μεγάλης εκμετάλλευσης από την αστική τάξη των χωρών τους και από τα διεθνικά μονοπώλια των ιμπεριαλιστικών κέντρων, ότι ανισομετρία σημαίνει και διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης και αντιθέσεις μεταξύ χωρών. Σίγουρα εκεί οι εργαζόμενοι ζούνε χειρότερα απ΄ ό,τι μεγάλο κομμάτι των εργαζομένων στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες. Αυτό όμως δε σημαίνει καθόλου ότι στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, στις χώρες που συμμετέχουν σε διεθνείς ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς και ενώσεις, όπως ο ΟΟΣΑ και η ΕΕ αμβλύνονται οι κοινωνικές, ταξικές αντιθέσεις. Αντίθετα οι αποστάσεις ανάμεσα στην εργατική τάξη και τους καπιταλιστές αυξάνουν, οι κοινωνικές αντιθέσεις οξύνονται εξαιτίας και της ολομέτωπης επίθεσης που έχει εξαπολύσει το μεγάλο κεφάλαιο στα δικαιώματα και στις κατακτήσεις των εργαζομένων σε όλον τον κόσμο μετά την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη. Για παράδειγμα, το 1998 στις ΗΠΑ μόλις το 10% του πληθυσμού είχε στα χέρια του το 76% όλου του πλούτου της χώρας. Ενώ πάνω από το μισό αυτού του πλούτου βρίσκονταν στα χέρια μόλις του 1% των πλουσιότερων ανθρώπων στις ΗΠΑ[8]. Οι διαφορές στην ανάπτυξη δε σημαίνουν καθόλου διαφορές στα συμφέροντα των εργαζομένων στις αναπτυγμένες και λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, αντίστοιχα με κανένα τρόπο οι διαφορές ανάπτυξης δε σηματοδοτούν ταύτιση συμφερόντων αστικής και εργατικής τάξης σε κάθε χώρα.
Στη χώρα μας, στη διάρκεια της πρόσφατης συζήτησης στη βουλή για τον πόλεμο στο Αφγανιστάν οι κυβερνητικές δυνάμεις αναβίωσαν το «ανήκομεν εις την Δύσιν», με την έννοια ότι η χώρα μας θα πρέπει να βρίσκεται με τη μεριά των «πλούσιων» χωρών. Οπως τόνισε η Αλέκα Παπαρήγα: «Τι προσφέρει αυτός ο διαχωρισμός, από εκεί οι πλούσιες και από εκεί οι φτωχές χώρες; Μήπως στις λεγόμενες πλούσιες χώρες δεν υπάρχει διευρυνόμενη φτώχεια; Μήπως στις λεγόμενες φτωχές χώρες δεν υπάρχουν πλούσιοι -μέσα σε αυτές τις χώρες- και μάλιστα πολύ προκλητικός πλούτος; Και ενδεχομένως να είναι ακόμα πιο προκλητικός στην εμφάνισή του και ίσως και στις διαστάσεις του από τον πλούτο που υπάρχει σε ορισμένες ονομαζόμενες πλούσιες χώρες. Κατά τη γνώμη μας, αυτός ο διαχωρισμός, όσο και αν στηρίζεται σε ένα διαφορετικό επίπεδο ανάπτυξης των χωρών, είναι ένας ύποπτος και πλαστός διαχωρισμός, διότι πάει να διαιρέσει τους λαούς...»[9].
Τα τελευταία χρόνια στην «εικόνα» του καπιταλισμού έρχονται να προστεθούν και νέα στοιχεία, ιδιαίτερα μετά την ανατροπή στις σοσιαλιστικές χώρες της Ευρώπης, με την όξυνση της επίθεσης του κεφαλαίου στις κατακτήσεις των εργαζομένων ακόμη και στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες. Αξίζει λοιπόν να βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά και να προσπαθήσουμε να αποκαταστήσουμε την αλήθεια.
ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΤΑΞΙΚΟΥ ΧΑΣΜΑΤΟΣ
Αλλά μήπως η κατάσταση της εργατικής τάξης στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, π.χ. στις ΗΠΑ, είναι «ρόδινη», όπως θέλουν να την παρουσιάζουν οι οπαδοί της θεωρίας του «χρυσού δισεκατομμυρίου;
Στις 21-23 Μάη 1999 στην Αθήνα πραγματοποιήθηκε Διεθνής Συνάντηση Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων με θέμα: «Η κρίση του καπιταλισμού, η «παγκοσμιοποίηση» και η απάντηση του εργατικού κινήματος». Να τι σημειώνει στην παρέμβασή του ο Σκότ Μάρσαλ - εκπρόσωπος του ΚΚ ΗΠΑ: «Μπροστά στα μάτια μας εξελίσσεται η διαδικασία συγχώνευσης των μονοπωλίων, που οδηγεί στην εμφάνιση χιλιάδων νέων ανέργων. Το κλείσιμο θεμελιακών τομέων οδηγεί στην μείωση του αριθμού των εργαζομένων με υψηλούς μισθούς. Στις ΗΠΑ παρατηρείται αύξηση της απασχόλησης σε κακοπληρωμένες εργασίες, που απαιτούν χαμηλή εξειδίκευση. Η εργατική τάξη σε μεγάλο βαθμό χάνει την υψηλή ειδίκευσή της. Μπροστά μας βρίσκεται η μαζική ανεργία, η μη πλήρης απασχόληση, όπως και η αύξηση των ωρών απασχόλησης. Ηδη στη χώρα υπάρχουν 21 εκατομμύρια άνεργοι, ημι-άνεργοι και προσωρινά εργαζόμενοι. 43 εκατομμύρια δεν έχουν κανένα είδος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, 5 εκατομμύρια είναι οι άστεγοι, 37 εκατομμύρια είναι οι αγράμματοι. Ενα στα πέντε παιδιά ξαπλώνει το βράδυ νηστικό. Το 80% των Αφρικανο-Αμερικανών νέων είναι άνεργοι. Η κυβέρνηση κλείνει τα μάτια στην ευκολία διάδοσης των ναρκωτικών στη χώρα. Τα ναρκωτικά δρουν ως μέσο για την απάθεια σημαντικού τμήματος των ανθρώπων και ως μέσο απόσπασής τους από την ταξική πάλη»[10].
Την ίδια ώρα οι ΗΠΑ παρουσιάζονται ως παράδειγμα, ως χώρα-πρότυπο του «λαϊκού καπιταλισμού». Και όμως «τα εισοδήματα του 95% των αμερικανικών οικογενειών δε σημείωσαν πρόοδο κατά την περίοδο 1979-1994. Ενώ το 86,8% των μετοχών το κατέχει το 10% των νοικοκυριών. Ως κάτοχοι μετοχών, υπό μορφή αξιόγραφων ή αμοιβαίων κεφαλαίων, εμφανίζεται το 48% των αμερικάνικων νοικοκυριών, όμως μόνο το 21% έχει μετοχές εκτός συνταξιοδοτικών προγραμμάτων. Δηλαδή το μεγάλο μέρος κατέχει αναγκαστικά μετοχές λόγω των ελλείψεων της κοινωνικής ασφάλισης»[11].
Να όμως και κάποια πιο τελευταία στοιχεία για την κοινωνική κατάσταση στις ΗΠΑ[12]. Η ανεργία το Νοέμβρη του 2001 ήταν 5,7%, ενώ σε διαφορετικές φυλετικές κατηγορίες είχε ως εξής: λευκοί: 3,7%, μαύροι: 8,0%, Ασιάτες: 4,2%, Λατίνοι: 6,4%. Μάλιστα υπολογίζεται πως τα 2 και πλέον εκατομμύρια των ανθρώπων που βρίσκονται στις αμερικανικές φυλακές σήμερα, είναι ένας από τους τρόπους που χρησιμοποιούνται για τη μείωση των ποσοστών της ανεργίας, αλλά και της έντασης της εκμετάλλευσης[13].
Από αυτούς που έχουν εργασία, το 19,5% των ανδρών έχουν μισθούς κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ για τις γυναίκες αυτό το ποσοστό αυξάνει στο 31,1%[14].
Το «μέσο» οικογενειακό εισόδημα στις ΗΠΑ το 1999 (σε δολάρια του 1998) ήταν $40.816, και ανά φυλετική βάση είχε ως εξής: λευκοί: $49.023, μαύροι: $29.404, Ασιάτες: $52.826, Λατίνοι: $29.608. (Με τον όρο «μέσο οικογενειακό εισόδημα» στις ΗΠΑ θεωρείται ότι το 50% έχει περίπου αυτό ή και χαμηλότερο εισόδημα, ενώ ένα άλλο 50% περισσότερο από αυτό το νούμερο). Ενώ «μεσαία τάξη» θεωρούνται όσοι έχουν οικογενειακό χρονιάτικο εισόδημα από $ 32.653 έως $ 48.979[15].
Το 12% των ενηλίκων και το 20% των παιδιών ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και σε φυλετική βάση: λευκοί: 10,5%, μαύροι: 26,1%, Ασιάτες: 12,5%, Λατίνοι: 25,6%. Ετσι π.χ. κάτω από το όριο φτώχειας ζουν 21.922.000 λευκοί Αμερικανοί και 8.360.000 Αφρικανο-Αμερικανοί[16].
Συχνά, από ορισμένους δίνεται προσοχή μόνο στην πλευρά της «κατανάλωσης», από εδώ και η «καταναλωτική» κοινωνία. Αν είναι έτσι όμως η αμερικανική κοινωνία θα μπορούσε κάλλιστα να λέγεται όχι «καταναλωτική», αλλά υπερχρεωμένη κοινωνία, αφού όπως δείχνουν τα στοιχεία, οι άνθρωποι είναι αναγκασμένοι να δανείζονται από τις τράπεζες για να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες, πραγματικές ή τεχνητές. Σήμερα υπολογίζεται ότι η μέση αμερικανική οικογένεια είναι υπερχρεωμένη. Τα δάνεια αποτελούν το 34% των εσόδων που έχουν ιδιωτικά πρόσωπα. Κατά 247 δισεκατομμύρια δολάρια ξεπερνούν οι αγορές τα χρήματα που υπάρχουν ως εισοδήματα, και όπως ο ίδιος ερευνητής επισημαίνει, οι Αμερικανοί «βουλιάζουν» στα δάνεια, κυρίως στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν το δικό τους σπίτι[17]. Σε ό,τι αφορά το θεμελιακό ζήτημα το οποίο, για παράδειγμα, πολλοί πρώην σοβιετικοί πολίτες το έχουν σήμερα λυμένο εξαιτίας της «κληρονομιάς» του κοινωνικο-οικονομικού συστήματος που είχαν, στις ΗΠΑ δικό τους σπίτι έχουν σήμερα: το 70,3% των λευκών, το 45,5% των μαύρων, το 51,1% των Ασιατών και το 45,2% των Λατίνων. Υπολογίζεται πως τουλάχιστον 14 εκατομμύρια οικογένειες στις ΗΠΑ είναι αναγκασμένες να ξοδεύουν πάνω από το 50% των αποδοχών τους για να εξασφαλίσουν τη στέγη τους[18].
Η μέση αξία της ιδιοκτησίας (μετά και την εξόφληση των χρεών) της οικογένειας που ανήκει στο πιο «ευκατάστατο», από άποψη μισθού, 1% στις ΗΠΑ ήταν: $10.204.000. Αντίθετα, η μέση αξία της ιδιοκτησίας (μετά και την εξόφληση των χρεών) της οικογένειας που ανήκει στο πιο «χαμηλό», από άποψη μισθού 40%, στις ΗΠΑ ήταν μόλις $1.900[19].
Σε ό,τι αφορά τον εργάσιμο χρόνο στις ΗΠΑ: Η εργάσιμη βδομάδα για όσους έχουν σταθερή εργάσιμη μέρα, είναι 40 ωρών, με άδεια μιας ή δύο εβδομάδων το χρόνο. Οσοι δεν έχουν σταθερό ωράριο μπορεί να δουλεύουν έως και 80 ώρες τη βδομάδα, με άδεια δύο-τριών εβδομάδων το χρόνο. Για τους δεύτερους δεν υπάρχει καμία κρατική μέριμνα[20].
Κρατική σύνταξη μπορεί να διεκδικήσει κάποιος αφού φτάσει στα 67 του χρόνια, τόσο οι άντρες, όσο και οι γυναίκες. Υπάρχει βέβαια και το ενδεχόμενο να βγεις νωρίτερα στη σύνταξη, αν μπορείς να την εξασφαλίσεις από μόνο σου ή αν ενταχθείς σε κάποιο σχέδιο πριμοδότησης της σύνταξης από την επιχείρησή σου (που είναι ένας τρόπος μείωσης των θέσεων εργασίας).
Ακόμη ένα χαρακτηριστικό στοιχείο είναι αυτό της παιδικής φτώχειας. Κάτω από το όριο φτώχειας ζουν 47 εκατομμύρια παιδιά στις ανεπτυγμένες χώρες του ΟΟΣΑ, σύμφωνα με έκθεση της Γιούνισεφ για την παιδική φτώχεια στις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ. Αυτό σημαίνει πως κάτω από το όριο της φτώχειας ζει ένα στα έξι παιδιά του ανεπτυγμένου κόσμου, ενώ στη χώρα μας το ποσοστό σχετικής παιδικής φτώχειας φτάνει το 12,3%, αγγίζοντας το μέσο όρο των αντίστοιχων ποσοστών των χωρών-μελών του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ). Το ποσοστό των παιδιών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας διπλασιάζεται στη χώρα μας στις μονογονεϊκές οικογένειες φτάνοντας το 24,9% (με ποσοστό παιδιών σε μονογονεϊκές οικογένειες το 3,7%), ενώ τη χειρότερη «επίδοση» έχουν οι ΗΠΑ με το 55,4% των παιδιών μονογονεϊκών οικογενειών να ζουν στη φτώχεια. Το 47% των παιδιών στη χώρα μας δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα ούτε για μια βδομάδα διακοπές μακριά από το σπίτι τους. Τα μεγαλύτερα ποσοστά σχετικής παιδικής φτώχειας έχουν η Αγγλία (19,8%), η Ιταλία (20,5%), οι ΗΠΑ (22,4%) και το Μεξικό (26,2%), ενώ συγκλονιστικά είναι τα στοιχεία όσον αφορά την απόλυτη παιδική φτώχεια, η οποία φτάνει στην Ισπανία το 42,8%, στην Τσεχία το 83,1%, στην Ουγγαρία το 90,6% και την Πολωνία το 93,1%[21]!
ΝΟΥΜΕΡΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Σε πρόσφατο ντοκουμέντο του Τμήματος Οικονομίας της ΚΕ του ΚΚΕ σημειώνεται ότι: «Ταυτόχρονα, σημείωσε τάση μείωσης του χάσματος του κατά κεφαλήν ΑΕΠ από το αντίστοιχο μέσο όρο της ΕΕ, κατά την τελευταία 5ετία. Πάνω σε αυτό το στοιχείο οικοδομεί η κυβέρνηση το περί «ισότιμης» Ελλάδας σύνθημά της... Σημειώθηκε μια ορισμένη ενίσχυση της θέσης μονοπωλιακών ομίλων από την Ελλάδα, αύξηση της εξαγωγής κεφαλαίων, μια ορισμένη βελτίωση της ανταγωνιστικής θέσης της ελληνικής οικονομίας στη διεθνή καπιταλιστική αγορά, αλλά και επιδείνωση της διεθνούς επενδυτικής της θέσης... το ελληνικό εφοπλιστικό κεφάλαιο κατέχει ηγεμονική θέση στην ΕΕ (1η θέση ο υπό ελληνική σημαία εμπορικός στόλος, αντιπροσωπεύοντας το 43,4% της κοινοτικής ναυτιλιακής δύναμης) και παγκοσμίως (4η θέση ο υπό ελληνική σημαία και 1η θέση με 16,3% της παγκόσμιας χωρητικότητας ο ελληνόκτητος στόλος).
Σύμφωνα με την τελευταία κατάταξη ειδικής έκδοσης (Μάης του 2001) της εφημερίδας «Financial Times», δέκα (10) ελληνικές εταιρίες περιλαμβάνονται στις 500 μεγαλύτερες εταιρίες στην Ευρώπη, με βάση τη χρηματιστηριακή τους αξία. Μεταξύ αυτών η Εθνική Τράπεζα στην 191η θέση, ο ΟΤΕ στη 228η θέση, η Alpha Bank στη 283η θέση, η Εμπορική Τράπεζα (342η), η 3Ε (345η), η ΙΝΤΡΑΚΟΜ (478η).
Οι δυο μεγαλύτερες, η Εθνική Τράπεζα και ο ΟΤΕ άλλοτε εμφανίζονται στην κατάταξη των 500 μεγαλύτερων επιχειρήσεων παγκοσμίως (κατά τις δημοσιεύσεις του 2000) και άλλοτε όχι (στις δημοσιεύσεις του 2001).
...Αυτή η αναβάθμιση, με όρους καπιταλιστικής παραγωγής και ανταγωνισμού, δεν αλλάζει την κατάσταση για τη λαϊκή πλειοψηφία...
Η αναβάθμιση των ελληνικών μονοπωλίων ήταν το αποτέλεσμα της αύξησης του βαθμού εκμετάλλευσης, ώστε να πετύχουν μεγαλύτερη συσσώρευση κεφαλαίων και βελτίωση των όρων καπιταλιστικού ανταγωνισμού»[22].
Στη χώρα μας είναι γνωστό ότι όπου ευημερούν οι αριθμοί των καπιταλιστικών κυβερνήσεων υποφέρουν οι άνθρωποι. Ισως αυτό δεν έχει γίνει κατανοητό εκεί που «υποφέρουν» και οι ... αριθμοί. Ετσι διαβάζουμε ότι το «χρυσό δισεκατομμύριο» καταναλώνει το 75% των ενεργειακών αποθεμάτων και ρίχνει στο περιβάλλον το 75% των απορριμμάτων[23]. Ο Ρώσος αρθρογράφος που αναφέρει το συγκεκριμένο παράδειγμα ξεχνά να αναρωτηθεί: Το ίδιο ρεύμα άραγε να καίει τη μέρα ένας εργάτης, ένας αγρότης και ένας βιομήχανος στις συγκεκριμένες χώρες;
Οι αλχημείες που γίνονται συχνά με το ΑΕΠ είναι πραγματικά μοναδικές, όπως και με άλλους δείκτες της οικονομίας. Τι γίνεται όμως αν τους αντιπαραθέσουμε με δείκτες που αφορούν τη ζωή των εργαζομένων;
Για παράδειγμα στη χώρα μας, σύμφωνα με έρευνα της ICAP για την ελληνική βιομηχανία κατά το 1999, σε δείγμα 4.561 βιομηχανιών, τα καθαρά προ φόρων κέρδη αυξήθηκαν κατά 48,73%. Σημειωτέον ότι η αύξηση της κερδοφορίας ήταν πολύ μεγαλύτερη από την αύξηση του κύκλου εργασιών[24]. Την ίδια ώρα το 23% των Ελλήνων ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ συνολικά το 63% των Ελλήνων έχει εισοδήματα κάτω από το μέσο όρο[25].
Το 5% των φυσικών προσώπων με το μεγαλύτερο εισόδημα, δηλαδή 221.082 άτομα, είχαν εισόδημα όσο και εκείνο που δήλωσαν 2.614.325 φορολογούμενοι[26].
Στην εξαετία 1995-2000 τα κέρδη των τραπεζών αυξήθηκαν κατά 252,8%, ενώ οι μισθοί των εργαζομένων κατά 21,8%. Η Ελλάδα κατέχει το 2ο υψηλότερο (μετά τη Φινλανδία) επίπεδο κερδοφορίας στις Τράπεζες μεταξύ των κρατών - μελών της ΕΕ, το 3ο πιο φθηνό «κόστος» εργασίας και το 3ο μεγαλύτερο εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας (38 ώρες και 20΄) μετά το Λουξεμβούργο (40 ώρες) και τη Γερμανία (38 ώρες και 30΄ - 40 ώρες)[27].
Την ίδια στιγμή το διαθέσιμο εισόδημα μέσου μισθωτού, με βάση σύγκρισης 1980=100, είναι 100,2. Δηλαδή βρίσκεται στα επίπεδα του 1980, χαμηλότερο των ετών 1978, 1979, 1990. Ο μέσος ελληνικός μισθός αντιστοιχεί στο 65% του αντίστοιχου της ΕΕ, συγκρινόμενος με βάση την αγοραστική του δύναμη. Στην Ελλάδα εργάζονται περισσότερο, δηλαδή 1.940 ώρες ετησίως έναντι 1.660 ωρών, που είναι ο αντίστοιχος μέσος όρος της ΕΕ, αλλά αμείβονται με χαμηλότερους μισθούς[28].
Στη χώρα μας με την εντατικοποίηση της εργασίας και την έλλειψη συχνά και στοιχειωδών μέτρων ασφαλείας έχουμε 20.046 εργατικά ατυχήματα το χρόνο. Κάθε εργάσιμη μέρα δηλαδή συμβαίνουν 66,82 εργατικά ατυχήματα. Κάθε τέσσερις μέρες περίπου έχουμε και ένα νεκρό εργάτη[29]!
Ταυτόχρονα, μόνο μέσα σε μια δεκαετία από την ανατροπή του σοσιαλισμού, έχουμε στη χώρα μας, όπως και στις υπόλοιπες ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης, την παραπέρα ιδιωτικοποίηση της υγείας των εργαζομένων, της παιδείας των παιδιών τους, αλλά και της συρρίκνωσης έως κατάργησης του συστήματος της κοινωνικής ασφάλισης, του 8ώρου που είχε κατακτηθεί με σκληρούς αγώνες της εργατικής τάξης.
Η ανεργία στην Ελλάδα ανεβαίνει, παρά το γεγονός πως ανεβαίνει και το ΑΕΠ και άρα με όρους καπιταλιστικούς υπάρχει «ανάπτυξη». Ετσι έφτασε το 2001 στο 11,9% (532.587 άνεργοι), ενώ συνολικά στην ΕΕ είναι γύρω στο 10%, που σημαίνει 15 εκατομμύρια άνεργοι! Την περίοδο από το 1994 έως το 1999 οι μερικώς απασχολούμενοι έφτασαν το 19,5% από 16% που ήταν[30]. Χαρακτηριστικό είναι πως σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Εργασίας, αν το 2000 υπήρχαν περίπου 160 εκατομμύρια άνεργοι σε όλον τον κόσμο, η συντριπτική τους πλειοψηφία (τα 150 εκατομμύρια) βρίσκονταν στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες[31].
Ολα τα αντεργατικά μέτρα δεν πάρθηκαν βέβαια από «πρωτοβουλία» της ελληνικής κυβέρνησης, αλλά αποτελούν μέτρα που προωθήθηκαν με ειδικές αποφάσεις της ΕΕ σε όλες τι χώρες, αρχίζοντας με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ (1992), του Αμστερνταμ (1997), της Κολωνίας (1999), της Νίκαιας (2000), της Στοκχόλμης (2001).
ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΚΚΕ
Στις Αποφάσεις του 16ου Συνεδρίου του ΚΚΕ, που αναφέρονται στις σύγχρονες εξελίξεις στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα σημειώνονται τα εξής:
«Στο κατώφλι του 21ου αιώνα οι διεθνείς εξελίξεις σημαδεύονται από τη βάρβαρη και απάνθρωπη επιχείρηση του ιμπεριαλισμού να επιβάλει τη «νέα τάξη πραγμάτων» σε όλο τον κόσμο. Η ανθρωπότητα ζει ζοφερές στιγμές, εξαιτίας της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας που εκδηλώνεται σε έκταση και βάθος στην οικονομία, τις εργασιακές σχέσεις, την κοινωνική πολιτική, στο πολιτικό σύστημα, τον ιδεολογικό, πολιτιστικό τομέα, τις διεθνείς σχέσεις, το περιβάλλον.
Οι συνεχώς εντεινόμενες ανοιχτές επεμβάσεις και οι ανταγωνισμοί των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων για το μοίρασμα των αγορών, οδηγούν σε νέα δεσμά εξάρτησης και καθυπόταξης χωρών, στην εμφάνιση νέων εστιών έντασης και τοπικών πολέμων. Γίνονται πιο καταπιεστικές οι σχέσεις κυριαρχίας και εξάρτησης στα πλαίσια του ιμπεριαλιστικού συστήματος.
Η δράση των μονοπωλίων συνοδεύεται από μια πρωτόγνωρη επίθεση στα δικαιώματα των εργαζομένων.
Διαμορφώνονται νέοι, πιο στυγνοί όροι εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης με νέα συστήματα απασχόλησης, με εκτεταμένες ιδιωτικοποιήσεις, εμπορευματοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης, της υγείας, της παιδείας, του αθλητισμού, του πολιτισμού.
Καταστρέφονται και απαξιώνονται παραγωγικές δυνάμεις, ιδιαίτερα το ανθρώπινο δυναμικό. Αυξάνεται αλματωδώς η ανεργία, η πείνα, η φτώχεια και η εξαθλίωση. Μεγαλώνει το μεταναστευτικό ρεύμα. Ανεβαίνει κατακόρυφα η κοινωνική εγκληματικότητα και ναρκομανία, ο ρατσισμός, ο σοβινισμός, ο αντικομμουνισμός.
Εκατομμύρια άνθρωποι στη Γη είναι στο έλεος των φυσικών φαινομένων, των οικολογικών και γενικότερα των περιβαλλοντικών καταστροφών, χωρίς να έχουν στοιχειώδη προστασία και ικανότητα άμυνας. Συνολικά, εκδηλώνεται πιο έντονα ο αντιδραστικός χαρακτήρας του ιμπεριαλιστικού οικοδομήματος.
Γίνεται πιο έκδηλη η αντίθεση ανάμεσα στις δυνατότητες για την κοινωνική ευημερία που ξανοίγει η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνικής και στην καπιταλιστική αξιοποίησή τους. Ταυτόχρονα, ο καπιταλισμός δίνει ώθηση, ιδιαίτερα σε εκείνους τους τομείς της επιστήμης που μπορεί να αξιοποιήσει οικονομικά, πολιτικά και ιδεολογικά σε όφελός του. Αδιαφορεί, ή παραμελεί συνειδητά πεδία, τομείς της επιστήμης και της εφαρμογής της, που μπορούν να βελτιώσουν τις υλικές και πνευματικές συνθήκες ζωής του ανθρώπου.
Οι τεράστιες ζώνες φτώχειας, ασθενειών, οι ανισότητες στη διάδοση και εφαρμογή των τεχνολογικών επιτευγμάτων ανάμεσα στις διάφορες χώρες και περιοχές, αλλά και στο εσωτερικό χωρών είναι χαρακτηριστικοί δείκτες του ταξικού χαρακτήρα της ανάπτυξης, αλλά και ενός συστήματος που γερνάει, βρίσκεται σε βαθιά κρίση, ενός συστήματος σε σήψη.
Ο ιμπεριαλισμός μπορεί να είναι σήμερα πιο ισχυρός, καθώς ανέκτησε το χαμένο έδαφος, όμως δεν είναι ανίκητος. Δεν παραβλέπουμε τον αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων για τους λαούς. Ομως αυτή η πραγματικότητα εξελίσσεται, αλλάζει. Ο συσχετισμός δυνάμεων δεν είναι αναλλοίωτος, το καπιταλιστικό σύστημα δεν είναι παντοδύναμο και αιώνιο.
Η καπιταλιστική βαρβαρότητα και επιθετικότητα δεν είναι μόνον απόδειξη δύναμης. Είναι και ένδειξη αδυναμίας να αντιμετωπίσει την απότομη όξυνση του συνόλου των αντιθέσεων, των αντιφάσεων που είναι σύμφυτες με την εξέλιξη του ιμπεριαλιστικού συστήματος.
Το ενδεχόμενο να ζήσει η ανθρωπότητα μια παγκόσμια κρίση είναι υπαρκτό, καθώς έχει προχωρήσει σε ανώτερο επίπεδο η κοινωνικοποίηση της εργασίας από τη μια και η συγκέντρωση του κοινωνικού πλούτου σε όλο και λιγότερα χέρια από την άλλη. Καθώς οι αντιθέσεις και ανταγωνισμοί ανάμεσα στα διάφορα περιφερειακά κέντρα του ιμπεριαλισμού, αλλά και οι ανταγωνισμοί εντός των κέντρων αυτών, γίνονται όλο και πιο άγριοι, ενώ οι κλασικές συνταγές αντιμετώπισης των κρισιακών φαινομένων ή κάποιες παραλλαγές τους αποδείχνονται ατελέσφορες.
Οι αντικειμενικές συνθήκες μιας πιο γενικευμένης κρίσης που υπάρχουν θα διαμορφώσουν στην πορεία και αντικειμενικά στοιχεία πανεθνικής κρίσης σε μια ή περισσότερες χώρες, αλλού νωρίτερα αλλού αργότερα. Η όξυνση των ανταγωνισμών στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, η αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση, οι πολύμορφες εστίες πολέμου, η νέα κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών που ετοιμάζεται, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι λαοί πρέπει να επαγρυπνούν, γιατί ο κίνδυνος για γενικευμένη σύρραξη παγκόσμιας σημασίας εξακολουθεί να υπάρχει κι από μια άποψη να ενισχύεται»[32].
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό πως το ΚΚΕ υποστηρίζει πως τα προβλήματα των λαών στις φτωχότερες καπιταλιστικές χώρες δε θα λυθούν αν οι κομμουνιστές και εργαζόμενοι σε αυτές σταματήσουν να νιώθουν αλληλέγγυοι με τα ταξικά τους αδέλφια στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες. Και το αντίστροφο, οι εργαζόμενοι στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες δε θα ζήσουν καλύτερα αν αποδεχτούν την κρυφο-φασιστική ιδέα της μετατροπής των υπόλοιπων χωρών σε ένα γκέτο υπερεκμετάλλευσης από τα διεθνικά μονοπώλια. Ούτε πάλι μπορούν να λυθούν τα προβλήματα της εξαθλίωσης των εργαζομένων με τις συνόδους των G-8 για τη φτώχεια, τις ανθρωπιστικές οργανώσεις ή τους φόρους στο «κερδοσκοπικό» κεφάλαιο που προωθούν κινήσεις τύπου ATTAC.
Στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ γίνονται οι εξής εκτιμήσεις:
«Από όλη τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα αναδείχνεται η ανάγκη να απαντήσουν οι εργαζόμενοι σε ένα δίλημμα πιο πιεστικό από κάθε άλλη φορά: να πουν ναι στην υποταγή, στη συνεχή επιδείνωση της ζωής τους, στην οπισθοδρόμηση και το σκοταδισμό ή να πουν ναι στο δρόμο της αντίστασης ενάντια στις κυρίαρχες επιλογές του κεφαλαίου, ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τα μονοπώλια, με στόχο την ανατροπή της κυριαρχίας και της εξουσίας τους και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού.
Ο καπιταλισμός είναι ιστορικά ξεπερασμένος. Προβάλλει η αναγκαιότητα και επικαιρότητα του σοσιαλισμού, η ακατάβλητη ζωτικότητα και επικαιρότητα του μαρξισμού-λενινισμού, της επιστημονικής θεωρίας που αποδείχνει για μια ακόμη φορά τη διαχρονικότητά της, τον αναντικατάστατο ρόλο της ως θεωρητικού εργαλείου για την ανάλυση, τη γνώση και την επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας.
Οι αντεπαναστατικές ανατροπές δεν αλλάζουν το χαρακτήρα της εποχής. Η σημερινή φάση της ύφεσης και της οπισθοχώρησης του διεθνούς επαναστατικού κινήματος είναι προσωρινή. Η νέα φάση ανόδου ωριμάζει ήδη μέσα στην εντεινόμενη ταξική πάλη, την αντίσταση της διεθνούς εργατικής τάξης και τα νέα φαινόμενα της αφύπνισης και αγωνιστικής παρουσίας των λαών. Ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας της ανασύνταξης των επαναστατικών δυνάμεων, της απόκρουσης της επίθεσης του διεθνούς κεφαλαίου, της αποφασιστικής αντεπίθεσης. Θα είναι ο αιώνας μιας καινούργιας ανόδου του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος και μιας νέας σειράς κοινωνικών επαναστάσεων»[33].
Η απάντηση λοιπόν μπορεί να είναι μόνο ο κοινός αγώνας των εργαζομένων όλων των χωρών για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος. Στις θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 16ο Συνέδριο του Κόμματος σημειώνεται: «Oι εργαζόμενοι στις ηγετικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις πρέπει να απαντήσουν με ενιαίο, κοινό μέτωπο με τους εργαζόμενους στις εξαρτημένες χώρες και περιφέρειες. Aφού ο αντίπαλος είναι κοινός, η στρατηγική είναι ενιαία σε βάρος τους. Iδιαίτερη ευθύνη για τη διεθνιστική αλληλεγγύη εναντίον αυτών των ενώσεων πέφτει στο εργατικό και γενικότερα στο λαϊκό κίνημα των αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών, ώστε να μην περάσουν οι προσπάθειες και ο μύθος της αταξικής διαίρεσης «βορράς - νότος», «πλούσιες και φτωχές χώρες»»[34].
Ειδικά σήμερα που η επίθεση του κεφαλαίου στα δικαιώματα των εργαζομένων είναι σε παγκόσμιο επίπεδο, που οι εργαζόμενοι όλου του κόσμου στερούνται σημαντικές κατακτήσεις τους (π.χ. το 8ωρο), που έρχονται αντιμέτωποι με τις νέες βαρβαρότητες του καπιταλιστικού κέρδους, όπως στα ζητήματα διατροφής (π.χ. «τρελές αγελάδες»), του περιβάλλοντος (π.χ. διοξίνες στη Γαλλία, απεμπλουτισμένο ουράνιο στα Βαλκάνια), αλλά και της ίδιας της αναπαραγωγής του ανθρώπου (κλωνοποίηση) κ.ά., δεν έχουν θέση οι ψευτοδιαχωρισμοί των εργαζομένων, που μας «πλασάρουν» οι ίδιοι οι καπιταλιστές.
Στους ψευτοδιαχωρισμούς λοιπόν των λαών οι κομμουνιστές όλων των χωρών θα πρέπει να απαντήσουμε με τη διαμόρφωση μιας κοινής στρατηγικής απέναντι στον ιμπεριαλισμό, με μια όλο και πιο διακριτή σε παγκόσμιο επίπεδο ενότητα, που θα σφυρηλατείται στους συντονισμένους αγώνες μας τόσο σε εθνικό, περιφερειακό, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, σε συνεργασία και με τις άλλες αντιιμπεριαλιστικές δυνάμεις.
Γι΄ αυτό, 150 και πλέον χρόνια μετά την κυκλοφορία του «Κομμουνιστικού Μανιφέστου» εξακολουθούμε να λέμε ΝΑΙ στη Διεθνιστική προλεταριακή αλληλεγγύη και στο σύνθημά της: «Προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε!»
[1] Γκενάντι Ζιουγκάνοφ: «Παγκοσμιοποίηση: αδιέξοδο ή έξοδος;»
[2] Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα του ΚΚΡΟ «Σοβιετική Ρωσία», στις 26.09.2001.
[3] Β. Ι. Λένιν: Απαντα, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», τ. 27, σελ. 409.
[4] Κ. Μαρξ: «Θεωρίες για την υπεραξία». Μέρος 2ο, σελ. 13, έκδ. «Σύγχρονη Εποχή».
[5] Πρόγραμμα του ΚΚΡΟ. Απρίλης 1997. (http://www.kprf.ru/ofdok/progr.htm).
[6] Πρόγραμμα του ΚΚΡΟ. Απρίλης 1997. (http://www.kprf.ru/ofdok/progr.htm).
[7] Ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων nns.ru, ειδήσεις της 13.12.2001.
[8] Φρέντερικ Φ. Κλέρμον: «Τελειώνει η δεκαετία της οικονομικής ανάπτυξης των ΗΠΑ. Απειλή για την παγκόσμια οικονομία». Ρωσική έκδοση της « Le Monde diplomatique», Μάης 2001.
[9] «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ», 28.11.2001.
[10] Σκοτ Μάρσαλ: «Τοποθέτηση του ΚΚ ΗΠΑ στη Διεθνή Συνάντηση των ΚΚ», Μάης 1999. ΙΒ (Ενημερωτικό Δελτίο ΚΚ), 1/2000.
[11] Αιμιλίας Αγκαβανάκη: «Ιδεολογήματα χειραγώγησης της εργατικής τάξης». ΚΟΜΕΠ, Νο 5/2000.
[12] Τα στοιχεία είναι από τη διεύθυνση της Δημόσιας υπηρεσίας καταγραφής του πληθυσμού στις ΗΠΑ: http://www.census.gov/prod/www/statistical-abstract-us.html
[13] Φρέντερικ Φ. Κλέρμον: «Τελειώνει η δεκαετία της οικονομικής ανάπτυξης των ΗΠΑ. Απειλή για την παγκόσμια οικονομία». Ρωσική έκδοση της «Le Monde diplomatique», Μάης 2001.
[14] Economic Policy Institute, 2000. Τα στοιχεία έχουν ανασυρθεί από την ηλεκτρονική σελίδα μεγάλου τηλεοπτικού καναλιού των ΗΠΑ (http://www.pbs.org/peoplelikeus/resources/stats.html).
[15] Economy: «Com’ s The Dismal Scientist», 1999. Τα στοιχεία έχουν ανασυρθεί από την ηλεκτρονική σελίδα μεγάλου τηλεοπτικού καναλιού των ΗΠΑ (http://www.pbs.org/peoplelikeus/resources/stats.html)
[16] U.S. Census Bureau, 1999: Τα στοιχεία έχουν ανασυρθεί από την ηλεκτρονική σελίδα μεγάλου τηλεοπτικού καναλιού των ΗΠΑ (http://www.pbs.org/peoplelikeus/resources/stats.html)
[17] Φρέντερικ Φ. Κλέρμον: «Τελειώνει η δεκαετία της οικονομικής ανάπτυξης των ΗΠΑ. Απειλή για την παγκόσμια οικονομία». Ρωσική έκδοση της «Le Monde diplomatique», Μάης 2001.
[18] Habitat for Humanity, 1999: (http://www.pbs.org/peoplelikeus/resources/stats.html).
[19] Edward N. Wolff: «Recent Trends in Wealth Ownership, 1983-1998», April 2000. Τα στοιχεία έχουν ανασυρθεί από την ηλεκτρονική σελίδα μεγάλου τηλεοπτικού καναλιού των ΗΠΑ (http://www.pbs.org/peoplelikeus/resources/stats.html).
[20] Στοιχεία σχετικά με την υπάρχουσα νομοθεσία γύρω από τον εργάσιμο χρόνο, το συνταξιοδοτικό, τις άδειες των εργαζομένων υπάρχουν στη σελίδα του Υπουργείου εργασίας των ΗΠΑ: http://www.dol.gov/dol/pwba/, όπως και στη διεύθυνση της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου CORNELL: http://www.law.cornell.edu/socsec/.
[21] «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ», 13.6.2000.
[22] «Γ΄ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ, ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ, ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΤΩΝ ΠΟΡΩΝ». Τμήμα Οικονομίας της ΚΕ του ΚΚΕ. Ιούνης 2001.
[23] Σεργκέι Καραμουρζά: «Η αντίληψη του «χρυσού δισεκατομμυρίου» και της Νέας παγκόσμιας τάξης».
[24] «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ», 2.8.2000.
[25] «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ», 18.6.2000.
[26] «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ», 18.6.2000.
[27] «ΤΟ ΒΗΜΑ», 10.5.2001 και «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ», 10.5.2001.
[28] «Γ΄ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ, ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ, ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΤΩΝ ΠΟΡΩΝ». Τμήμα Οικονομίας της ΚΕ του ΚΚΕ. Ιούνης 2001.
[29] «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ», 16.1.2000.
[30] Γ. Μαρίνου: «Ορισμένα ζητήματα για το πρόβλημα της ανεργίας». ΚΟΜΕΠ, Νο 2/2001.
[31] Μισέλ Ουσσόν: «Η καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση ενάντια στην απασχόληση». Ρωσική έκδοση της «Le Monde diplomatique», Σεπτέμβρης 2001.
[32] Απόφαση του 16ου Συνεδρίου του ΚΚΕ: «Για το Αντιιμπεριαλιστικό Αντιμονοπωλιακό Δημοκρατικό Μέτωπο».
[33] «Το Πρόγραμμα του ΚΚΕ». Κεφάλαιο A. «Ο σύγχρονος κόσμος. Η εποχή μας, εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου