ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΣΣΔ 1955-1990

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΤΗΣ ΕΣΣΔ 1955-1990
του Λάμπρου Τσελίκα 


Το άρθρο αυτό συνεχίζει και συμπληρώνει το πρώτο μέρος μιας εργασίας   που στοχεύει, δίνοντας στοιχεία της οικονομικής ανάπτυξης της ΕΣΣΔ σε σύγκριση με τις ΗΠΑ, να συμβάλει στην ερμηνεία της πορείας του συσχετισμού των πολιτικο-οικονομικών δυνάμεων, κατά τον 20ό αιώνα. Πιστεύουμε ότι αυτό θα είναι χρήσιμο για την παραπέρα έρευνα και μελέτη των αιτιών των ανατροπών που επήλθαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990, με τις επιπτώσεις τους στις σημερινές εξελίξεις.
Η σημασία της Οκτωβριανής Επανάστασης και ο τεράστιος ρόλος της στην πρόοδο της ανθρώπινης κοινωνίας περιγράφηκαν στο προηγούμενο μέρος αυτής της εργασίας. Σε προηγούμενο άρθρο τεκμηριώθηκαν, επίσης, η ανωτερότητα του κοινωνικού συστήματος και η υπεροχή της οικονομικής αποτελεσματικότητας των σοσιαλιστικών πολιτικών επιλογών που εφαρμόστηκαν, σύμφωνα με τη θεωρία του μαρξισμού-λενινισμού, από το 1917 ως τα μέσα της δεκαετίας του 1950, στη Σοβιετική Ενωση.
Με βάση τα οικονομικά και πολιτικά δεδομένα, οι περισσότεροι συγγραφείς διαχωρίζουν μια πρώτη περίοδο της σοβιετικής οικονομίας ως τα τέλη της δεκαετίας του 1950, όταν, σταδιακά, άρχισε η εφαρμογή διαφόρων «μεταρρυθμίσεων».
Η παρούσα εργασία θα ασχοληθεί με την επισκόπηση της πορείας της σοβιετικής οικονομίας στη διάρκεια της περιόδου 1955-1990, δίνοντας, ελπίζουμε, χρήσιμο υλικό για την ανίχνευση των αιτιών των ανατροπών που επήλθαν.
Παρουσιάζοντας την ιστορική επισκόπηση της οικονομίας της ΕΣΣΔ στη δεύτερη και τελευταία περίοδο της εξέλιξης της, θα προσπαθήσουμε σε αυτό το άρθρο να καταγραφεί η επιρροή που άσκησαν, κατά καιρούς, οι διάφορες «μεταρρυθμίσεις» στην πορεία της σοβιετικής οικονομίας, με τις επιπτώσεις που προξένησαν και τα αποτελέσματα στα οποία κατέληξαν. Θα ανιχνεύσουμε, επίσης, τους διάφορους εσωτερικούς παράγοντες που συνέβαλαν σε αυτήν την κατεύθυνση. Τέλος, στην ανάλυση που ακολουθεί, μαζί με την τεκμηρίωση των δεδομένων, θα παρουσιάσουμε μια συγκριτική εικόνα της πορείας των οικονομιών της ΕΣΣΔ και των ΗΠΑ.
Η παρούσα εργασία θα τερματισθεί με μια γενική συμπερασματική προσπάθεια.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ


Στις 28.9.1952 ολοκληρώθηκε η δημοσίευση του έργου του Ι. Β. Στάλιν: «Οικονομικά προβλήματα του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ». Το έργο αυτό περιείχε τις παρατηρήσεις του σχετικά με τον πλατύ διάλογο που αναπτύχθηκε στα αντίστοιχα ιδρύματα και θεσμικά όργανα της χώρας, καθώς και τις απαντήσεις του στις διάφορες θέσεις που διατυπώθηκαν στη διάρκεια της πανσοβιετικής συζήτησης που έγινε το Νοέμβρη του 1951. Στο έργο αυτό διατυπώνονταν, επίσης, οι προοπτικές για τη διερεύνηση των οικονομικών νομοτελειών στην περίοδο του σοσιαλισμού και το ρόλο της επαναστατικής θεωρίας στη διαμόρφωση της οικονομικής πολιτικής από τα αρμόδια όργανα του επαναστατικού εργατικού κράτους .
Στις 13.1.1953, ανακαλύπτεται η συνομωσία των «Ασπρων Μπλουζών», σε πλήρη εξέλιξη της διαδικασίας ανασχηματισμού της διοίκησης του ΚΚΣΕ .
Στις 5.3.1953, πεθαίνει ο Ι. Β. Στάλιν. Τη διαδοχή του στη διοίκηση του Κόμματος και της χώρας αναλαμβάνουν ο Ν. Χρουστσιόφ, ο Ν. Μπουλγκάνιν και ο Γ. Μάλενκοφ. Στις 28.3.1953, ένα διάταγμα του Μάλενκοφ (που ήταν τότε πρωθυπουργός) δίνει αμνηστία στους 9 γιατρούς της συνομωσίας της 13ης του Γενάρη, οι οποίοι επανέρχονται στις θέσεις που κατείχαν.
Στις 16.7.1953 συλλαμβάνεται ο Μπέρια . Στις 20.8.1953, ανακοινώνεται η επιτυχία πειραματισμού της υδρογονοβόμβας. Στις 3.9.1953, ο Χρουστσιόφ (Α΄ Γραμματέας του ΚΚΣΕ) κριτικάρει την αγροτική πολιτική του Στάλιν.
Στις 17.8.1954, βγαίνει το διάταγμα για την εκχέρσωση μεγάλων παρθένων εκτάσεων στο Καζακστάν και τη Δυτική Σιβηρία . Στις 2.8.1955, ο τότε πρωθυπουργός Γ. Μάλενκοφ καθαιρείται, ενώ βρισκόταν σε επίσημο ταξίδι στο Λονδίνο. Πρωθυπουργός γίνεται ο Ν. Μπουλγκάνιν.
Το Φλεβάρη του 1956 γίνεται το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ. Στις 29.6.1957 η ΚΕ του ΚΚΣΕ καθαιρεί τους Μολότοφ, Μάλενκοφ και Καγκάνοβιτς. Στις 4.10.1957 τίθεται σε τροχιά το Σπούτνικ και στις 27.10.1957 καθαιρείται από υπουργός Αμυνας και μέλος της ΚΕ του ΚΚΣΕ ο στρατάρχης Ζούκοφ.
Στις 3.1.1958 ο Χρουστσιόφ αντικαθιστά τον Ν. Μπουλγκάνιν στην προεδρία της κυβέρνησης και αποφασίζονται νέες αλλαγές στην οικονομική οργάνωση της χώρας (κατάργηση των υποχρεωτικών παραδόσεων της συγκομιδής στο κράτος, πώληση των αγροτικών μηχανημάτων των (κρατικών) Γεωργικών Σταθμών στα κολχόζ, ίδρυση περιφερειακών οικονομικών συμβουλίων, δημιουργία 17 ανεξάρτητων περιφερειών κ.ά.). Το έκτο πεντάχρονο πλάνο γίνεται επτάχρονο (λόγω καθυστερήσεων) με διάφορες δικαιολογίες.
Ετσι, στις 12.4.1961 πραγματοποιείται το πρώτο ανθρώπινο διαστημικό ταξίδι με τον Γιούρι Γκαγκάριν. Στις 3.6.1961 έχουμε τη συνάντηση Χρουστσιόφ - Κέννεντυ στη Βιέννη και στις 17.10.1961 γίνεται το 22ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ, όπου η έννοια της δικτατορίας του προλεταριάτου αντικαταστάθηκε από αυτήν του «παλλαϊκού κράτους». Ερχεται στη συνέχεια η ρήξη με τη Λ.Δ της Κίνας. Τον Οκτώβρη-Νοέμβρη 1962 ξεσπάει η κρίση των πυραύλων στην Κούβα που λύνεται με την απόσυρσή τους και την παράλληλη απόσυρση των αμερικανικών πυραύλων από την Τουρκία . Ακολουθεί η συμφωνία με τον Τίτο και στις 5.8.1963 υπογράφεται στη Μόσχα η συμφωνία απαγόρευσης των πυρηνικών δοκιμών (πλην των υπογείων) με τις ΗΠΑ και την Αγγλία. Η Γαλλία και η Κίνα αρνούνται να την υπογράψουν.
Στις 14.10.1964 ανατρέπεται ο Χρουστσιόφ και τη θέση του παίρνει ο Μπρέζνιεφ. Ο Α. Κοσύγκιν γίνεται πρωθυπουργός  και το 1965 κάνει τις περίφημες «μεταρρυθμίσεις» με τις οποίες καθορίστηκαν τα λεγόμενα «οικονομικά ερεθίσματα»: α) η χρηματιστική αυτονομία των επιχειρήσεων, β) η αύξηση των δικαιοδοσιών των διαχειριστών, γ) η καθιέρωση του κέρδους ως κριτηρίου οικονομικής αποτελεσματικότητας. Σύμφωνα με αρκετούς μαρξιστές οικονομολόγους, οι μεταρρυθμίσεις αυτές άνοιξαν, νομοθετικά πια, το δρόμο για την ανάπτυξη της «σκιώδους οικονομίας».
Στην περίοδο αυτή οι εξελίξεις ήταν ακόμη φαινομενικά αμφίρροπες. Τόσο στο εσωτερικό όσο και στο διεθνές επίπεδο έγιναν προσπάθειες αναχαίτισης της καπιταλιστικής πίεσης . Οι διαμαρτυρίες στο εσωτερικό της χώρας πλήθαιναν σε τέτιο βαθμό, ώστε ο επίσημος τύπος να καταδικάζει επί αρκετούς μήνες τη «μαύρη αγορά».
Στο διεθνές επίπεδο ενεργοποιήθηκε πιο έντονα, η αντίσταση στις καπιταλιστικές επεμβάσεις (Βιετνάμ, Πράγα, Αγκόλα, Αιθιοπία κλπ.). Ομως η διάβρωση στο διοικητικό μηχανισμό κέρδιζε συνεχώς έδαφος ενώ, ταυτόχρονα, αναπτυσσόταν έντονα η παραοικονομία και, μαζί της, μια κατηγορία παράνομων - ακόμη - αλλά δυναμικών στελεχών.
Το Μάρτιο του 1965, το 23ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ εγκρίνει τις «Μεταρρυθμίσεις» Κοσύγκιν και ανακηρύσσει τον Λ. Μπρέζνιεφ Γενικό Γραμματέα του ΚΚΣΕ . Τον Ιούνιο του 1967 ο Κοσύγκιν συναντά τον Τζόνσον στο Γκλάσμπορο. Το Μάη του 1972 έρχεται ο Νίξον στη Μόσχα και υπογράφεται η συμφωνία μερικού περιορισμού των ατομικών όπλων. Το εμπόριο μεταξύ ΕΣΣΔ και ΗΠΑ αυξάνεται από 200 εκατομμύρια δολάρια σε 2 δισ. Από το 1973 άρχισε η προμήθεια φυσικού αερίου και άλλων ορυκτών υδρογονανθράκων από την ΕΣΣΔ σε διάφορες καπιταλιστικές χώρες .
Η ΦΙΑΤ, η ΡΕΝΩ, η ΜΑΝΕΣΜΑΝ, η ΠΕΠΣΙ-ΚΟΛΑ και άλλα διεθνικά μονοπώλια εγκαθίστανται στην ΕΣΣΔ και, σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, δικτυώνονται με παράγοντες της «παραοικονομίας» .
Στο εξωτερικό ο ευρωκομμουνισμός στη Δυτική Ευρώπη και η ρήξη με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας διέσπασαν το διεθνές εργατικό κίνημα. Στο 25ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ (Μάρτης 1976) ο Λ. Μπρέζνιεφ στιγματίζει τα κομμουνιστικά κόμματα που κάνουν υποχωρήσεις στον οπορτουνισμό.
Η διαμάχη στα ανώτερα κλιμάκια του κρατικού μηχανισμού συνεχίζεται. Το 1979 η ΕΣΣΔ αποφασίζει να στηρίξει τη δημοκρατική κυβέρνηση του Αφγανιστάν που αντιμετωπίζει τις καπιταλιστικές επιθέσεις των ΗΠΑ μέσω του Πακιστάν. Το 1980 οι ΗΠΑ σαμποτάρουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας. Τον Οκτώβρη της ίδιας χρονιάς παραιτείται ο Κοσύγκιν και γίνεται πρωθυπουργός ο Ν. Τίχονοφ. Το Γενάρη του 1982 πεθαίνει ο Μ. Σουσλόφ και τον Ιούνη ο Λ. Μπρέζνιεφ. Τον διαδέχεται ο Κουζνετσόφ (προσωρινά) και ύστερα εκλέγεται ο Γιούρι Αντρόποφ, ο οποίος πεθαίνει έξη μήνες αργότερα (από τις 5.5.1983 ως τις 9.2.1984). Κατόπιν αναλαμβάνει ο Τσερνιένκο και στο τέλος του 1986, με πρόταση του Αντρέι Γκρομύκο ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο οποίος υπέγραψε - το 1991- τη διάλυση του ΚΚΣΕ και της ΕΣΣΔ .
Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ


Σύμφωνα με το Πρόγραμμα του Κομμουνιστικού Κόμματος της ΕΣΣΔ, η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων στο χώρο της γεωργίας όφειλε να πραγματοποιήσει δυο κύρια καθήκοντα: α) να παράγει άφθονα τρόφιμα υψηλής ποιότητας, β) να εξασφαλίσει το βαθμιαίο πέρασμα της αγροτικής οικονομίας σε κομμουνιστικές σχέσεις.
Η εφαρμογή αυτού του προγράμματος στη διάρκεια της πρώτης περιόδου της πορείας της σοβιετικής οικονομίας (1917-1955) ολοκλήρωσε τη δημιουργία γερής και γόνιμης βάσης για την ανάπτυξη της γεωργικής παραγωγής της ΕΣΣΔ.
Τα προβλήματα που αντιμετωπίστηκαν ήταν πολλά και πολλών ειδών. Πρώτα-πρώτα οι γεωγραφικές και κλιματολογικές συνθήκες που διέπουν στην ΕΣΣΔ τις αγροτικές δραστηριότητες και περιορίζουν αυστηρά την χρονική περίοδο που είναι αναγκαία στο βιολογικό κύκλο πολλών καλλιεργειών. Τα δεδομένα αυτά δυσκόλευαν πολύ την αναζήτηση δυνατοτήτων επέκτασης της καλλιεργήσιμης επιφάνειας. Αλλού υπήρχε έλλειμμα βροχοπτώσεων και χρειάζονταν σημαντικά αρδευτικά έργα. Αλλού υπήρχε ανάγκη πραγματοποίησης αποξηραντικών έργων για την αξιοποίηση βαλτωδών εκτάσεων. Τέλος, έπρεπε η βιολογική έρευνα και η τεχνολογία μηχανοποίησης να λύσουν πολλά προβλήματα (σμίκρυνσης του κύκλου βλάστησης, ανθεκτικότητα στο κρύο, επιτάχυνση εργασιών καλλιέργειας κλπ.), ώστε να καλλιεργηθούν αποδοτικά καινούργιες εκτάσεις σε περιθωριακές αγροτικές περιοχές.
Τεχνικά, το σοσιαλιστικό αγροτικό σύστημα ανταποκρίθηκε στις απαιτήσεις αυτές και, μάλιστα, με γοργό ρυθμό. Η συγκρότηση νέων δομών (συνεταιριστικών - κολχόζ και κρατικών-σοβχόζ) σε μεγάλες γεωργικές εκτάσεις επέτρεψε την καλύτερη μηχανοποίηση των εργασιών καλλιέργειας και συγκομιδής, πράγμα που έκανε την εκτέλεσή τους πιο σύντομη και περισσότερο αποτελεσματική. Διευκόλυνε, επίσης, την πραγματοποίηση εναλλασσόμενων καλλιεργειών που δίνουν τη δυνατότητα εντατικότερης χρησιμοποίησης της γης και καλύτερης διαφύλαξης του παραγωγικού δυναμικού.
Οι νέες δομές, με τις αυξανόμενες προμήθειες γεωργικών μηχανών και εργαλείων από την αντίστοιχη βιομηχανία, έκαναν -επιπλέον- δυνατή τη γοργή επέκταση καλλιεργήσιμης γης σε καινούργιες περιοχές .
Χάρη στην επίμονη επιστημονική και τεχνική εργασία των πεδολόγων , των δασολόγων και των ειδικών για τα υδραυλικά έργα, μετατράπηκαν 115 εκατομμύρια στρέμματα βαλτικών εκτάσεων σε εύφορα καλλιεργημένα χωράφια. Επιπλέον, σε αυτήν την κατεύθυνση αξιοποίησης μεγάλο ρόλο έπαιξε η περίφημη πρακτική των δασικών φραγμάτων. Περιορίζοντας τις βλαβερές επιπτώσεις των ανέμων που αποξηραίνουν τις στέπες και δημιουργώντας μια πρόσθετη συμπύκνωση υγρασίας της ατμόσφαιρας, η πρακτική των δασικών φραγμάτων κατέγραψε μια μεγάλη επιτυχία, καθιστώντας εύφορες και παραγωγικές μεγάλες εκτάσεις στεπών στις νότιες ευρωπαϊκές περιοχές της ΕΣΣΔ .
Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτή η επιτυχημένη πρακτική δεν εφαρμόστηκε στην περίπτωση εκχέρσωσης μεγάλων παρθένων εκτάσεων που έγινε στο Καζακστάν και στη Δυτική Σιβηρία (1954-1958) και παρουσίασε, σε λίγα χρόνια, αμφιλεγόμενα αποτελέσματα .
Οι θεαματικές αυτές απόπειρες έγιναν στα πλαίσια των πολιτικών επιλογών που εφαρμόστηκαν στη δεύτερη περίοδο εξέλιξης της σοβιετικής οικονομίας. Πράγματι, η κινητοποίηση γι’ αυτές τις εκχερσώσεις έγινε με χρηματικά ερεθίσματα (πριμ) χωρίς μακροπρόθεσμη οικονομική προοπτική και, φυσικά, πολλές σπατάλες. 
Ο πίνακας που ακολουθεί, παρουσιάζει την εξέλιξη της σοβιετικής αγροτικής έκτασης .


ΠΙΝΑΚΑΣ Ι
ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ
Σε εκατομμύρια Ηα (1)
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ 1913 (2) 1928 1940 1950 1960 1965 1970 1975 1980
Σύνολο χρήσιμης Αγροτικής Επιφάνειας - - - - 608,9 609,7 608,1 607,8 606,3
Οργώσιμες Επιφάνειες - - - - 220,8 224,9 224,3 225,5 227,1
Σπαρμένες Επιφάνειες 118,2 113 150,6 146,3 203,0 209,1 296,7 217,7 217,3
Επιφάνειες Σιτηρών 104,6 92,2 110,7 102,9 115,6 128,0 119,3 127,9 126,6
Σημειώσεις: (1) Ενα Ηα = 10 στρέμματα. (2) Στα μεταπολεμικά διαμορφωμένα σοβιετικά σύνορα.
ΠΗΓΗ: «L' Economie de URSS» de Pierre Carriere, Editions MASSON,  Paris 1984, page 119.
Οπως προκύπτει, η αύξηση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, σε πενήντα περίπου χρόνια, ξεπερνά το ένα δισεκατομμύριο στρέμματα (217 εκατ. Ηα μείον 113 εκατ. Ηα το 1928). Η αύξηση ήταν πολύ πιο ραγδαία στα 12 πρώτα χρόνια της σοσιαλιστικοποίησης της γεωργίας. Τέλος, ο πίνακας δείχνει ανάγλυφα τις καταστροφικές επιπτώσεις των πολέμων (εμφύλιος 1918-1920 και παγκόσμιος - χιτλερική εισβολή 1941-1945).
Με στόχο την αύξηση παραγωγής στο εθνικό επίπεδο, τα κολχόζ και τα σοβχόζ διέθεταν, από το 1935, στους συνεταιρισμένους αγρότες και τους εργάτες γεωργούς για ιδιωτική εκμετάλλευση, αγροτεμάχια καλλιεργήσιμης γης, επιφάνειας περίπου 10 στρεμμάτων (1Ηα). Το μέτρο αυτό επέτρεπε στις γεωργικές οικογένειες να αυξήσουν τα έσοδά τους με την πρόσθετη εργασία τους. Φυσικά, το μέτρο αυτό αντανακλούσε τότε μια ευέλικτη προσωρινή πολιτικο-κοινωνική υποχώρηση, που δεν επηρέαζε όμως τη γενική σοσιαλιστική πορεία της ΕΣΣΔ . Η παραγωγικότητα, όμως, των αγροτεμαχίων αυτών (που είχαν επιλεχθεί από τις καλύτερες εκτάσεις γης) παρέμεινε σε χαμηλά επίπεδα, σε σχέση με τη συλλογική παραγωγή. Στη συνέχεια, με το ανέβασμα του βιοτικού επιπέδου πολλοί αγρότες εγκατέλειψαν την εκμετάλλευσή τους. Εξάλλου, η συντριπτική πλειοψηφία των αγροτών, βλέποντας την πρόοδο στην ύπαιθρο, στήριζε συνεχώς ένθερμα τις σοσιαλιστικές δομές της γεωργικής παραγωγής .
Οι πίνακες ΙΙ και ΙΙΙ που ακολουθούν, παρουσιάζουν την εξέλιξη των κυρίων δεδομένων για τις δύο βασικές δομές της σοβιετικής γεωργίας.


ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ
ΚΥΡΙΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΚΟΛΧΟΖ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 1940 1953 1960 1965 1970 1975 1980
Αριθμός των κολχόζ Χ 103 235,5 91,2 44,0 36,3 33,0 28,6 25,9
Αριθμός οικογενειών κολχόζ Χ 106 18,7 19,7 17,1 15,4 14,4 13,5 12,8
Αριθμός εργαζομένων Χ 106 29,0 25,8 21,7 18,6 16,7 15,4 13,3
Παραγωγή (ρούβλια 1973 Χ 109) - - 27,8 35,5 42,3 42,0 41,8
Σπαρμένη επιφάνεια (στρέμματα Χ 106) 1117 1320 1230 1051 991 982 952
Αριθμός Βοειδών Χ 106 20,1 27,8 36,3 38,3 41,7 47,6 47,9
Τρακτέρ (αριθμός Χ 103) 4* 2* 621 772 942 1104 1057
* Εως την εποχή εκείνη ο μηχανικός εξοπλισμός ανήκε στους Μηχανοτρακτερικούς Σταθμούς.
ΠΗΓΗ: «L’ Economie de l’ URSS», de Pierre Carriere, Editions Masson, Paris 1984, page 128.


ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙΙ
ΚΥΡΙΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΣΟΒΧΟΖ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 1940 1953 1960 1965 1970 1975 1980
Αριθμός των σοβχόζ 4159 4857 7375 11681 14994 18064 21057
Αριθμός εργαζομένων Χ 103 1373 1844 5800 8230 8888 10300 11640
Τελική Παραγωγή (ρούβλια 1973 Χ 109) - - 14,1 20,6 29,5 35,3 44,5
Σπαρμένη επιφάνεια (στρέμματα Χ 106) 115,6 115,5 672,1 890,6 917,5 1073 1118
Αριθμός Βοειδών Χ 103 2462 3404 14437 24501 29073 35600 40100
Τρακτέρ (αριθμός Χ 103) 74 90 403 681 803 1038 1190
ΠΗΓΗ: ό.π, σελ. 131.


Μέσα σε αυτά τα πλαίσια οι διάφορες γεωργικές παραγωγές γνώρισαν μια σταθερή άνοδο. Από το 1928 η παραγωγή των σιτηρών πολλαπλασιάστηκε επί 2,8, των ζαχαρότευτλων επί 8,8 και του μπαμπακιού επί 12,7.
Η τεχνολογική πρόοδος που επέφερε η σοσιαλιστική οργάνωση της οικονομίας στον αγροτικό τομέα παραγωγής της ΕΣΣΔ είχε αποφασιστική επίδραση στην αύξηση της παραγωγικότητας, αλλά και στην καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης των αγροτών.
Η μηχανοποίηση πολλών κλάδων εργασίας, οι χωροταξικές διαμορφώσεις, η οικοδόμηση ειδικά σχεδιασμένων δομών για κάθε αγροτική παραγωγή (βουστάσια, χοιροτροφεία, ορνιθοτροφεία, σιλό και άλλες παραγωγικές εγκαταστάσεις), καθώς και η χρησιμοποίηση των επιλεγμένων ποικιλιών, λιπασμάτων, φαρμακευτικών ειδών και σύνθετων ολοκληρωμένων ζωοτροφών, αποτέλεσαν το αντικείμενο επίμονων προσπαθειών που εκτιμήθηκαν παντού, και πρώτα-πρώτα από τους αγρότες της ΕΣΣΔ. Πρέπει δε να σημειωθεί ότι ταυτόχρονα με τα πρωτόγνωρα αυτά αποτελέσματα (επέκταση της καλλιεργήσιμης επιφάνειας, αύξηση της παραγωγικότητας και των γεωργικών παραγωγών), πραγματοποιήθηκε ο εξηλεκτρισμός της υπαίθρου και η οικοδόμηση σύγχρονων γεωργικών κατοικιών και διαφόρων κοινωνικο-πολιτιστικών δομών (βιβλιοθήκες, θέατρα, παιδικοί σταθμοί, στάδια κλπ.) πέρα από τα εκπαιδευτικά κτίρια, τις συγκοινωνιακές και άλλες δομές βιωσιμότητας.
Ετσι η εφαρμογή σχεδιασμού και κανόνων της σοσιαλιστικής οικονομίας στον τομέα της αγροτικής παραγωγής αναδείχτηκε ικανή να τον αναπτύξει ραγδαία και στη Σοβιετική Ενωση. Το σύνολο των ως τώρα αναφερθέντων παραγωγικών δεδομένων στους διάφορους στατιστικούς πίνακες δείχνει τη σταθερή ανοδική πορεία, εξηγώντας παράλληλα την εξέχουσα θέση που είχε καταλάβει η ΕΣΣΔ μεταξύ των μεγάλων αγροτικών δυνάμεων .
Είναι, επίσης, αποδεδειγμένο ότι η σοσιαλιστική οικονομία προώθησε σ’ αυτόν τον τομέα της με κάθε τρόπο τις τεχνολογικές καινοτομίες και τις εφάρμοσε, σε κάθε περίπτωση, άμεσα, χωρίς κανενός είδους αναστολή.


ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ


Ευθύς εξ αρχής, η σοσιαλιστική οικονομία της ΕΣΣΔ στηρίχθηκε στις παραγωγικές δυνάμεις που απελευθέρωσε η Οκτωβριανή Επανάσταση. Αντιμετωπίζοντάς τες επιστημονικά, αναζήτησε έντονα σε όλες, τις επιπτώσεις τις τεχνολογικές καινοτομίες και τις εφάρμοσε κάθε φορά που ήταν δυνατόν, σε κάθε τομέα παραγωγής και σε κάθε σταθμό της εξέλιξής της.
Στην κατεύθυνση αυτή, η σοβιετική οικονομία δεν εμποδίστηκε από κανέναν οργανικό ή θεσμικό περιορισμό. Αντίθετα, στοχεύοντας στη συνεχή ανάπτυξη όλων των παραγωγικών δυνάμεων που αποτελούσαν ουσιαστικά την έκφραση της δικής της ανάπτυξης, η σοβιετική οικονομία ανέδειξε την αντικειμενική επίδραση των τεχνολογικών καινοτομιών στην ανατροπή των σχέσεων και του ρόλου των εργαζομένων ως πυρήνα των παραγωγικών δυνάμεων. Ετσι, με γνώμονα τη μαρξιστική-λενινιστική θεώρηση και εφαρμόζοντας τις ενδείξεις της τεχνολογίας, η σοβιετική οικονομία συνέχισε την ανοδική της πορεία προς το σοσιαλισμό, όσο χρονικό διάστημα της επέτρεψε ο συσχετισμός των πολιτικών δυνάμεων στην ΕΣΣΔ.
Ο βιομηχανικός τομέας συγκέντρωσε το μεγαλύτερο μέρος των προσπαθειών του σοβιετικού λαού και αποτέλεσε το κύριο μέτωπο, που κερδήθηκε η μάχη της ανάπτυξης της σοβιετικής οικονομίας και, στην τελευταία ανάλυση, της επιβίωσης της ΕΣΣΔ απέναντι στις καπιταλιστικές επιθετικές επιδιώξεις.
Ο πρώτος όρος της επιτυχίας ήταν η δημιουργία μιας βιομηχανίας παραγωγής μέσων παραγωγής, ικανής να συγκριθεί με αυτές των καπιταλιστικών δυνάμεων. Ο δεύτερος όρος ήταν η δημιουργία μαζικών εργαλείων παραγωγής, ώστε να αντικαταστήσουν τα ατομικά εργαλεία παραγωγής στο γεωργικό τομέα, όπως, επίσης και στον τομέα των καταναλωτικών προϊόντων. Αυτοί οι δύο όροι τηρήθηκαν από το ξεκίνημα της εκβιομηχάνισης της χώρας που ήταν, ουσιαστικά, μια περίοδος βιομηχανικών εξοπλισμών. Οι αρχικές αυτές βιομηχανικές επενδύσεις αποτέλεσαν το εφαλτήριο της βιομηχανικής ανάπτυξης της ΕΣΣΔ που εγκαινιάστηκε με τα πρώτα πεντάχρονα πλάνα στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και αναπτύχθηκε με πρωτόγνωρους ρυθμούς, τη στιγμή ακριβώς που οι βιομηχανίες των χωρών του καπιταλιστικού κόσμου γνώριζαν σοβαρότατες κρίσεις. Η διαφορά των δυο αυτών καταστάσεων έγκειται στο γεγονός, ότι στη σοσιαλιστική οικονομία οι βιομηχανικές δημιουργίες καθορίζονται από την ικανοποίηση των συλλογικών (κοινωνικών και ατομικών) αναγκών, οι οποίες αυξάνουν συνεχώς. Στο σοσιαλιστικό οικονομικό πλαίσιο, λοιπόν, το ανώτατο όριο της βιομηχανοποίησης μετατίθεται συνεχώς, γιατί αντιστοιχεί στις λαϊκές ανάγκες.
Ο ρυθμός της βιομηχανικής παραγωγής καθοριζόταν από αυτόν των προμηθειών σε εργαλεία και σε πρώτες ύλες. Αλλά η βιομηχανική παραγωγή στην ΕΣΣΔ δε νοείται σαν ένας μηχανισμός στο σύνολο του οποίου ο άνθρωπος θα αποτελεί ένα γρανάζι. Αντί να φυλακίζεται μέσα σε πειθαρχικά πλαίσια, όπως στο σύστημα των Ταίυλορ και Φορντ, ο εργαζόμενος καλείται να συμμετάσχει με τη συνειδητή δράση του, στην πρόοδο της «δικής» του βιομηχανίας, στον καλύτερο εξοπλισμό της και άρα, ταυτόχρονα, στην προσωπική του ευμάρεια . Με αυτά τα δεδομένα η σοβιετική βιομηχανία αναπτύχθηκε θεαματικά. Μέσα σε 10 χρόνια, το 1938, πριν ακόμα τελειώσει το 3ο Πεντάχρονο πλάνο, αντιπροσώπευε περίπου τα 2/3 της παραγωγικής δύναμης της βιομηχανίας των ΗΠΑ . Πριν ακόμα τερματιστεί το 2ο Πεντάχρονο πλάνο, η ΕΣΣΔ απελευθερώθηκε ήδη από τις εισαγωγές τεχνικής, γιατί η σοβιετική μεταλλουργία εξασφάλιζε τους αναγκαίους εξοπλισμούς για τη βιομηχανία, τη γεωργία, τον ηλεκτρικό τομέα και τον τομέα μεταφορών .
Με τη συσσώρευση εμπειρίας, στη συνέχεια, η ανάπτυξη της σοβιετικής μεταλλουργίας χαρακτηριζόταν από σωρεία τεχνολογικών καινοτομιών . Οι τεχνολογικές καινοτομίες χαρακτήρισαν, επίσης, την ανάπτυξη πολλών άλλων κλάδων της σοβιετικής βιομηχανίας. Είναι παγκόσμια γνωστά τα τεχνολογικά επιτεύγματα στους τομείς των ναυπηγείων (τα με πυρηνική ενέργεια κινούμενα παγοθραυστικά τύπου «Λένιν»), της αεροναυτικής βιομηχανίας (με πρωτοποριακά υπερηχητικά αεροσκάφη πολιτικής και στρατιωτικής αεροπορίας), της διερεύνησης του διαστήματος (με ό,τι βιομηχανικές χρησιμότητες συνεπάγεται αυτή), του τομέα της διερεύνησης και εξόρυξης των ορυκτών πόρων, του τομέα της οικοδόμησης (κατοικιών, φραγμάτων, λιμένων κλπ.), του τομέα της οργανικής χημείας, φαρμακευτικών προϊόντων, υφαντουργίας, λιπασμάτων, ρομποτικής, πληροφορικής  και άλλων τομέων.
Η αφθονία και η ποικιλία φυσικών πόρων που υπάρχουν στις απέραντες εκτάσεις της Σοβιετικής Ενωσης είναι γνωστές. Στην αρχή, η πρόσβαση για την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου ήταν δυσκολότερη στις δυτικές περιοχές (Ντουμπάς) απ’ ό,τι στα ορυχεία των άλλων βιομηχανικών χωρών. Αλλά με την πείρα και τη σοσιαλιστική οργάνωση παραγωγής, η δυσκολία αυτή ξεπεράστηκε. Εξάλλου ανακαλύφθηκαν κατόπιν πολλοί νέοι χώροι εκμετάλλευσης άφθονων αποθεμάτων.
Ωστόσο, πέρα από τις φυσικές αυτές δυσκολίες, το μεγαλύτερο μειονέκτημα στον τομέα της παραγωγής προερχόταν από το γεγονός ότι η χώρα ήταν, στην περίοδο που ξεκίνησε η σοσιαλιστική πορεία, πολύ καθυστερημένη σε πολλούς παραγωγικούς τομείς.
Το πρόβλημα τεχνικής κατάρτισης του ενεργού πληθυσμού ήταν πολύ οξυμένο. Χρειάστηκε, λοιπόν, να λυθεί ταυτόχρονα το θέμα της οργάνωσης και των δομών αναπαραγωγής των παραγωγικών δυνάμεων (παιδεία, κλπ.).
Ενα άλλο, πολύ μεγάλο επίσης, μειονέκτημα για την ανάπτυξη της σοσιαλιστικής οικονομίας της ΕΣΣΔ, προήλθε από τις τρομερές καταστροφές που πλάκωσαν τη χώρα στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου και των ξένων επεμβάσεων (1918-1920). Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι η ίδια δυσμενής δοκιμασία τεραστίων πολεμικών καταστροφών επαναλήφθηκε 20 χρόνια αργότερα, με τη φασιστική εισβολή, στο Β΄ παγκόσμιο πόλεμο.
Τέλος, έχει μεγάλη σημασία το γεγονός ότι η πορεία της σοσιαλιστικής οικονομίας στην ΕΣΣΔ πραγματοποιήθηκε κάτω από εχθρικές διεθνείς συνθήκες εμπορικού και οικονομικού αποκλεισμού που, για πολλά χρόνια, ήταν εντελώς ολοκληρωτικός.
Παρ’ όλα αυτά η προτεραιότητα που δίνει η σοσιαλιστική οικονομία στην παραγωγή και που συνεπάγεται την ενδογενή ανάπτυξή της, της επέτρεψε να αντιμετωπίσει όλες αυτές τις δυσκολίες και να φθάσει σε υψηλά επίπεδα αποτελεσματικότητας με πρωτόγνωρους ρυθμούς.
Οι πίνακες που ακολουθούν καταγράφουν το χρονικό της εξέλιξης της παραγωγής και διάφορους οικονομικούς δείκτες με στατιστικές για κάθε τομέα.


ΠΙΝΑΚΑΣ ΙV
ΔΕΙΚΤΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΕΣΣΔ (1953 = 100)
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΤΟΜΕΙΣ 1938 1948 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960
Γενικός Δείκτης1 30 47 100 113 127 140 155 171 190 206
Παραγωγικά αγαθά - 43 100 114 130 145 161 179 201 224
Καταναλωτικά αγαθά - 56 100 113 123 134 145 156 172 186
Τρόφιμα-Ποτά-Τσιγάρα2 - - 100 111 117 128 139 150 164 173
Χημικά Προϊόντα3 - - 100 110 124 136 146 160 176 196
Μεταλλουργία Σιδήρου4 - - 100 117 136 162 183 207 227 253
Μη σιδηρούχα Μέταλλα5 - - 100 114 128 138 148 164 177 -
Μεταλλικά προϊόντα6 - - 100 116 138 157 178 202 232 266
ΠΗΓΗ: Ετήσια Εκδοση Στατιστικών των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) Ετος 1961, σελ. 80.
1. Συμπεριλαμβανομένων των δασών, της Αλιείας, ατμού θέρμανσης κινητικής δύναμης, ψυκτικές αποθήκες. 2. Με τις ψυκτικές αποθήκες. 3. Με το λάστιχο, τα μέταλλα για τη χημεία. 4. Μαζί με την εξόρυξη. 5. Μαζί με την εξόρυξη. 6. Συμπεριλαμβανομένων των εργαλείων ακριβείας. 
ΠΙΝΑΚΑΣ V
ΕΤΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ ΚΑΙ ΕΛΑΦΡΑΣ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑΣ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΜΗΧΑΝΩΝ 1913 1928 1940 1950 1960 1970 1975 1980
Απλές κατασκευαστικές μηχανές 1800 2000 58400 70600 156000 202000 232000 216000
Πιεστικές μηχανές μετάλλων - - 4668 7694 29933 41268 50500 57200
Τουρμπίνες (στρόφυγγες) σε KW X 1000 - - 1200 2700 9200 16200 19100 19600
Ηλεκτρικοί κινητήρες σε KW X 1000 - 204 1800 6700 17800 33300 45600 47600
Θεριστικές - αλωνιστικές μηχανές - - 12800 46300 59000 99200 97500 117000
Τρακτέρ - 1300 31600 117000 239000 459000 550000 555000
Προγραμματισμένης Λειτουργίας μηχανές - - - - 200 1600 8900 20900
Αυτόματες συνεχόμενης σειράς μηχανές - - - 10 174 579 715 814
Αριθμητικά χειριζόμενες μηχανές - - - - 16 1588 5532 8865
Βιομηχανικά ρομπότ - - - - - - 120 1579
ΠΗΓΗ: In Genese et Economie de URSS A. Gauthier et A. Reynand, Editions Breal 1989, page 156 et 200.


ΠΙΝΑΚΑΣ VΙ
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΣΣΔ
ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΟΝΑΔΕΣ 1937 1950 1955 1960 1965 1970 1972 1973 1975
ΣΙΤΗΡΑ 103 Χ  Τ. - - 100858 - 114453 175788 157948 209009 134797
ΣΙΤΑΡΙ 103 Χ  Τ. 3809 31100 47300 64207 59686 99734 85950 109700 66224
ΚΡΕΑΣ 103 Χ  Τ. - 1556 2554 - 9956 10900 - - 15060
ΓΑΛΑ 103 Χ  Τ. - - 43009 64714 72563 82950 83200 - 90700
ΠΑΤΑΤΕΣ 103 Χ  Τ. - - 71751 - 88676 96783 78329 94000 88703
ΨΑΡΙΑ -ΟΣΤΡΑΚΑ 103 Χ  Τ. 1560 1755 2495 - 5100 7252 7756,9 - 10025
ΓΑΙΑΝΘΡΑΚΑΣ 103 Χ  Τ. 132000 102000 276638 374900 427900 432715 481600 492000 537700
ΑΤΣΑΛΙ (ακατέργαστο) 103 Χ  Τ. 16700 27300 45271 65294 91021 115889 125589 131000 141328
ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ (ακατέργαστο) 103 Χ  Τ. 28500 19400 70800 147859 242888 353039 460000 472000 491000
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΥΣΙΜΗ
(Ισοδυναμία άνθρακα) 106 - - - 677,4 966,6 1248,7 - - 1650,5
ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ 103 Χ  Αρ 130 362,9 507,7 523,6 807 1159,1 1380,7 1602,0 1901,2
Εκ των οποίων Φορτηγά 103 Χ  Αρ 123,7 294,4 399,9 362,0 606 814,9 650,7 685,2 700,2
ΤΡΑΚΤΕΡ (15 CV) 103 Χ  Αρ 66,3 - 321,8 - - 459 478 500 -
ΤΣΙΜΕΝΤΟ 103 Χ  Τ. - - 22484 - 72388 95248 104299 102000 122057
ΠΗΓΗ: Ετήσια Εκδοση Στατιστικών των Ηνωμένων Εθνών, έτη 1976, 1987 - ΄98, σελ. 154 και «Images Economiques du Monde» 1974, (Εκδοση S.E.D.E.S - Paris) par J. Beaujeu - Garnier, A. Gamblinet A. Delobe, page, 247.


ΠΙΝΑΚΑΣ VΙΙ
ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΥ ΕΤΗΣΙΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΕΡΓΑΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟΥΣ ΔΙΑΦΟΡΟΥΣ ΚΛΑΔΟΥΣ ΤΗΣ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ
(Σε χιλιάδες άτομα)
1940 1950 1960 1965 1970 1975
Σύνολο κλάδων 13079 15317 22620 27447 31593 34054
Κλάδος Μηχανικών κατασκευών 3519 4307 7206 9905 12017 13816
Ελαφράς Βιομηχανίας 2853 2653 3860 4308 5019 5109
Βιομηχανίας Τροφίμων 1568 1683 2164 2819 2592 2901
Βιομηχανίας Ξύλου και Χάρτου 1990 2208 2698 2819 2848 2795
Βιομηχανίας Ενέργειας 972 1427 1965 2119 2175 2120
Πρωτογενούς Μεταλλουργίας 526 743 1047 1236 1359 1369
Χημικών Βιομηχανιών 414 469 792 1251 1568 1753
ΠΗΓΗ: L’ Economie de l’ URSS, Pierre Carriere, Editions MASSON, Paris 1984, page 163.












ΠΙΝΑΚΑΣ VΙΙΙ
ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ 
ΣΤΟΥΣ ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΚΛΑΔΟΥΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
(Μέσοι ετήσιοι αριθμοί σε εκατομμύρια)
ΕΤΗ Σφαίρα κοινωνικής παραγωγής Βοηθητική (ιδιωτική) οικονομία
Γεωργία Δάση Βιομ/νια Οικ/μές Υπ/σίες Σύνολο Γεωργία Βιοτ/νία Σύνολο
1940 28,1 0,3 13,1 2,0 19,0 62,5 - - -
1950 27,9 0,4 15,3 3,3 20,9 67,8 7,8 1,6 9,4
1955 27,9 0,4 18,9 4,0 23,6 74,8 7,8 0,3 8,1
1960 26,1 0,4 22,3 6,3 29,2 84,3 7,6 0,3 7,9
1965 25,6 0,4 27,1 7,3 35,4 95,8 5,8 0,1 5,9
1970 24,4 0,4 31,6 9,0 42,4 107,8 5,2 0,0 5,2
1975 25,4 0,5 34,1 10,6 46,6 117,2 4,5 0,0 4,5
1979 23,9 0,5 36,5 11,2 52,6 124,7 4,0 0,0 4,0
1980 24,7 0,5 36,9 11,2 52,3 125,6 4,1 0,0 4,1
1981 24,7 0,5 37,2 11,3 53,2 126,9 4,3 0,0 4,3
ΠΗΓΗ: L' Economie de l' URSS, Pierre Carriere, Editions MASSON, Paris 1984,  page 109.


ΠΙΝΑΚΑΣ IΧ
ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΩΝ ΣΟΒΙΕΤΙΚΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
ΠΡΟΪΟΝΤΑ 1913 1928 1940 1950 1960 1970 1980
Αλεύρι (τόννοι Χ 106) 1,3 1,3 29 22 35 42 38
Ζυμαρικά (τόννοι Χ 103) 30 47 324 440 1007 1187 1554
Ζάχαρη (τόννοι Χ 103) 1300 1300 2165 2523 6363 10221 12164
Φυτικά Ελαια (τόννοι Χ 103) 471 448 798 819 1586 2784 2650
Παρασκευασμένο κρέας (τόννοι Χ 103) 1000 700 1501 1556 4406 7144 9283
Κονσέρβες (αριθμός Χ 106) 95 125 1113 1535 4864 10676 15876
ΠΗΓΗ: ό.π., σελ. 208.


ΠΙΝΑΚΑΣ Χ
ΕΣΣΔ: ΡΥΘΜΟΙ ΑΥΞΗΣΗΣ ΜΕΓΑΛΩΝ ΚΛΑΔΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΛΑΔΟΙ 1940 1950 1970 1980 1986
ΣΥΝΟΛΟ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ 100 520 1200 2100 2600
ΧΗΜΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 100 770 2700 5800 7900
ΒΑΡΕΙΑ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ 100 480 930 1300 1800
ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ 100 900 2800 7200 10100
ΕΛΑΦΡΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 100 280 470 700 770
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ 100 240 470 650 810
ΠΗΓΗ: In Genese et Economie de l' URSS. A. Gauthier et A. Reynand Edition Breal Paris 1989, page 159.