ΕΡΓΑΤΙΚΕΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
Ενα από τα σοβαρότερα ζητήματα, που όλο και πιο πολύ έρχεται στο προσκήνιο της ταξικής πάλης, είναι το μέτωπο του πολιτισμού. Ενας τομέας δράσης που μέσα στα πλαίσια του ταξικού αγώνα δεν έχει ακόμη αντιμετωπιστεί με ένα ολοκληρωμένο τρόπο. Στη συζήτηση που ανοίχτηκε στο Κόμμα για τη δουλιά μας στην εργατική τάξη και το συνδικαλιστικό κίνημα, η σημασία της πάλης για τα πολιτισμικά αγαθά ήταν ένα από τα κεντρικά ζητήματα που απασχόλησε τους κομμουνιστές καλλιτέχνες. Η πρώτη διαπίστωσή μας είναι πως το πρόγραμμα του ΚΚΕ αποτελεί και μια πολιτιστική πρόταση. Αυτό ανεξάρτητα από το πόσο αναλυτικές, επαρκείς και λεπτομερειακές εμφανίζονται στα κομματικά ντοκουμέντα οι θέσεις αυτές, ανεξάρτητα από το αν κατανοούνται σαν τέτοιες και από το αν στη ζωή πραγματώνονται μέσα στην πολιτική, οικονομική και ιδεολογική πάλη. Οταν το ΚΚΕ καταθέτει, στην κοινωνία συνολικά, την πρόταση του για τη λαϊκή οικονομία και τη λαϊκή εξουσία, προτείνει ουσιαστικά και έναν άλλο πολιτισμό, που πλευρές αυτής της πρότασης συναντάμε είτε με τη μορφή γενικών διακηρύξεων είτε πιο καθαρά στις θέσεις για την παιδεία, τον αθλητισμό ή στις απαντήσεις που δίνουμε στα ζητήματα που βάζει η επικαιρότητα. Το ζητούμενο σήμερα είναι αυτή η πρόταση να γίνει πιο ορατή, πιο συγκεκριμένη και να μπολιάσει τη δουλιά μας αλλά και το κίνημα της εργατικής τάξης, το λαϊκό κίνημα. Ετσι έχει ιδιαίτερη σημασία το να ανοίξουμε το ζήτημα του πολιτισμού στην εργατική τάξη.
Πρώτα από όλα θα πρέπει να κάνουμε καθαρή τη σχέση της εργατικής τάξης με τον πολιτισμό. Το άμεσο ζήτημα σήμερα είναι να δώσουμε στην εργατική τάξη να καταλάβει, όσο πιο καθαρά γίνεται, ότι η ίδια με την εργασία της δημιουργεί τις υλικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του όποιου πολιτισμού. Η εργασία της είναι που δημιουργεί τα κτήρια, τα εργαλεία, όλα τα αντικείμενα που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή, γενικά όλα εκείνα τα μέσα τα οποία διευκολύνουν την ζωή των ανθρώπων. Ταυτόχρονα τα αντικείμενα αυτά είναι στοιχεία πολιτισμού, όχι μόνο από την πλευρά των δυνατοτήτων που παρέχουν στον άνθρωπο, αλλά και από το αισθητικό αποτέλεσμα που δίνει η μορφή τους.
Αλλά η σχέση της εργατικής τάξης με τον πολιτισμό δε σταματάει εδώ. Αν με την εργασία της δημιουργεί τις υλικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του πολιτισμού, με την πάλη της πλουτίζει την κοινωνία με νέες αξίες, νέες αντιλήψεις που έρχονται σε ευθεία σύγκρουση με τον πυρήνα της ιδεολογίας του ιμπεριαλισμού. Μπολιάζει με αυτές τη δουλιά εκείνων που ασχολούνται με τα πνευματικά αγαθά. Ετσι η πάλη της γίνεται αφορμή να παράγονται προϊόντα πολιτισμού που επιστρέφουν στην κοινωνία ως πολιτισμικός πλούτος, αποτελούν τα ίδια μέρος της κοινωνικής συνείδησης, επιδρούν στη διαμόρφωση ταξικής συνείδησης, αποκαθιστώντας έτσι μια αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στην εργατική τάξη και αυτούς που συνηθίζουμε να ονομάζουμε πνευματικούς ανθρώπους. Αυτή η αμφίδρομη σχέση καθιστά την εργατική τάξη συνδημιουργό του πολιτισμού.
Είναι πρώτιστο καθήκον μας να αποκαλύψουμε στην εργατική τάξη την πραγματική της σχέση με τον πολιτισμό. Να καταλάβει πως αυτό που λέμε πολιτισμός δεν είναι κάτι μακρινό, κάτι που κινείται σε περίεργες σφαίρες, μακριά από αυτήν. Να της εξηγήσουμε πως η ίδια είναι μέρος αυτού. Βρίσκεται μέσα σε αυτό. Της ανήκει και οφείλει να το διεκδικήσει. Οπως πρέπει να παλεύει σήμερα, για να παίρνει όσο το δυνατό μεγαλύτερο μερίδιο από τον πλούτο που παράγει, όπως πρέπει να παλεύει και να διεκδικεί την ανατροπή της εξουσίας της αστικής τάξης και την αντικατάστασή της με τη δική της εξουσία, με τον ίδιο τρόπο χρειάζεται να παλεύει ταξικά και για τον πολιτισμό. Το δικό της πολιτισμό. Να πλουτίσουμε λοιπόν την πάλη της με διεκδικήσεις που αφορούν τον πολιτισμό.
Πολλοί θα πουν πως αυτό το εγχείρημα είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Κατά την γνώμη μου είναι το ίδιο δύσκολο με το να εξηγήσεις τον πυρήνα της πολιτικής ή της οικονομικής πάλης. Το πρόβλημα στη μια και στην άλλη περίπτωση είναι το ίδιο. Εκείνο που συσκοτίζει τα πράγματα είναι η επίδραση στη συνείδηση της εργατικής τάξης, σε μεγάλο μέρος της κοινωνίας, η κυρίαρχη, ιδεαλιστική, ιμπεριαλιστική ιδεολογία για τον πολιτισμό. Η απάντηση στο πρόβλημα δεν είναι το να βάλεις νερό στο κρασί σου, να περιορίζεις τα ζητήματα που θέτεις σε εκείνα που κατά τη γνώμη σου ο λαός θα καταλάβει, αλλά να βρεις τον τρόπο να πεις αυτό που θες στη γλώσσα που καταλαβαίνει.
Ενα λοιπόν ζήτημα είναι να ανοίξουμε το θέμα του πολιτισμού στην εργατική τάξη. Ενα δεύτερο ζήτημα είναι το περιεχόμενο που δίνουμε στην έννοια πολιτισμός. Πολλές φορές στην καθημερινή μας πρακτική ταυτίζουμε τον πολιτισμό με την τέχνη, ή στην καλύτερη περίπτωση όταν αναφερόμαστε στη σχέση της εργατικής τάξης με τον πολιτισμό, αναφερόμαστε στην ψυχαγωγία ή την αξιοποίηση του «ελεύθερου» χρόνου της. Στην πραγματικότητα όταν μιλάμε για πολιτισμό, μιλάμε πέρα από όλα τα άλλα για έναν τρόπο ζωής, για μια στάση ζωής. Αυτή τη διάσταση του πολιτισμού πολύ λίγο την αγγίζουμε. Με αυτόν τον τρόπο αφαιρούμε περιεχόμενα από τη δράση μας. Για παράδειγμα στην εισήγηση και τις θέσεις της ΚΕ προς τη συνδιάσκεψη, γίνεται αναφορά στα στέκια που μπορούν να στηθούν. Αναφέρονται σαν χώροι συγκέντρωσης, χώροι συνάντησης των ανθρώπων. Είναι σαφώς τέτιοι χώροι. Ομως ο πραγματικός τους χαρακτήρας σηματοδοτείται από το γεγονός ότι η συμμετοχή στους χώρους αυτούς είναι στοιχείο ενός άλλου τρόπου ζωής, όπως και η ενεργή συμμετοχή στο συνδικάτο, η διεκδίκηση μιας άλλης ανώτερης ποιότητας ζωής. Είναι πολιτιστικό στοιχείο που προσδιορίζει μια άλλη στάση απέναντι στα πράγματα, μια άλλη στάση ζωής, έξω από τη μιζέρια που έχει καταδικάσει την εργατική τάξη η ιμπεριαλιστική «νέα» τάξη πραγμάτων.
Πέρα όμως από την ανάγκη να ανοίξουμε το θέμα του πολιτισμού στην εργατική τάξη σαν ζήτημα που την αφορά άμεσα, το ζήτημα αυτό παίρνει σημαντικές διαστάσεις από το γεγονός ότι τα πολιτισμικά προϊόντα, είναι στοιχεία που επιδρούν στη διαμόρφωση της συνείδησης, αλλά και την εκφράζουν. Ηδη ο αντίπαλος και με τους μηχανισμούς άσκησης της εξουσίας (Ευρωπαϊκή Ενωση, κυβέρνηση, ΥΠΠΟ κλπ.), χρησιμοποιεί πολιτικά τον πολιτισμό σαν όπλο στην προσπάθειά του να ενσωματώσει στο ιμπεριαλιστικό σύστημα την εργατική τάξη και τα υπόλοιπα λαϊκά στρώματα. Παράλληλα το Κόμμα μας έχει διαπιστώσει ότι ιστορικά υπάρχουν οι αντικειμενικές υλικές προϋποθέσεις για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Δεν υπάρχει σήμερα φυσικά επαναστατική κατάσταση, που είναι επίσης αντικειμενικός παράγοντας, κατά συνέπεια δεν είναι ώριμες ούτε οι υποκειμενικές προϋποθέσεις. Στα πλαίσια λοιπόν των υπαρχουσών συνθηκών αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να βελτιώσουμε ουσιαστικά τη συμβολή μας στην ωρίμανση του υποκειμενικού παράγοντα. Δηλαδή τη δουλιά μας για να κατανοήσουν ευρύτερα τμήματα της εργατικής τάξης και των συμμάχων της πως ο αγώνας τους θα δικαιωθεί μόνο με την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Αφού λοιπόν αυτό ουσιαστικά επιδιώκουμε, τη διαμόρφωση της ταξικής συνείδησης, τότε και από αυτή τη σκοπιά έχει μεγάλη αξία για το κίνημα να αντιμετωπιστεί ο πολιτισμός σαν ένα πεδίο ιδεολογικής και πολιτικής σύγκρουσης με τον ιμπεριαλισμό.
Εχει σημασία να υιοθετούνται από το ταξικό εργατικό κίνημα στόχοι πάλης που αναδείχνουν τη δυνατότητα να διαμορφώνει έναν τρόπο ζωής, που θα τον χαρακτηρίζουν η συλλογικότητα, η αλληλεγγύη, η πολιτική και κοινωνική δράση. Εχει σημασία να προβάλλεται η απαίτηση, να έρχεται σε επαφή με τα πολιτισμικά αγαθά, μακριά από την αλλοτροιωτική σχέση του καταναλωτή που επιβάλλει η άρχουσα τάξη με την αντιμετώπιση όλων των αγαθών σαν εμπόρευμα. Να γίνεται προσπάθεια να περιορίζεται στη σχέση της με αυτά, η επίδραση από την κυρίαρχη ιδεολογία, από τους φανερούς και κρυφούς κήρυκες της ιδεαλιστικής αντίληψης για τον πολιτισμό.
Για όλους αυτούς τους λόγους είναι απόλυτα αναγκαίο να μπολιάσουμε την πάλη της εργατικής τάξης με αιτήματα για τον πολιτισμό. Είναι απόλυτα αναγκαίο να προσπαθήσουμε ώστε να αποτελέσει ο πολιτισμός μέτωπο της ταξικής πάλης. Και αυτή η προσπάθεια είναι το στοίχημα που σαν Κόμμα οφείλουμε να κερδίσουμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου