18 Δεκ 2013

Συνέντευξη του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δ. Κουτσούμπα στο «MEGA» (VIDEO)

Συνέντευξη του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δ. Κουτσούμπα στο «MEGA» (VIDEO)

Δεύτερος κύκλος επαφών ΚΚΕ - ΚΚΓ 71

Δεύτερος κύκλος επαφών ΚΚΕ - ΚΚΓ




Η έκθεση του Π. Ρούσου προς την καθοδήγηση του Κόμματος, για τη δεύτερη συνάντησή του με τον στρατηγό Ράνκοβιτς

Μετά τις επαφές που είχε ο Μ. Πορφυρογένης στη Γιουγκοσλαβία - και αφού αυτές δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα στα ζητήματα που έθετε το ΚΚΕ - πραγματοποιήθηκε δεύτερος κύκλος επαφών μεταξύ των δύο κομμάτων. Συγκεκριμένα, τον Απρίλη του '49 πήγε στο Βελιγράδι ο Π. Ρούσος, αναπληρωματικό μέλος του ΠΓ του ΚΚΕ και υπουργός Εξωτερικών της Π.Δ.Κ. Ο Π. Ρούσος πραγματοποίησε δύο συναντήσεις με το ηγετικό στέλεχος του ΚΚΓ και στενό συνεργάτη του Τίτο, στρατηγό Ράνκοβιτς, από τις οποίες το μόνο που διαπιστώθηκε ήταν η άκαμπτη στάση της Γιουγκοσλαβίας να λύσει τα πρακτικά ζητήματα που έθετε το ΚΚΕ, η ύπαρξη των οποίων δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα στον αγώνα του ΔΣΕ. Οι συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν στη 1 και 7 Απρίλη του 1949. Στα πλαίσιά τους, ο Ρούσος κατέθεσε εκ μέρους του ΚΚΕ υπόμνημα με τα ζητήματα που έθετε το κόμμα προς λύση και τις εκτιμήσεις του για τη στάση του ΚΚΓ. Σ' αυτό το υπόμνημα απάντησαν οι Γιουγκοσλάβοι με δικό τους. Συντάκτης του υπομνήματος αυτού πιθανόν να ήταν ο ίδιος ο Τίτο, αν πάρουμε υπόψη το ύφος και τον τρόπο γραφής του.

Και τη δεύτερη συνάντηση - όπως και την πρώτη - κατέγραψε στην έκθεσή του που παρέδωσε στο ΚΚΕ, υπό μορφή πρακτικών, ο Π. Ρούσος. Δημοσιεύουμε σήμερα το μέρος της έκθεσης που αφορά τη δεύτερη αυτή συνάντηση, όπως και τις εντυπώσεις που ο συγγραφέας της αποκόμισε από την παραμονή του στη Γιουγκοσλαβία, για τη γενικότερη κατάσταση της χώρας. Η έκθεση μάς παραδόθηκε από το Ιστορικό Τμήμα της ΚΕ του ΚΚΕ και προέρχεται από τα αρχεία του Κόμματος.


"ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΡΑΝΚΟΒΙΤΣ (7. 4. 49)

Στις 9 το βράδυ έγινε η δεύτερη συνάντηση, για την οποία ειδοποιήθηκα από την παραμονή. Στην αρχή ο Ράνκοβιτς έκανε την ακόλουθη δήλωση.

Ράνκοβιτς: Εχουμε έτοιμη την απάντησή μας προς την ΚΕ. Αλλά δε θα σας τη δώσουμε. Θα σας τη διαβάσουμε εδώ, θα κρατήσετε ό,τι σημειώσεις σας χρειάζονται και θα σας ετοιμάσουμε αύριο περίληψη, θα την πάρετε μαζί σας και το ίδιο το απαντητικό γράμμα μας θα μείνει στα αρχεία μας.

Πέτρος: Επιφυλάσσομαι να μιλήσω μετά το διάβασμα του γράμματος.

(Εδώ ο Ράνκοβιτς διάβασε το γράμμα και τα παραρτήματά του, που δίνονται χωριστά. Οπως φαίνεται κι απ' αυτά, η ΚΕ της Γιουγκοσλαβίας μετατοπίζει τα ζητήματά μας στο γενικό πλαίσιο της αντικομμουνιστικής πάλης με τα αδελφά μας κόμματα, με επικεφαλής το ΒΚΠ (μπ.), (σημ. "Ρ": Πρόκειται για το Πανενωσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα (μπολσεβίκοι), που αργότερα μετονομάστηκε σε ΚΚΣΕ) αρνιέται, όπως συνήθως συνοπτικά ή παρασιωπά τις συγκεκριμένες καταγγελίες μας, περιέχει αυθαίρετους ισχυρισμούς και στα πρακτικά ζητήματα, βάζει ουσιαστικά πολιτικούς όρους απαράδεχτους χωρίς να απομακρύνεται από αόριστες "υποσχέσεις". Κάνει όμως εντύπωση ο πιο αντισοβιετικός και ο πιο εχθρικός για μας τόνος τους, που φάνηκε κι απ' όσα είπε παρακάτω και προφορικά ο Ράνκοβιτς, σ' αυτή τη συζήτηση. Πρέπει να σημειωθεί ότι το σημείο του γράμματος που ραδιουργικά μιλάει για τη στάση του ΒΚΠ (μπ.) απέναντί μας ο Ράνκοβιτς το διάβασε αλλιώς. Στο σ. Ζαχαριάδη ανακοινώθηκε στις αρχές του 1948 ότι ο Στάλιν είπε στον Τζίλας ότι είναι ανάγκη να αναδιπλωθούν οι Ελληνες αντάρτες.

Πέτρος: Πρώτα απ' όλα θέλω να εκφράσω την απορία μου, πώς είναι δυνατόν να μην πάω στην ΚΕ μας τη γραφτή σας απάντηση σε τόσο σοβαρά ζητήματα που βάζετε και που μου διαβάσατε, πολύ περισσότερο που εγώ σας άφησα τις απόψεις μας εγγράφως.

Ράνκοβιτς: Πρόκειται για σοβαρό ντοκουμέντο. Εμείς είμαστε κρατικό κόμμα, ενώ εσείς δε θα 'χετε τόσες δυνατότητες να προφυλάξετε τα ντοκουμέντα.

Πέτρος: Μπορεί να μην έχουμε ακόμα πλήρως οργανωμένο κράτος, αλλά νομίζω ότι το Κόμμα μας είναι τουλάχιστο σε θέση να προφυλάξει από τους ιμπεριαλιστές τα μυστικά του αγώνα. Πάντως, δικαίωμά σας είναι να κάνετε ό,τι νομίζετε. Σημασία έχει η ουσία της απάντησης. Πάνω σε ό,τι μου ανακοινώσατε έχω να κάνω την ακόλουθη δήλωση.

1.Επιφυλάσσομαι για λογαριασμό της ΚΕ μας να μελετήσουμε ό,τι ντοκουμέντο μας εγχειρίσετε, καθώς και πάνω στους αριθμούς και τα στοιχεία σχετικά με τη βοήθεια που μας δόθηκε.

2.Απ' όσα άκουσα, διαπιστώνω δυστυχώς ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα στις δύο ΚΕ.

3.Η απάντησή σας αποφεύγει να απαντήσει σε σειρά συγκεκριμένες καταγγελίες μας που περιέρχονται στο γράμμα μας με το παράρτημα της 1.4.49 και σε συμπληρωματικό που έχω απόψε στη διάθεσή σας, ενώ αντίθετα περιέχει αβάσιμους ισχυρισμούς.

4.Δε λύνει έμπρακτα και ουσιαστικά κανένα από τα πραχτικά ζητήματα που σας θέσαμε, βάζοντας όρους που δεν μπορούμε να τους δεχτούμε, ή δίνοντας αόριστες υποσχέσεις. Επειδή το ζήτημα το θεωρώ σοβαρό, είμαι υποχρεωμένος να μην προχωρήσω σε άλλη συζήτηση και να εκθέσω το ζήτημα στην ΚΕ μου, αρμόδια να αποφασίζει.

Ράνκοβιτς: Δεν πρόκειται, όπως βλέπετε, για μικροδιαφορές πέντε πάνω πέντε κάτω. Πρόκειται για διαφορές που τις εκθέσαμε και σε τηλεγραφήματα προς την ΚΕ σας. Τα πραχτικά ζητήματα που βάζετε δεν είναι τόσο μεγάλα που δεν μπορούν να λυθούν αμέσως. Ομαλά πήγαινε η δουλιά από μέρους μας, δεν μπορούμε όμως να πούμε το ίδιο και για σας. Τελευταία αποφεύγετε τη συνεργασία σε ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος. Στο γράμμα μας αναφέρουμε τη βοήθεια που σας δώσαμε, εσείς δεν την εκτιμάτε. Δεν πρόκειται για αριθμό αυτοκινήτων που δουλεύουν ή δε δουλεύουν. Ο λαός μας έδωσε για τον αγώνα σας αμέτρητες θυσίες. Εσείς θέλετε να είμαστε απλά τεχνικός σταθμός σας. Ποιες όμως είναι οι εγγυήσεις σε περίπτωση διεθνών περιπλοκών; Δεν είναι απλά αυτά τα ζητήματα. Αφορούν τη σύμπραξή μας, την κοινή άμυνα. Το ίδιο ισχύει και για τη Βουλγαρία. Πρέπει να μεσολαβήσετε όσο το δυνατόν πιο νωρίς.


Η κατάσταση είναι σοβαρή. Ο ιμπεριαλισμός επιτίθεται. Για παράδειγμα έχουμε τις τελευταίες μηχανορραφίες και δηλώσεις του Τσαλδάρη (για συνεννοήσεις του με τη Γιουγκοσλαβία). Εσείς αντί να διαψεύσετε τον Τσαλδάρη, ακολουθείτε τη συκοφαντική εκστρατεία του Γραφείου Πληροφοριών. Μιλάτε (σχόλιο του Ραδιοσταθμού "Ελεύθερη Ελλάδα" 7. 4. 49) για ατύχημα των λαών της Γιουγκοσλαβίας κ.ά. και ενισχύετε έτσι την ιμπεριαλιστική προπαγάνδα. Δεν υπάρχει ατύχημα στη Γιουγκοσλαβία, αλλά ατύχημα με τη συκοφαντική προπαγάνδα του Γραφείου Πληροφοριών και της Μόσχας που μας κάνει τέτοια επίθεση. Είμαστε γεροί και θα αποδείξουμε ότι έχουμε δίκιο.

Πέτρος: Μια διακοπή. Παρακολούθησα με τ' αυτιά μου τις δηλώσεις του Τσαλδάρη, που σημειώστε, τις έδωσε στις 4. 4. 49 στο Λονδίνο, ενώ δεν τις άκουσα από την Αθήνα.

Ράνκοβιτς (διακόπτοντας): Τις έδωσε.

Πέτρος: Ισως στη σερβική γλώσσα, γιατί στα ελληνικά δεν τις άκουσα. Δεν κρύβω ότι σε τέτοια γεγονότα όλοι οι αγωνιστές μας θα 'ναι ευαίσθητοι. Λοιπόν, βγαίνει η πληροφορία ή η φήμη, όπως λέτε εσείς, ότι ο Τσαλδάρης διαπραγματεύεται με τη γιουγκοσλαβική κυβέρνηση. Ζητάτε από μας να διαψεύσουμε δηλώσεις του Τσαλδάρη ότι διαπραγματεύεται με τη γιουγκοσλαβική κυβέρνηση, ενώ η ίδια η γιουγκοσλαβική κυβέρνηση δεν έχει δώσει ως αυτή τη στιγμή καμιά διάψευση. Δεν μπορώ να καταλάβω τις σκέψεις σας.

Ράνκοβιτς (συγχυσμένα): Ναι. Θα το πράξουμε (δηλαδή τη διάψευση. Δόθηκε την άλλη μέρα, 8. 4. 49, στην "Πολίτικα", όχι όμως κυβερνητική διάψευση, αλλά σχόλιο του διπλωματικού συντάκτη του "Τανγιούγκ").

Για τα δεινά σας δε φταίει η κατάσταση στη Γιουγκοσλαβία, αλλά η προβληματική (προμπλεμάτιτσεν, αμφίβολη) στάση σας. Αμφισβητείτε τους αριθμούς μας, ενώ είστε από την αρχή ενήμεροι για το έργο της βοήθειας, για τους κόπους μας και εσείς προσωπικά πιο πολύ και από άλλους δύο συντρόφους, δηλαδή τον Ζαχαριάδη και τον Ιωαννίδη, ξέρετε ότι εμείς ήμασταν πρώτοι, μεσολαβήσαμε και στην ΕΣΣΔ και στις Λαϊκές Δημοκρατίες για να σας βοηθήσουν. Εμείς κινήσαμε το ζήτημα του εράνου.


Το σύνολο του ζητήματος να βλέπουμε και όχι τις ελλείψεις που είχαμε και τις ξεπερνούσαμε με συνεννόηση.

Πέτρος: Δεν κρύβω τις προσπάθειες που κατέβαλε το κόμμα μας και εγώ προσωπικά και την αδελφική σύσφηξη των δεσμών ανάμεσα στα κόμματα μας, μολονότι δεν καταλαβαίνω γιατί λέτε εγώ είμαι πιο ενήμερος από τους δύο άλλους συντρόφους μου που είναι πιο υπεύθυνοί μου στο Κόμμα. Λυπούμαι μόνο που ως την ώρα οι καρποί ήταν κατώτεροι από τους μόχθους μας, αλλά το φταίξιμο δεν είναι δικό μας. Εγώ πάντως βλέπω ότι τώρα δεν πηγαίνω καμιά θετική λύση στα ζητήματα που ήταν ο βασικός σκοπός της αποστολής μου.

Ράνκοβιτς: Τραυματίες θα εξακολουθήσουμε να δεχόμαστε. Παιδιά είμαστε έτοιμοι και πάλι να περιθάλψουμε. Βοήθεια σε υλικό θα εξακολουθήσουμε να δίνουμε. Το Μπούλκες θα το βοηθήσουμε και θα καλυτερέψουμε τη θέση του αν είναι δυνατό. Αλλά δεν μπορούμε να μεταφέρουμε και στα τυφλά υλικά από τη Βουλγαρία.

Ποτέ δε ζητήσαμε να είστε με το μέρος μας στη διαφορά με το Γραφείο Πληροφοριών, αλλά δε θα δεχτούμε να μεταφέρετε την καμπάνια του εναντίον μας. Και κάτι ακόμα. Ούτε και τώρα μας είναι σαφής η θέση των άλλων κομμάτων απέναντι στον αγώνα σας. Δεν ξέρουμε αν πιστεύουν στη νίκη. Εμάς η θέση μας είναι καθαρή. Και δεν έχει καμιά αλλαγή. Εσείς σκέπτεστε έτσι: Το Γραφείο Πληροφοριών και το ΒΚΠ (μπ.) καταγγέλλει τη γιουγκοσλαβική ηγεσία σαν προδοτική, έχουμε τώρα την ανάγκη τους, ας την εκμεταλλευτούμε και βλέπουμε... Εμείς δε βάλαμε ποτέ όρους. Η ΚΕ μας και ο σ. Τίτο προσωπικά θέλουμε να βοηθήσουμε τον αγώνα σας. Αν δείξετε θέληση για το ξεπέρασμα των παρεξηγήσεων, η εξάλειψη των διαφορών μας δεν παρουσιάζει δυσκολίες.

Πέτρος: Από μέρους μας υπήρξε πάντα και θα υπάρξει και στο μέλλον η διάθεση για συνεργασία στα δύο κόμματα. Σημειώνω τη δήλωσή σας ότι είστε διατεθειμένοι να βοηθήσετε, αλλά τα ζητήματα που βάλατε τα θεωρώ σοβαρά και πρέπει να ενημερώσω την ΚΕ μας. Δεν έχω να προσθέσω τίποτα σε όσα σας είπα. Ο Ράνκοβιτς υπόσχεται να δώσει αύριο ελληνική μετάφραση της απάντησης χωρίς τα παραρτήματα. Στην πραγματικότητα έστειλε την άλλη νύχτα στις 11 το βράδυ ρώσικη μετάφραση και παραρτήματα. Και μέσω του Στρ. ειδοποίησε ότι θα επιτραπεί η διάβαση 2.000 ανθρώπων μας από τη Βουλγαρία.

Λόγω που τα ντοκουμέντα, μου εγχειρίστηκαν μόλις 40 λεπτά πριν φύγω για το σταθμό, δεν ήταν δυνατό να τους αφήσω και γραφτά τη δήλωση που τους έκανα σχετικά με το περιεχόμενο της απάντησής τους.

Από το Βελιγράδι ως τα Σκόπια ταξίδεψα μόνο με δικό μας άνθρωπο. Από τα Σκόπια ως το Μοναστήρι με συνόδεψε ένας ανθυπασπιστής τους (όταν πήγα με είχε προϋπαντήσει και συνοδέψει ο λοχαγός του τομέα και ένας ταγματάρχης από τα Σκόπια). Φυσικά πάντα συνταξίδεψε μαζί μου και σύντροφος της υπηρεσίας μας.

12.4.1949

Πέτρος".

Απρίλης 1949



Λίγα λόγια για την κατάσταση στη Γιουγκοσλαβία

"Λίγα λόγια για την κατάσταση στη Γιουγκοσλαβία - Συμπεράσματα". Ετσι επιγράφει ο Π. Ρούσος την έκθεσή του προς την καθοδήγηση του Κόμματος, για τις εντυπώσεις και τις εκτιμήσεις του από τη γενικότερη κατάσταση στη Γιουγκοσλαβία. Το σημείωμα αυτό συνόδευε τη δημοσιευόμενη παραπλεύρως έκθεση, για τη δεύτερη συνάντησή του με τον στρατηγό Ράνκοβιτς. Δημοσιεύουμε σήμερα και την έκθεση αυτή ολόκληρη, την οποία μάς παραχώρησε το Ιστορικό Τμήμα της ΚΕ του ΚΚΕ, ώστε να έχει ο αναγνώστης του "Ρ" την περισσότερο δυνατή ολοκληρωμένη εικόνα των συνθηκών εκείνης της περιόδου:

"Η εντύπωση από την επίσκεψη στη Γιουγκοσλαβία δείχνει αναμφισβήτητη αλλαγή σε σχέση με το προηγούμενο ταξίδι. Πρώτα απ' όλα η ζωή (διατροφή) ακρίβυνε τουλάχιστον 100% σε σχέση με το περσινό. Ενα φα`ϊ έχει στο εστιατόριο 70 δηνάρια έναντι 35 - 40 που είχε. Ενα αυγό 14 δηνάρια. Το κρέας σπανίζει. Στην αγορά βλέπεις μόνο λίγα λαχανικά κι αυτά ακριβά. Τα μαγαζιά είναι ουσιαστικά γυμνά, όπως τα είδαμε σε μια βόλτα με το σύντροφό μας Σ. Είδη ρουχισμού ελάχιστα υπάρχουν. Ενα ζευγάρι μέτρια παπούτσια στοιχίζει με το ειδικό δελτίο 600 δηνάρια και με το γενικό δελτίο 3.500 - 4.500 δηνάρια. Τα μεροκάματα ελάχιστα αυξήθηκαν (100 - 150 δηνάρια). Οι δρόμοι του Βελιγραδίου είναι γεμάτοι ανθρώπους του χωριού απ' αυτούς που διαθέτουν τρόφιμα και τα πάνε στην αγορά σε τιμές μαύρης αγοράς που έχει απλωθεί.

Τα έργα του Βελιγραδίου δεν πηγαίνουν με το ρυθμό που προβλεπόταν, αν και φαίνεται να έχει εξασφαλιστεί κάπως η συγκρότηση εργατικών ομάδων για φέτος.

Οι πληροφορίες λένε ότι υπάρχει στα εργαζόμενα στρώματα αρκετή δυσφορία για την κατάσταση, αλλά η μεγάλη τρομοκρατία και η μη εμφάνιση σοβαρής οργανωμένης αντιπολιτευτικής δράσης συγκρατεί ακόμα το καθεστώς. Το καθεστώς αυτό όλο και πιο πολύ βυθίζεται στη λάσπη και είναι χαρακτηριστικό ότι εντάθηκε η ανοιχτή αντισοβιετική προπαγάνδα και λύσσα που το εκδήλωσε στη συζήτηση και ο ίδιος ο Ράνκοβιτς.

Η κλίκα του Βελιγραδίου εκμεταλλεύεται και τα εθνικά αισθήματα ενός λαού που έχει μαχητική, ιδιαίτερα αντάρτικη παράδοση. Πρέπει, όμως, να σημειωθεί ότι η κλίκα αυτή αντιμετωπίζει σοβαρές αντιθέσεις.

Πρώτα απ' όλα ο αντισοβιετισμός της, που ολοένα και περισσότερο ξεσκεπάζεται και θα ξεσκεπάζεται, δεν μπορεί να μη βάζει σε σκέψη τα πλατιά εργαζόμενα στρώματα, ιδιαίτερα της Σερβίας, Μακεδονίας, όπου είναι γερές οι φιλοσοβιετικές και φιλορωσικές συμπάθειες. Η σύνδεσή της με τον ιμπεριαλισμό μπορεί, ίσως, μονόπλευρα μόνο να δώσει προσωρινές ελπίδες οικονομικής φύσης(τις μέρες της παραμονής μου στο Βελιγράδι παζάρευαν με τους Αγγλους πίστωση 150 εκατ. στερλινών. Είχε έρθει εκεί και γαλλική οικονομική αποστολή). Φυσικά είναι όπλο του εχθρού που πρέπει να το υπολογίζουμε, όπως και τον κίνδυνο που αυξάνει για τον ελληνικό λαό και για την Αλβανία, όπως και για όλο το διεθνές μέτωπό μας από τις ερωτοτροπίες και τα παζαρέματα του Τίτο με τον ιμπεριαλισμό και το μοναρχοφασισμό και την επιθετικότητα των τελευταίων.

Δεύτερο: Δεν πρέπει να παραλειφθεί ότι η εθνικιστική και αντιδιεθνιστική θέση του ΚΚΓ, που θέλει να ποζάρει στο ρόλο κάποιας Γιουγκοσλαβικής "τρίτης δύναμης" ενθαρρύνει φυσικά και τους εθνικιστικούς σοβινισμούς ανάμεσα στους λαούς της Γιουγκοσλαβίας, αλλά κάτω από ορισμένους όρους μπορεί να σταθεί και παράγοντας ανατροπής της. Αυτό φαίνεται από τη μεγάλη ευαισθησία που δείχνει η κλίκα, όπως και η ιμπεριαλιστική προπαγάνδα στο μακεδονικό ζήτημα και τη νέα θέση μας. Αλλά κι από το Μαυροβούνι ίσως και τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη δεν περιμένει καλές ειδήσεις η γιουγκοσλαβική ηγεσία.

Τρίτο: Το ελληνικό ζήτημα και ο αγώνας μας δεν είναι από τα μικρότερα εμπόδια που αντιμετωπίζει η γιουγκοσλάβικη ηγεσία στον κατήφορό της. Εχει εκτεθεί πολύ απέναντι στο λαό της σ' αυτό το ζήτημα που ίσως είναι σήμερα το μόνο σχεδόν σημείο κάποιας επαφής της με το διεθνές δημοκρατικό στρατόπεδο. Πολύ τους στοίχισε η υπόθεση του σταθμού μας. Νομίζω ότι η κλίκα του Βελιγραδίου υπολογίζει πολύ την ενδεχόμενη ανοιχτή θέση μας εναντίον τους και θα ήθελε να κρατηθούμε, έστω στη σημερινή θέση απέναντί της. Αυτός είναι και ο λόγος των δισταγμών της. Ομως, παρά τις κερδοσκοπικές αυτές μανούβρες της, δεν πρέπει να υπάρχει αμφιβολία ότι είναι έτοιμη για τη χειρότερη προδοσία κι αυτό το δείχνει η στάση της στα ζητήματα που συζητήσαμε. Είναι ζήτημα χρόνου για συναλλαγές με τους Δυτικούς. Σημειώνω ότι η τελευταία μας επίθεση στο Γράμμο - Σμόλικα - Βόιο έκανε αίσθηση στους κύκλους του Ράνκοβιτς.

Το συμπέρασμα για μας είναι ότι πρέπει να δείξουμε την ίδια σταθερότητα στα πολιτικά ζητήματα απέναντι στη γιουγκοσλαβική ηγεσία. Η σημερινή στρατιωτική μας κατάσταση θα έκαμε, ίσως, ακόμα αναγκαία κάποια περιορισμένη συνεργασία, δηλαδή μεταφορά υλικού και ανθρώπων. Οι προοπτικές, όμως, από την πλευρά των Γιουγκοσλάβων δε μου φαίνονται ελπιδοφόρες.

12. 4. 1949

Πέτρος"


Πρώτος κύκλος επαφών του ΚΚΕ με το ΚΚΓ 70

Πρώτος κύκλος επαφών του ΚΚΕ με το ΚΚΓ




Η συνοπτική έκθεση του Μ. Πορφυρογένη στην καθοδήγηση του ΚΚΕ

Σε προηγούμενα σημειώματα αναφερθήκαμε στις σχέσεις ΚΚΕ-ΚΚ Γιουγκοσλαβίας μετά την αποπομπή του τελευταίου από το Γραφείο Πληροφοριών. Επίσης μιλήσαμε, εν συντομία, για τις επαφές που είχε, στα 1949, το ΚΚΕ με το Γιουγκοσλάβικο κόμμα, ούτως ώστε να ξεπεραστούν μέσα από συνεννόηση τα προβλήματα που δημιουργούσαν στον αγώνα του ΔΣΕ οι Γιουγκοσλάβοι. Ο πρώτος κύκλος επαφών των δύο κομμάτων πραγματοποιήθηκε το Φλεβάρη του '49 με την επίσκεψη του Μ. Πορφυρογένη στα Σκόπια και στο Βελιγράδι. Ο Πορφυρογένης, μαζί με τον Πασχάλη Μητρόφσκι - στέλεχος του ΝΟΦ και υπουργός στην ΠΔΚ - μετά τον ανασχηματισμό της που αποφάσισε η 5η Ολομέλεια, έφτασε στα Σκόπια στις 8/2/49. Εκεί, πραγματοποίησε δύο συναντήσεις με τον πρωθυπουργό της Γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας Κονισέφσκι και τον υπουργό Εσωτερικών Αμπας. Η πρώτη πραγματοποιήθηκε την ημέρα της άφιξής του και η δεύτερη την επομένη. Το θέμα που κυριάρχησε ήταν η υπονόμευση του αγώνα του ΔΣΕ από τους Γιουγκοσλάβους, με αιχμή το Μακεδονικό. Για την - όσο το δυνατό - πληρέστερη ενημέρωση του αναγνώστη γύρω από το θέμα, δίνουμε στη δημοσιότητα την αδημοσίευτη μέχρι σήμερα συνοπτική έκθεση του Μ. Πορφυρογένη προς την καθοδήγηση του ΚΚΕ. Η επιστολή απευθύνεται στον "σ. Βασίλη". Πιθανόν να πρόκειται για τον Β. Μπαρτζώτα. Βρίσκεται δε στο αρχείο ΚΚΕ ΑΣΚΙ κι έχει αριθμό αρχειοθέτησης Κ367 Φ: 20/17/2.


"Αγαπητέ σ. Βασίλη,

Σου γράφω βιαστικά γιατί φεύγει το ταχυδρομείο και μόλις τώρα με ξύπνησαν.

Είδαμε τους Κινισ. και Πομασ. (Σημείωση "Ρ": Προφανώς είναι λάθος γραμμένο. Εννοεί του Κονισέφσκι και Αμπας) το μεσημέρι προχτές (το πρωί είχαμε φτάσει). Εγινε 4ωρη συζήτηση που γι' αυτήν θα σας έχω έκθεση. Δήλωσαν πως ένα ζήτημα τέτοιο είναι καινούριο (δηλαδή κινητοποίηση όλων των επιστρατευμένων προσφύγων κλπ.) και δεν μπορούν να πάρουν απάντηση αλλά θα ρωτήσουν την Κ.Ε. του Κ.Κ.Γ. Με ρώτησαν αν ξέρω τίποτα για ένα τηλ/μα που έστειλε η Κ.Ε. του Κ.Κ.Γ. στο δικό μας, ζητώντας να συζητηθούν μερικά ζητήματα, και αν ήρθα ύστερα από το τηλ/μα αυτό. Απάντησα πως ήρθα μόνο για τη δουλιά των Μακεδόνων και πως άμα συζητηθεί η υπόθεση αυτή μπορώ και να ακούσω τι άλλο έχουν να μου πουν. Μ' αυτό το πνεύμα θα στέλναν προχτές τηλ/μα στο Βελιγράδι. Στο αναμεταξύ μείναμε σύμφωνοι (τους τόπα χωρίς να ζητώ απάντηση) να πάμε στα στρατόπεδα προσφύγων, στο νοσοκομείο κλπ. Χτες το πρωί συναντηθήκαμε με τους Κεραμιτζή, Γκότσε κλπ. Αισχρή κατάσταση, εκβιασμούς κλπ. Τους μίλησα αυστηρά και όταν θέλησαν να πουν πως η ανακοίνωση της απόφασης του Γραφείου Πληροφοριών προκάλεσε αντίδραση (!!) τους είπα μερικά πάνω στη βάση που τα είχα ήδη πει στον Κονισ. όταν κι αυτός έφερε παρόμοιο επιχείρημα. Επρόκειτο να συζητηθούν μαζί τους το βράδυ συγκεκριμένα μέτρα (επισκέψεις στα στρατόπεδα κλπ.) και το απόγευμα πήγα στο νοσοκομείο. Γυρνώντας αργά το βράδυ απ' το νοσοκομείο πήρα τηλ/μα α) πως με ζητάει ο Κονισ. και β) πως δεν κρίνεται σκόπιμη η επίσκεψη στα στρατόπεδα των προσφύγων. Ηταν φανερό πως πήραν τέτοιες οδηγίες απ' το Βελιγράδι. Πήγα και τους βρήκα πάλι και δυστυχώς αναγκάστηκα να πάρω για διερμηνέα πάλι τον Πασχάλη (δυστυχώς γιατί φλυαρεί φοβερά). Τελειώσαμε στις 2 τα μεσάνυχτα. Βασικά: 1) Δεν μπορούν να με δεχτούν στο Βελιγράδι αν δεν πάρουν τηλεγράφημα του κόμματός μου στην Κ.Ε. του Κ.Κ.Γ. πως είμαι εξουσιοδοτημένος να μιλήσω μαζί τους ύστερα απ' τό τηλεγράφημα που αυτοί μας στείλαν. 2) Κανένα ζήτημα δεν μπορεί να λυθεί εδώ, ούτε το πιο μικρό (π.χ. ούτε εκλογή αντιπροσώπων της ΝΟΦ για το συνέδριο) αν δε λυθούν με συζητήσεις στο Βελιγράδι μερικά "ζητήματα αρχών". Αν αυτά λυθούν τότε όλα τα άλλα θα λυθούν.

Προσπάθησα να ξεψαχνίσω ποια είναι τα "ζητήματα αρχών". Τους είπα ανοιχτά τη θέση μας για την απόφαση του Γραφείου Πληροφοριών και τους είπα πως αναγνωρίζουμε την ηγεσία της Σ.Ε. και το Μπολ. Κ. Μου είπαν πως δε ζητούν από μας να κρατήσουμε άλλη θέση, αλλά γίνονται ανοιχτές συζητήσεις πως η Γιουγκοσλαβία δε βοηθάει το κίνημά μας και γενικά ενάντια στη Γιουγκοσλαβία. Τους είπα πως εμείς ανακοινώσαμε την απόφαση μόνο στα μέλη του Κ.Κ. και δεν τη δημοσιεύσαμε. Για μας ο πόλεμος έρχεται πρώτος. Παραπονούνται πως στέλνουμε πρόσφυγες μακεδόνες στην Αλβανία και δεν τους επιτρέπουμε να 'ρθουν εδώ (είχαν υπόψη τους μια περίπτωση). Τους είπα πως εφόσον εδώ γίνεται αυτή η διαλυτική δουλειά μέσα στους μακεδόνες από φραξιονιστές και λιποτάχτες, είναι φυσικό να μη θέλουμε να τους στέλνουμε να ακούν πως π.χ. ο Χείμαρρος διέταξε το σφάξιμο όλων των παιδιών στα μακεδονικά χωριά... (αυτά λεν εδώ). Παραπονούνται πως επιτρέπουμε να 'ρχονται "βουλγάρικες εφημερίδες που βρίζουν τους Μακεδόνες αλλά απαγορεύουμε τη Νόβα Μακεντόνια". Γύρω απ' αυτά στρέφονται τα δικά τους παράπονα "αρχών". Υποθέτω και των αλλωνών γύρω από τα παρόμοια ζητήματα θα στρέφονται. Πάντως για να μην καθόμαστε εδώ τζάμπα, θα πρέπει να τηλεγραφήσετε αμέσως στο Βελιγράδι πως πάω σε απάντηση του τηλ/τος τους να συζητήσω κυρίως το μακεδονικό και ν' ακούσω τι άλλο έχουν να πουν. Αλλιώς να κοιτάξω να πάμε στο Μπούλκες, αν και είναι ζήτημα αν και αυτό θα το αφήσουν. Θα προτιμούσα στις συζητήσεις με τους επάνω να μην είναι ο Πασχάλης, γιατί μπερδεύεται σε συζητήσεις που θα μπορούσαμε να μην μπερδευτούμε και φλυαρεί.

Περιμένω απάντησή σου να ξέρω τι θα κάνω.

10/2/49 Γεια χαρά

7 π.μ. Μίλτος".

ΙΟΥΛΗΣ 1949

Τι έγινε στο Καϊμακτσαλάν;

Μικρή ιστορική αναφορά στο λεγόμενο "πισώπλατο χτύπημα"


Απ' όσα έχουμε αναφέρει μέχρι σήμερα, φαίνεται καθαρά πως το πρόβλημα των σχέσεων του ΚΚΕ με το ΚΚΓ και η στάση του τελευταίου απέναντι στον αγώνα του ΔΣΕ την περίοδο 1948-1949 δεν εξαντλείται - όπως ευρύτερα πιστεύεται - στο τι έγινε τον Ιούλη του '49 στο Καϊμακτσαλάν. Επειδή, όμως, το επεισόδιο του Καϊμακτσαλάν είναι το πλέον διαδεδομένο, αξίζει να σταθούμε λίγο πάνω σ' αυτό.

Στις αρχές Ιούλη του '49 ο κυβερνητικός στρατός ξεκίνησε μια σειρά προπαρασκευαστικές επιχειρήσεις στην περιοχή του Καϊμακτσαλάν - που είναι πάνω στα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα - με σκοπό να δημιουργήσει μια σφήνα στην Κεντρική Μακεδονία και να αποκόψει την επικοινωνία των ανταρτών που βρίσκονταν στο Γράμμο και στο Βίτσι, με τις υπόλοιπες ανταρτικές δυνάμεις που δρούσαν ανατολικότερα στο μακεδονικό χώρο. Οι επιχειρήσεις αυτές κράτησαν από τις 4 ως τις 8 του Ιούλη και κατέληξαν σε νίκη του κυβερνητικού στρατού. Στις 4 του Ιούλη έγινε συνάντηση αξιωματικών του γιουγκοσλαβικού και του ελληνικού κυβερνητικού στρατού, την οποία ο ΔΣΕ πληροφορήθηκε από υποκλοπή σήματος ασυρμάτου. Στις 5 του Ιούλη, υποτίθεται, ότι ο κυβερνητικός στρατός πέρασε από το γιουγκοσλαβικό έδαφος και χτύπησε πισώπλατα τους αντάρτες.

Τη συνάντηση Ελλήνων και Γιουγκοσλάβων αξιωματικών δεν την αρνούνται ούτε οι αντίπαλοι του ΔΣΕ. Να τι γράφει σχετικά ο στρατηγός Ζαφειρόπουλος: "Διά την πρόληψιν της διαφυγής των συμμοριτών εις το γιουγκοσλαβικόν έδαφος ο υποδιοικητής του 516 Τάγματος Πεζικού κατόπιν οδηγιών και διαταγών του Γ` Σ. Στρατού ήλθεν εις επαφήν μετά του αντίστοιχου Διοικητού των μεθοριακών Γιουγκοσλαβικών δυνάμεων, τον οποίον διαβεβαίωσεν ότι η διεξαγομένην επιχείρησις δεν είχε ουδένα εχθρικόν σκοπόν κατά της Γιουγκοσλαβίας και παρακάλεσε να απαγορεύση την είσοδον των συμμοριτών εις το έδαφός του. Πράγματι ο Γιουγκοσλάβος Αξιωματικός διαβεβαίωσε τον Ελληνα, ότι συμφώνως με τας οδηγίας των προϊσταμένων του δε θα επιτρέψει την είσοδο και πάντα εισερχόμενον θα συλλαμβάνη και αφοπλίζη.

Ο Διοικητής του 516 Τάγματος Πεζικού το αποτέλεσμα της ανωτέρω συναντήσεως ανέφερεν εις προϊστάμενον κλιμάκιον δι' ασυρμάτου εις ανοικτήν γλώσσαν. Τη δι' ασυρμάτου μετάδοσιν του αποτελέσματος της συναντήσεως υπέκλεψαν οι ασύρματοι των συμμοριτών και, προς τον σκοπόν να μειωθή η σημασία της ήττας του Καϊμακτσαλάν, η ηγεσία των συμμοριτών επετέθη διά ραδιοφωνικών εκπομπών εις ανοικτήν γλώσσαν κατά του Τίτο... ". ("Αντισσυμμορικός Αγών", σελ. 649 - 650). Πέραν των άλλων, από τη μαρτυρία του Ζαφειρόπουλου αξίζει να συγκρατήσουμε το γεγονός ότι οι Γιουγκοσλάβοι είχαν ουσιαστικά κλείσει τα σύνορά τους, πριν ακόμη ο Τίτο δηλώσει ανοικτά κάτι τέτοιο. Κι αυτό είναι ένα ακόμη στοιχείο, που επιβεβαιώνει πόσο προκλητικά υποκριτική ήταν η επιχειρηματολογία που χρησιμοποίησε για να δικαιολογήσει την ενέργειά του αυτή κατόπιν.

Σε ό,τι αφορά το υποτιθέμενο πέρασμα κυβερνητικού στρατού από το γιουγκοσλαβικό έδαφος, τις πληροφορίες στην ηγεσία του ΔΣΕ και του ΚΚΕ έδωσε ο τότε διοικητής των ανταρτικών δυνάμεων στο Καϊμακτσαλάν Αλέκος Παπαπαναγιώτου. Ο ίδιος, βέβαια, μετά την 6η Ολομέλεια του '56 είχε ξεχάσει τις ευθύνες του γι' αυτό το γεγονός και πρωταγωνιστώντας στα πλαίσια του γενικότερου αντιζαχαριαδικού κλίματος τα φόρτωσε όλα - όπως έκαναν και άλλοι - στον Ν. Ζαχαριάδη. Για του λόγου το αληθές παραθέτουμε το διάλογο που είχαν, για το θέμα, ο Παπαπαναγιώτου με τον Ζαχαριάδη στην 7η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ το 1957:

"Α. Παπαπαναγιώτου: Σε ποια στοιχεία στηρίχτηκες και χαρακτήρισες το πισώπλατο χτύπημα του Τίτο;

Ν. Ζαχαριάδης: Και στις δικές σου τις εκθέσεις, σύντροφε, Παπαπαναγιώτου. Και στις δικές σου" ("7η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ - Φλεβάρης 1957 - Μόνο για εσωκομματική χρήση", σελ. 717 - 718).

Το 1980, σε μια συνέντευξή του στο Φ. Οικονομίδη, στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία (22/3/1980) ο Α. Παπαπαναγιώτου ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτικός, όσον αφορά την ιστορική αλήθεια. Είπε συγκεκριμένα: "Το κύριο υλικό για τη δημιουργία του "πισώπλατου χτυπήματος" το έδωσα εγώ με τρεις αναφορές μου (με ασύρματο) στο Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ για παραβίαση του Γιουγκοσλαβικού εδάφους από τον κυβερνητικό στρατό κατά τη διάρκεια της μάχης στο Καϊμακτσαλάν. Η πεποίθησή μου τότε ότι η Γιουγκοσλαβία βοηθάει τον αντίπαλό μας ενισχύθηκε και από την ανακοίνωση του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ για τη συνάντηση Ελλήνων και Γιουγκοσλάβων αξιωματικών στο Καϊμακτσαλάν". Σε άλλο σημείο της συνέντευξης ο Παπαπαναγιώτου σημείωσε ότι εκ των υστέρων κατάλαβε πως, ως ένα βαθμό αδίκησε τον Ζαχαριάδη, ασκώντας του κριτική για το θέμα. Κι όταν του ζητήθηκε να εξηγήσει τι εννοεί, όταν λέει πως αδίκησε τον Ζαχαριάδη, υπογράμμισε: "Οπως τα πίστευα εγώ για το λεγόμενο "πισώπλατο χτύπημα" μπορεί και ο Ζαχαριάδης πραγματικά να τα πίστευε. ".

Αυτή είναι συνοπτικά η ιστορία το υποτιθέμενου πισώπλατου χτυπήματος στο Καϊμακτσαλάν, που είτε έγινε - είτε όχι, δεν αναιρεί τα ιστορικά γεγονότα, γύρω από τη συνολική στάση της Γιουγκοσλαβίας απέναντι στο ΚΚΕ και τον ΔΣΕ, μετά τη σύγκρουση με το Ινφορμπιρό. Δεν αναιρεί ούτε τη στροφή της Γιουγκοσλαβίας προς τους Αγγλοαμερικάνους, ούτε την υπονόμευση του αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού, ούτε, πολύ περισσότερο, την προδοσία αυτού του αγώνα, την εγκατάλειψη της επαναστατικής αλληλεγγύης και του προλεταριακού διεθνισμού από το ΚΚΓ. Βεβαίως, μπορούν να βρεθούν πολλές δικαιολογίες - άλλες λιγότερο και άλλες περισσότερο πειστικές - γι' αυτή τη στάση. Ομως, εκείνο που μετράει και έχει σημασία είναι ο χαρακτήρας της στάσης του γιουγκοσλάβικου κόμματος και οι συνέπειές της. Οπως δεν πρέπει να υποβαθμίζεται ή πολύ περισσότερο να ξεχνιέται και να διαγράφεται η σημαντική βοήθεια, που έδωσε η Γιουγκοσλαβία στον ΔΣΕ την περίοδο 1946 - 1948, άλλο τόσο δεν πρέπει να λησμονείται και τι έγινε από κει και μετά.

Η εξέλιξη των σχέσεων ΚΚΕ και ΚΚ Γιουγκοσλαβίας 69

Η εξέλιξη των σχέσεων ΚΚΕ και ΚΚ Γιουγκοσλαβίας





Αυτό που είναι ευρύτερα γνωστό, γύρω από τον αγώνα του ΔΣΕ και τη στάση της Γιουγκοσλαβίας, μετά τη ρήξη με το Γραφείο Πληροφοριών (Ινφορμπιρό), αφορά το λεγόμενο πισώπλατο χτύπημα. Δηλαδή, την καταγγελία του ΚΚΕ, ότι στις 5 Ιουλίου του 1949 κυβερνητικά στρατεύματα, σε συμφωνία με τους Γιουγκοσλάβους, πέρασαν από το γιουγκοσλαβικό έδαφος και χτύπησαν πισώπλατα τις δυνάμεις του ΔΣΕ στο Καϊμακτσαλάν. Βέβαια, το ΚΚΕ, όταν μιλούσε για πισώπλατο χτύπημα, δε στεκόταν μόνο στο τι έγινε στο Καϊμακτσαλάν τον Ιούλη του '49. Αυτό ήταν το τρανταχτό γεγονός - ή μη γεγονός - που έμεινε γύρω από την καταγγελία του Κόμματος, με αποτέλεσμα να αποπροσανατολίζεται η όλη συζήτηση για τη στάση της Γιουγκοσλαβίας και το θέμα να εξαντλείται στα πλαίσια του εξής διλήμματος: Πέρασαν ή δεν πέρασαν τα κυβερνητικά στρατεύματα μέσα από το γιουγκοσλάβικο έδαφος; Αν ναι, τότε η Γιουγκοσλαβία πρόδωσε. Αν όχι, ήταν αθώα. Μάλιστα, ο μακαρίτης πια Αλέκος Παπαπαναγιώτου - παλιό στέλεχος του ΚΚΕ, του ΔΣΕ και μετά το '68 του Εσωτερικού - έγραψε ολόκληρη μπροσούρα, που πρωτοκυκλοφόρησε στα σέρβικα και στη συνέχεια στα ελληνικά, για να αποδείξει την αθωότητα της Γιουγκοσλαβίας, Προφανώς, γιατί ένιωθε τύψεις ή θέλοντας να δικαιολογήσει την κατοπινή του στάση, αφού αυτός ήταν που είχε δώσει τις πληροφορίες, για το πισώπλατο χτύπημα στο Καϊμακτσαλάν. Πάντως, στη βάση του διλήμματος που προαναφέραμε, κρίθηκε μετά το 1956 και η πολιτική του Κόμματος επί Ζαχαριάδη απέναντι στη Γιουγκοσλαβία, προς το τέλος του Εμφυλίου και μετά από αυτόν. Είναι γεγονός, όμως, ότι τόσο ο Ζαχαριάδης, που συνέβαλε στη διαμόρφωση της πολιτικής του Κόμματος απέναντι στο ΚΚΓ μέχρι το 1956, όσο και αυτοί που έκριναν αυτή την πολιτική, γνώριζαν ότι το θέμα ήταν ευρύτερο και δεν είχε ούτε την αρχή ούτε και το τέλος του στο Καϊμακτσαλάν.

Μετά τη σύγκρουση ΚΚΓ - Ινφορμπιρό

Οπως έχουμε ήδη αναφέρει, με άλλη ευκαιρία, η αρχική στάση της Γιουγκοσλαβίας - μετά τη σύγκρουση με το Ινφορμπιρό - ήταν θετική, σχετικά με τη συνέχιση της από μέρους της βοήθειας προς τον Δημοκρατικό Στρατό. Επίσης, το ΚΚΓ δεν έδειχνε να ενοχλείται, που θα έχανε το παλιό του ρόλο και αντιμετώπιζε, κατά τα φαινόμενα, με κατανόηση τη δύσκολη θέση του ΚΚΕ, αναγνωρίζοντας το δικαίωμά του να πάρει τη θέση, που αυτό νόμιζε απέναντι στη διαμάχη Γιουγκοσλαβίας - Γραφείου Πληροφοριών. Δηλαδή, με άλλα λόγια, δεν εξαρτούσε τη βοήθεια που θα έδινε προς τον ΔΣΕ από τη θέση του ΚΚΕ υπέρ της μίας ή της άλλης πλευράς. Επίσης, το ΚΚΕ ανέλαβε την υποχρέωση να μην δημοσιοποιήσει τη θέση του και να μην δώσει το ίδιο αφορμές, για εκτόξευση κατηγοριών σε βάρος των Γιουγκοσλάβων κομμουνιστών. Βέβαια, δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι στις σχέσεις των δύο κομμάτων δεν είχε εισχωρήσει η επιφυλακτικότητα και η δυσπιστία. Ηταν λογικό να συνέβαινε κάτι τέτοιο. Δεν μπορεί, όμως, και να ισχυριστεί ότι αυτοί ήταν οι παράγοντες που οδήγησαν, στη μετέπειτα ρήξη. Αναμφίβολα, οι σχέσεις των δύο κομμάτων, αν και δύσκολες, θα μπορούσαν να συνεχιστούν στη βάση της επαναστατικής αλληλεγγύης και του προλεταριακού διεθνισμού, με την προϋπόθεση της τροποποίησης αυτών των σχέσεων συνεργασίας και την προσαρμογή τους στις νέες συνθήκες. Σ' αυτή την κατεύθυνση, το ΚΚΕ απέσυρε την υψηλού επιπέδου πολιτική αντιπροσωπεία του, που είχε στο Βελιγράδι, καθώς και τους μηχανισμούς της δουλιάς του, όπως, π.χ., το ραδιοσταθμό "Ελεύθερη Ελλάδα", τον οποίο μετέφερε στη Βουλγαρία.

Διαφορετικοί δρόμοι και στόχοι

Η σύγκρουση του ΚΚ Γιουγκοσλαβίας με το Γραφείο Πληροφοριών δεν ήταν ο μοναδικός παράγοντας, που τροποποιούσε τις σχέσεις αυτού του κόμματος με το ΚΚΕ και το λαϊκοδημοκρατικό κίνημα στην Ελλάδα. Αμέσως μετά απ' αυτήν την εξέλιξη, στις σχέσεις των δύο κομμάτων εισχώρησε και η στροφή της Γιουγκοσλαβίας προς τη Δύση και τους Αγγλοαμερικάνους. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, η επιλογή αυτή των Γιουγκοσλάβων τορπίλιζε οποιαδήποτε συνεργασία. Τα δύο κόμματα απομακρύνονταν το ένα από το άλλο και οι δρόμοι που είχαν διαλέξει για να πορευτούν καθίσταντο πλέον διαμετρικά αντίθετοι. Οσο προχωρούσε η σύνδεση της Γιουγκοσλαβίας με τον αγγλοαμερικάνικο ιμπεριαλισμό, η στάση της απέναντι στο ελληνικό αντάρτικο και στο ΚΚΕ τροποποιούνταν προς το δυσμενέστερο. Αργά, αλλά σταθερά και με μέθοδο, το Βελιγράδι άρχισε να υψώνει συνεχώς προσκόμματα στον αγώνα του ΔΣΕ, μέχρι που στο τέλος ξέκοψε οριστικά οποιαδήποτε σχέση είχε μ' αυτόν.

Τα προβλήματα άρχισαν να ογκώνονται γύρω στο φθινόπωρο του '48, όταν η Γιουγκοσλαβία άρχισε να μπαίνει, για τα καλά πλέον, στην αγκαλιά των Δυτικών. Ετσι, δεν αρκέστηκε μόνο στο να δυσκολεύει τον αγώνα του αντάρτικου κινήματος στην Ελλάδα, αλλά και να τον υπονομεύει στην πράξη. Με αιχμή το Μακεδονικό, αξιοποίησε τις δυνατότητες παρέμβασης, που είχε στο χώρο των Σλαβομακεδόνων, προκαλώντας διαλυτική δουλιά στις τάξεις του ΔΣΕ (λιποταξίες, δημιουργία προσφυγικού κινήματος από Σλαβομακεδόνες της Ελλάδας που περνούσαν στο έδαφος της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας κλπ.). Πρωταγωνιστικό ρόλο γι' αυτούς τους σκοπούς έπαιξε μια ομάδα ηγετών Σλαβομακεδόνων του ΝΟΦ (Γκότσε, Κεραμιτζίεφ, Οτσε, Σλαβιάνκα κ.α.), που πέρασε στα Σκόπια, εγκαταστάθηκε εκεί και, με την κάλυψη, την ενίσχυση και την καθοδήγηση, τόσο της τοπικής ηγεσίας, όσο και του Βελιγραδίου, επιδόθηκε με ζήλο στο προαναφερόμενο έργο. Από το ραδιοσταθμό των Σκοπίων, καλούσε με εκπομπές τους Σλαβομακεδόνες μαχητές του ΔΣΕ να εγκαταλείψουν τον αγώνα τους, να μην σκοτώνονται άδικα στο Δημοκρατικό Στρατό, να μην έχουν εμπιστοσύνη στο ΚΚΕ, γιατί θα τους προδώσει και να περάσουν στη ΛΔ της Μακεδονίας για να σωθούν από τον πόλεμο. Η προπαγάνδα αυτή μεταφέρθηκε - στο μέτρο του δυνατού - και μέσα στις τάξεις του ΔΣΕ με την αποστολή πρακτόρων, οι οποίοι περνούσαν τα σύνορα δήθεν για να καταταγούν και να πολεμήσουν με τους αντάρτες. Ακόμη, η ομάδα αυτή - η οποία πρέπει να σημειωθεί πως ζητούσε από το ΚΚΕ να δηλώσει ότι η Μακεδονία του Αιγαίου θα ενωθεί με τη Γιουγκοσλαβική Μακεδονία - αλώνιζε τα στρατόπεδα των προσφύγων Σλαβομακεδόνων της Ελλάδας, που υπήρχαν στο γιουγκοσλάβικο έδαφος, κάνοντας την ίδια προπαγάνδα. Κι ενώ συνέβαιναν αυτά, οι γιουγκοσλαβικές αρχές απαγόρευαν στα στελέχη του ΚΚΕ και του ΔΣΕ να επισκέπτονται αυτά τα στρατόπεδα και να κάνουν πολιτική δουλιά, για την εξασφάλιση εφεδρειών στο Δημοκρατικό Στρατό. Αξίζει, δε, να σημειώσουμε πως όταν το ΚΚΕ και οι σλαβομακεδονικές οργανώσεις του ΔΣΕ κατήγγειλαν ανοιχτά και ονομαστικά τους Γκότσε - Κεραμιτζίεφ κ.ά. για τη δράση τους, η αεροπορία της κυβέρνησης των Αθηνών γέμισε με προκηρύξεις τα σλαβομακεδονικά χωριά της ελληνικής επικράτειας και καλούσε τους Σλαβομακεδόνες να ρωτήσουν το ΚΚΕ τι έκανε τους ηγέτες τους!!! (Βλέπε: Απόφαση του καθοδηγητικού Αχτίφ της ΚΟΕΜ για την εθνικιστική - προδοτική κλίκα Κεραμιτζίεφ - Γκότσε,σελ. 16 - 18). Να υποθέσει κανείς ότι αυτό έγινε γιατί η ντόπια αντίδραση ήθελε τον τεμαχισμό της ελληνικής επικράτειας και υποστήριζε τις αποσχιστικές τάσεις στο χώρο της ελληνική Μακεδονίας..;

Η Γιουγκοσλαβία δεν αρκέστηκε μόνο στις παραπάνω ενέργειες σε βάρος του Δημοκρατικού Στρατού. Ανάμεσα στα πολλά - και χρησιμοποιώντας διάφορες προφάσεις - απαγόρευσε να περνάει από το έδαφός της η διεθνιστική βοήθεια προς το ΔΣΕ που προερχόταν μέσω Βουλγαρίας από την ΕΣΣΔ και τις Λαϊκές Δημοκρατίες, καθώς και μαχητές που είχαν πάει για ανάρρωση σ' αυτές τις χώρες. Επίσης επικαλούνταν τον παλιό της, ουσιαστικά, ρόλο και ούτε λίγο - ούτε πολύ ήθελε να έχει τον πρώτο λόγο στις σχέσεις του ΚΚΕ με τα αδελφά κόμματα, εκμεταλλευόμενη το γεγονός ότι το λαϊκοδημοκρατικό και αντάρτικο κίνημα στην Ελλάδα είχε την ανάγκη της.

Η στάση του ΚΚΕ

Το ΚΚΕ προσπάθησε να ξεπεράσει τα προβλήματα που δημιουργούσε η Γιουγκοσλαβία και να έρθει σε μια συνεννόηση μαζί της. Ταυτόχρονα, πήρε και πολιτικά μέτρα για να εμποδίσει τη διαλυτική δουλιά. Σ' αυτά τα πολιτικά μέτρα εντάσσεται και η απόφαση της 5ης Ολομέλειας γύρω από το Μακεδονικό. Είναι δε χαρακτηριστικό, ότι το ΚΚΕ απέφυγε για μεγάλο χρονικό διάστημα, να καταγγείλει για τη στάση της αυτή τη Γιουγκοσλαβία. Προχώρησε δε σ' αυτή την καταγγελία προς το τέλος του Εμφυλίου και αφού είχε πλέον ολοφάνερα κριθεί η τελική έκβασή του, με άρθρο του Ν. Ζαχαριάδη (έφερε τον τίτλο: "Το στιλέτο του Τίτο χτυπά πισώπλατα τη Λαϊκοδημοκρατική Ελλάδα"), που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του Ινφορμπιρό στις 1/8/1949 και στο τεύχος 8 του Περιοδικού "Δημοκρατικός Στρατός". Πρέπει δε να σημειωθεί ότι μία από τις βασικές αιτίες που γράφτηκε αυτό το άρθρο είναι και το γεγονός ότι στην ηγεσία του Κόμματος θεωρούνταν βέβαιο πως στο Καϊμακτσαλάν πραγματοποιήθηκε πισώπλατο χτύπημα.

Πριν, όμως, φτάσουμε στην ανοιχτή καταγγελία, η ηγεσία του ΚΚΕ είχε επαφές με την ηγεσία του ΚΚΓ για τη λύση των προβλημάτων που προαναφέραμε. Πραγματοποιήθηκαν δύο κύκλοι συναντήσεων. Συγκεκριμένα, το Φλεβάρη του '49, ο Μ. Πορφυρογένης, ως εκπρόσωπος του Κόμματος, συνοδευόμενος από τον εκπρόσωπο του ΝΟΦ και υπουργό της ΠΔΚ, Πασχάλη Μητρόφσκι, επισκέφτηκε τα Σκόπια και το Βελιγράδι. Στα Σκόπια συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό της ΛΔ της Μακεδονίας, Κονισέφσκι, και το υπουργό Εσωτερικών, Αμπας, όπου και έθεσε τα προβλήματα χωρίς όμως να επιτύχει λύσεις. Στο Βελιγράδι, συναντήθηκε με το μέλος της ΚΕ του ΚΚΓ Πόπι Βόιντα, αλλά κι αυτή η συνάντηση ήταν άκαρπη. Στη συνέχεια, τον Απρίλη του '49, το Βελιγράδι επισκέφτηκε ο Π. Ρούσος, ο οποίος συναντήθηκε με τον στρατηγό Ράνκοβιτς, ηγετικό στέλεχος του γιουγκοσλαβικού κόμματος και στενό συνεργάτη του Τίτο. Το αποτέλεσμα της συνάντησης ήταν η διαπίστωση του αδιεξόδου στις σχέσεις των δύο κομμάτων. Τα πράγματα, όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια, είχαν πάρει το δρόμο τους και η ρήξη ήταν ζήτημα χρόνου.





ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ 1948 - '49 Η βήμα - βήμα στροφή προς τη Δύση 68

ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ 1948 - '49

Η βήμα - βήμα στροφή προς τη Δύση





Οι συνέπειες της στροφής αυτής στη στάση της Γιουγκοσλαβίας,
απέναντι στον αγώνα του ΔΣΕ


Η αποπομπή της Γιουγκοσλαβίας από το Γραφείο Πληροφοριών (Ινφορμπιρό) έγινε επίσημα στις 28 Ιουνίου του 1948. Δύο μέρες μετά, οι Γιουγκοσλάβοι άρχισαν τις ανεπίσημες επαφές με τους Αμερικάνους διπλωμάτες στο Βελιγράδι. Οι Αμερικανοί ενημέρωσαν γι' αυτό τους Βρετανούς και, όπως προκύπτει από τα αρχεία του Φόρεϊν Οφις, αυτή η ιστορία των επαφών έχει ως εξής: Ενα άτομο, ονόματι Dragnic, εμφανιζόμενος με πειστήρια ως φίλος του Τζίλας - και έχοντας έγκυρη κυβερνητική εξουσιοδότηση της χώρας του - βολιδοσκόπησε την αμερικάνικη πρεσβεία, για το αν υπήρχε η δυνατότητα να πάρει η Γιουγκοσλαβία κάποια βοήθεια από το σχέδιο Μάρσαλ. Ακόμη, ξεκαθάρισε στους Αμερικάνους συνομιλητές του "πως η Γιουγκοσλαβία αδημονούσε εξαιρετικά για το ταχύτερο ξεκαθάρισμα της ελληνικής κατάστασης, ενόψει του βάρους που πρόσθεταν οι Ελληνες πρόσφυγες στη γιουγκοσλαβική οικονομία, προσθέτοντας πως ένιωθε σίγουρος για το ότι η Σοβιετική Ενωση δεν ενδιαφερόταν τώρα ιδιαίτερα, για την Ελλάδα, και επιμένοντας στο ότι η Γιουγκοσλαβία δε θα έδινε καμιά βοήθεια στους Ελληνες αντάρτες" (Elisabeth Barker: "Η γιουγκοσλαβική πολιτική προς την Ελλάδα στα 1947 - 1949" και J. Pirjevec: "Η ρήξη Τίτο - Στάλιν και το τέλος του Εμφυλίου στην Ελλάδα". Βλέπε: "Μελέτες για τον Εμφύλιο Πόλεμο 1945 - 1949", εκδόσεις ΟΛΚΟΣ, σελ. 304 και 332).

Αργά, αλλά σίγουρα...

Τότε, τα πράγματα ήταν ακόμη πρώιμα για ανοιχτή ανάπτυξη θερμών σχέσεων μεταξύ των Γιουγκοσλάβων και των Δυτικών. Οι Δυτικοί συνέχισαν να ενθαρρύνουν τη Γιουγκοσλαβία στην πορεία της προς τη Δύση, αλλά είχαν κάθε λόγο, να μην βιάζονται για γρήγορα και τρανταχτά αποτελέσματα. Κατ' αρχήν, φοβούνταν τις εξελίξεις που μπορούσε να επιφέρει στο εσωτερικό της Γιουγκοσλαβίας ένα γρήγορο και ανοιχτό σφιχταγκάλιασμα με τον Τίτο. Φοβούνταν τις αντιδράσεις, που θα προκαλούσε μέσα στο ΚΚΓ και στον γιουγκοσλάβικο λαό η αποκάλυψη της προδοσίας. Επιθυμούσαν συνεπώς την ισχυροποίηση του Τίτο και το ξεκαθάρισμα οποιασδήποτε εσωτερικής αντιπολίτευσης, ώστε τα βήματα που θα γίνονταν να είναι σίγουρα και σταθερά. Ηθελαν να είναι σίγουροι πως κάθε βήμα του Τίτο προς τη Δύση θα ήταν χωρίς επιστροφή. Τέλος, δεν ήθελαν σε καμιά περίπτωση να δώσουν αφορμές, ώστε το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα και το Ινφορμπιρό να φανούν δικαιωμένοι, για τη στάση τους απέναντι στο ΚΚΓ. Ο George Kennan είχε εκφράσει ωμά και κατηγορηματικά την άποψη πως οι Δυτικοί δεν ήταν διατεθειμένοι να καταστρέψουν την προοπτική μιας σοβαρής ρωγμής στο κομμουνιστικό στρατόπεδο, με μια εσπευσμένη και υπερβολικά φιλική πολιτική, που θα μπορούσε να την εκμεταλλευτεί η ΕΣΣΔ, "για να προκαλέσει αισθήματα αηδίας και αποστροφής μέσα σε ολόκληρο το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα και ανάμεσα στους ίδιους τους οπαδούς του Τίτο" (στο ίδιο, σελ. 332). Με αυτές τις εκτιμήσεις των Αμερικάνων συμφωνούσε και ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Μπέβιν, ο οποίος έλεγε στον πρεσβευτή των ΗΠΑ στο Λονδίνο: "Αν βγαίναμε να υποστηρίξουμε το στρατάρχη Τίτο τώρα, θα δημιουργούσαμε μια κατάσταση, στην οποία ο λαός του θα μπορούσε να κατηγορηθεί ότι συμπράττει με τις δυτικές δυνάμεις" (στο ίδιο, σελ. 302 - 303). Αλλά και ο ίδιος ο Τίτο δεν επιθυμούσε τα αποκαλυπτήρια της στροφής του προς τη Δύση. Γι' αυτό, πέραν των άλλων, συνέχιζε - αν και με μειωμένους αισθητά ρυθμούς - να βοηθάει τον ΔΣΕ.

Η στροφή επιταχύνεται


Οι Αγγλοαμερικάνοι άρχισαν να σιγουρεύονται πως το καθεστώς του Τίτο σταθεροποιείται στη Γιουγκοσλαβία και πως δεν υπήρχαν περιθώρια επιστροφής του ΚΚΓ στο κομμουνιστικό στρατόπεδο, γύρω στο φθινόπωρο του 1948. Εκείνη την περίοδο, και συγκεκριμένα τον Οκτώβρη του 1948, κορυφαίος αξιωματούχος του Φόρεϊν Οφις έγραφε πως δε φαινόταν δυνατή καμιά συμφιλίωση ανάμεσα στον Στάλιν και τον Τίτο και πρόσθετε: "Καθώς πρέπει να είναι προς όφελός μας, όταν βλέπουμε μια συνέχιση της τεταμένης κατάστασης πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα, δε θα πρέπει να αποκλείσουμε την ευκταία επιθυμία ενίσχυσης της γιουγκοσλάβικης διοίκησης, στο βαθμό που θα της επιτρέπει μετά βίας να συνεχίσει να υπάρχει, αλλά κάθε πολιτική συναλλαγή θα ήταν επικίνδυνη". Συμπλήρωνε, επίσης, ότι "οι πρόσφατες επιχειρήσεις εναντίον του Μάρκου δεν είχαν αποφασιστικό αποτέλεσμα, κατά μεγάλο μέρος λόγω της αλβανικής βοήθειας. Οι εκθέσεις της Ειδικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Βαλκάνια επιβεβαιώνουν ότι η βοήθεια προς τους αντάρτες του Μάρκου συνεχίζεται από την Αλβανία, τη Βουλγαρία και, σε μικρότερο βαθμό, από τη Γιουγκοσλαβία" (στο ίδιο, σελ. 305).

Ετσι, κατά τη φθινοπωρινή Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ της εποχής εκείνης, τα πράγματα πήραν μια νέα τροπή. Ο υφυπουργός Εξωτερικών της Γιουγκοσλαβίας, Ales Bebler, δήλωνε στους Βρετανούς και συγκεκριμένα στον υφυπουργό Εξωτερικών, Μακ Νιλ, πως η Γιουγκοσλαβία χρειαζόταν επειγόντως τη δυτική βοήθεια για να επιβιώσει. Η απάντηση του Μπέβιν, για το τι έπρεπε να γίνει σε σχέση με τη γιουγκοσλάβικη έκκληση, ήταν σαφής και επιγραμματική: "Κρατήστε τους στην επιφάνεια". Ετσι, ως αποτέλεσμα αυτής της εντολής Μπέβιν, υπογράφηκε εμπορική συμφωνία Βρετανίας - Γιουγκοσλαβίας με διάρκεια ενός μόνο έτους.

Στην ίδια Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ο πρόεδρός της dr Evatt προσπάθησε να προωθήσει μια προσέγγιση Ελλάδας - Γιουγκοσλαβίας. Η τελευταία, όμως, δεν ήταν ακόμη έτοιμη για κάτι τέτοιο. Αν και είχε αρχίσει να περιορίζει τη βοήθεια προς τον Δημοκρατικό Στρατό, δεν μπορούσε και να τη διακόψει οριστικά. Επίσης, μια συμφωνία με το καθεστώς των Αθηνών, που η ίδια αποκαλούσε μοναρχοφασιστικό, ήταν αρκετή για να αποκαλύψει τη στροφή που είχε γίνει προς τη Δύση, τη συνδιαλλαγή με τον ιμπεριαλισμό και να δημιουργήσει έντονα εσωτερικά προβλήματα, ιδιαίτερα στο χώρο της ΛΔ της Μακεδονίας, όπου δεν ήταν λίγοι οι Σλαβομακεδόνες πρόσφυγες από την Ελλάδα, καθώς κι αυτοί που είχαν δικούς τους ανθρώπους - φίλους, συγγενείς, γνωστούς - που πολεμούσαν στον ΔΣΕ. Εξηγώντας, στον Βρετανό πρεσβευτή στο Βελιγράδι, την απροθυμία της χώρας του, για προσέγγιση με την Ελλάδα, ο Bebler επικαλούνταν εμπόδια προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά εξέφραζε τη θέση πως, αν ήταν δυνατό να επιτευχθεί ένας διακανονισμός με την Ελλάδα, αυτό θα ήταν εξαιρετικά επωφελές για τη Γιουγκοσλαβία. Πρόσθετε δε - σύμφωνα πάντα με τις βρετανικές επίσημες πηγές - πως η κυβέρνησή του "έχει απαυδήσει και έχει κουραστεί να ενισχύει ένα συρφετό από Ελληνες πρόσφυγες, για τους οποίους το μόνο που αδημονούσαν οι Γιουγκοσλάβοι ήταν να απαλλαγούν απ' αυτούς" (στο ίδιο, σελ. 307). Και ο Βρετανός πρεσβευτής τηλεγραφούσε στο Φόρεϊν Οφις στα τέλη Ιανουαρίου του 1949: "Αν ο Τίτο έμελλε να κάνει βήματα για να πετύχει μια ανεξάρτητη συμφωνία με την Ελλάδα, αυτό θα τον εξέθετε, όχι μόνο σ' ένα ξέσπασμα από τις χειρότερες ύβρεις, και ίσως και σε χειρότερα, από μέρους των δυνάμεων της Κομινφόρμ, αλλά στις παρούσες συνθήκες και σε πολλές επικρίσεις από μη ευκαταφρόνητο τμήμα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γιουγκοσλαβίας" (στο ίδιο, σελ. 308).

Στις 17 Φλεβάρη του 1949, οι Αμερικανοί έκαναν ένα ακόμη βήμα για την οικονομική ενίσχυση της Γιουγκοσλαβίας και για την ακόμη ισχυρότερη πρόσδεσή της με τη Δύση. Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ και ο πρόεδρος Τρούμαν υιοθέτησαν πρόταση για χαλάρωση των αμερικανικών ελέγχων στην απαγόρευση των εξαγωγών προς τη Γιουγκοσλαβία, ώστε να δοθεί επιτάχυνση "στις δυνάμεις οικονομικής, πολιτικής και ιδεολογικής έλξης, που ωθούν αναπόδραστα τον Τίτο προς τη Δύση σε τόσο βαθμό, ώστε να είναι δυνατό να πειστεί ο Τίτο να σταματήσει τη βοήθειά του προς τους Ελληνες αντάρτες".

Προς την ολοκλήρωση της στροφής

Η σταδιακή, βήμα - βήμα προσέγγιση της Γιουγκοσλαβίας με τους Αγγλοαμερικάνους και η πρόσδεσή της όλο και περισσότερο σ' αυτούς, άρχισε κάποια στιγμή, να αποδίδει καρπούς και στο ζήτημα της προσέγγισης Αθήνας - Βελιγραδίου. Στις 18 Μάρτη του 1949, ο Πιπινέλης πληροφορούσε τον Βρετανό πρεσβευτή στην Ελλάδα ότι η γιουγκοσλάβικη κυβέρνηση, τηρώντας άκρα μυστικότητα, πρότεινε στην κυβέρνηση των Αθηνών, τη συνάντηση ενός Ελληνα και ενός Γιουγκοσλάβου εκπροσώπου, κατά προτίμηση στο Βελιγράδι, για να συζητηθεί το θέμα της συνεννόησης των δύο χωρών. Η γιουγκοσλάβικη αυτή πρωτοβουλία δεν έμελλε να έχει τύχη, γιατί διέρρευσε στον Τύπο με ελληνική ευθύνη. Συγκεκριμένα στις 31 Μαρτίου η λονδρέζικη εφημερίδα "Daily Mail" δημοσίευσε μια συνέντευξη του αντιπροέδρου της ελληνικής κυβέρνησης και υπουργού Εξωτερικών Ντ. Τσαλδάρη, ο οποίος δήλωνε ότι ενδέχεται μέσα σ' ένα χρόνο η Ελλάδα να είναι σύμμαχος του Τίτο. Κατά πάσα πιθανότητα, η διαρροή αυτή δεν έγινε από λάθος του Τσαλδάρη. Προφανώς έγινε σκόπιμα, για να σφυγμομετρηθούν οι αντιδράσεις ή να εκβιαστεί η παραπέρα εξέλιξη της υπόθεσης και για να υπάρχει η δυνατότητα σε ευθετότερο χρόνο να κυλήσει περισσότερο ανεμπόδιστα η ελληνογιουγκοσλαβική προσέγγιση. Ετσι, στις 4 Απριλίου, ο Τσαλδάρης με μια υποτονική - και καθόλου πειστική - δήλωση διέψευσε όσα ο ίδιος είχε αφήσει να διαρρεύσουν. Το ίδιο έκαναν και οι Γιουγκοσλάβοι, τέσσερις μέρες αργότερα. Μάλιστα, οι τελευταίοι δεν προέβησαν σε επίσημη κυβερνητική διάψευση. Τη διάψευση έκανε ο διπλωματικός συντάκτης του πρακτορείου ειδήσεων Τανγιούγκ. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι οι Γιουγκοσλάβοι ξεπέρασαν κάθε όριο υποκρισίας γύρω από το θέμα αυτό, αφού σε επίσημες επαφές που είχαν με το ΚΚΕ κατηγόρησαν το τελευταίο ότι αναπαραγάγει τις μυθοπλασίες και τις συκοφαντίες του Τσαλδάρη κατά της Γιουγκοσλαβίας, πριν οι ίδιοι έστω και μ' αυτόν τον ανεπίσημο τρόπο διαψεύσουν τα περί επαφών τους με την Αθήνα. Κι όλα αυτά, γιατί ο ραδιοσταθμός "Ελεύθερη Ελλάδα" μετέδωσε και σχολίασε όσα ο Τσαλδάρης είπε στην αγγλική εφημερίδα.

... και η ολοκλήρωσή της

Στις αρχές Μάη του 1949, το Βελιγράδι επισκέφθηκε ο Fitzrori Maclean, επικεφαλής της βρετανικής στρατιωτικής αποστολής στη Γιουγκοσλαβία στα χρόνια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου και προσωπικός φίλος του Τίτο. Ο Βρετανός αξιωματούχος είχε ως αποστολή να πάρει από τον Γιουγκοσλάβο ηγέτη εγγυήσεις, για μια αποφασιστική στροφή της Γιουγκοσλαβίας πάνω στο ελληνικό ζήτημα, με αντάλλαγμα την παροχή οικονομικών πλεονεκτημάτων από τη δύση. Στις 5 Μάη ο Maclean συναντήθηκε με τον Τίτο, γευμάτισαν, και του εξέθεσε τα καθέκαστα. Ο Τίτο δεν αρνήθηκε ότι η χώρα του βοήθησε το ΔΣΕ στο παρελθόν, τονίζοντας όμως ότι η κατάσταση πλέον είχε αλλάξει. Επισήμανε στο Βρετανό συνομιλητή του, ότι δεν μπορούσε να αρνηθεί τη χορήγηση ασύλου στους πρόσφυγες από την Ελλάδα, υπογραμμίζοντας ότι δεν τους επιτρεπόταν πια (δηλαδή στους πρόσφυγες) να επιστρέψουν πίσω στο ΔΣΕ. Επίσης, ανέλαβε τη δέσμευση, πως και στο μέλλον δε θα επιτρεπόταν στους πρόσφυγες να γυρίσουν πίσω, ούτε και θα δινόταν άλλη βοήθεια στους αντάρτες. Τέλος, ο Τίτο ζήτησε από τον συνομιλητή του να μη γίνει γνωστή, για κανένα λόγο, αυτή του η δέσμευση, γιατί αυτό θα τον έφερνε σε πολύ δύσκολη θέση. Ο Maclean υποσχέθηκε εχεμύθεια (στο ίδιο, σελ. 313 - 314 και 336 - 337). Οι Βρετανοί γνωστοποίησαν τις δεσμεύσεις του Τίτο μόνο στους Αμερικάνους, ούτως ώστε να υπάρξει συντονισμός στην παροχή πιστώσεων προς τη Γιουγκοσλαβία, αλλά και στους πολεμικούς σχεδιασμούς τους στην Ελλάδα.

Οι Γιουγκοσλάβοι τήρησαν τις δεσμεύσεις που είχαν αναλάβει, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που ο Αμερικανός πρεσβευτής στο Βελιγράδι έγραφε, στις 26/5/49, στην αναφορά του προς την Ουάσιγκτον, ότι η γιουγκοσλαβική βοήθεια προς τους αντάρτες στερεύει, "ακόμη και η ηθική, ανθρωπιστική". Για την αποφασιστική αυτή της στροφή, η Γιουγκοσλαβία ενημέρωσε και την Αθήνα. Στα τέλη Μάη, ο Πιπινέλης γνωστοποιούσε στην αμερικανική πρεσβεία, πως κάποιος Γιουγκοσλάβος, ονόματι Μαρτίνοβιτς, ο οποίος κρατούσε τις μυστικές επαφές Αθηνών - Βελιγραδίου, ενημέρωσε Ελληνα αξιωματικό της ΚΥΠ, πως σύντομα η ελληνική κυβέρνηση θα άκουγε καλά νέα. Τα νέα αυτά δεν άργησαν να έρθουν. Στις 11 Ιουλίου 1949, ο Τίτο, μιλώντας στην πόλη Πόλα της Ιστρίας, ανακοίνωσε το κλείσιμο των ελληνογιουγκοσλαβικών συνόρων. Βρήκε μάλιστα γι' αυτό μια πολύ υποκριτική δικαιολογία. Αξιοποιώντας τις καταγγελίες του ΔΣΕ, ότι στις 5 Ιουλίου 1949 κυβερνητικά στρατεύματα πέρασαν από το γιουγκοσλαβικό έδαφος και χτύπησαν πισώπλατα τους αντάρτες στο Καϊμακτσαλάν, εμφάνισε το κλείσιμο των συνόρων ούτε λίγο - ούτε πολύ ως αναγκαία ενέργεια για να προστατευτεί η Γιουγκοσλαβία από συκοφαντίες. Ισχυρίστηκε, μάλιστα, ότι την ιστορία του πισώπλατου χτυπήματος "δεν την είχαν σκαρφιστεί οι Ελληνες σύντροφοι, αλλά τη μηχανεύτηκαν κάπου αλλού", υπονοώντας προφανώς την Κομινφόρμ και την ΕΣΣΔ. Αναμφίβολα επρόκειτο για μακιαβελισμό χωρίς προηγούμενο.

Μια αναγκαία διευκρίνιση

Σε αρκετούς αναγνώστες μας, που διάβασαν το χτεσινό μέρος του αφιερώματος για τα 50χρονα του ΔΣΕ, δημιουργήθηκε απορία, σχετικά με την αρίθμηση των Ολομελειών της ΚΕ του ΚΚΕ, που αναφέρονται σ' αυτό (6η Ολομέλεια το 1949, 7η το 1950 και πάλι 6η το 1956). Η αρίθμηση αυτή είναι σωστή, επειδή ανάμεσα στις δύο πρώτες και την επόμενη του 1956 πραγματοποιήθηκε η Γ` Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ, από 10 έως 14 Οκτώβρη του 1950. Μετά τη συνδιάσκεψη αυτή, που αποτελούσε ανώτερο κομματικό Σώμα, αφού σ' εκείνες τις συνθήκες ήταν αδύνατη η πραγματοποίηση συνεδρίου, η αρίθμηση των Ολομελειών ξεκίνησε και πάλι από την αρχή. Πληροφοριακά σημειώνουμε, ότι η Α` Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ πραγματοποιήθηκε στις 6 (19) Φλεβάρη του 1922 και η Β` στις τελευταίες μέρες του Δεκέμβρη 1942.

Η Αργεντινή

Η Αργεντινή
Συμμορίες, λεηλασίες και χάος στην Αργεντινή, το Μπουένος Αϊρες, από το 2007, ξαναβυθίζεται όλο και περισσότερο στην κρίση. Στρατιά 11 εκατομμυρίων φτωχών ή το 28% του πληθυσμού. Αυξάνεται η ανεργία, ενώ ο πληθωρισμός φτάνει το 25%. Ενώ ως το 2007 το ΑΕΠ αυξανόταν με ρυθμούς 7%, στη συνέχεια υπήρξε μεγάλη πτώση. Αυτά τα στοιχεία δίνουν τα ρεπορτάζ του αστικού Τύπου, που δείχνουν ότι μετά την οικονομική κρίση που εκδηλώθηκε το 2001 η καπιταλιστική οικονομία της Αργεντινής πέρασε στην ανάπτυξη, η οποία φαίνεται ότι την έχει φτάσει στα πρόθυρα νέας κρίσης. Ενα ακόμη απτό παράδειγμα ότι ο καπιταλισμός δεν έχει γιατριά, ότι η εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα, σε ανάπτυξη, πολύ περισσότερο σε κρίση, ωθούνται στην εξαθλίωση. Να γιατί δεν υπάρχει στον καπιταλισμό φιλολαϊκή διέξοδος από την κρίση. Να γιατί η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ σπέρνει φρούδες ελπίδες. Μονόδρομος η αντιμονοπωλιακή - αντικαπιταλιστική αντεπίθεση.

H Ιρλανδία εκτός «μνημονίου»...

H Ιρλανδία εκτός «μνημονίου»...

Για την έξοδο της Ιρλανδίας από το «μνημόνιο» πανηγυρίζουν τα αστικά επιτελεία της Ελλάδας, πασχίζοντας να στηρίξουν την εδώ προπαγάνδα ότι τελειώνουν τα βάσανα του λαού, αφού και η Ελλάδα είναι στα πρόθυρα να εγκαταλείψει τα «μνημόνια». Αλλά οι ίδιες οι εκτιμήσεις των αστών σχετικά με την Ιρλανδία μιλούν για διαρκή λιτότητα για το λαό. Σύμφωνα με τον επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης, Κλάους Ρέγκλινγκ, τώρα αρχίζει η περίοδος που το Δουβλίνο πρέπει να αρχίσει να αποπληρώνει τα δάνεια. Αρα, θα συνεχιστεί η λιτότητα. Το χρέος της αυξήθηκε από το 91,2% του ΑΕΠ που ήταν το 2010, όταν μπήκε στο «μνημόνιο», στο 117,4% το 2012, και θα φτάσει στο 125,7% το 2013, ενώ το 2015 θα είναι στο 119%. Πώς θα αποπληρωθεί αν όχι με τη συνέχιση των αντεργατικών - αντιλαϊκών μέτρων; Ταυτόχρονα, η ανεργία έφτασε πέρσι στο 15,1%. Τον περασμένο μήνα φαίνεται να υποχώρησε στο 12,5%, αλλά η ανεργία των νέων φτάνει στο 60%. Πώς θα την αντιμετωπίσει; Να γιατί λέμε ότι μονόδρομος είναι η αποδέσμευση από την ΕΕ, η μονομερής διαγραφή του χρέους, η κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων με εργατική - λαϊκή εξουσία.

Στοιχεία για τους μισθοφόρους στη Συρία

Στοιχεία για τους μισθοφόρους στη Συρία
Μισθοφόροι στο Χαλέπι, που πλέον βρίσκονται υπό το συνεχές σφυροκόπημα του συριακού στρατού
ΔΑΜΑΣΚΟΣ - ΛΟΝΔΙΝΟ.--
Το γεγονός ότι μισθοφόροι συμμετέχουν στην ιμπεριαλιστική επέμβαση στη Συρία, που διαρκεί ήδη 2 χρόνια, δεν μπορεί να κρυφτεί πλέον από κανέναν. Ερευνα του λεγόμενου «Διεθνούς Κέντρου για τη Μελέτη της Ριζοσπαστικοποίησης» (ICSR), που συνιστά σύμπραξη πέντε πανεπιστημίων με έδρα το Κινγκς Κόλετζ του Λονδίνου, η οποία δόθηκε χτες στη δημοσιότητα, έρχεται να το επιβεβαιώσει. Τα στοιχεία του κέντρου, που θεωρείται πως συγκεντρώθηκαν από 1.500 πηγές, αναφέρουν ότι από το τέλος του 2011 έως σήμερα, 3.300 έως 11.000 ξένοι από τουλάχιστον 70 χώρες του κόσμου έχουν μεταβεί στη Συρία πολεμώντας με στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης του Σύρου Προέδρου, Μπασάρ αλ Ασαντ.
Οι δυτικοευρωπαίοι υπήκοοι, με τα μεγαλύτερα αντιπροσωπευτικά δείγματα να προέρχονται από τη Γαλλία και τη Βρετανία, αποτελούν έως και το 18% των ξένων μαχητών στη Συρία, προσθέτει το κέντρο, ενώ σε ποσοστό έως και 70% ανέρχονται οι ξένοι που προέρχονται από χώρες της Μέσης Ανατολής. Ενα άλλο 20% προέρχεται από χώρες των Βαλκανίων, της Νότιας Ασίας, τη Βόρεια και Υποσαχάρια Αφρική.
Οι περισσότεροι ξένοι μισθοφόροι πολεμούν στο πλευρό των πιο ακραίων ισλαμιστικών οργανώσεων, όπως είναι το «Μέτωπο αλ Νούσρα» και το «Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε», δύο οργανώσεις που συνδέονται με την «Αλ Κάιντα»...
Συνεχίζονται οι μάχες και η διπλωματία
Στο εσωτερικό της Συρίας ο συριακός στρατός συνεχίζει το σφυροκόπημα θέσεων των αντικαθεστωτικών και μισθοφόρων στο Χαλέπι. Σε μια παράλληλη εξέλιξη, η βρετανική κυβέρνηση διαμαρτυρήθηκε για το θάνατο του 32χρονου Βρετανού ορθοπεδικού Αμπάς Κχαν, που είχε συλληφθεί πέρσι από δυνάμεις του συριακού στρατού στο Χαλέπι, κρατούνταν και ενώ επρόκειτο να απελευθερωθεί ανακοινώθηκε τη Δευτέρα από τις συριακές αρχές ο θάνατός του.
Τέλος, διπλωματικοί αξιωματούχοι ΗΠΑ, Ρωσίας και ΟΗΕ ξεκίνησαν χτες διεργασίες με στόχο την πραγματοποίηση μίας μονοήμερης συνόδου υπουργών Εξωτερικών ΗΠΑ, Ρωσίας και άλλων χωρών στις 22 Γενάρη στο Μοντρέ της Ελβετίας προκειμένου να προετοιμαστούν καλύτερα οι μετέπειτα διεθνείς διαπραγματεύσεις ανάμεσα στη συριακή κυβέρνηση και τις συριακές δυνάμεις της αντιπολίτευσης (Γενεύη 2). Ηδη, μάλιστα, φαίνεται πως προγραμματίστηκε για την Παρασκευή συνάντηση ανάμεσα σε διπλωματικούς αξιωματούχους ΗΠΑ - Ρωσίας με τον ειδικό απεσταλμένο του ΟΗΕ στη Συρία, Λακχντάρ Μπραχίμι.

TOP READ